Tài liệu Bài giảng quản trị ngân hàng thương mại - phong

8/22/11 NỘI DUNG QUẢN TRỊ NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI Chương 1: Tổng quan về NH & hoạt động NH Chương 2: Nguồn vốn và quản lý nguồn vốn Lê Phong Châu Giảng viên Khoa Ngân hàng – Tài chính, ĐH KTQD Email: [email protected] ĐT: 0904 456 888 Chương 3: Tài sản và quản lý tài sản Chương 4: Chính sách tín dụng và phân tích TD Chương 5: Nghiệp vụ tín dụng Chương 1: Tæng quan vÒ Ng©n hµng vµ ho¹t ®éng Ng©n hµng I.  II.  1.1 LÞch sö h×nh thµnh n  B¾t ®Çu lµ nghiÖp vô ®æi tiÒn hoÆc ®óc tiÒn cña c¸c thî vµng. n  TiÕp tôc ph¸t triÓn nghiÖp vô cÊt tr÷ hé => t¨ng thu nhËp, t¨ng kh¶ n¨ng ®a d¹ng c¸c lo¹i tiÒn, t¨ng qui m« tµi s¶n cña ng­êi kinh doanh tiÒn tÖ. n  Ph¸t triÓn thanh to¸n hé => ®iÒu kiÖn thùc hiÖn thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt => ®· thu hót c¸c th­ ¬ng gia göi tiÒn nhiÒu h¬n. LÞch sö h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña NH Chức năng của ngân hàng III.  C¸c dÞch vô ng©n hµng IV.  C¸c lo¹i h×nh ng©n hµng V.  HÖ thèng NH VN 8/22/11 1.1 LÞch sö h×nh thµnh 1.1 LÞch sö h×nh thµnh n  -  -  -  §  NH cã thÓ ®­îc ®Þnh nghÜa qua chøc n¨ng, c¸c dÞch NghiÖp vô cho vay: §Çu tiªn, dïng vèn tù cã ®Ó cho vay. Sè d­ th­êng xuyªn ë trong kÐt tõ ho¹t ®éng nhËn göi + tÝnh chÊt v« danh cña tiÒn => cã thÓ sö dông t¹m thêi mét phÇn tiÒn göi cña kh¸ch ®Ó cho vay. Ph¸t triÓn thµnh ho¹t ®éng chuyªn nghiÖp: cho vay dùa trªn tiÒn göi cña kh¸ch, më réng cho vay vay b»ng c¸ch tr¶ l·i cho ng­êi göi tiÒn, cung cÊp c¸c tiÖn Ých kh¸c nhau vô hoÆc vai trß mµ chóng thùc hiÖn trong nÒn kinh tÕ. §  NhiÒu tæ chøc tµi chÝnh ®Òu ®ang cè g¾ng cung cÊp c¸c dÞch vô cña NH. §  NH còng ®ang më réng ph¹m vi cung cÊp dÞch vô vÒ bÊt ®éng s¶n vµ m«i giíi chøng kho¸n, tham gia ho¹t ®éng b¶o hiÓm, ®Çu t­ vµo quü t­¬ng hç vµ thùc hiÖn nhiÒu dÞch vô míi kh¸c. 1.2 Định nghĩa -  -  LuËt Mü (90s): Ng©n hµng lµ tổ chức tín dụng đủ điều kiện để được bảo hiểm bởi Tiền gửi Liên bang Mỹ. LuËt c¸c tæ chøc tÝn dông VN 2010: " Tổ chức tín dụng là doanh nghiệp thực hiện một, một số hoặc tất cả các hoạt động ngân hàng. Tổ chức tín dụng bao gồm ngân hàng, tổ chức tín dụng phi ngân hàng, tổ chức tài chính vi mô và quỹ tín dụng nhân dân" 1.2 Định nghĩa -  -  LuËt c¸c tæ chøc tÝn dông VN 2011: "Ngân hàng là loại hình tổ chức tín dụng có thể được thực hiện tất cả các hoạt động ngân hàng theo quy định của Luật này. Theo tính chất và mục tiêu hoạt động, các loại hình ngân hàng bao gồm ngân hàng thương mại, ngân hàng chính sách, ngân hàng hợp tác xã" Ngân hàng thương mại là loại hình ngân hàng được thực hiện tất cả các hoạt động ngân hàng và các hoạt động kinh doanh khác theo quy định của Luật này nhằm mục tiêu lợi nhuận 8/22/11 1.2 Định nghĩa -  -  LuËt c¸c tæ chøc tÝn dông VN 2011: "Tổ chức tín dụng phi ngân hàng là loại hình tổ chức tín dụng được thực hiện một hoặc một số hoạt động ngân hàng theo quy định của Luật này, trừ các hoạt động nhận tiền gửi của cá nhân và cung ứng các dịch vụ thanh toán qua tài khoản của khách hàng. Tổ chức tín dụng phi ngân hàng bao gồm công ty tài chính, công ty cho thuê tài chính và các tổ chức tín dụng phi ngân hàng khác" 1.2 Định nghĩa -  1.2 Định nghĩa -  -  LuËt c¸c tæ chøc tÝn dông VN 2011: “QTDND là tổ chức tín dụng do các pháp nhân, cá nhân và hộ gia đình tự nguyện thành lập dưới hình thức hợp tác xã để thực hiện một số hoạt động ngân hàng theo quy định của Luật này và Luật hợp tác xã nhằm mục tiêu chủ yếu là tương trợ nhau phát triển sản xuất, kinh doanh và đời sống” “Ngân hàng hợp tác xã là ngân hàng của tất cả các QTDND do các QTDND và một số pháp nhân góp vốn