Mô tả:
Bµi gi¶ng m¸y ®iÖn
Back
Néi dung
Next
Bµi gi¶ng m¸y ®iÖn
PhÇn 1: M¸y ®iÖn mét chiÒu
PhÇn 2: M¸y biÕn ¸p
Back
Néi dung
Next
Bµi gi¶ng m¸y ®iÖn
PhÇn më ®Çu
M¸y ®iÖn
M¸y ®iÖn tÜnh
M¸y biÕn ¸p
M¸y ®iÖn quay
M¸y ®iÖn
mét chiÒu
®éng c¬
mét chiÒu
M¸y ph¸t
mét chiÒu
®éng c¬
kh«ng
®ång bé
M¸y ph¸t
kh«ng
®ång bé
M¸y ®iÖn
xoay chiÒu
M¸y ®iÖn
kh«ng
®ång bé
M¸y ®iÖn
®ång bé
®éng c¬
®ång bé
M¸y ph¸t
®ång bé
Bµi gi¶ng m¸y ®iÖn
1. Vai trß cña c¸c lo¹i m¸y ®iÖn trong nÒn kinh tÕ quèc d©n:
MF
MBA
MBA
Hé
tiªu
thô
2. Kh¸i niÖm, ph©n lo¹i vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu m¸y ®iÖn:
a, §¹i c−¬ng vÒ m¸y ®iÖn:
- Nguyªn lý lµm viÖc cña m¸y ®iÖn dùa trªn c¬ së cña ®Þnh luËt c¶m
øng ®iÖn tõ. Sù biÕn ®æi n¨ng l−îng trong m¸y ®iÖn ®−îc thùc hiÖn
th«ng qua tõ tr−êng trong nã. §Ó t¹o ®−îc nh÷ng tõ tr−êng m¹nh vµ
tËp trung, ng−êi ta dïng vËt liÖu s¾t tõ lµm m¹ch tõ.
ë m¸y biÕn ¸p m¹ch tõ lµ mét lâi thÐp ®øng yªn. Cßn trong c¸c
m¸y ®iÖn quay, m¹ch tõ gåm hai lâi thÐp ®ång trôc: mét quay, mét
®øng yªn vµ c¸ch nhau b»ng mét khe hë.
b, Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu m¸y ®iÖn:
Back
Néi dung
Next
Bµi gi¶ng m¸y ®iÖn
3. S¬ l−îc vÒ vËt liÖu chÕ t¹o m¸y ®iÖn:
Gåm cã vËt liÖu t¸c dông, vËt liÖu kÕt cÊu vµ vËt liÖu c¸ch ®iÖn.
VËt liÖu t¸c dông: bao gåm vËt liÖu dÉn ®iÖn vµ dÉn tõ dïng ®Ó chÕ
t¹o d©y quÊn vµ lâi s¾t.
VËt liÖu c¸ch ®iÖn: dïng ®Ó c¸ch ®iÖn c¸c bé phËn dÉn ®iÖn víi c¸c
bé phËn kh¸c cña m¸y vµ c¸ch ®iÖn c¸c l¸ thÐp cña lâi s¾t.
VËt liÖu kÕt cÊu: chÕ t¹o c¸c chi tiÕt m¸y vµ c¸c bé phËn chÞu lùc c¬
giíi nh− trôc, vá m¸y, khung m¸y.
S¬ l−îc ®Æc tÝnh cña vËt liÖu dÉn tõ, dÉn ®iÖn vµ c¸ch ®iÖn dïng
trong chÕ t¹o m¸y ®iÖn.
