Tài liệu Bài giảng bài thấu kính phân kỳ vật lý 9 (6)

Kiểm tra bài cũ -Vật đặt ngoài khoảng tiêu cự cho ảnh thật , ngược chiều với vật . -Vật đặt trong khoảng tiêu cự cho ảnh ảo, lớn hơn vật và cùng chiều Đối với với thấuvật. kính hội tụ thì khi nào ta thu được ảnh thật, khi nào ta thu được ảnh ảo của vật ? Nêu cách dựng -Vẽ tia tới song song với trục chính cho tia ló qua tiêu điểm. ảnh của một điểm sáng cho bởi thấu -Vẽ tia tới qua quang tâm thì tia ló truyền thẳng không đổi kính hội tụ ? hướng. -Kéo dài các tia ló cắt nhau tại 1 điểm , điểm đó là ảnh của điểm sáng đã cho . Tiết 48: THẤU KÍNH PHÂN KÌ I. ĐẶC ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH PHÂN KÌ: 1.Quan sát và tìm cách nhận biết: Hãy quan sát các thấu kính trả lời C1 Chỉ ra thấu nào thấuphần kínhrìa hộimỏng tụ? Vìhơn saophần em biết -Dùng tay kính sờ vào TKlànếu được giữa ?thì đó là TKHT -Đưakhông thấu kính chữem sgknhận nếu biết thấyđược các dòng Nếu dùnglại taygần thìdòng làm sao ? chữ to hơn khi nhìn trực tiếp là thấu kính hội tụ. -Chiếu chùm tia sáng song song qua thấu kính (Hoặc chúng ta đem thấu kính hứng ánh nắng mặt trời). Nếu chùm tia ló hội tụ thì đó là thấu kính hội tụ * Thấu kính phân kì vì có phần rìa dày hơn phần giữa, Các ngược hẳn vớithấu thấukính kínhcòn hộilại tụlà. thấu kính gì ? Vì sao em biết ? Tiết 48: THẤU KÍNH PHÂN KÌ 2.Thí nghiệm: C3 : Chùm tia ló là chùm phân kì nên ta gọi thấu kính đó là thấu kính phân kì . Thí nghiệm mô tả H 44.1 0 Qua thí nghiệm hãy cho biết chùm tia ló có đặc điểm gì mà người ta gọi thấu kính này là thấu kính phân kì ? Tiết 48: THẤU KÍNH PHÂN KÌ I. ĐẶC ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH PHÂN KÌ: a bb cc d Tiết diện của một số thấu kính và kí hiệu của thấu kính phân kì Tiết 48: THẤU KÍNH PHÂN KÌ I. ĐẶC ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH PHÂN KÌ: II.TRỤC CHÍNH , QUANG TÂM ,TIÊU ĐIỂM , TIÊU CỰ CỦA THẤU KÍNH PHÂN KÌ: 1.Trục chính: C4: Tia ở giữa khi qua quang tâm của thấu kính phân kì tiếp 0 tục truyền thẳng không bị đổi hướng. Đường thẳng vuông góc với mặt thấu Quaqua kếtthấu quả kính thíHãy nghiệm hãy cho nêu khái niệm kính trùng với tia tới cho biếtkhông trong ba tới thấu chínhkính của phân thấu tia ló truyền thẳng bị tia đổitrục hướng kì,chính tia nào đi thấu kính kính phânkhông kì ? bị được gọi là trục củaqua thấu kính. đổi hướng? Tiết 48: THẤU KÍNH PHÂN KÌ I. ĐẶC ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH PHÂN KÌ: II.TRỤC CHÍNH , QUANG TÂM ,TIÊU ĐIỂM , TIÊU CỰ CỦA THẤU KÍNH PHÂN KÌ: 1.Trục chính: 2.Quang tâm: 0 Trục chính của thấu kính phân kì đi qua điểm 0 trong thấu kính mà mọi tia sáng tới điểm này đều truyền thẳng. Điểm 0 gọi là quang tâm của thấu kính Quang tâm của thấu kính phân kì có đặc điểm gì? Tiết 48: THẤU KÍNH PHÂN KÌ I. ĐẶC ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH PHÂN KÌ: II.TRỤC CHÍNH , QUANG TÂM ,TIÊU ĐIỂM , TIÊU CỰ CỦA THẤU KÍNH PHÂN KÌ: 1.Trục chính: 2.Quang tâm: 3.Tiêu điểm: F 0 C5:Nếu kéo dài chùm tia ló ở thấu kính phân kì thì chúng gặp nhau C5:Quan sát thí nghiệm 44.1 tại một điểm trên trục Nếu ta kéo dài các tia ló ở thấu chính, cùng phía với kính phân kì thì chúng có giao chùm tia tới nhau không ? Tại vị trí nào ? Tiết 48: THẤU KÍNH PHÂN KÌ I. ĐẶC ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH PHÂN KÌ: II.TRỤC CHÍNH , QUANG TÂM ,TIÊU ĐIỂM , TIÊU CỰ CỦA THẤU KÍNH PHÂN KÌ: 1.Trục chính: 2.Quang tâm: 3.Tiêu điểm 0 F F’ C6: Hãy biểu diễn chùm tia tới và chùm tia lóhình lên vẽ trên , Quan sát Tia tới song song với trục chính của thấu kính phân kì hình Điểm 44.3 SGK cắt nhau của chùm cho các tia Hãy ló kéo dài cắt nhau tại tiêucủa điểm F trên chỉ ra các tiêu điểm thấu kínhtrục dài gọi là của điểmthấu gì ?kính phân kì và chính.