thành lập theo quy định của Luật này nhằm mục tiêu chủ yếu là liên kết hệ thống, hỗ trợ tài chính, điều hòa vốn trong hệ thống các QTDND” LuËt c¸c tæ chøc tÝn dông VN 2011: " Tổ chức tài chính vi mô là loại hình tổ chức tín dụng chủ yếu thực hiện một số hoạt động ngân hàng nhằm đáp ứng nhu cầu của các cá nhân, hộ gia đình có thu nhập thấp và doanh nghiệp siêu nhỏ" 1.2 Định nghĩa n  LuËt c¸c tæ chøc tÝn dông VN 2011: “Hoạt động ngân hàng là việc kinh doanh, cung ứng thường xuyên một hoặc một số các nghiệp vụ sau đây: a) Nhận tiền gửi; b) Cấp tín dụng; c) Cung ứng dịch vụ thanh toán qua tài khoản” 8/22/11 1.2 Định nghĩa n  Nhận tiền gửi là hoạt động nhận tiền của tổ chức, cá nhân dưới hình thức tiền gửi không kỳ hạn, tiền gửi có kỳ hạn, tiền gửi tiết kiệm, phát hành chứng chỉ tiền gửi, kỳ phiếu, tín phiếu và các hình thức nhận tiền gửi khác theo nguyên tắc có hoàn trả đầy đủ tiền gốc, lãi cho người gửi tiền theo thỏa thuận. 1.2 Định nghĩa n  Cung ứng dịch vụ thanh toán qua tài khoản là việc cung ứng phương tiện thanh toán; thực hiện dịch vụ thanh toán séc, lệnh chi, ủy nhiệm chi, nhờ thu, ủy nhiệm thu, thẻ ngân hàng, thư tín dụng và các dịch vụ thanh toán khác cho khách hàng thông qua tài khoản của khách hàng 1.2 Định nghĩa n  Cấp tín dụng là việc thỏa thuận để tổ chức, cá nhân sử dụng một khoản tiền hoặc cam kết cho phép sử dụng một khoản tiền theo nguyên tắc có hoàn trả bằng nghiệp vụ cho vay, chiết khấu, cho thuê tài chính, bao thanh toán, bảo lãnh ngân hàng và các nghiệp vụ cấp tín dụng khác. 1.3 LÞch sö ph¸t triÓn §  H×nh thøc ng©n hµng ®Çu tiªn - NH cña c¸c thî vµng: cho vay víi c¸c c¸ nh©n, nh»m môc ®Ých phôc vô tiªu dïng. H×nh thøc cho vay chñ yÕu lµ thÊu chi §  Ng©n hµng th­¬ng m¹i: tµi trî ng¾n h¹n (tµi trî cho tµi s¶n l­u ®éng), thanh to¸n hé, g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh lu©n chuyÓn cña t­ b¶n th­¬ng nghiÖp. §  Ng©n hµng tiÒn göi: kh«ng cho vay, chØ thùc hiÖn gi÷ hé, thanh to¸n hé ®Ó lÊy phÝ. 8/22/11 1.3 LÞch sö ph¸t triÓn n  n  n  Môc tiªu kinh doanh ng©n hµng Ng©n hµng tiÕt kiÖm: Huy ®éng tiÕt kiÖm, ®Çu t­ vµo tr¸i phiÕu chÝnh phñ Ng©n hµng ®Çu t­: b¶o l·nh ph¸t hµnh, hïn vèn, mua tr¸i phiÕu dµi h¹n Ng©n hµng chÝnh s¸ch: Cho vay chÝnh s¸ch cña ChÝnh phñ: xóa ®ãi nghÌo, t¹o c«ng ¨n viÖc lµm, phát triển kinh tế Tµi s¶n! -  C¸c lo¹i h×nh NH ®a d¹ng: -  C¸c nghiÖp vô míi ngµy cµng ph¸t triÓn: Cho vay, huy ®éng -  C«ng nghÖ ng©n hµng gãp phÇn thay ®æi c¸c ho¹t ®éng c¬ b¶n cu¶ ng©n hµng. TÝn dông vµ ®Çu t­ An toµn lîi nhuËn ph¸t triÓn Thu nhËp Vèn huy ®éng Vèn chu sơ hư u Nguån vèn! Chi phÝ 1.3 LÞch sö ph¸t triÓn 1.3 LÞch sö ph¸t triÓn * Sù ®a d¹ng cña c¸c lo¹i h×nh ng©n hµng vµ c¸c ho¹t ®éng ng©n hµng. Dù tr÷ n  Qui m« cña mçi ng©n hµng: TÝch tô vµ tËp trung vèn ®· t¹o ra c¸c c«ng ty ng©n hµng cùc lín víi sè vèn t­ cã hµng chôc tû ®« la Mü n  Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña ng©n hµng ®ang t¹o ra mèi liªn hÖ rµng buéc ngµy cµng chÆt chÏ, sù phô thuéc lÉn nhau ngµy cµng lín gi÷a chóng. 8/22/11 Mét sè tËp ®oµn NH trong 500 c«ng ty hµng ®Çu thÕ giíi, 2002 Tªn c«ng ty Cña n­íc Vèn t­ b¶n ho¸* (tû USD) 255,29 108,72 104,82 Citigroup Mü HSBC Holding Anh Bank of Mü America Royal Bank of Anh 77,41 Scotland JP Morgan Mü 70,48 chase • Vèn t­ b¶n ho¸= sè cæ phiÕu x gi¸ cæ phiÕu • Nguån: financial times, T/c ng/cøu KT N. 8 (291), 2002, tr. 43 1.3 LÞch sö ph¸t triÓn XÕp h¹ng 5 27 29 LÞch sö ph¸t triÓn cña c¸c ng©n hµng còng ®· chøng kiÕn nhiÒu khñng ho¶ng vµ ho¶ng lo¹n ng©n hµng trong mçi quèc gia. -  Mü: 1984 – NH Illinois, 1991 – NH BOA bÞ gi¶m sót lín vÒ tiÒn göi, dÉn ®Õn mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n 