a, VËt liÖu dÉn tõ:
b, VËt liÖu dÉn ®iÖn:
c, VËt liÖu c¸ch ®iÖn:
CÊp c¸ch ®iÖn
Y
A
E
B
F
H
C
0
NhiÖt ®é ( C)
90 105
120
130
155
180
>180
Back
Néi dung
Next
Bµi gi¶ng m¸y ®iÖn
PhÇn 1: M¸y ®iÖn mét chiÒu
Ch−¬ng 1 : Nguyªn lý lµm viÖc - kÕt cÊu c¬ b¶n
Ch−¬ng 2 : D©y quÊn M¸y ®iÖn mét chiÒu
Ch−¬ng 3 : C¸c quan hÖ ®iÖn tõ trong m¸y
Ch−¬ng 4 : Tõ tr−êng trong m¸y ®iÖn mét chiÒu
Ch−¬ng 5 : §æi chiÒu
Ch−¬ng 6 : M¸y ph¸t ®iÖn mét chiÒu
Ch−¬ng 7 : §éng c¬ mét chiÒu
Ch−¬ng 8 : M¸y ®iÖn mét chiÒu ®Æc biÖt
Back
Néi dung
Next
Bµi gi¶ng m¸y ®iÖn
Ch−¬ng 1:
Nguyªn lý lµm viÖc- kÕt cÊu c¬ b¶n
1.1: CÊu t¹o cña m¸y ®iÖn mét chiÒu
1.2: Nguyªn lý lµm viÖc
1-3: c¸c l−îng ®Þnh møc
Next
Néi dung
Back
PhÇn I: m¸y ®iÖn mét chiÒu
1.1: CÊu t¹o cña m¸y ®iÖn mét chiÒu
1. PhÇn tÜnh (Stato):
D©y quÊn cùc tõ chÝnh
Cùc tõ phô
a) Cùc tõ chÝnh:
(Lµ bé phËn ®Ó
sinh ra tõ th«ng
kÝch thÝch)
D©y quÊn cùc tõ phô
Cùc tõ chÝnh
b) Cùc tõ phô:
§Æt gi÷a c¸c cùc tõ chÝnh, dïng ®Ó c¶i thiÖn ®æi chiÒu.
c) G«ng tõ (vá m¸y):
d) C¸c bé phËn kh¸c:
N¾p m¸y: B¶o vÖ an toµn cho ng−êi vµ thiÕt bÞ.
C¬ cÊu chæi than: §−a dßng ®iÖn tõ phÇn quay ra m¹ch
ngoµi.
Back
Ch−¬ng I
Next
m¸y ®iÖn mét chiÒu
Back
Next
Ch−¬ng I
phÇn c¶m ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu
Cùc tõ
vá
Bu l«ng
Cuén d©y
phÇn c¶m ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu
vá
cùc tõ
Bu l«ng
cuén d©y
m¸y ®iÖn mét chiÒu
2. PhÇn øng (R«to):
R·nh
a) Lâi s¾t phÇn øng: Dïng ®Ó dÉn tõ.
+) Víi c¸c m¸y c«ng suÊt võa vµ lín ng−êi ta dËp lç
th«ng giã däc trôc.
+) Víi c¸c m¸y ®iÖn c«ng suÊt lín cßn xÎ r·nh th«ng
giã ngang trôc.
th«ng giã däc trôc
b) D©y quÊn phÇn øng: Lµ phÇn sinh Lç
ra søc
Lâi s¾t
®iÖn ®éng vµ cã dßng ®iÖn ch¹y qua.
+) D©y quÊn th−êng lµm b»ng ®ång cã bäc
Nªm
c¸ch ®iÖn. §Ó tr¸nh khi quay d©y quÊn bÞ
v¨ng ra miÖng r·nh th−êng ®−îc nªm chÆt
C¸ch
b»ng tre, gç phÝp vµ ®Çu d©y quÊn th−êng
®iÖn
®−îc ®ai chÆt.
r·nh
+) Víi c¸c M§ c«ng suÊt nhá d©y quÊn cã
D©y
tiÕt diÖn trßn, cßn m¸y cã c«ng suÊt võa vµ
quÊn
lín d©y quÊn cã tiÕt diÖn h×nh ch÷ nhËt.
Back
Ch−¬ng I
Next
phÇn øng ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu
Cæ gãp
lâi thÐp
d©y quÊn
trôc
phÇn øng ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu
lâi thÐp
Cæ gãp
cuén d©y
trôc
m¸y ®iÖn mét chiÒu
c) Vµnh ®æi chiÒu (Vµnh gãp):
Dïng biÕn ®æi dßng xoay
chiÒu thµnh dßng mét chiÒu.
PhiÕn gãp
d) C¸c bé phËn kh¸c:
C¸nh qu¹t: Dïng lµm m¸t.
Trôc m¸y: g¾n lâi s¾t phÇn øng, cæ gãp, c¸nh qu¹t vµ æ bi.
Trôc lµm b»ng thÐp c¸c bon tèt.