Điểm tia đó ló gọikéo là tiêu điểm khái nằm cùng phía với Nêu chùm tia niệm tới. ? Tiết 48: THẤU KÍNH PHÂN KÌ II.TRỤC CHÍNH , QUANG TÂM ,TIÊU ĐIỂM , TIÊU CỰ CỦA THẤU KÍNH PHÂN KÌ: 4.Tiêu cự : nêutiêu kháiđiểm niệm tiêu cự Khoảng cách từ quang tâm Hãy tới mỗi của thấu kính phân kì ? OF = OF’= f gọi là tiêu cự của thấu kính . Bài tập: Cho chùm tia ló như hình vẽ. Hãy xác S. định điểm sáng S, các tiêu điểm và cho biết thấu 0 F’ F kính sau là thấu kính hội tụ hay phân kì ? Tiết 48: THẤU KÍNH PHÂN KÌ I. ĐẶC ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH PHÂN KÌ: II.TRỤC CHÍNH , QUANG TÂM ,TIÊU ĐIỂM , TIÊU CỰ CỦA THẤU KÍNH PHÂN KÌ: III. VẬN DỤNG: C7: Trên hình 44.5 hãy vẽ tia ló của các tia tới . -Tia ló của tia tới 1 có đường kéo dài đi qua tiêu điểm F - Tia ló của tia tới 2 qua quang tâm , truyền thẳng không đổi hướng S . (1) (2) F 0 F’ Tiết 48: THẤU KÍNH PHÂN KÌ I. ĐẶC ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH PHÂN KÌ: II.TRỤC CHÍNH , QUANG TÂM ,TIÊU ĐIỂM , TIÊU CỰ CỦA THẤU KÍNH PHÂN KÌ: III. VẬN DỤNG: C8:Kính cận là thấu kính phân kì có thể nhận biết bằng các cách sau: C8: Có một kính cận thị , làm thế Phần rìa của thấu kính hơnđóphần giữa. Đặt thấu nào để emnày biếtdày được là thấu kính kính này gần dòng chữ. hội Nhìn tụqua haykính phânthấy kì ?øảnh dòng chữ nhỏ hơn so với khi nhìn trực tiếp dòng chữ đó Bài tập : Ghép mỗi phần ở cột A với phần cột B để được câu đúng: A B 1.Thấu kính phân kì là thấu a)Tia ló kéo dài qua tiêu điểm. . kính có 2.Chùm sáng song song tới thấu kính phân kì cho b) Tia ló tiếp tục truyền thẳng theo phương của tia tới . 3.Tia sáng qua quang tâm của thấu kính phân kì thì c)Phần giữa mỏng hơn phần rìa.... 4.Tia sáng song song với trục chính của thấu kính phân kì thì d)Chùm tia ló phân kì . . e)Phần rìa mỏng hơn phần giữa. Bài tập: Khi nói về thấu kính phân kì , có những phát biểu sau , phát biểu nào đúng nhất a Tia tới thấu kính qua quang tâm cho tia ló song song với trục chính b Chùm tia tới song song trục chính của thấu kính cho chùm tia ló hội tụ tại 1 điểm. c Chùm tia tới song song trục chính của thấu kính cho chùm tia ló phân kì , có đường kéo dài cắt trục chính tại tiêu điểm . d Nhìn dòng chữ qua thấu kính phân kì thấy ảnh to hơn khi nhìn trực tiếp. Ghi nhớ * Thấu kính phân kì thường dùng có phần rìa dày hơn phần giữa . * Chùm tia tới song song với trục chính của thấu kính phân kì cho chùm tia ló phân kì. * Đường truyền của hai tia sáng đặc biệt qua thấu kính phân kì . Tia tới song song với trục chính thì tia ló kéo dài đi qua tiêu điểm . - Tia tới đến quang tâm thì tia ló tiếp tục truyền thẳng theo phương của tia tới . Bài tập về nhà : 44 – 45.1, 44 - 45.2 SBT – Trang 52 Chuẩn bị 2.Bài sắp học : ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH PHÂN KÌ Làm thế nào xác định ảnh của một vật qua thấu kính phân kì ? Nêu đặc điểm của ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì? S. Tìm hiểu cách dựng ảnh của một vật qua thấu kính phân kì. Bài tập : Xác định ảnh của điểm S qua thấu kính hình vẽ bên 0 F F’