Tài liệu Bài giảng tây tiến

TÂY TIẾN Quang Dũng I.TÌM HIỂU CHUNG 1.Tác giả: (1921-1988) - Tên thật là Bùi Đình Diệm. - Quê ở Hà Tây. - Có nhiều tài năng: vẽ tranh, viết văn, làm thơ, sáng tác nhạc,… - Phong cách thơ: phóng khoáng, lãng mạn, tài hoa. -Tác phẩm tiêu biểu: +Truyện, ký: Mùa hoa gạo, Rừng về xuôi, Nhà đồi… +Thơ: Bài thơ sông Hồng, Mây đầu ô … 2.Tác phẩm a. Hoàn cảnh sáng tác Quang Dũng là đại đội trưởng đơn vị Tây tiến thành lập năm 1947. Một năm sau Quang Dũng chuyển sang đơn vị khác. Khi ngồi ở Phù Lưu Chanh nhớ đơn vị cũ anh sáng tác bài thơ “Tây Tiến”. Giáo viên biên soạn: Minh Trung b. Bố cục: 4 phần -Phần 1: Những cuộc hành quân gian khổ, tự hào nơi miền tây hiểm trở, thơ mộng (Đoạn 1). -Phần 2: Những kỉ niệm đẹp của đời lính gắn với cảnh sắc và con người miền tây (Đoạn 2). -Phần 3: Chân dung người lính Tây Tiến (Đoạn 3). -Phần 4: T â y Ti ế n, nh ữ ng n ă m th á ng kh ô ng th ể quên (Đoạn 4). II.Đọc - hiểu văn bản : 1.Những cuộc hành quân gian khổ của đoàn quân Tây Tiến và khung cảnh thiên nhiên Tây bắc hùng vĩ, hoang sơ, dữ dội, thơ mộng, trữ tình qua nỗi nhớ của Quang Dũng: a. Nhớ núi rừng Tây Bắc * Tây Tiến ơi ! * nhí chơi vơi •Câu cảm •điệp từ •từ láy •Hiệp vần “ơi” Sông Mã xa rồi Tây Tiến ơi ! Nhớ về rừng núi nhớ chơi vơi tiếng gọi thân thương  nỗi nhớ tha thiết nỗi nhớ lửng lơ, đầy ắp, không định hình, định lượng, bao trùm cả không gian và thời gian . nhấn mạnh nỗi nhớ : Ám ảnh tâm trí khôn nguôi, da diết đến thăm thẳm nhớ thương. •Những miền đất lạ gợi sự xa xôi, hẻo Sài Khao lánh, hoang dã, nơi Mường Lát đoàn quân Tây ….. gắn với những kỷ niệm cụ thể. Tiến đã đi qua. Sài Khao sương lấp đoàn quân mỏi Mường Lát hoa về trong đêm hơi. * Hình ảnh: đoàn quân mỏi hoa về trong đêm hơi Hình ảnh giàu chất hiện thực Gợi cho ta liên tưởng tới hình ảnh đoàn quân Tây Tiếng đi trong lớp sương khói lung linh huyền ảo, như thực như mọng của rừng núi. NĐT lãng mạn của nhà thơ Quang Dũng. Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm Heo hút cồn mây súng ngửi trời - Những từ ngữ giàu giá trị tạo hình: “khúc khuỷu”, “thăm thẳm”, “cồn mây”, “súng ngửi trời” diễn tả thật đắc cảnh núi cao, dốc sâu, vực thẳm. + Điệp từ dốc :sự hiểm trở, trùng điệp, cao vút của núi đồi miền Tây . + Từ láy tượng hình Sử dụng 5 thanh trắc  + Heo hút cồn mây + Súng ngửi trời Sự trúc trắc, gập ghềnh rất khó đi. Thậm xưng  Độ cao của núi Hóm hỉnh, tinh nghịch, hồn nhiên của người lính Tây Tiến Ngàn thước lên cao, ngàn thước xuống vách núi vút lên đổ xuống thẳng đứng. Nhịp ngắt bẻ đôi - Đèi lên cao chót vót, xuống sâu thăm thẳm Nguy hiểm tột cùng Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi - Những nếp nhà thấp thoáng mờ nhòa khuất chìm xa xa ẩn hiện trong màn mưa Tạo cảm giác nhẹ nhàng,diễn tả tâm + Một loạt thanh bằng trạng người lính bình thản trước gian lao - 4 câu “ dốc lên khúc khuỷu. . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .mưa xa khơi ”  Bức tranh thiên nhiên Tây Bắc hùng vĩ, dữ dội, thử thách lòng quả cảm của người lính Tây Tiến. Tuy vậy họ vẫn hồn nhiên yêu đời. Chiều chiều oai linh thác gầm thét Đêm đêm Mường Hịch cọp trêu người * Thiên nhiên hoang dã : + Thác gầm thét  Hoang sơ, man dại, đầy bí mật Nhân hóa + Cọp trêu người + Chiều chiều + Đêm đêm Thường xuyên đối mặt với ngy hiểm, dữ dội, bí ẩn, hoang vu của chốn rừng thiêng nước độc.  Đường hành quân gian khổ Nhớ ôi Tây Tiến cơm lên khói Mai Châu mùa em thơm nếp xôi + Cơm lên khói + Thơm nếp xôi Tả thực Bửa cơm nóng Hương thơm nếp mới mùa em thơm nếp xôi  Diễn đạt tài hoa mùa em Mùa lúa chín Mùa nếp thơm Mùa của tình quân dân => Nỗi nhớ da diết về những kỉ niệm êm dịu và ấm áp b.Nhớ về người lính Tây Tiến: -Phải trải qua nhiều gian khổ, vất vả: do hành quân trong đêm + “ Đoàn quân mỏi”. + “Anh bạn … quên đời” - Người lính hồn nhiên, tinh nghịch trước gian khổ: + “Heo hút cồn mây súng ngửi trời” + Không bước nữa, bỏ quên đời Khẩu khí lãng mạn, nói hy sinh, mát mát nhẹ nhõm, kiêu bạc làm giảm bớt đau thương, bi lụy.  Dù vất vả nhưng vẫn toát lên vẻ đẹp lãng mạn hào hoa . • *Tóm lại: Đ o ạ n th ơ l à b ứ c tranh ch â n th ự c, sinh đ ộng (được vẽ bằng cả hình, cả nhạc, bằng bút pháp tả thực và lãng mạn) về một miền tây xa xôi, hiểm trở mà thơ mộng. Trên nền thiên nhiên đó, nổi bật lên là hình ảnh đoàn quân Tây Tiến với những người lính trẻ trung tinh nghịch, trong gian khổ vẫn yêu đời, lãng mạn … • 2. Đoạn 2: Nỗi nhớ về những kỷ niệm đẹp của đời lính gắn với cảnh sắc và con người miền tây • Nhớ 1 đêm liên hoan văn nghệ của bộ đội đồng bào địa phương đến góp vui: Doanh trại bừng lên hội đuốc hoa Kìa em xiêm áo tự bao giờ Khèn lên man điệu nàng e ấp Nhạc về Viên Chăn xây hồn thơ -Đuốc hoa: làm bừng sáng doanh trại và làm khung cảnh lãng mạn hơn. -Tiếng khèn làm ngây ngất lòng người. -Hình ảnh cô sơn nữ trong bộ “xiêm áo” lộng lẫy với dáng điệu “e ấp” trong vũ điệu đậm màu sắc rừng núi “man điệu” đã làm những người lính giờ dương như đã hóa thành thi sĩ với hồn thơ trào dâng. • Cảnh sông nước: -Thời gian: chiều sương. -Hình ảnh: +Bông lau: .chập chờn lay động như có hồn. .dập dềnh trôi trên dòng nước lũ quyến luyến, tình tứ. +Dáng người vững chãi trên con thuyền độc mộc giữa dòng nước lũ. => Bức tranh thiên nhiên thơ mộng, khỏe khoắn, sinh động. • Hình ảnh thơ vừa thực vừa lãng mạn: cảnh núi rừng niền tây nên thơ, có hồn và con người nổi bật trên nền bức tranh thiên nhiên (với dáng đứng đẹp trên con thuyền) . Cảnh và người hòa hợp, quyến luyến, phản phất trong gió, trong sương. • => Cái nhìn tinh tế, nét bút mềm mại, tài hoa; tình yêu mến và gắn bó sâu nặng với cảnh và người miền tây của nhà thơ Quang Dũng.