Back
Next
Ch−¬ng I
m¸y ®iÖn mét chiÒu
1.2: Nguyªn lý lµm viÖc
I−
PhÇn tÜnh: Gåm 1 hÖ thèng tõ cã 2
cùc N vµ S.
n
N
A
+
PhÇn ®éng: Gåm khung d©y abcd
(1phÇn tö d©y quÊn).
bc
Rt
U
-
B
da
e
F®t
F®t
I− c
b
da e
S
1. Nguyªn lý lµm viÖc ë chÕ ®é m¸y ph¸t:
Theo ®Þnh luËt c¶m øng ®iÖn tõ: trÞ sè søc ®iÖn ®éng trong tõng
thanh dÉn ab vµ cd ®−îc x¸c ®Þnh: e = B.l.v
Trong ®ã: B lµ trÞ sè c¶m øng tõ ë n¬i d©y dÉn quÐt qua
l lµ chiÒu dµi thanh dÉn n»m trong tõ tr−êng.
v lµ vËn tèc dµi cña thanh dÉn.
Back
Ch−¬ng I
Next
m¸y ®iÖn mét chiÒu
Søc ®iÖn ®éng vµ dßng xoay chiÒu c¶m øng
t
trong thanh dÉn ®· ®−îc chØnh l−u thµnh søc
®iÖn ®éng vµ dßng 1 chiÒu nhê hÖ thèng
vµnh gãp chæi than.Ta cã thÓ biÓu diÔn søc
t
®iÖn ®éng vµ dßng ®iÖn trong thanh dÉn vµ ë
m¹ch ngoµi nh− h×nh vÏ:
N
Khi m¹ch ngoµi cã t¶i th× ta cã: U− = E− - I−R−
n
F, M®t
Trong ®ã: E− lµ søc ®iÖn ®éng cña m¸y ph¸t.
I−R− lµ sôt ¸p trªn khung d©y abcd
U− lµ ®iÖn ¸p gi÷a 2 ®Çu cùc
S
Khi ®ã vßng d©y sÏ chÞu 1 lùc t¸c dông gäi lµ lùc tõ:
F®t = B.I−.l
T−¬ng øng ta sÏ cã m« men ®iÖn tõ: M®t = F®t.D−/2.= B.I−.l.D−/2
Tõ h×nh vÏ ta thÊy ë chÕ ®é m¸y ph¸t M®t ng−îc víi chiÒu quay
phÇn ®éng nªn nã ®−îc gäi lµ M h·m.
Back
Ch−¬ng I
Next
m¸y ®iÖn mét chiÒu
2. Nguyªn lý lµm viÖc ë chÕ ®é ®éng c¬:
ë chÕ ®é ®éng c¬ M®t cïng chiÒu víi chiÒu
N
quay phÇn ®éng gäi lµ m«men quay.
F, M®t
NÕu ®iÖn ¸p ®Æt vµo ®éng c¬ lµ U− th× ta cã:
n
U− = E− + I−R−
Nh− vËy: ë chÕ ®é ®éng c¬ th× U− > E− cßn ë chÕ ®é m¸y
ph¸t th× U− < E−
Back
Ch−¬ng I
S
Next
m¸y ®iÖn mét chiÒu
1-3: c¸c l−îng ®Þnh møc
1. C«ng suÊt ®Þnh møc: P®m
- T¶i cña M§ øng víi ®é t¨ng nhiÖt cho phÐp cña m¸y theo ®iÒu
kiÖn lóc thiÕt kÕ ®−îc quy ®Þnh lµ c«ng suÊt ®Þnh møc cña m¸y.
- C«ng suÊt ®Þnh møc ®Òu ®−îc tÝnh ë ®Çu ra cña m¸y.
2. C¸c ®¹i l−îng ®Þnh møc kh¸c:
- C¸c trÞ sè ®iÖn ¸p, dßng ®iÖn, tèc ®é quay, hÖ sè c«ng suÊt... øng
víi P®m ®Òu lµ c¸c trÞ sè ®Þnh møc.