1990s: NHTM NhËt vµ c¸c h·ng chøng kho¸n gÆp rñi ro lín do sù sôp ®æ cña TT B§S vµ TT CK 1992: NH J.P. Morgan mÊt 200 triÖu USD do n¾m chøng kho¸n thÕ chÊp khi l·i suÊt t¨ng ®ét ngét. 1997: Khñng ho¶ng tµi chÝnh ë §NA, b¾tnguån tõ Th¸i Lan lµm nhiÒu NH ë Ch©u ¸ bÞ mÊt hµng tû USD, bÞ ph¸ s¶n hoÆc buéc ph¶i s¸p nhËp. NÒn kinh tÕ Th¸i Lan bÞ kÐo lïi sù ph¸t triÓn tíi 20 n¨m, nÒn kinh tÕ thÕ giíi bÞ ¶nh h­ëng nÆng nÒ, sót gi¶m 5% thu nhËp chung trªn toµn thÕ giíi. 43 -  44 -  -  Trong 500 c«ngty hµng ®Çu thÕ giíi do Financial Times b×nh chän, vÒ tæng sè vèn t­ b¶n ho¸, c¸c c«ng ty NH chiÕm hµng thø nhÊt, ngµnh c«ng nghiÖp d­îc phÈm thø 2, c«ng nghÖ th«ng tin thø 3. 1.3 LÞch sö ph¸t triÓn Vµo năm 1997, nhiÒu ng©n hµng th­¬ng m¹i ViÖt Nam do më réng cho vay trµn lan ®· r¬i vµo tình tr¹ng nî qu¸ h¹n, nî khã ®ßi cao. RÊt nhiÒu vô rñi ro tÝn dông ®iÓn hình ®· x¶y ra nh­ vô Tamexco víi l­îng nî khã ®ßi lªn tíi 550 tû VND; vô Tăng Minh Phông víi l­îng vèn thÊt tho¸t h¬n 4000 tû VND. Năm 2001, tËp ®oµn năng l­îng Enron ph¸ s¶n, t¸c ®éng tíi hÇu hÕt c¸c ng©n hµng danh tiÕng trªn thÕ giíi: JP Morgan Chase víi 2,6 tû USD, trong ®ã 900 triÖu lµ kh«ng ®­îc b¶o ®¶m; Citi Group cã tæng d­ nî víi Enron tíi thêi ®iÓm ph¸ s¶n lµ 1,2 tû USD, trong ®ã 400 triÖu lµ kh«ng ®­îc b¶o ®¶m. C¸c ng©n hµng Argentina vµo năm 2002 ®· ®èi mÆt víi tình tr¹ng rñi ro thanh kho¶n nÆng nÒ. Sù h¹n chÕ rót tiÒn cña chÝnh phñ ®· lµm cho tình tr¹ng thªm trÇm träng. Tíi th¸ng 4 năm 2002, c¸c ng©n hµng ë Argentina ®· ®ång lo¹t ®ãng cöa. HSBC tiÕt lé r»ng cuéc khñng ho¶ng ë Argentina ®· lµm mÊt 1.850 triÖu USD trong năm tµi chÝnh 2001. - n  1.3 LÞch sö ph¸t triÓn - Th¸ng 10, 2003, chØ vì mét tin ®ån thÊt thiÖt mµ ng©n hµng ¸ Ch©u (ACB) cña ViÖt Nam ®· khiÕn cho sè l­îng kh¸ch hµng ®Õn rót tiÒn tr­íc h¹n t¹i ACB tăng vät, tæng kh¸ch hµng rót tiÒn mét ngµy lªn tíi 4000 kh¸ch hµng. C¸n bé ng©n hµng ACB ph¶i lµm viÖc ®Õn tËn 20h30 mµ vÉn kh«ng gi¶i quyÕt ®­îc tÊt c¶ c¸c ®¬n yªu cÇu trong ngµy. ChØ trong vßng hai ngµy, ACB ®· chi tr¶ h¬n 2000 tû VND. Tuy nhiªn, vô viÖc ®­îc xö lý nhanh chãng chØ trong vßng hai ngµy do cã sù can thiÖp rÊt kÞp thêi vµ ®óng lóc cña ng©n hµng nhµ n­íc. - Th¸ng 7/2004: C¸c ng©n hµng Nga ®ang ®øng tr­íc tình tr¹ng thanh kho¶n tåi tÖ do dßng ng­êi rót tiÒn hµng lo¹t t¹i những ng©n hµng lín nh­ Guta, Alfa vµ sau ®ã lan sang toµn bé hÖ thèng ng©n hµng. Trong 3 ngµy tõ 21 ®Õn 23/7, riªng ng©n hµng Alfa ®· chi tr¶ h¬n 200 triÖu USD. Khñng ho¶ng chØ chÊm døt khi cã sù can thiÖp m¹nh tay cña Ng©n hµng Trung ­¬ng. 8/22/11 The image cannot be displayed. Your computer may not have enough memory to open the image, or the image may have been corrupted. Restart your computer, and then open the file again. If the red x still appears, you may have to delete the image and then insert it again. II. Chức năng của ngân hàng 2.1. Trung gian tài chính Ngân hàng khắc phục nhược điểm của tài chính trực tiếp: 1.  Khó gặp gỡ giữa cung và cầu 2.  Khó phù hợp về quy mô, kỳ hạn và thời điểm đầu tư 3.  Nhà đầu tư không có khả năng thu thập, phân tích thông tin để đánh giá rủi ro 4.  Nhà đầu tư không có khả năng phân tán rủi ro 5.  Nhà đầu tư không có khả năng theo dõi, quản lý hoạt động sử dụng tiền vay → hoạt động của ngân hàng giúp khơi thông nguồn vốn nhàn rỗi, phục vụ phát triển kinh tế 1.  Trung gian tài chính 2.  Tạo phương tiện thanh toán 3.  Trung gian thanh toán 2.2. Tạo phương tiện thanh toán §  Các phương tiện thanh toán của ngân hàng gồm: 1.  2.  3.  4.  5.  6.  7.  