--- Tän Tháút Cháút - Baìi giaíng kyî thuáût nuäi caï Chçnh - Trung tám PTNT. ICCO - 1/3/2002 ---
1
MÅÍ ÂÁÖU
Ngaìy nay, nuäi thuíy âàûc saín âaî vaì âang tråí thaình mäüt nghãö saín xuáút mang laûi hiãûu quaí
kinh tãú cao. Âàûc biãût, caï Chçnh laì mäüt trong nhæîng âäúi tæåüng háúp dáùn âäúi våïi thë træåìng
vaì ngæåìi saín xuáút. Caï Chçnh laì loaìi thuíy âàûc saín quïy væìa coï giaï trë dinh dæåîng cao væìa
coï yï nghéa kinh tãú. Trong giai âoaûn hiãûn nay våïi sæû phaït triãøn cuía mä hçnh kinh tãú VAC,
nghãö nuäi thuíy âàûc saín noïi chung vaì nuäi caï Chçnh noïi riãng âaî goïp pháön tàng thu nháûp,
náng cao âåìi säúng vaì caíi thiãûn âiãöu kiãûn kinh tãú - xaî häüi åí näng thän. Nhiãöu häü tæì chäù
ngheìo tuïng âaî giaìu lãn nhanh vaì tråí thaình nhæîng näng dán triãûu phuï.
Âãø giuïp baì con coï thãm väún hiãøu biãút vãö kyî thuáût vaì kinh nghiãûm nuäi caï Chçnh,
âæåüc sæû âäöng yï cuía Trung tám phaït triãøn näng thän træåìng Âaûi hoüc Näng Lám Huãú,
chuïng täi xin giåïi thiãûu táûp baìi giaíng vãö kyî thuáût nuäi caï Chçnh âãø baì con tiãûn theo doîi.
I. ÂÀÛC ÂIÃØM SINH HOÜC
1. Hçnh thaïi
Thán caï Chçnh daìi, pháön træåïc hçnh äúng, pháön sau håi deûp. Âáöu daìi vaì nhoün, màõt
beï, miãûng räüng ra åí phêa træåïc. Haìm dæåïi vaì haìm trãn coï ràng nhoí xãúp thaình hçnh daìi.
Läù mang nhoí åí phêa dæåïi gäúc váy ngæûc, vaíy ráút beï xãúp nhæ hçnh chiãúc chiãúu vaì dáúu dæåïi
da. Caï Chçnh säúng ngoaìi tæû nhiãn læng maìu âen tro, buûng tràõng nhaût, caï Chçnh nuäi læng
âen xanh, buûng tràõng baûch.
Do âåìi säúng åí hang häúc vaì dæåïi âaïy säng häö nãn màõt nhoí. Da coï taïc duûng baìi tiãút
tàng täúc âäü båi läüi, dëch åí da caï tiãút ra coï taïc duûng baío vãû thán caï khi gàûp mäi træåìng
khäng thêch håüp.
2. Tênh àn
Caï Chçnh laì loaûi caï àn thët. ÅÍ giai âoaûn caï giäúng chuí yãúu àn luán truìng, taío, giun êt
tå, äúc, hãún...Khi caï nàûng khoaíng 5 gam bàõt âáöu âuäøi bàõt mäöi, àn caï con, täm con, xaïc
âäüng váût chãút, luïc thiãúu thæïc àn chuïng àn láùn nhau. Khi nhiãût âäü næåïc trãn 12 0C caï bàõt
âáöu bàõt mäöi, nhiãût âäü tæì 24 - 300C caï àn khoíe, nhiãöu. Læåüng thæïc àn chiãúm 10 - 20%
troüng læåüng cå thãø.
Âäúi våïi nuäi nhán taûo, ngæåìi nuäi sæí duûng thæïc àn täøng håüp gäöm caïc thaình pháön:
bäüt ngä, caïm khä dáöu, bäüt caï, caïc cháút vä cå, vitamin...
3. Sinh træåíng
Ngoaìi tæû nhiãn, do nguäön thæïc àn khäng âáöy âuí, thiãúu äøn âënh nãn caï Chçnh låïn
cháûm. Nàm thæï nháút daìi 6 cm, nàûng 0,1 gam âãún nàm thæï hai daìi 15 cm, nàûng 5 gam,
nàm thæï ba daìi 25 cm, nàûng 15 gam, nàm thæï tæ måïi âaût kêch thæåïc thæång pháøm nàûng
150 g. Nuäi trong ao, nàm thæï nháút tæì 0,1 gam âãún 20 gam.
--- Tän Tháút Cháút - Baìi giaíng kyî thuáût nuäi caï Chçnh - Trung tám PTNT. ICCO - 1/3/2002 ---
2
Âàûc biãût nuäi trong ao næåïc áúm coï doìng chaíy, caï låïn nhanh, caï thaí nuäi 0,1 gam
sau 10 - 12 thaïng âaût 150 gam.