Back
Ch−¬ng I
Next
m¸y ®iÖn mét chiÒu
Ch−¬ng 2:
D©y quÊn M¸y ®iÖn mét chiÒu
2.1. NhiÖm vô, cÊu t¹o, ph©n lo¹i
2.2. D©y quÊn xÕp ®¬n
2.3. D©y quÊn xÕp phøc t¹p
2.4. D©y quÊn sãng ®¬n gi¶n
2.5. D©y quÊn sãng phøc t¹p
2.6. D©y c©n b»ng ®iÖn thÕ
Back
PhÇn I
Next
m¸y ®iÖn mét chiÒu
2.1: NhiÖm vô - cÊu t¹o - ph©n lo¹i
1. NhiÖm vô cña d©y quÊn phÇn øng:
- Sinh ra ®−îc 1 søc ®iÖn ®éng cÇn thiÕt, hay cã thÓ cho 1 dßng ®iÖn
nhÊt ®Þnh ch¹y qua mµ kh«ng bÞ nãng qu¸ 1 nhiÖt ®é nhÊt ®Þnh ®Ó
sinh ra 1 m«men cÇn thiÕt ®ång thêi ®¶m b¶o ®æi chiÒu tèt, c¸ch
®iÖn tèt, lµm viÖc ch¾c ch¾n, an toµn. TiÕt kiÖm vËt liÖu, kÕt cÊu ®¬n
gi¶n.
2. CÊu t¹o cña d©y quÊn phÇn øng:
§Çu nèi
- D©y quÊn phÇn øng gåm nhiÒu phÇn tö nèi
víi nhau theo 1 quy luËt nhÊt ®Þnh.
- PhÇn tö d©y quÊn lµ 1 bèi d©y gåm 1 hay
nhiÒu vßng d©y mµ 2 ®Çu cña nã nèi vµo 2
C¹nh t¸c dông
phiÕn gãp.
- C¸c phÇn tö nèi víi nhau th«ng qua 2 phiÕn
gãp ®ã vµ lµm thµnh c¸c m¹ch vßng kÝn.
Back
Next
Ch−¬ng 2
m¸y ®iÖn mét chiÒu
NÕu trong 1 r·nh phÇn øng (r·nh thùc)
chØ ®Æt 2 c¹nh t¸c dông (d©y quÊn 2 líp) th×
r·nh ®ã gäi lµ r·nh nguyªn tè. NÕu trong 1
r·nh thùc cã 2u c¹nh t¸c dông víi u = 1,2,3...
th× r·nh thùc ®ã chia thµnh u r·nh nguyªn tè.
u=1
u=2
u=3
Quan hÖ gi÷a r·nh thùc Z vµ r·nh nguyªn tè Znt : Znt = u.Z
Quan hÖ gi÷a sè phÇn tö cña d©y quÊn S vµ sè phiÕn gãp G: S = G.
→ Znt = S = G
3. Ph©n lo¹i:
- Theo c¸ch thùc hiÖn d©y quÊn:
+ D©y quÊn xÕp ®¬n vµ xÕp phøc t¹p.
+ D©y quÊn sãng ®¬n vµ sãng phøc t¹p.
+ Trong 1 sè tr−êng hîp cßn dïng c¶ d©y quÊn hçn hîp: kÕt hîp
c¶ d©y quÊn xÕp vµ sãng.
Back
Ch−¬ng 2
Next
m¸y ®iÖn mét chiÒu
D¹ng xÕp
D¹ng sãng
D©y quÊn cã phÇn
tö ®ång ®Òu
D©y quÊn cã phÇn
tö theo cÊp
- Theo kÝch th−íc c¸c phÇn tö: d©y quÊn cã phÇn tö ®ång ®Òu vµ d©y
quÊn theo cÊp.
4. C¸c b−íc d©y quÊn:
- B−íc d©y quÊn thø nhÊt y1 :khoảng cách cạnh tác dụng 1 & 2
của 1 phần tử.
- B−íc d©y quÊn thø hai y2 : khoảng cách cạnh tác dụng thứ hai
của phần tử 1 và cạnh tác dụng 1 của phần tử thứ 2.
- B−íc d©y tæng hîp y : khoảng cách giữa 2 cạnh tác dụng thứ
nhất của hai phần tử liền kề.
- B−íc vµnh gãp yG : khoảng cách giữa 2 thanh góp của 1 phần
tử.
Back
Ch−¬ng 2
Next
m¸y ®iÖn mét chiÒu
2.2: D©y quÊn xÕp ®¬n
y1
1. B−íc cùc vµ c¸c b−íc d©y quÊn:
y
y2
a) B−íc cùc τ: Lµ chiÒu dµi phÇn øng d−íi 1 cùc
π.D−
D− lµ ®−êng kÝnh phÇn øng
τ=
[cm..]
2p
τ lµ b−íc cùc
1 2
3
Z
p lµ sè ®«i cùc
τ = nt [r·nh ng. tè]
2p
Z
b) C¸c b−íc d©y quÊn: B−íc d©y quÊn thø nhÊt y1: y1 = nt ± ε
2p
Trong ®ã: ε lµ 1 sè hoÆc ph©n sè ®Ó y1 lµ 1 sè nguyªn.