Séc Lệnh chi Uỷ nhiệm chi Nhờ thu Ủy nhiệm thu Thẻ ngân hàng Thư tín dụng → Giúp giảm bớt chi phí phát hành và bảo quản tiền mặt → Giúp tăng khối lượng tiền có thể dùng để thanh toán trong lưu thông (tiền điện tử) →  chức  năng  tạo  ,ền 8/22/11 2.3. Trung gian thanh toán §  Ngân hàng có thể thực hiện chức năng này do: 1.  2.  3.  §  §  4.  Có hệ thống mạng lưới rộng khắp Có quan hệ đại lý với các tổ chức tín dụng khác trong và ngoài nước Có hệ thống công nghệ thông tin nối mạng với Trung tâm thanh toán điện tử liên NH của NHNN và với các TCTD khác Có đội ngũ nhân viên chuyên nghiệp Giúp hoạt động thanh toán thuận tiện, nhanh chóng, an toàn, bảo mật, chi phí thấp →  thúc  đẩy  giao  thương,   phát  triển  kinh  tế Tăng thu nhập cho NH từ phí thanh toán và tạo nguồn vốn có chi phí thấp III. C¸c dÞch vô ng©n hµng III. C¸c dÞch vô ng©n hµng 3.1 Mua b¸n ngo¹i tÖ 3.2 NhËn tiÒn göi 3.3 Cho vay 3.4 B¶o qu¶n tµi s¶n hé 3.5 Cung cÊp c¸c tµi kho¶n giao dÞch vµ thùc hiÖn thanh to¸n 3.6 Qu¶n lý ng©n quü 3.7 Tµi trî c¸c ho¹t ®éng cña ChÝnh phñ III C¸c dÞch vô ng©n hµng 3.8 B¶o l·nh 3.9 Cho thuª tài chính (Fiancial lease/Leasing) 3.10 Cung cÊp dÞch vô uû th¸c vµ t­ vÊn 3.1 Mua b¸n ngo¹i tÖ: mua b¸n mét lo¹i tiÒn nµy lÊy mét lo¹i tiÒn kh¸c, vµ h­ëng phÝ 3.11 Cung cÊp dÞch vô m«i giíi ®Çu t­ chøng kho¸n 3.12 Cung cÊp c¸c dÞch vô b¶o hiÓm 3.13 Cung cÊp c¸c dÞch vô ®¹i lý 3.2 NhËn tiÒn göi :Ng©n hµng më dÞch vô nhËn tiÒn göi ®Ó b¶o qu¶n hé ng­êi cã tiÒn víi cam kÕt hoµn tr¶ ®óng h¹n. 8/22/11 3.4 B¶o qu¶n tµi s¶n hé 3.3 Cho vay 3.3.1 Cho vay th­¬ng m¹i n  Cho vay đối với khách hàng sử dụng vốn để kinh doanh thương mại - C¸c NH thùc hiÖn viÖc l­u gi÷ vµng, kim lo¹i quý, c¸c giÊy tê cã gi¸ vµ c¸c tµi s¶n kh¸c cho kh¸ch hµng trong kÐt (v× vËy cßn gäi lµ dÞch vô cho thuª kÐt). 3.3.2. Cho vay tiªu dïng n  Sù gia t¨ng thu nhËp cña ng­êi tiªu dïng + c¹nh tranh trong cho vay => KH vay v× môc tiªu tiªu dïng trë thµnh kh¸ch hµng tiÒm n¨ng. 3.3.3. Tµi trî cho dù ¸n n  Tµi trî x©y nhµ m¸y, ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghÖ cao. - Víi hÖ thèng b¶o vÖ an toµn cña ng©n hµng, kh¸ch hµng cã thÓ hoµn toµn yªn t©m vÒ c¸c tµi s¶n nµy, h¬n lµ l­u gi÷ t¹i nhµ 3.5 Cung cÊp c¸c tµi kho¶n giao dÞch vµ thùc hiÖn thanh to¸n n  n  n  Thanh to¸n qua NH ®· më ®Çu cho thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt. C¸c tiÖn Ých cña thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt (an toµn, nhanh chãng, chÝnh x¸c, tiÕt kiÖm chi phÝ) => rót ng¾n thêi gian kinh doanh & n©ng cao thu nhËp cho kh¸ch hµng. DÞch vô nµy ngµycµng ph¸t triÓn khi NH më chi nh¸nh, cïng víi sù ph¸t triÓn cña c«ng nghÖ th«ng tin 3.6 Qu¶n lý ng©n quü n  Qu¶n lý viÖc thu vµ chi cho mét c«ng ty kinh doanh hoÆc c¸ nh©n n  TiÕn hµnh ®Çu t­ phÇn thÆng d­ tiÒn mÆt t¹m thêi vµo c¸c chøng kho¸n sinh lîi vµ tÝn dông ng¾n h¹n cho ®Õn khi kh¸ch hµng cÇn tiÒn mÆt ®Ó thanh to¸n. 8/22/11 3.8 B¶o l·nh 3.7 Tµi trî c¸c ho¹t ®éng cña ChÝnh phñ §  Kh¶ n¨ng huy ®éng vµ cho vay víi khèi l­îng lín cña NH ®· trë thµnh träng t©m chó ý cña c¸c CPhñ. §  Do nhu cÇu chi tiªu lín vµ th­êng lµ cÊp b¸ch trong khi thu kh«ng ®ñ, ChÝnh phñ c¸c n­íc ®Òu muèn tiÕp cËn víi c¸c kho¶n cho vay cña NH. §  C¸c NH th­êng mua tr¸i phiÕu ChÝnh phñ vừa để tăng thu nhập, vừa có tài sản đệm chống đỡ rủi ro thanh khoản 3.9 Cho thuª tài chính n  NH mua thiÕt bÞ vµ cho kh¸ch hµng thuª víi ®iÒu kiÖn kh¸ch hµng ph¶i tr¶ tiÒn thuª trong thêi gian thuª, th­êng lµ trung vµ dµi h¹n. n  Kh¸ch hµng kh«ng cÇn cã vèn (hoÆc 30% gi¸ trÞ tµi s¶n cÇn mua) mµ vÇn cã tµi s¶n ®Ó ®­a vµo kinh doanh n  NH cã uy tÝn trong b¶o l·nh cho kh¸ch hµng: mua chÞu hµng ho¸ vµ trang thiÕt bÞ, ph¸t hµnh chøng kho¸n Nợ, vay vèn cña tæ chøc tÝn dông kh¸c... n  Ng©n hµng vÉn cã thÓ më réng ph¹m vi ho¹t ®éng, gia t¨ng thu nhËp, ph¸t triÓn c¸c ho¹t ®éng kh¸c mµ kh«ng cÇn sö dông ®Õn vèn cña m×nh 3.10 Cung cÊp dÞch vô uû th¸c vµ t­ vÊn §  NH cã nhiÒu chuyªn gia vÒ qu¶n lý tµi chÝnh, cã thÓ gióp c¸ nh©n vµ doanh nghiÖp qu¶n lý tµi s¶n vµ c¸c ho¹t ®éng tµi chÝnh. §  DÞch vô uû th¸c ph¸t triÓn sang c¶ uû th¸c vay hé, uû th¸c cho vay hé, uû th¸c ph¸t hµnh, uû th¸c ®Çu t­, uû th¸c trong di chóc, qu¶n lý tµi s¶n §  NH t­ vÊn vÒ ®Çu t­, vÒ qu¶n lÝ tµi chÝnh, vÒ thµnh lËp, mua b¸n, s¸p nhËp doanh nghiÖp. 