4. Sinh saín
Caï Chçnh säúng åí næåïc ngoüt, di cæ ra biãøn âãø sinh saín. Säúng åí næåïc ngoüt, tuyãún
sinh duûc khäng thãø thaình thuûc, nãn haìng nàm vaìo muìa thu caï bäú meû kãút âaìn tæì säng ra
biãøn. Trong haình trçnh di chuyãøn, tuyãún sinh duûc chên dáön, cuäúi cuìng âãún baîi âeí åí ngoaìi
biãøn sáu âãø âeí træïng. Træïng nåí thaình caï bäüt coï hçnh deûp, qua biãún thaïi thaình caï Chçnh
con. Haìng nàm cuäúi âäng âáöu xuán caï con táûp trung åí vuìng cæía säng di cæ vaìo vuìng
næåïc ngoüt vaì sinh træåíng åí âáy.
Caï âæûc thaình thuûc vaìo 3 - 4 tuäøi, caï caïi 4 - 5 tuäøi. Caï Chçnh säúng åí næåïc ngoüt 6 7 nàm, coï nåi nuäi âæåüc 37 nàm. Caï bäú meû thaình thuûc khi váy læng, váy buûng coï maìu
âen aïnh baûc, coï con buûng coï maìu âoí, maìu häöng nhaût, gäúc váy ngæûc coï maìu vaìng. Con
caïi låïn âãún 2 - 3 kg, con âæûc 1 kg. Tuyãún sinh duûc phaït triãøn nháút vaìo thaïng 10 - 11.
Trong thåìi gian di chuyãøn âãø sinh saín caï bàõt mäöi ráút êt, caï sæí duûng caïc cháút dinh
dæåîng têch luîy trong gan, máût âãø cung cáúp cho sæû thaình thuûc tuyãún sinh duûc. Mäüt con caï
meû coï thãø âeí tæì 700 vaûn âãún 1300 vaûn træïng, caï con måïi nåí daìi 7 - 13 mm båi dáön lãn
màût næåïc
5. Táûp tênh säúng
Caï Chçnh khäng thêch aïnh saïng maûnh, ban ngaìy nuïp åí nhæîng nåi täúi, ban âãm måïi
ra kiãúm àn. Nuäi trong ao caï cuîng thêch säúng åí nhæîng nåi täúi, vç váûy khi nuäi caï Chçnh
phaíi che aïnh saïng åí nhæîng nåi cho caï àn.
Caï Chçnh thuäüc loaûi caï än nhiãût. Nhiãût âäü thán caï bàòng nhiãût âäü mäi træåìng. Khi
nhiãût âäü dæåïi 50C nàng læûc båi läüi giaím. Nhiãût âäü thêch æïng låïn nháút laì 380C, nhoí nháút tæì
1 - 2 0C. ÅÍ nhiãût âäü 100C caï bàõt âáöu bàõt mäöi. Quaï 300C, caï coï khuynh hæåïng bàõt mäöi
khäng äøn âënh, læåüng thæïc àn giaím.
Quaï trçnh sinh træåíng vaì phaït triãøn cuía caï liãn quan máût thiãút våïi doìng chaíy cuía
næåïc. ÅÍ giai âoaûn caï con, caï thêch ngæåüc doìng næåïc, åí caïc vuìng coï doìng næåïc ngoüt chaíy,
caï thæåìng táûp trung nhiãöu, thuáûn låüi cho âaïnh bàõt. Khi caï låïn dáön táûp tênh naìy giaím âi.
Caï Chçnh thæåìng kiãúm mäöi vaìo ban âãm. Ngoaìi mang, caï coìn sæí duûng da âãø hä
háúp phuû, âàûc biãût khi mäi træåìng thay âäøi thç hä háúp bàòng da ráút cáön thiãút. Khi nhiãût âäü
dæåïi 150C, caï duìng da hä háúp âãø täön taûi.
--- Tän Tháút Cháút - Baìi giaíng kyî thuáût nuäi caï Chçnh - Trung tám PTNT. ICCO - 1/3/2002 ---
3
II. MÄÜT SÄÚ LOAÌI CAÏ CHÇNH HIÃÛN COÏ ÅÍ NÆÅÏC TA
1. Caï Chçnh Mun (caï Chçnh Nhäút)
Caï coï maìu xaïm åí phêa læng, tràõng ngaí vaìng åí phêa buûng, daìi khoaíng 1 m. Váy
læng maìu xaïm. ÅÍ næåïc ta caï Chçnh Mun coï åí Thæìa Thiãn - Huãú âãún Bçnh Âënh. Caï
Chçnh Mun thët ngon, coï khà nàng chëu nhäút vaì nhën âoïi caí thaïng váùn säúng.