Z nt
+ NÕu y1 =
ta cã d©y quÊn b−íc ®ñ.
2p
Z
+ NÕu y1 > nt ta cã d©y quÊn b−íc dµi.
2p
Z nt
ta cã d©y quÊn b−íc ng¾n.
+ NÕu y1 <
2p
Back
Ch−¬ng 2
Next
m¸y ®iÖn mét chiÒu
- B−íc d©y quÊn tæng hîp (y) vµ b−íc vµnh gãp (yG ):
§Æc ®iÓm cña d©y quÊn xÕp ®¬n lµ 2 ®Çu cña 1 phÇn tö
nèi vµo 2 phiÕn gãp kÒ nhau nªn yG = y = 1.
- B−íc d©y quÊn thø hai y2: Trong d©y quÊn xÕp ®¬n: y1 = y2 + y
→
y2 = y1 - y.
2. S¬ ®å khai triÓn:
Khai triÓn d©y quÊn xÕp ®¬n M§MC cã Znt = S = G = 16, 2p = 4.
a) TÝnh c¸c b−íc d©y quÊn:
y1 = Z nt ± ε = 16 = 4 (B−íc ®ñ) y2 = y1 - y = 4 -1 = 3.
4 y = yG = 1.
2p
b)Thø tù nèi c¸c phÇn tö:
C¨n cø vµo c¸c b−íc d©y quÊn ta cã thÓ bè trÝ c¸ch nèi c¸c phÇn tö
®Ó thùc hiÖn d©y quÊn.
Back
Ch−¬ng 2
Next
m¸y ®iÖn mét chiÒu
Líp trªn 1 2
+y1
3 4
5 6
7
8
9 10 11 12 13 14 15 16 1
Líp d−íi 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 1 2 3 4
c) Gi¶n ®å khai triÓn:
- Gi¶ sö t¹i thêi ®iÓm kh¶o s¸t phÇn tö 1 n»m trªn ®−êng trung tÝnh
h×nh häc (®ã lµ ®−êng th¼ng trªn bÒ mÆt phÇn øng mµ däc theo nã
c¶m øng tõ b»ng 0).
- VÞ trÝ cña c¸c cùc tõ trªn h×nh vÏ ph¶i ®èi xøng nhau, kho¶ng c¸ch
gi÷a chóng ph¶i ®Òu nhau. ChiÒu réng cùc tõ b»ng 0,7 b−íc cùc.VÞ trÝ
cña chæi than trªn phiÕn ®æi chiÒu còng ph¶i ®èi xøng, kho¶ng c¸ch
gi÷a c¸c chæi than ph¶i b»ng nhau. ChiÒu réng chæi than lÊy b»ng 1
phiÕn ®æi chiÒu.
- Yªu cÇu chæi than ph¶i ®Æt ë vÞ trÝ ®Ó dßng ®iÖn trong phÇn tö khi bÞ
chæi than ng¾n m¹ch lµ nhá nhÊt vµ søc ®iÖn ®éng lÊy ra ë 2 ®Çu chæi
than lµ lín nhÊt. Nh− vËy chæi than ph¶i ®Æt trªn trung tÝnh h×nh häc
vµ trôc chæi than trïng víi trôc cùc tõ.
Khai triÓn
m¸y ®iÖn mét chiÒu
S¬ ®å khai triÓn d©y quÊn M§MC
D©y quÊn xÕp ®¬n cã Znt = S = G = 16, 2p = 4.
n
2
1
4
3
5
6
1
A1
2
3
4
+
11
12
13 14
N
5
B1
+
A
Back
9 10
S
N
16
8
7
6
7
8
-
9
A2
B
15 16
S
10
11
12
+
13
14
B2
-
15
Next
Ch−¬ng 2
m¸y ®iÖn mét chiÒu
3.X¸c ®Þnh sè ®«i m¹ch nh¸nh:
Nh×n tõ ngoµi vµo d©y quÊn phÇn øng cã
thÓ biÓu thÞ b»ng s¬ ®å sau:
A1
B1
(-)
B2
(+)
A2
- Ta thÊy: d©y quÊn phÇn øng lµ 1 m¹ch ®iÖn gåm 4 m¹ch nh¸nh
song song hîp l¹i. (M¹ch nh¸nh song song lµ phÇn d©y quÊn n»m
gi÷a 2 chæi ®iÖn cã cùc tÝnh kh¸c nhau).