8/22/11 3.11 Cung cÊp dÞch vô m«i giíi ®Çu t­ chøng kho¸n n  n  n  NH m«i giíi chøng kho¸n, cung cÊp cho kh¸ch hµng c¬ héi mua cæ phiÕu, tr¸i phiÕu vµ c¸c chøng kho¸n kh¸c. Trong mét vµi tr­êng hîp, NH thµnh lËp c«ng ty con lµ c«ng ty chøng kho¸n để có thể cung cấp đầy đủ các dịch vụ liên quan đến chứng khoán Công ty chứng khoán trực thuộc hoạt động dưới hình thức Công ty TNHH để hạn chế rủi ro 3.12 Cung cÊp c¸c dÞch vô b¶o hiÓm n  n  n  NH phân phối hộ các công ty bảo hiẻm ®Ó cung cÊp dÞch vô b¶o hiÓm, tiÕt kiÖm g¾n víi b¶o hiÓm nh­ tiÕt kiÖm an sinh, tiÕt kiÖm h­u trÝ... Ng©n hµng cã thÕ m¹nh víi m¹ng l­íi chi nh¸nh, phßng giao dÞch réng lín vµ ®éi ngò nh©n viªn chuyªn nghiÖp vÒ tµi chÝnh NH có thể liên kết với công ty bảo hiểm để thành lập công ty liên doanh về BH để cung cấp đầy đủ các dịch vụ BH C¸c dÞch vô cña NH! 3.13 Cung cÊp c¸c dÞch vô ®¹i lý n  n  NH (th­êng NH lín) cung cÊp dÞch vô ng©n hµng ®¹i lý cho NH kh¸c nh­ thanh tãan hé, ph¸t hµnh hé c¸c chøng chØ tiÒn göi, lµm ng©n hµng ®µu mèi trong ®ång tµi trî... Víi m¹ng l­íi réng kh¾p, ng©n hµng cã thÓ lµm ®¹i lý cho c¸c c«ng ty chuyÓn tiÒn kiÒu hèi Huy ®éng vèn! - NhËn tiÒn göi - §i vay + Ph¸t hµnh c¸c c«ng cô nî + §i vay trùc tiÕp ! TÝn dông vµ ! ®Çu t­! - Cho vay - ChiÕt khÊu - B¶o l·nh -  Cho thuê - Bao thanh toán - §Çu t­ DÞch vô ng©n hµng kh¸c! Thanh to¸n, qu¶n lý ng©n quü, uû th¸c, ®¹i lý b¶o hiÓm, t­ vÊn, qu¶n lý rñi ro, m«I giíi ®Çu t­ chøng kho¸n ..! C¸c ho¹t ®éng KD kha c! - KD ngo¹i tÖ - KD chøng kho¸n - KD vµng b¹c -... 8/22/11 VI. C¸c lo¹i h×nh ng©n hµng! n  n  -  -  Cã thÓ ph©n chia ng©n hµng theo c¸c tiªu thøc kh¸c nhau tuú theo yªu cÇu cña ng­êi qu¶n lý. Lo¹i h×nh NH theo h×nh thøc së h÷u: NH t­ nh©n, cæ phÇn, thuéc së h÷u Nhµ n­íc, liªn doanh ¦u thÕ vµ nh­îc ®iÓm cña tõng lo¹i h×nh NH? VI C¸c lo¹i h×nh ng©n hµng n  C¬ cÊu tæ chøc: - NH së h÷u c«ng ty vµ c«ng ty së h÷u NH: c¸c tËp ®oµn ng©n hµng ph¸t triÓn m¹nh trong nh÷ng n¨m cuèi thÕ kØ 20. - NH ®¬n nhÊt vµ NH cã chi nh¸nh: n  Lo¹i h×nh NH theo tÝnh chÊt ho¹t ®éng: Ng©n hµng ®a n¨ng vµ ng©n hµng chuyªn doanh. V HÖ thèng NHVN VI C¸c lo¹i h×nh ng©n hµng Lo¹i h×nh NH theo tÝnh chÊt ho¹t ®éng: n  Ng©n hµng ®a n¨ng vµ ng©n hµng chuyªn doanh. -  NH TM, NH chÝnh s¸ch, . Sè l­îng NH: NHNN: 1; NHTM quèc doanh (5), NHTM cæ phÇn(37), chi nh¸nh NH n­íc ngoµi (48), NH nước ngoài (5), NH liªn doanh (5) (2010) n  C¬ chÕ: tù chñ tµi chÝnh, c¹nh tranh n  C«ng nghÖ n  Vèn, m¹ng l­íi n  -  n  NH ChÝnh s¸ch, Hệ thống Quỹ tín dụng nhân dân, Công ty tài chính, Công ty cho thuê tài chính 8/22/11 V. HÖ thèng NH VIỆT NAM V. HÖ thèng NHVN! M¹ng l­íi STT Héi së chÝnh ----Phßng giao dÞch ---- C¸c phßng ban ---- C¸c trung t©m ---- C¸c c«ng ty con Chi nh¸nh cÊp tØnh (Thµnh phè, QuËn)-- Chi nh¸nh cÊp I Phòng giao dịch B¶ng tæng kÕt tµi s¶n cña nh! Tµi s¶n! 1. TiÒn mÆt vµ kho¶n t­¬ng ®­¬ng 2. TiÒn göi t¹i NHNN 3. Chứng khoán 4. TiÒn göi và cho vay c¸c TCTD kh¸c 5. Dư nợ tín dụng 6. C¸c kho¶n ®Çu t­ 7. Tµi s¶n cè ®Þnh 8. Tµi s¶n kh¸c Tæng Tµi s¶n Nguån vèn! A. Nợ phải trả 1.  TiÒn göi cña c¸c TCTD 2.  TiÒn göi cña c¸ nh©n vµ TCKT 3.  Vay c¸c tõ NHNN 4.  Vay c¸c TCTD kh¸c 5.  