Hçnh 1. Caï Chçnh Mun
2. Caï Chçnh Hoa (Chçnh Bäng)
Caï coï maìu xaïm tro åí màût læng, vaìng nhaût åí màût buûng, váy læng maìu sáùm. Caï
Chçnh Hoa phán bäú åí säng Bäö, säng Hæång, âáöm Cáöu Hai (Thæìa Thiãn - Huãú), säng Traì
Khuïc (Quaíng Ngaîi), säng Con, säng Ba (Phuï Yãn), säng Ngaìn Phäú (Haì Ténh), âáöm
Cháu Truïc (Bçnh Âënh). Bçnh thæåìng caï coï chiãöu daìi 50 - 70 cm, nàûng 0,6 - 1,5 kg, coï
con daìi 1m, nàûng 7 - 12 kg.
Hçnh 2. Caï Chçnh Hoa (Caï Chçnh Bäng)
--- Tän Tháút Cháút - Baìi giaíng kyî thuáût nuäi caï Chçnh - Trung tám PTNT. ICCO - 1/3/2002 ---
4
3. Caï Chçnh Nhoün
Caï coï maìu xaïm tro åí màût læng, vaìng nhaût åí màût buûng. Váy læng maìu sáùm. ÅÍ næåïc
ta, loaûi naìy coï åí Bçnh Âënh.
Hçnh 3. Caï Chçnh Nhoün
4. Caï Chçnh Nháût Baín
Caï coï maìu náu aïnh xanh,. Åí Viãût Nam, loaûi naìy ráút hiãúm, nàm 1935 bàõt âæåüc åí
Thanh Hoïa, tæì âoï âãún nay chæa gàûp laûi. Caï coï thán daìi 40 - 50 cm, nàûng 200 - 300 gam,
coï con daìi 0,9 - 1m, nàûng 4 - 5 kg.
Hçnh 4. Caï Chçnh Nháût Baín
--- Tän Tháút Cháút - Baìi giaíng kyî thuáût nuäi caï Chçnh - Trung tám PTNT. ICCO - 1/3/2002 ---
5
III. KYÎ THUÁÛT NUÄI CAÏ CHÇNH
Nhçn chung coï ba hçnh thæïc nuäi caï Chçnh:
§ Nuäi trong ao næåïc ténh
§ Nuäi trong ao næåïc áúm coï doìng chaíy
§ Nuäi trong nhaì coï næåïc tuáön hoaìn
Trong ba hçnh thæïc trãn thç nuäi trong ao næåïc ténh kãút håüp våïi æång caï con trong
nhaì laì phäø biãún nháút.
1. Nuäi trong ao næåïc ténh
1.1 Choün âëa âiãøm nuäi
Vuìng âäöng bàòng láúy næåïc tæì säng häö, vuìng nuïi láúy næåïc tæì caïc khe, suäúi hay tæì
nguäön næåïc ngáöm caìng täút. Nguäön næåïc phaíi däöi daìo. Muäún nuäi thaình 1 kg caï thët cáön
25m3 næåïc, næåïc åí trong ao chiãúm 70% caí nàm. Nuäi trong ao tuáön hoaìn, mäùi ngaìy cáön
bäø sung 10% læåüng næåïc måïi. Nhiãût âäü thêch håüp cho nuäi caï Chçnh tæì 20 - 280C, pH tæì
7 - 9.
Mäùi khu væûc ao nuäi cáön âáöu tæ mäüt maïy suûc khê, maïy båm næåïc. Nhæîng nåi nuäi
våïi qui mä låïn cáön trang bë maïy chãú biãún thæïc àn. Khi nuäi caï Chçnh, phaíi âaím baío coï
âiãûn liãn tuûc. Ngoaìi ra, cáön choün âëa âiãøm nuäi coï cháút âáút täút, âëa hçnh bàòng phàóng, giao
thäng thuáûn låüi.
1.2 Cäng trçnh ao nuäi
Hçnh daïng ao coï thãø laì hçnh troìn, hçnh vuäng, hçnh chæî nháût coï bäún goïc troìn. Tuìy
vaìo kêch thæåïc ao nuäi maì bäú trê máût âäü nuäi vaì cåî caï cho phuì håüp. Caï Chçnh thêch säúng
nåi boïng täúi âãø bàõt mäöi, vç váûy nãn choün ao nåi khuáút gioï vaì laìm caïc lãöu nhoí che chàõn.