NÕu m¸y cã 2p cùc th× sÏ cã 2p m¹ch nh¸nh song song.
KÕt luËn:
- Trong d©y quÊn xÕp ®¬n gi¶n th× sè m¹ch nh¸nh song song b»ng
sè cùc tõ hay sè ®«i m¹ch nh¸nh song song b»ng sè ®«i cùc : a = p
- NÕu d©y quÊn xÕp tho¶ m·n 2 ®iÒu kiÖn: chæi than n»m trªn
®−êng trung tÝnh h×nh häc vµ hÖ thèng m¹ch tõ ®èi xøng th× søc
®iÖn ®éng c¸c nh¸nh b»ng nhau vµ ®¹t gi¸ trÞ lín nhÊt.
Back
Ch−¬ng 2
Next
m¸y ®iÖn mét chiÒu
2-3: d©y quÊn xÕp phøc t¹p
1. B−íc d©y quÊn:
§Æc ®iÓm cña d©y quÊn xÕp phøc t¹p lµ yG = m (m = 2, 3, 4...).
Th«ng th−êng chØ dïng m = 2. Trong nh÷ng m¸y c«ng suÊt thËt lín
míi dïng m > 2.
Khi m = 2 = yG:
y1
- NÕu sè r·nh nguyªn tè vµ sè phÇn tö lµ ch½n th× ta
y y2
®−îc 2 d©y quÊn xÕp ®¬n ®éc lËp.
- NÕu sè r·nh nguyªn tè vµ sè phÇn tö lÎ ta ®−îc 2 d©y
1 2 3 4 5
quÊn xÕp ®¬n nh−ng kh«ng ®éc lËp mµ nèi tiÕp nhau
thµnh 1 m¹ch kÝn.
Nh− vËy cã thÓ coi d©y quÊn xÕp phøc t¹p gåm m d©y quÊn xÕp ®¬n
lµm viÖc song song nhê chæi than. Vµ chæi than ph¶i cã bÒ réng ≥ m
lÇn phiÕn gãp míi cã thÓ lÊy ®iÖn ra.
Back
Next
Ch−¬ng 2
m¸y ®iÖn mét chiÒu
2. S¬ ®å khai triÓn:
D©y quÊn xÕp phøc t¹p cã: yG = m = 2; 2p = 4; Znt = S = G = 24.
Z 24
a) C¸c b−íc d©y quÊn: y1 =
=
= 6 y2 = y 1 - y = 6 - 2 = 4
2p
4
b) Thø tù nèi c¸c phÇn tö:
Líp trªn 1 3 5 7
yG = y = 2
9 11 13 15 17 19 21 23 1
+y1
Líp d−íi 7
9 11 13 15 17 19 21 23 1
Líp trªn
4
2
6
8 10 12 14 16 18 20
3
5
22 24
+y1
Líp d−íi 8 10 12 14 16 18 20 22 24 2
Back
Ch−¬ng 2
4
6
KhÐp kÝn
2
KhÐp kÝn
Next
m¸y ®iÖn mét chiÒu
Gi¶n ®å khai triÓn d©y quÊn M§MC
D©y quÊn xÕp phøc t¹p yG = m = 2; 2p = 4; Znt = S = G = 24.
n
1 2
3
8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24
4 5 6 7
S
N
1 2
23 24
3
4
5
6 7
A1 +
N
8
9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22
B1 A
S
A2 +
+
B2 -
B -
CùcD©y
tõ vµ
quÊn
chæixÕp
®iÖnphøc
nh− t¹p
ë d©y
do quÊn
m d©y
xÕpquÊn
®¬n.xÕp
ChØ ®¬n
kh¸ccïng
lµ bÒ®Êu
réngchung
chæi
do ®ãgãp
sè ®Ó
®«icãm¹ch
nh¸nh
d©yquÊn
quÊn:
®iÖnchæi
≥ 2 than
lÇn phiÕn
thÓ lÊy
®iÖn song
®ång song
thêi ëcña
2 d©y
ra. a =
m.p.
Back
Next
Ch−¬ng 2
m¸y ®iÖn mét chiÒu
2-4: d©y quÊn sãng ®¬n
1. B−íc d©y quÊn:
y1 = Z nt
2p
y1 y2
y
± ε.