C¸c kho¶n vay kh¸c B. Vốn và các quỹ 1.  Vèn ®iÒu lÖ 2.  Quü dù tr÷ bæ sung VĐLệ 3.  Quü kh¸c 4.  Lîi nhuËn chưa chia Tæng Nguån vèn Loại hình TCTD Số lượng (31/12/2010 1 NHTM NN 5 2 3 4 NHTM CP Chi nhánh NHNNg NH Liên doanh 37 48 5 5 6 7 NH 100% vốn nước ngoài VP đại diện NHNNg NH chính sách 5 48 2 8 9 10 Công ty tài chính Công ty Cho thuê TC Các TCTD hợp tác 17 13 915 Chương 2: Nguån vèn vµ qu¶n lý nguån vèn trong ng©n hµng I. Nguån vèn vµ nghiÖp vô nguån vèn cña NH -  Vèn chñ së h÷u -  TiÒn göi -  TiÒn vay II. Qu¶n lý vèn nî -  Qu¶n lý quy m« vµ c¬ cÊu -  Qu¶n lý chi phÝ -  Qu¶n lý kú h¹n III. Quản lý vốn chủ sở hữu -  Quản lý quy mô -  Quản lý tính sinh lời 8/22/11 I. Nguån vèn vµ nghiÖp vô nguån vèn cña NHTM 1.1 Vốn chủ sở hữu Ø Khái niệm: VCSH là số vốn do chủ sở hữu NH đóng góp ban đầu & được bổ sung trong quá trình kinh doanh. Ø  Đặc điểm: •  Chỉ chiếm 5% đến 10% tổng nguồn vốn. •  Ổn định và luôn được bổ sung trong quá trình phát triển. •  Có thể sử dụng lâu dài nhưng có chi phí cao hơn Nợ. •  Chủ sở hữu có thể tham gia vào các quyết định của NH một cách trực tiếp (thông qua HĐQT) hay gián tiếp (thông 1.1 Vèn chñ së h÷u 1.2 Vèn nî qua Đại hội đồng cổ đông). 1.1 Vốn chủ sở hữu của Vietcombank CÁC KHOẢN MỤC Vốn điều lệ 2007 2008 2009 4.429.337 12.100.860 12.100.860 Ø  Ø  Vốn khác 1.258.266 63.615 45.160 Các quỹ 7.343.422 612.159 1.283.539 106.418 145.867 167.838 9.756 8.873 8.873 404.347 1.014.455 3.104.063 Chênh lệch tỉ giá hối đoái Chênh lệch đánh giá lại tài sản Lợi nhuận chưa phân phối Tổng VCSH Vốn điều lệ Ø  Ø  Ø  13.445.128 13.945.829 16.710.333 Vốn điều lệ chiếm tỷ trọng lớn trong VCSH (75% - 85%). Vốn điều lệ của NHTM Nhà nước do Bộ Tài chính cấp từ Ngân sách Nhà nước. Vốn điều lệ của NHTM cổ phần do cổ đông, trong đó đại cổ đông góp vốn, thể hiện bằng sở hữu một số lượng cổ phiếu theo luật định. Vốn điều lệ của Ngân hàng liên doanh là phần vốn liên doanh giữa các bên tham gia góp vốn. Vốn điều lệ của Ngân hàng có vốn nước ngoài là phần vốn của chủ sở hữu nước ngoài. 8/22/11 Các khoản mục VCSH khác Vốn điều lệ 1 số quy định đối với NHTM cổ phần: Ø  (1) Lợi nhuận giữ lại (Các quỹ) Lợi nhuận được sử dụng để tái đầu tư, mở rộng sản n  Tổng giá trị mệnh giá của cổ phần ưu đãi tối đa là 20% vốn điều lệ. n  NHTM cổ phần phải có tối thiểu 100 cổ đông và không hạn chế số xuất kinh doanh sau khi Ngân hàng tiến hành chia cổ lượng tối đa. Cổ đông là cá nhân được sở hữu tối đa 10% vốn điều lệ. tức. n  n  Cổ đông là tổ chức được sở hữu tối đa 20% vốn điều lệ. n  Cổ đông cùng những người có liên quan của cổ đông đó được sở hữu n  Vốn điều lệ của NHTM cổ phần sau khi trừ đi 70 tỷ đồng cho bản hiệu, tối đa 20% vốn điều lệ. n  n  Đối với các Ngân hàng thuộc sở hữu nhà nước thì việc tái đầu tư còn phụ thuộc vào chính sách của nhà nước. n  Đối với các Ngân hàng cổ phần hay Ngân hàng liên doanh phụ thuộc vào HĐQT và các cổ đông. hiệu số còn lại, cứ 20 tỷ đồng vốn điều lệ, NHTM mới được thành lập 1 chi nhánh. Các khoản mục VCSH khác Ø  Các khoản mục VCSH khác (1) Lợi nhuận giữ lại (Các quỹ) i) Quỹ dự trữ bổ sung vốn điều lệ: 5% LNST hàng năm, tối đa không vượt quá vốn điều lệ. Ø  (2) Thặng dư vốn n  ii) Quỹ dự phòng tài chính: 10% LNST, tối đa không vượt NH. quá 25% vốn điều lệ. iii) Quỹ khen thưởng phúc lợi. iv) Quỹ đầu tư phát triển. Thặng dư vốn cổ phần: Chênh lệch giữa giá phát hành và mệnh giá cổ phiếu phát hành lần đầu của n  Chênh lệch đánh giá lại tài sản: Chênh lệch giữa giá trị thị trường được đánh giá lại và giá trị số sách của tài sản (gồm TSCĐ và Tài sản tài chính) 8/22/11 Các khoản mục VCSH khác Các khoản mục VCSH khác Ø  (2) Thặng dư vốn n  Thặng