Baíng kêch thæåïc ao nuäi, cåî caï vaì máût âäü nuäi
Ao caï
Ao æång caï bäüt
Ao nuäi caï giäúng
Ao nuäi caï thët
Diãûn têch
( m2)
Âäü sáu (m)
Cåî nuäi
(g/con)
Máût âäü thaí
(kg /m2)
Ao
Næåïc
50 - 60
0,8 -1,0
0,5 - 0,6
0,2
0,2 - 0,3
200 - 400
1,2 -1,5
0,8 - 1,0
0,2 - 2
0,3 - 0,5
400 -800
1,4 - 1,5
1,0 - 1,2
2 - 20
0,5 - 1,0
800 - 1200
1,5 -1,6
1,2 -1,4
20 - 200
Cáúu taûo mäüt ao nuäi caï Chçnh gäöm caï bäü pháûn sau:
--- Tän Tháút Cháút - Baìi giaíng kyî thuáût nuäi caï Chçnh - Trung tám PTNT. ICCO - 1/3/2002 ---
6
* Thaình båì ao: Thaình båì ao thæåìng âæåüc keì âaï, tæåìng laì caïc táúm xi màng âuïc
sàôn, moïng tæåìng 50 x 50 x 50 cm. Âäü cao cuía tæåìng 1,5 m, âènh tæåìng coï gåì nhä vaìo
phêa trong 5 cm. Táúm xi màng âuïc sàôn cåî 150 x 50 x 5 cm, giæîa hai táúm coï noïc sàõt näúi
nhau. Tæåìng ao xáy âaï daìy 40 cm, giæîa tæåìng vaì âáút cheìn âaï daìy 20 cm âãø baío vãû tæåìng.
* Âaïy ao: Âaïy ao thæåìng coï hai kiãøu: hçnh loìng chaío vaì hçnh phàóng. Âaïy ao cáön
thaío maîn caïc yãu cáöu sau:
§ Khäng tháúm næåïc
§ Âaïy coï låïp mäüt låïp âaï 20 cm, âæåüc nãûn chàût, loït mäüt låïp caït vaìng daìy 5 cm
§ Nãön âaïy hçnh phàóng coï âäü däúc nghiãng vãö cäúng thoaït næåïc
* Cäúng cáúp thoaït næåïc: Cäúng láúy næåïc vaìo xáy phêa trãn tæåìng, cao hån mæïc næåïc
cao nháút cuía ao 20 - 30 cm, daìi vaìo phêa trong ao 30 cm âãø khi âæa næåïc vaìo caï khäng
thoaït ra âæåüc. Cäúng thaïo næåïc ra coï ba låïp chàõn: læåïi, vaïn chàõn, trong cuìng âãø träúng âãø
täúng buìn ra ngoaìi. Cáön âãö phoìng sæû nhiãùm báøn cuía næåïc træåïc khi láúy næåïc vaìo ao. Hãû
thäúng cäúng cáúp vaì thoaït næåïc thæåìng nàòm âäúi xæïng nhau.
* Nhaì cho caï àn: Thæåìng chiãúm 1% diãûn têch ao
Hçnh 5. Màût càõt ngang âaïy ao loìng chaío
1. Cäúng næåïc vaìo
6. Giãúng næåïc
2. Gåì
7. Cäúng næåïc ra
3. Tæåìng
8. Âaï loït
4. Âaïy
9. Cæía cäúng næåïc ra
5. Màût næåïc
10. ÄÚng næåïc ra
--- Tän Tháút Cháút - Baìi giaíng kyî thuáût nuäi caï Chçnh - Trung tám PTNT. ICCO - 1/3/2002 ---
Hçnh 6. Màût càõt ngang âaïy ao hçnh phàóng
1. Ao
3. ÄÚng ngáöm
2. Læåïi chàõn
4. Táúm chàõn
Hçnh 7. Cæía cäúng thaïo næåïc
1. Læåïi chàõn
2. Vaïn chàõn
3. Cäúng giæî næåïc
7
--- Tän Tháút Cháút - Baìi giaíng kyî thuáût nuäi caï Chçnh - Trung tám PTNT. ICCO - 1/3/2002 ---
Hçnh 8. Nhaì cho caï àn
Hçnh 9. Så âäö cáúu taûo mäüt traûm båm næåïc phuûc vuû viãûc nuäi caï Chçnh
8
--- Tän Tháút Cháút - Baìi giaíng kyî thuáût nuäi caï Chçnh - Trung tám PTNT. ICCO - 1/3/2002 ---
9
Ngæåìi ta, coìn tiãún haình nuäi caï Chçnh theo kiãøu nuäi næåïc loüc tuáön hoaìn. Thäng
thæåìng ngæåìi nuäi nãn bäú trê theo kiãøu màût bàòng bãø loüc liãn kãút giæîa 4 ao.
Hçnh 10. Màût bàòng bãø loüc theo kiãøu liãn kãút 4 ao
Ngoaìi ra chuïng ta coï thãø tiãún haình nuäi caï Chçnh trong caïc ao næåïc áúm coï doìng
chaíy. Nåi naìo coï nhiãût âäü næåïc khoaíng 270C, coï doìng chaíy âãöu thêch håüp cho viãûc nuäi
caï Chçnh. Nuäi theo hçnh thæïc naìy, caï thæåìng êt bë bãûnh, låïn nhanh, cho nàng suáút cao.