D©y quÊn sãng ®¬n kh¸c víi d©y quÊn xÕp ®¬n ë yG.
Muèn cho khi quÊn xong vßng thø nhÊt ®Çu cuèi cña phÇn tö thø p
ph¶i kÒ víi ®Çu ®Çu cña phÇn tö ®Çu tiªn th× sè phiÕn ®æi chiÒu mµ
c¸c phÇn tö v−ît qua ph¶i lµ: p.yG = G ± 1→ yG = G ± 1 (G lµ sè
p
phiÕn gãp).
DÊu (+) øng víi d©y quÊn ph¶i. DÊu (-) øng víi d©y quÊn tr¸i.
Z nt
± ε.
2p
y = yG = G ± 1
p
y1 =
Back
→
y2 = y - y1 = yG - y1.
Ch−¬ng 2
Next
m¸y ®iÖn mét chiÒu
2. S¬ ®å khai triÓn:
Khai triÓn d©y quÊn sãng ®¬n cã Znt = S = G = 15; 2p = 4
a) B−íc d©y quÊn:
y1 = Z nt ± ε = 15 - 3 = 3 (b−íc ng¾n) .
2p
4 4
15 − 1
G ±1
y = yG =
=
= 7 (d©y quÊn tr¸i)
2
p
y2 = y - y1 = 7 - 3 = 4.
b) Thø tù nèi c¸c phÇn tö:
Líp trªn
1
8
14 6 13 5 12 4 11 3 10 2
15 7
9
1
+y1 +y2
Líp d−íi 4 11 3 10 2 9
Back
8 15 7 14 6 13 5 12
1
Next
Ch−¬ng 2
m¸y ®iÖn mét chiÒu
Gi¶n ®å khai triÓn d©y quÊn M§MC
D©y quÊn sãng ®¬n cã Znt = S = G = 15; 2p = 4
n
1
3
2
5
4
6
4
9
11
10
S
N
3
8
7
5
6
7
8
A +
13
14
15
S
N
9
10
11
B1 -
A1 +
12
12
13
A2 +
14
15
1
2
B2 -
B -
D©y quÊn sãng ®¬n chØ cã 1 ®«i m¹ch nh¸nh song song: a = 1.
Quy luËt nèi d©y cña d©y quÊn sãng ®¬n lµ nèi tiÕp tÊt c¶ c¸c phÇn
tö d−íi ë c¸c cùc cã cïng cùc tÝnh l¹i råi nèi víi c¸c phÇn tö ë d−íi c¸c
cùc cã cùc tÝnh kh¸c cho ®Õn hÕt.
Back
Ch−¬ng 2
Next
m¸y ®iÖn mét chiÒu
2-5: d©y quÊn sãng phøc t¹p
1. B−íc d©y quÊn: T−¬ng tù nh− víi d©y quÊn sãng ®¬n.
Riªng b−íc vµnh gãp: yG = G ± m
p
2. S¬ ®å khai triÓn:
a) TÝnh b−íc d©y quÊn: y1 = Z nt
2p
m = 2; 2p = 4; Znt = S = 18.
± ε = 18 − 2 = 4 (d©y quÊn b−íc ng¾n)
G ± m 18 − 2
=
yG =
= 8 = y;
p
2
4
y2 = y - y1 = 8 - 4 = 4.
b) Thø tù nèi c¸c phÇn tö:
Líp trªn 2 10 18 8 16
+y1
4 12
2
14 4 12 2 10 18 8 16
9 17 7 15 5 13 3 11 1
+y2
Líp d−íi 5 13
Back
6 14
KhÐp kÝn
+y2
Líp d−íi 6
Líp trªn 1
+y1
4
3 11
1
9
7
17
KhÐp kÝn
15
Next
m¸y ®iÖn mét chiÒu
Gi¶n ®å khai triÓn d©y quÊn M§MC
D©y quÊn sãng phøc t¹p cã: m = 2; 2p = 4; Znt = S = 18
n
1
2
3
5
4
7
6
S
N
3
4
5
9 10 11 12 13 14 15 16 17 18
8
6
7
9
8
A1 +
N
10
11
12
B1 A
+
13 14
S
15
A2 +
16 17
18
1
2
B2 -
B -
D©y quÊn sãng phøc t¹p gåm m d©y quÊn sãng ®¬n hîp l¹i do
®ã sè ®«i m¹ch nh¸nh song song cña d©y quÊn sãng phøc t¹p: a = m.
