Tài liệu Bài giảng-háo học protein 2

HOÙA HOÏC PROTID MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC      Vieát coâng thöùc cuûa 20 acid amin thöôøng gaëp trong phaân töû protein Trình baøy ñöôïc caùc tính chaát cuûa acid amin: tính tích ñieän, tính chaát vaät lyù vaø hoaù hoïc Neâu ñöôïc teân moät soá peptid coù chöùc naêng sinh hoïc Trình baøy ñöôïc caùc lieân keát vaø caùc baäc caáu truùc cuûa protein Trình baøy ñöôïc caùc tính chaát cuûa protein: khueách taùn, tích ñieän, hoaø tan vaø keát tuûa, bieán tính. PROTEIN LAØ GÌ?   Protein laø ñaïi phaân töû polymer do caùc phaân töû acid amin (monomer) noái vôùi nhau baèng lieân keát peptid. Trình töï cuûa caùc acid amin do gen quyeát ñònh. Protein coù nhieàu chöùc naêng theå hieän trong caùc vai troø: caáu truùc, xuùc taùc, vaän chuyeån, vaän ñoäng, dinh döôõng vaø döï tröõ, baûo veä, ñieàu hoøa … hoaït ñoäng cuûa cô theå. PROTEIN    Acid amin (-amino acid) Peptid Protein PROTID ACID AMIN – Caáu truùc   Acid amin * moät nhoùm amin (-NH2) * moät nhoùm carboxyl (-COOH) cuøng gaén vaøo carbon  * moät chuoãi beân (-R). Goác R Acid amin ñöôïc veõ * - N ôû beân traùi * - C=O ôû beân phaûi ACID AMIN – Caáu truùc -Amino acid ACID AMIN – Caáu truùc    Trong thieân nhieân coù khoaûng 300 AA Trong protein/sinh vaät coù 20 AA (ñoù laø caùc -amino acid) Moät soá AA khoâng phaûi laø -amino acid: -alanin, -aminobutyric acid… ACID AMIN – Ñoàng phaân  Tröø glycin, taát caû AA khaùc ñeàu coù carbon baát ñoái (Carbon  naèm ôû vò trí trung taâm baát ñoái ) ACID AMIN – Ñoàng phaân Trong protein chæ chöùa L--amino acid ACID AMIN – Ñoàng phaân D, L döïa vaøo D- vaø L- glyceraldehyd (L: levorotatory; D: dextrorotatory) ACID AMIN – Phaân loaïi Döïa vaøo chuoãi beân (-R)  Khoâng phaân cöïc  Phaân cöïc vaø khoâng tích ñieän  Phaân cöïc vaø tích ñieän ACID AMIN – Phaân loaïi AA khoâng phaân cöïc – hydrophobic – water fearing ACID AMIN – Phaân loaïi AA khoâng phaân cöïc – hydrophobic – water fearing ACID AMIN – Phaân loaïi AA phaân cöïc – khoâng tích ñieän (chuoãi beân chöùa caùc nhoùm phaân cöïc khoù ion hoùa) ACID AMIN – Phaân loaïi AA phaân cöïc – khoâng tích ñieän (chuoãi beân chöùa caùc nhoùm phaân cöïc khoù ion hoùa) ACID AMIN – Phaân loaïi AA phaân cöïc vaø tích ñieän aâm ôû pH cô theå (chuoãi beân chöùa nhoùm carboxyl) ACID AMIN – Phaân loaïi AA phaân cöïc, tích ñieän döông ôû pH cô theå (chuoãi beân chöùa nhoùm amin) ACID AMIN – Phaân loaïi Moät soá AA ñaëc bieät • Hydroxylysine, hydroxyproline - collagen • γ-Carboxyglutamate - prothrombin • 3-Monoiodotyrosine, 3,5-diiodotyrosine, T3, T4 hormon giaùp traïng vaø caùc tieàn chaát • Citrullin, ornithin - sinh toång hôïp ure ACID AMIN – Phaân loaïi Vai troø cuûa (R) / AA trong chuoãi polypeptid  Voøng imidazole (His, trong Hb, Mb)  Chöùc –OH (Ser, Thr), –SH (Cys) Cysteine-SH + HS-Cysteine <-----> Cysteine-S-S-Cysteine –COO-, –NH3+ cuûa (R) caùc AA acid hay base… Ñoùng vai troø quan troïng trong hình thaønh caáu truùc, tham gia caùc nhoùm trung taâm hoaït ñoäng cuûa enzym ACID AMIN – Phaân loaïi Vai troø cuûa caùc AA trong chuoãi polypeptid  AA kî nöôùc khoâng töông taùc trong moâi tröôøng nöôùc, chieám phaàn lôùn beà maët phía trong phaân töû protein. Loaïi naøy khoâng bò ion hoùa, khoâng taïo LK hydro.  AA öa nöôùc töông taùc vôùi moâi tröôøng nöôùc, taïo LK hydro vôùi nöôùc vaø chieám tæ leä lôùn ôû treân beà maët ngoaøi cuûa protein, hay coù maët ôû caùc trung taâm hoaït ñoäng cuûa enzym.