Tuy nhiãn phaíi chi phê âáöu tæ låïn, phæïc taûp.
1.3 Quaín lyï chàm soïc
a. Thæïc àn: Thæïc àn phaíi âaím baío nguäön dinh dæåîng cao, âáöy âuí, giaï thaình haû.
Thæïc àn thæåìng duìng âãø nuäi caï Chçnh gäöm:
§ Thæïc àn tæåi säúng: Giun êt tå, áúu truìng muäùi, äúc, hãún, caï con, teïp, näüi taûng
âäüng váût...Coï thãø duìng thët nhuyãún thãø, thët äúc, caï rä phi âãø nuäi caï Chçnh cåî
100g/con. Loaûi thæïc àn naìy caï ráút thêch àn nhæng dãù gáy báøn næåïc.
§ Thæïc àn chãú biãún: Loaûi thæïc àn naìy coï æu âiãøm laì thaình pháön dinh dæåîng âáöy
âuí, dãù váûn chuyãøn, dãù baío quaín vaì giaï thaình tháúp.
Giai âoaûn caï con cho àn giun êt tå bàm nhoí, ngaìy cho àn 4 - 5 láön. Nãn luyãûn cho
caï táûp trung àn mäüt chäù. Thäng thæåìng sau 4 - 5 ngaìy luyãûn coï khoaíng 90% læåüng caï âãún
chäù àn táûp trung. Muìa heì nãn cho àn luïc maït tråìi, muìa âäng cho àn luïc træa. ÅÍ nhiãût âäü
--- Tän Tháút Cháút - Baìi giaíng kyî thuáût nuäi caï Chçnh - Trung tám PTNT. ICCO - 1/3/2002 ---
10
næåïc trãn 200C ngaìy cho caï àn hai láön. ÅÍ nhiãût âäü næåïc tæì 15 - 200C ngaìy cho caï àn mäüt
láön. Chuï yï khi cho àn nãn cho læåüng thæïc àn væìa âuí, traïnh dæ thæìa gáy laîng phê thæïc àn
vaì ä nhiãùm mäi træåìng næåïc.
Mäùi loaûi thæïc àn cáön coï caïch chuáøn bë thæïc àn phuì håüp. Vê duû våïi loaûi giun êt tå
thæåìng kãút thaình cuûc, khi àn phaíi nhoí vaìi gioüt thuäúc têm saït truìng, loaìi nhuyãùn thãø hai
maînh voí nhæ äúc, hãún, phaíi caûy láúy voí âun chên, nghiãön naït.
Nuäi våïi thæïc àn tæåi säúng, khäúi læåüng cho àn bàòng 10% troüng læåüng caï, thæïc àn
chãú biãún laì 2 - 3 %
Baíng phán phäúi læåüng thæïc àn cho caï Chçnh
Cåî caï
Säú láön cho àn trong
mäüt ngaìy
Säú læåüng cho àn 1 ngaìy (% so våïi troüng
læåüng caï)
Thæïc àn tæåi säúng
Thæïc àn chãú biãún
Caï bäüt
4-5
20 - 25
8 - 10
Caï giäúng
2-3
15 - 20
5-7
Caï thët
1-2
-
2-7
Cæåìng âäü bàõt mäöi cuía caï liãn quan âãún nhiãût âäü næåïc. Nhiãût âäü dæåïi 150C caï keïm
àn, nhiãût âäü dæåïi 100C caï khäng àn. Khi nhiãût âäü lãn cao caï àn khoíe, nhæng quaï 280C caï
laûi keïm àn.
b. Quaín lyï nguäön næåïc nuäi: Maìu næåïc nuäi trong ao täút nháút laì maìu xanh noîn
chuäúi. Nãúu sau 1 - 2 ngaìy chuyãøn san maìu náu vaìng, náu âen, hay maìu tràõng sæîa laì phaíi
këp thåìi thay næåïc. Haìng ngaìy thay 1/10 hay 1/7 thãø têch næåïc ao, muìa heì cáön thay næåïc
nhiãöu hån.
2. Kyî thuáût nuäi caï Chçnh giäúng (Cåî 0,1 âãún 10 - 20g/con)
2.1 Choün caï bäüt
Caï täút laì loaûi coï âáöu to, miãûng ngàõn, thán khäng bë xáy xaït, da saïng, khäng coï kyï
sinh, cåî âäöng nháút khoaíng 6000 con/kg.
2.2 Thaí nuäi
Træåïc khi thaí caï, doün táøy kyî ao, våït hãút caï chãút. Nuäi trong nhaì thaí vaìo thaïng 1 2, nuäi ao ngoaìi tråìi thaí vaìo thaïng 3 - 4. Nhiãût âäü 200C laì âiãöu kiãûn thêch håüp cho viãûc
thaí nuäi. Træåïc khi thaí nuäi, phaíi tàõm cho caï bàòng næåïc muäúi våïi näöng âäü 2 - 3g/m3
trong 5 - 15 phuït, phun khàõp ao 0,2 - 1g/m3 trong 24 giåì.