Back
Ch−¬ng 2
Next
m¸y ®iÖn mét chiÒu
2.6: D©y c©n b»ng ®iÖn thÕ
1.§iÒu kiÖn ®Ó d©y quÊn ®èi xøng:
- D©y quÊn M§MC t−¬ng øng nh− 1 m¹ch ®iÖn gåm 1 sè nh¸nh
song song ghÐp l¹i. Mçi nh¸nh gåm 1 sè phÇn tö nèi tiÕp nhau.
- ë ®iÒu kiÖn b×nh th−êng: søc ®iÖn ®éng sinh ra trong c¸c m¹ch
nh¸nh song song b»ng nhau, dßng ®iÖn ph©n bè ®Òu trong c¸c nh¸nh.
- D©y quÊn ph¶i ®¶m b¶o 1 sè yªu cÇu sau:
+ §¶m b¶o vÒ c¶m øng tõ: HÖ thèng m¹ch tõ ph¶i cã cÊu t¹o
®èi xøng, tõ th«ng ë c¸c cùc nh− nhau.
+ §iÒu kiÖn vÒ d©y quÊn: TÊt c¶ c¸c d©y quÊn t¹o thµnh m¹ch
nh¸nh ph¶i t−¬ng ®−¬ng nhau vµ sè phÇn tö cña c¸c nh¸nh còng ph¶i
t−¬ng ®−¬ng.
Back
Next
Ch−¬ng 2
m¸y ®iÖn mét chiÒu
2. D©y c©n b»ng ®iÖn thÕ lo¹i 1:
- D©y c©n b»ng ®iÖn thÕ lµm mÊt sù kh«ng ®èi xøng cña m¹ch
tõ trong M§ ®Ó c©n b»ng ®iÖn thÕ ë c¸c m¹ch nh¸nh cña d©y
quÊn xÕp n»m d−íi c¸c cùc tõ cã cïng cùc tÝnh ®−îc gäi lµ d©y
c©n b»ng lo¹i 1. B−íc thÕ yt b»ng sè phiÕn ®æi chiÒu d−íi mçi
®«i cùc:
G G
=
yt =
p
a
3. D©y c©n b»ng lo¹i 2:
- D©y c©n b»ng lµm mÊt sù ph©n bè kh«ng ®èi xøng cña ®iÖn
¸p trªn vµnh gãp gäi lµ d©y c©n b»ng lo¹i 2.
B−íc thÕ: yt =
Back
Ch−¬ng 2
S G
=
a
a
Next
m¸y ®iÖn mét chiÒu
Ch−¬ng 3:
C¸c quan hÖ ®iÖn tõ trong m¸y
3.1: Søc ®iÖn ®éng d©y quÊn phÇn øng
3.2: M« men ®iÖn tõ - c«ng suÊt ®iÖn tõ
3.3: C©n b»ng n¨ng l−îng - tæn hao
- hiÖu suÊt
Back
Next
PhÇn I
m¸y ®iÖn mét chiÒu
3.1: Søc ®iÖn ®éng d©y quÊn phÇn øng
Søc ®iÖn ®éng trung b×nh c¶m øng trong 1 thanh dÉn cã chiÒu
dµi l, chuyÓn ®éng víi vËn tèc v trong tõ tr−êng b»ng: etb = Btb.l.v
π.D − .n
n
τ lµ b−íc cùc
v=
= 2pτ.
D− lµ ®−êng kÝnh phÇn øng.
60
60
Φδ
p lµ sè ®«i cùc.
Btb =
τl
n lµ tèc ®é quay phÇn øng(v/phót)
Φδ: tõ th«ng khe hë d−íi mçi cùc tõ (Wb)
NÕu gäi N lµ tæng sè thanh dÉn cña d©y quÊn th× mçi m¹ch
nh¸nh song song sÏ cã N thanh dÉn nèi tiÕp nhau. Nh− vËy søc ®iÖn
2a
Φδ
n
n
®éng cña m¸y:
e =
.l. 2pτ.
= 2p.Φ δ .
tb
N
pN
.Φ δ .n
E− =
.etb =
2a
60a
Trong ®ã: Ce =
Back
τl
60
60
Hay E− = Ce.Φδ.n (V)
pN
lµ hÖ sè phô thuéc kÕt cÊu m¸y vµ d©y quÊn.
60a
Ch−¬ng 3
Next
- Xem thêm -
.PDF 
103 
368 
140 