dư vốn cổ phần o  Phần thặng dư vốn dùng để thực hiện dự án đầu tư thì chỉ được sử dụng để bổ sung vốn điều lệ sau 3 năm kể từ khi dư án đã hoàn thành và đưa vào khai thác sử dụng. o  Ø  (2) Thặng dư vốn n  Chênh lệch đánh giá lại tài sản o  cần phải đánh giá lại giá trị Phần thặng dư vốn không để thực hiện dự án đầu tư chỉ được sử dụng để bổ sung vốn điều lệ sau 1 năm kể từ thời Trước khi chuyển đổi mục đích sử dụng của tài sản, o  Chênh lệch có thể (+) hoặc (-) điểm kết thúc đợt phát hành. à Quy định này giúp bảo vệ nguồn thặng dư vốn, nhằm vào mục tiêu phát triển dài hạn. Các khoản mục VCSH khác Ø  (3) Chênh lệch tỷ giá hối đoái n  Chênh lệch giá trị tính bằng VND khi quy đổi những tài Vốn tự có Theo TT 13/2010/NHNN-TT sản/nguồn vốn của NH bằng ngoại tệ sử dụng tỷ giá tại thời điểm lập báo cáo so với giá trị VND quy đổi tại thời điểm phát sinh tài sản/nguồn vốn đó. n  Vốn tự có = Vốn cấp 1 + Vốn cấp 2 Chênh lệch có thể (+) hoặc (-). Vốn chủ sở hữu ≠ Vốn tự có 8/22/11 Vốn tự có Thµnh phÇn vốn tự có Vốn tự có = Vốn cấp 1 + Vốn cấp 2 * Vèn cÊp 1: a. Vèn ®iÒu lÖ (vèn ®· ®­îc cÊp, vèn ®· gãp). b. Quü dù tr÷ bæ sung vèn ®iÒu lÖ. c. Lîi nhuËn chưa chia. d. Quü ®Çu t­ ph¸t triÓn nghiÖp vô. ®. Thặng dư vốn cổ phần trừ đi phần dùng để mua cổ phiếu quỹ Tỷ lệ an toàn vốn (CAR) Vốn tự có dùng để tính CAR: Tæ chøc tÝn dông, trõ chi nh¸nh ng©n hµng n­íc ngoµi, ph¶i duy tr× tû lÖ tèi thiÓu 9% gi÷a Vèn tù cã so víi Tæng tµi s¶n “Cã” rñi ro. CAR = Vốn tự có / Tổng Tài sản “Có” rủi ro CAR ≥ 9% * Vèn cÊp 2 a. 50% số dư có tài khoản đánh giá lại tài sản cố định. b. 40% số dư có tài khoản đánh giá lại tài sản tài chính. c. Quỹ dự phòng tài chính d. Tr¸i phiÕu chuyÓn ®æi hoÆc cæ phiÕu ­u ®·i do TCTD ph¸t hµnh tháa m·n nh÷ng ®iÒu kiÖn nhất định. Tổng giá trị vốn cấp 2 ≤ Giá trị vốn cấp 1 Vai trò vốn chủ sở hữu Ø  Điều kiện bắt buộc để có giấy phép hoạt động. Ø  Là tấm đệm chống lại rủi ro phá sản, tạo niềm tin cho công chúng và đảm bảo với chủ nợ về sức mạnh tài chính của NH Ø  Quyết định quy mô hoạt động của NHTM, xác định tỷ lệ an toàn, cung cấp năng lực tài chính, điều tiết sự tăng trưởng và n TaisanCodieuchinhRuiro = ∑ TSConoibangvaNgoaibang i xHesoRRi i =1 phát triển của NH 8/22/11 Nhân tố ảnh hưởng vốn chủ sở hữu 1.2. VỐN NỢ Ø  Chính sách của Chính phủ: 1.2.1 TiÒn göi vµ c¸c nghiÖp vô huy ®éng tiÒn göi n  NghiÖp vô ®Çu tiªn lµ më c¸c tµi kho¶n tiÒn göi ®Ó gi÷ hé vµ thanh to¸n hé cho kh¸ch hµng → ng©n hµng huy ®éng tiÒn cña doanh nghiÖp, tæ chøc vµ d©n c­. •  Quy định Vốn điều lệ ≥ vốn pháp định •  Quy định các tỷ lệ đảm bảo an toàn Ø  Chính sách và kết quả kinh doanh của NH: •  NH muốn mở rộng quy mô, đa dạng hóa hoạt động: Phát hành thêm cổ phiếu, giữ lại LN n  •  NH kinh doanh có lãi: tăng các quỹ tái đầu tư Ø  Môi trường kinh doanh: đòi hỏi tăng VCSH để tăng năng lực cạnh tranh. 1.2.1 TiÒn göi vµ c¸c nghiÖp vô huy ®éng tiÒn göi 1.2.1 TiÒn göi vµ c¸c nghiÖp vô huy ®éng tiÒn göi n  n  Nhận tiền gửi là hoạt động nhận tiền của tổ chức, cá nhân dưới hình thức tiền gửi không kỳ hạn, tiền gửi có kỳ hạn, tiền gửi tiết kiệm, phát hành chứng chỉ tiền gửi, kỳ phiếu, tín phiếu và các hình thức nhận tiền gửi khác theo nguyên tắc có hoàn trả đầy đủ tiền gốc, lãi cho người gửi tiền theo thỏa thuận. §Ó gia t¨ng tiÒn göi trong m«i tr­êng c¹nh tranh vµ ®Ó cã ®­îc nguån tiÒn cã chÊt l­îng ngµy cµng cao, c¸c ng©n hµng ®· ®­a ra vµ thùc hiÖn nhiÒu h×nh thøc huy ®éng kh¸c nhau. -  -  -  -  Ph©n lo¹i tiÒn göi Theo môc ®Ých: TiÒn göi thanh to¸n vµ tiÒn göi tiÕt kiÖm (hay tiÒn göi giao dÞch vµ phi giao dÞch) Theo thêi h¹n: TiÒn göi kh«ng kú h¹n, kú h¹n ng¾n, kú h¹n trung, kú h¹n dµi Theo ®èi t­îng göi: TiÒn göi c¸ nh©n, doanh nghiÖp, TCTD kh¸c, tæ chøc x· héi chÝnh trÞ . Thùc tÕ: sö dông kÕt hîp c¸c lo¹i tiÒn göi 8/22/11 1.2.1 TiÒn göi vµ c¸c nghiÖp vô huy ®éng tiÒn göi a. TiÒn göi thanh to¸n n  n  n  Doanh nghiÖp, c¸ nh©n göi vµo NH nhê gi÷ vµ thanh to¸n hé nh­ng chØ ®­îc thanh to¸n trong ph¹m vi sè d­. L·i suÊt rÊt thÊp nh­ng chñ tµi kho¶n cã thÓ ®­îc h­ëng c¸c dÞch vô NH víi møc phÝ thÊp. KÕt hîp tµi kho¶n tiÒn göi thanh to¸n víi tµi kho¶n cho vay (thÊu chi - chi tréi trªn sè d­ cã cña tµi kho¶n tiÒn göi thanh to¸n). 1.2.1 TiÒn göi vµ c¸c nghiÖp vô huy ®éng tiÒn göi c. TiÒn göi tiÕt kiÖm cña d©n c­ n  Tõ thu nhËp t¹m thêi ch­a sö dông (tiÕt kiÖm) víi môc tiªu b¶o toµn vµ sinh lêi n  Më réng m¹ng l­íi huy ®éng, ®­a ra c¸c h×nh thøc huy ®éng ®a d¹ng vµ l·i suÊt c¹nh tranh hÊp dÉn n  Sæ tiÕt kiÖm kh«ng dïng ®Ó thanh to¸n tiÒn hµng vµ dÞch vô song cã thÓ thÕ chÊp ®Ó vay vèn d. TiÒn göi cña c¸c ng©n hµng kh¸c n  Nh»m môc ®Ých nhê thanh to¸n hé vµ mét sè môc ®Ých kh¸c víi qui m« kh«ng lín. 1.2.1 TiÒn göi vµ c¸c nghiÖp vô huy ®éng tiÒn göi b. TiÒn göi cã kú h¹n cña doanh nghiÖp, c¸c tæ chøc x· héi n  NhiÒu kho¶n thu b»ng tiÒn cña doanh nghiÖp vµ c¸c tæ chøc x· héi dù ®Þnh ®­îc sö dông sau mét thêi gian x¸c ®Þnh n  Kh«ng ®­îc sö dông c¸c h×nh thøc thanh to¸n n  Kú h¹n cµng dµi, l·i suÊt cµng cao 1.2.1 TiÒn göi vµ c¸c nghiÖp vô huy ®éng tiÒn göi e. Phát hành giấy tờ có giá n  Ph¸t hµnh c¸c giÊy nî (k× phiÕu, chứng chỉ tiền gửi, tr¸i phiÕu) nhằm huy động nguồn vốn ổn định (không hoàn trả trước hạn) n  Th­êng kh«ng cã ®¶m b¶o, nh÷ng NH cã uy tÝn hoÆc tr¶ l·i suÊt cao sÏ vay m­în ®­îc nhiÒu h¬n. n  Kh¶ n¨ng huy động phô thuéc vµo tr×nh ®é ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng tµi chÝnh, t¹o kh¶ n¨ng chuyÓn ®æi cho c¸c c«ng cô nî dµi h¹n cña ng©n hµng n  C¸c vÊn ®Ò chuyÓn nh­îng, ®iÒu chØnh l·i suÊt, b¶o qu¶n hé... ¶nh h­ëng ®Õn kh¶ n¨ng vay m­în. 8/22/11 1.2.2 TiÒn vay vµ nghiÖp vô ®i vay cña NHTM 1.2.2 TiÒn vay vµ nghiÖp vô ®i vay cña NHTM a. Vay NHNN (vay Ng©n hµng trung ­¬ng) n  Nh»m gi¶i quyÕt nhu cÇu cÊp b¸ch trong chi tr¶, khi thiÕu hôt dù tr÷ (dù tr÷ b¾t buéc, dù tr÷ thanh to¸n) n  H×nh thøc vay: t¸i chiÕt khÊu (hoÆc t¸i cÊp vèn). C¸c giÊy tê cã gi¸ ®· ®­îc c¸c NHTM chiÕt khÊu (hoÆc t¸i chiÕt khÊu) cã thÓ t¸i chiÕt khÊu t¹i NHNN. n  NHTM ph¶i thùc hiÖn c¸c ®iÒu kiÖn ®¶m b¶o vµ kiÓm so¸t nhÊt ®Þnh: nh÷ng giÊy tê cã gi¸ cã chÊt l­îng vµ phï hîp víi môc tiªu cña ng©n hµng Nhµ n­íc trong tõng thêi kú. b. Vay c¸c tæ chøc tÝn dông kh¸c n  C¸c ng©n hµng vay m­în lÉn nhau vµ vay cña c¸c tæ chøc tÝn dông kh¸c trªn thÞ tr­êng liªn ng©n hµng. n  Vay ®Ó ®¸p øng nhu cÇu chi tr¶ cÊp b¸ch, bæ sung hoÆc thay thÕ cho nguån vay tõ NHNN. n  Qu¸ tr×nh vay m­în ®¬n gi¶n: vay trùc tiÕp hoÆc th«ng qua ng©n hµng ®¹i lÝ n  Cã thÓ kh«ng cÇn ®¶m b¶o, hoÆc ®­îc ®¶m b¶o b»ng c¸c chøng kho¸n có độ an toàn cao. 1.3 §Æc ®iÓm vµ c¸c nh©n tè ¶nh h­ëng tíi c¸c nguån vèn nî 1.2.3 Vèn nî kh¸c n  n  n  n  Lo¹i nµy bao gåm nguån uû th¸c, tiền ký quỹ, c¸c nguån kh¸c C¸c dÞch vô uû th¸c nh­ uû th¸c cho vay, uû th¸c ®Çu t­, uû th¸c cÊp ph¸t, uû th¸c gi¶i ng©n vµ thu hé... t¹o nªn nguån uû th¸c t¹i NH Khách hàng có thể phải ký quỹ để sử dụng những dịch vụ nhất định của ngân hàng (mở L/C, bảo lãnh,…) TiÒn kh¸c: C¸c kho¶n nî kh¸c nh­ thuÕ ch­a nép, l­¬ng ch­a tr¶... 1.3.1 §Æc ®iÓm tiÒn göi vµ c¸c nh©n tè ¶nh h­ëng n  Ph¶i ®­îc thanh to¸n khi kh¸ch hµng yªu cÇu. Sù thay ®æi, ®Æc biÖt lµ tiÒn göi ng¾n h¹n, lµm thay ®æi cÇu thanh kho¶n cña ng©n hµng. n  Qui m« cña tiÒn göi rÊt lín so víi c¸c nguån kh¸c (> 50% tæng nguån vèn) vµ lµ môc tiªu t¨ng tr­ëng h»ng n¨m cña c¸c ng©n hµng.