Máût âäü nuäi trong ao næåïc ténh laì 0,2 - 0,3 kg/m2. Máût âäü nuäi åí ao næåïc áúm coï
doìng chaíy laì 0,5 - 1,0 kg/m2
--- Tän Tháút Cháút - Baìi giaíng kyî thuáût nuäi caï Chçnh - Trung tám PTNT. ICCO - 1/3/2002 ---
11
2.3 Cho caï àn
Khi caï âaût 3g/con trong thæïc àn nãn cho thãm caïc loaûi dáöu måî âäüng thæûc váût bàòng
2 - 5 % trong læåüng thæïc àn. Säú láön cho àn giaím khi troüng læåüng thán tàng.
§ Cåî caï 1 g/con cho àn 3 - 5% troüng læåüng thán
§ Cåî caï 3 - 5 g/con cho àn 6 - 8% troüng læåüng thán
§ Cåî caï 5 - 10 g/con cho àn 5 - 6% troüng læåüng thán
§ Cåî caï 10 - 20 g/con cho àn 4 - 5% troüng læåüng thán
Khi àn phaíi nãn luyãûn cho caï àn. Âáy laì cäng viãûc quan troüng aính hæåíng âãún sæû
thaình cäng cuía viãûc nuäi. Kháu naìy thæåìng keïo daìi trong mäüt thaïng. Tuáön lãù âáöu cho caï
àn giun êt tå, luïc âáöu cho àn luïc hoaìng hän. Âem giun boí vaìo saìn àn, màõc mäüt ngoün âeìn
15W trãn saìn àn, duìng aïnh saïng yãúu âãø thu huït caï. Sau mäüt tuáön khoaíng 90% caï bäüt âãún
táûp trung åí chäù àn.
Tæì luïc thaí nuäi âãún 10 ngaìy âáöu cho àn giun êt tå, tæì ngaìy thæï 11 âãún ngaìy thæï 40
cho àn thæïc àn chãú biãún. Ngaìy thæï 12 âãún ngaìy thæï 20 cho àn gan låün, tiãúp âãún cho àn
thët trai, tæì ngaìy 20 âãún ngaìy 40 cho àn bäüt caï nhuyãùn. Säú láön cho àn vaì säú læåüng thæïc àn
trong quaï trçnh luyãûn táûp nhæ sau:
§ Giun êt tå 20 - 40% cho àn 4 - 5 láön/ngaìy
§ Caïc loaûi thët nghiãön nhuyãùn 10 - 15% cho àn 4 láön/ngaìy
§ Thæïc àn chãú biãún 5 - 8% cho àn 3 - 4 láön/ngaìy
2.4 Phán loaûi caï nuäi
Caï Chçnh thæåìng hay tranh cæåïp mäöi láùn nhau nãn phaíi këp thåìi taïch chuïng ra
theo caïc kêch cåî caï khaïc nhau. Cæï 20 - 30 ngaìy taïch mäüt láön, duìng våüt våït ngay chäù cho
àn, san caï to, nhoí ra ao riãng.
3. Kyî thuáût nuäi caï thët
Chuïng ta coï thãø nuäi âån caï Chçnh våïi máût âäü daìy åí ao næåïc ténh âaût 1 táún/máùu,
nuäi trong âiãöu kiãûn næåïc áúm coï doìng chaíy âaût 7 -10 táún/máùu.
Ngoaìi ra chuïng ta coï thãø nuäi gheïp caï Chçnh våïi caïc loaûi caï khaïc, nàng suáút caï
Chçnh 1 - 20 kg. Coï nhiãöu caïch nuäi gheïp khaïc nhau, coï thãø nuäi gheïp khäng cho àn
hoàûc nuäi gheïp coï cho àn. Nguäön thæïc àn cho nuäi gheïp coï thãø laì thæïc àn chãú biãún hay
thæïc àn tæåi säúng.
Máût âäüvaì nàng suáút nuäi caï Chçnh xen gheïp tuìy thuäüc vaìo cåî caï vaì hçnh thæïc nuäi
nhæ sau:
§ Nuäi gheïp khäng cho àn, cåî caï 15 - 20g/con thaí 50 - 100 con/máùu, sau 1
nàm thu âæåüc 10 - 15 kg cåî caï 150 - 200g/con
--- Tän Tháút Cháút - Baìi giaíng kyî thuáût nuäi caï Chçnh - Trung tám PTNT. ICCO - 1/3/2002 ---
12
§ Nuäi gheïp coï cho àn, cåî caï 15 - 20g/con thaí 1000 - 2000 con/máùu, sau 1
nàm kêch thæåïc caï âaût 150 - 300g/con
3.1 Doün táøy ao
Sau khi thu hoaûch caï, thaïo caûn ao, tu sæîa båì, veït båït buìn, phåi ao qua muìa âäng.
