Tài liệu Bài giảng rừng xà nu ngữ văn 12

BÀI GIẢNG NGỮ VĂN LỚP 12 (Trích) - Tiết 1 Nội dung bài học I. Tìm hiểu chung 1. Tác giả 2. Tác phẩm II. Đọc – hiểu văn bản 1. Đọc – Chú thích – Tóm tắt 2. Thể loại - Bố cục 3. Phân tích Nhan đề 3.1. Hình tượng cây xà nu 3.2. Phân tích một số nhân vật a. Tnú b. Cụ Mết, Dít, Heng III. Tổng kết 1. Nội dung 2. Nghệ thuật 3. Ghi nhớ I.Tìm hiểu chung: 1.Tác giả: a. Tiểu sử: - Tên thật:Nguyễn Văn Báu - Sinh năm: 1932 - Quê: Thăng Bình – Quảng Nam - N ă m 1950 gia nh ậ p qu â n đ ội nhân dân Việt Nam... - Năm 1962, trở lại chiến trường miền Nam. Nguyên Ngọc b. Sự nghiệp: Tác phẩm chính: Tiểu thuyết Đất nước đứng lên Đất Quảng. Truyện ngắn, truyện vừa, kí - Rẻo cao. - Dũng cảm - Đường chúng ta đi - Trở lại Mèo Vạc... Văn nghệ Việt Nam ( 1954 – 1955) - Giải thưởng Văn nghệ Nguyễn Đình Chiểu ( 1965) Văn học Quốc tế Lotus, Á Phi ( 19730) c. Phong cách - Tác phẩm của nhà văn Nguyên Ngọc mang âm hưởng sử thi của núi rừng Tây Nguyên. - Phản ánh những vấn đề trọng đại của đất nước;đề tài chiến tranh, cách mạng; giọng văn hào sảng, trang trọng. - Xây dựng những nhân vật tiêu biểu cho ý chí và nguyện vọng của nhân dân. Tác phẩm - sức sống bất diệt, khả năng trỗi dậy vô tận của con người và sự sống luôn được đề cao. 2. Tác phẩm a. Hoàn cảnh sáng tác Hoàn cảnh chung Hoàn cảnh riêng - S á ng ng à y 8.3.1965, s ư đ o àn - Nhà văn viết bài “ Hịch tướng thủy quân lục chiến đầu tiên của quân viễn chinh Mĩ đã đổ bộ vào Chu Lai, bắt đầu “ chiến tranh cục bộ”. sĩ” thời đánh Mĩ. Tác giả nhớ kỉ niệm về Nguyễn Thi, nhớ về cánh rừng xà nu và những người Tây Nguyên. -> Cuộc chiến đấu khốc liêt, hào -“Rừng xà nu” chảy ra dưới đầu ngọn bút(1965). hùng b. Xuất xứ: In trong “ Trên quê hương những anh hùng Điện Ngọc” ( 1969) Lính dù 173 ở Tây Nguyên, 1965 Phi đoàn 34,tại Biên Hòa, 1965 8.3.1965, đà nẵng 1965 Mĩ đổ bộ vào Tây Nguyên II. Đọc - hiểu văn bản: 1. Đọc - Chú thích –Tóm tắt Tnú đi tham gia lực lượng giải phóng quân, Đọc - Chú thích: sau ba năm về thăm làng. Tóm tắt - Bé Heng gặp anh ở con nước lớn và cùng anh về làng.. Cụ Mết và bà con dân làng reo lên mừng rỡ khi gặp Tnú. Cả lũ làng tới nhà cụ Mết gặp Tnú. Dít xem giấy có chữ kí chỉ huy cho Tnú về một đêm. Cụ Mết kể về cuộc đời Tnú và cuộc đồng khởi của dân làng Xô Man. Tnú kể chuyện đánh đồn. Sáng hôm sau, anh lại lên đường. II. Đọc - hiểu văn bản: 2. Thể loại - Bố cục: * Thể loại * Bố cục 3phần: P1: Từ đầu tới chân trời: rừng xà nu bạt ngàn trong “ tầm đại bác”, che chở cho làng Xô man. P2: ...khăp rừng: Chuyện Tnú về thăm làng, cụ Mết kể về cuộc đời Tnú và đêm đồng khởi P3: còn lại, Cụ Mết và Dít tiễn Tnú trở lại đơn vị, những cánh rừng xà nu... II. Đọc - hiểu văn bản: 3. Phân tích: 3.1. Nhan đề Rừng xà nu – mang ý nghĩa biểu trưng cho đất và người Tây Nguyên gồm nhiều dân tộc, trong đó có dân tộc Strá và cao nguyên rộng lớn. Em hãy nêu cảm nhận Rừng xà ẩn chứa ý vị khó củanumình về nhan đề quên của đất rừng Tây Nguyên, vẻ đẹp hùng tráng của cây và tinh thần bất tác phẩm khuất của con người Tây Nguyên. Rừng xà nu mang nhiều tầng nghĩa bao gồm nghĩa tả thực, trừu tượng. Hai lớp nghĩa xuyên thấm vào nhau toát lên hình tượng sinh động của cây và không khí Tây Nguyên. II. Đọc - hiểu văn bản: 3. Phân tích: 3.2. Hình tượng cây xà nu a. Vị trí của hình tượng Hình tượng cây xà nu Xuất hiện ở phần mở đầu tác phẩm Phần kết thúc và toàn bộ thiên truyện. Hình tượng cây xà nu là hình tượng xuyên suốt, trung tâm góp phần thể hiện chủ đề, tính sử thi! 3. Phân tích: 3.2. Hình tượng cây xà nu a. Vị trí của hình tượng b. Cây xà nu trong sự gắn bó với con người, cuộc sống người Xô man ( Ý nghĩa cụ thể) - Đặc điểm của cây xà nu - Là loài cây họ thông. - Gỗ quý, nhựa thơm. - S ứ c s ố ng m ã nh li ệ t v à ham ánh sáng mặt trời. Hình tượng xà nu tràn ngập trong tác phẩm gợi cho người đọc về bức tranh thiên nhiên Tây Nguyên hùng vĩ, thơ mộng. - C â y x à nu l à m ộ t h ình tượng nghệ thuật đẹp, giàu giá trị thẩm mỹ, góp phần làm nổi bật chủ đề và tạo không khí Tây Nguyên, chất Tây Nguyên độc đáo… b. Cây xà nu trong sự gắn bó với con người, cuộc sống người Xô man ( ý nghĩa cụ thể) Cây xà nu Cây xà nu tham gia vào cuộc sống sinh hoạt hằng ngày của người Xô Man. Trong cuộc chiến đấu chống kẻ thù, rừng bao bọc, che chở cho làng. Cây xà nu có mặt trong những sự kiện trọng đại của người dân làng Xô Man. => Tác phẩm trùng điệp những xà nu. Xà nu là linh hồn, giao hòa với cuộc sống của người dân làng Xô Man. Không thể tách xà nu khỏi cuộc sống và con người Tây Nguyên. c. Cây xà nu trở thành biểu tượng cho sức sống bất diệt và những phẩm chất cao đẹp của người Tây Nguyên (ý nghĩa biểu tượng). * Xà nu đau thương như con người Xô Man đau thương “Làng ở trong tầm đại bác của đồn giặc” Làng Tầm đại bác - ( sự sống – rừng xà nu) cái chết, hoàn cảnh nghiệt ngã. - Rừng xà nu được đặt trong thế hiểm của hoàn cảnh, một cuộc quyết đấu căng thẳng mang tầm vóc lịch sử! Rừng xà nu là đối tượng hủy diệt của kẻ thù “ Hầu hết đạn đại bác đề rơi vào ngọn đồi xà nu cạnh con nước lớn. Cả rừng xà nu hàng vạn cây không có cây nào không bị thương. Có những cây bị chặt đứt ngang nửa thân mình, đổ ào ào như một trận bão. Ở chỗ vết thương, nhựa ứa ra tràn trề, thơm ngào ngạt, long lanh nắng hè gay gắt, rồi dần dần bầm lại, đen và đặc quyện thành từng cục máu lớn”... “...Những cây non trúng đạn “ vết thương không lành được, cứ loét mãi ra, năm mười hôm thì cây chết “ vết thương Cây xà nu bị tàn phá cục máu lớn loét mãi ra cây chết Đau đớn Sự mát mát Liên tưởng đến cái chết của con người Thương tích của cây xà nu liên tưởng đến con người Xô Man trong chiến tranh. Sự sống đã chiến thắng bom đạn hủy diệt. - Cây xà nu có sức sống bất diệt như con người “ Trong r ừ ng í t c ó lo ạ i c ây sinh sôi nảy nở khỏe như vậy. Cạnh một cây xà nu mới ngã gục, đã có bốn, năm cây con mọc lên, ngọn xanh rờn, hình nhọn mũi tên lao thẳng lên bầu trời...nó phóng lên rất nhanh, lóng lánh...”