Âãún âáöu muìa xuán khoaíng giæîa thaïng 3 táøy laûi väi våïi liãöu læåüng 75 -100 kg/máùu, räöi
cho næåïc vaìo ao.
3.2 Choün giäúng caï
maûnh.
Giäúng caï nãn choün cåî 20g/con, âäöng âãöu, båi nhanh, khaí nàng båi ngæåüc doìng
Træåïc khi âæa caï vaìo ao nuäi thët, phaíi tàõm caï bàòng næåïc muäúi àn 5 - 7%o trng 1 2 ngaìy, 15 - 30%o trong 15 - 30 phuït. Tàõm bàòng sunphaït âäöng 0,3 - 0,5 g/m3 trong 1 -2
ngaìy.
3.3 Thaí caï
Thåìi gian thaí caï thæåìng vaìo cuäúi thaïng 3 âáöu thaïng 4. Máût âäü thaí caï thay âäøi thuìy
theo kêch thæåïc caï thaí vaì âiãöu kiãûn ao nuäi. Thäng thæåìng, máût âäü nuäi nhæ sau:
§ Cåî caï 20g/con thaí 150 - 200 kg/máùu
§ Cåî caï 50g/con thaí 300 - 400 kg/máùu
§ Khi nuäi trong ao næåïc chaíy thaí 5 - 10 kg/m2
3.4 Cho àn
Nuäi caï Chçnh thët cho àn thæïc àn tæåi säúng. Thæïc àn phaíi tæåi, âæåüc ræía saûch.
Nãúu sæí duûng thæïc àn chãú biãún, phaíi choün loaûi thæïc àn bäüt mën, nhoí, coï muìi thåm, êt taûp
cháút, haìm læåüng protit trãn 60%, haìm læåüng måî dæåïi 80%.
Khi nhiãût âäü næåïc laì 250C, læåüng bàõt mäöi cuía caï Chçnh tæì 2 - 3 % troüng læåüng
thán, thæïc àn chãú biãún laì 2 - 3 % vaì thæïc àn tæåi säúng 10 - 15% troüng læåüng thán. Khi cho
àn nãn âàût saìn cho àn åí gåì cao, traïnh råi vaîi, laîng phê thæïc àn, haûn chãú ä nhiãùm nguäön
næåïc. Haìng ngaìy tæì 9 - 10 giåì cho àn 1 láön.
3.5 Thu hoaûch
Coï nhiãöu hçnh thæïc thu hoaûch, thæåìng thæåìng ngæåìi ta choün hçnh thæïc âaïnh tèa thaí
buì âãø thu hoaûch caï Chçnh. Khi caï âaût tiãu chuáøn thæång pháøm, ta phaíi këp thåìi âaïnh tèa,
sau âoï phán loaûi caï theo kêch cåî låïn nhoí, tiãún haình taïch nuäi tæìng ao theo caïc kêch thæåïc
khaïc nhau. Trong suäút quaï trçnh nuäi, trung bçnh chuïng ta âaïnh tèa tæì 6 - 7 láön.
3.6 Váûn chuyãøn caï
Váûn chuyãøn caï gäöm váûn chuyãøn caï con cuîng nhæ váûn chuyãøn caï thaình pháøm. Âáy
laì mäüt trong nhæîng kháu quan troüng goïp pháön âaím baío vãö säú læåüng vaì cháút læåüng caï.
--- Tän Tháút Cháút - Baìi giaíng kyî thuáût nuäi caï Chçnh - Trung tám PTNT. ICCO - 1/3/2002 ---
13
Váûn chuyãøn caï phaíi âaím baío caïc nguyãn tàõc sau:
§ Træåïc khi váûn chuyãøn phaíi chuáøn bë âáöy âuí våüt våït caï chãút, raïc...
§ Thuìng chæïa caï khäng âæåüc âàût åí nhæîng nåi coï aïnh saïng træûc tiãúp chiãúu vaìo
hay nåi gioï luìa
§ Træåïc khi thaí tuïi caï xuäúng ao,ngám tuïi khoaíng næía giåì âãø nhiãût âäü trong vaì
ngoaìi tuïi khäng chãnh lãûch nhau quaï 50C
= > Nhçn chung coï ba caïch váûn chuyãøn chuí yãúu sau:
a. Váûn chuyãøn trong thuìng coï phun næåïc:
Thuìng váûn chuyãøn thæåìng coï ba ngàn: ngàn trãn âãø næåïc âaï, ngàn giæîa âãø caï vaì
ngàn âaïy. Ngàn âãø caï laìm bàòng gäù cåî 50 x 35 x 8 cm, màût âaïy thuìng vaì xung quanh
chàòng læåïi ni läng. Nãúu nhiãût âäü trãn 200C, phaíi cho næåïc âaï vaìo âáöy ngàn trãn, âaï tan
chaíy xuäúng ngàn chæïa caï, coï taïc duûng laìm giaím nhiãût âäü, giæî âäü áøm.
Thuìng âæûng caï nãn chæïa våïi khäúi læåüng væìa phaíi tæì 1 -2 kg caï /táöng. Khi váûn
chuyãøn, chuïng ta buäüt chàût ba táöng vaìo nhau vaì thæåìng xuyãn phun næåïc vaìo thuìng.
Hçnh thæïc naìy coï thãø váûn chuyãøn trong 30 giåì vaì tyí lãû säúng âaût 90%
Hçnh 11. Thuìng váûn chuyãøn caï
b. Váûn chuyãøn trong tuïi båm äxy:
Duìng tuïi hai låïp daìi 70 cm, räüng 70 cm, mäùi tuïi chæïa 1 - 2 kg næåïc laûnh vaì 1- 2
kg caï con, båm âáöy äxy vaì âàût vaìo thuìng giáúy cåî 66 x 33 x 35 cm. Mäùi thuìng giáúy âàût
--- Tän Tháút Cháút - Baìi giaíng kyî thuáût nuäi caï Chçnh - Trung tám PTNT. ICCO - 1/3/2002 ---
14
hai tuïi, giæîa hai tuïi âàût mäüt tuïi âaï 1 - 2 kg âãø laìm giaím nhiãût âäü. Hçnh thæïc váûn chuyãøn
naìy coï thãø váûn chuyãøn trong 30 giåì, tyí lãû säúng âaût 95%
c. Nuäi taûm vaì váûn chuyãøn
Caï væìa âaïnh bàõt thæåìng láùn nhiãöu raïc, vç váûy chuïng ta nãn læåïi saìng loüc, sau âoï
âæa vaìo nuäi taûm âãø caï thaíi hãút phán trong ruäüt ra. Thäng thæåìng coï ba caïch nuäi taûm:
§ Nuäi caï coï næåïc phun: Caï âæåüc chæïa trong thuìng, cæï 1 - 2 giåì phun næåïc
mäüt láön âãø âäü áøm cho caï, giuïp caï thuáûn låüi khi hä háúp bàòng da. Våïi hçnh thæïc
naìy coï thãø nuäi 2 - 3 ngaìy, tyí lãû säúng âaût 80 - 90% sau âoï váûn chuyãøn caï.
§ Nuäi trong giai: Cåî giai 200 x 100 x 150 cm, màõt læåïi giai loaûi 10 läù/cm2.
Chuïng ta nãn âàût giai åí nhæîng nåi næåïc täút, saûch vaì thoaïng. Cáön thæåìng xuyãn
ræía giai vaì våït caï chãút
§ Nuäi trong bãø xi màng: Nuäi våïi hçnh thæïc naìy phaíi âáöu tæ hãû thäúng cáúp
thoaït næåïc, maïy suûc khê. Bãø thæåìng coï thãø têch 25 m3, kêch thæåïc 800 x 400 x
80 cm. Phaíi luän giæî haìm læåüng äxy trãn 4mg/lit, pH 7 - 8. Caïch nuäi naìy âaût
tyí lãû säúng 95%.
IV. PHOÌNG VAÌ TRË BÃÛNH CAÏ
Caïc bãûnh thæåìng xuáút hiãûn khi nuäi caï Chçnh laì bãûnh thuíy mi, truìng quaí dæa,
truìng baïnh xe, truìng moí neo, thäúi mang, giun åí bong boïng, bãûnh âoí xáy. Phæång phaïp
phoìng vaì trë giäúng nhæ caïc loaûi caï.
1. Bãûnh giun bong boïng
Chuí yãúu kyï sinh åí bong boïng caï dæåïi 100 g. Khi nhiãùm bãûnh nàûng, caï coï thãø chãút,
bãûnh nheû laìm caï keïm àn, cháûm låïn. Khi caï bë bãûnh coï thãø duìng Dipterex tiãu diãût kyï chuí
trung gian laì loaìi Copepoda...
2. Bãûnh âoí váy
Bãûnh naìy do vi khuáøn gáy ra, khi caï bë bãûnh åí buûng vaì gäúc váy háûu män coï maìu
häöng. Bãûnh chuí yãúu xuáút hiãûn âäúi våïi cåî caï 100g, bãûnh thæåìng gáy täøn haûi låïn
-----o0o----Ngæåìi biãn soaûn: Ths Tän Tháút Cháút
Bäü män Nuäi träöng thuíy saín
Træåìng Âaûi hoüc Näng Lám Huãú
- Xem thêm -