Tài liệu Bài giảng bài thấu kính hội tụ vật lý 9 (2)

BÀI GIẢNG VẬT LÝ 9 THẤU KÍNH HỘI TỤ 1 * Kiểm tra bài cũ * Cho hình vẽ: SI là tia tới, tia khúc xạ của tia này là một trong số các tia IH, IE, IG; IK. -Hãy nêu tên tia khúc xạ và cho biết nhờ vào yếu tố nào mà ta xác định được tia khúc xạ. S N Không khí P Nước K Q H I N’ G G E 2 I. Đặc điểm của thấu kính hội tụ I. Đặc điểm của thấu kính hội tụ. 1. Thí nghiệm 1. Thí nghiệm  Nguồn điện.  Một số dây dẫn điện.  Một bộ phát tia laze.  Một thấu kính hội tụ.  Một giá quang học.  Hộp nhựa trong kín (hộp khói) . Hình 42.2 Bước 1: Mắc mạch điện theo hình 42.2. Bước 2: Chiếu một chùm sáng tới song song theo phương 3 vuông góc với mặt thấu kính hội tụ. I. Đặc điểm của thấu kính hội tụ I. Đặc điểm của thấu kính hội tụ. 1. Thí nghiệm 1. Thí nghiệm Hình 42.2 Chùm tia khúc xạ raxạkhỏi thấuthấu kínhkính hội tụ tạiđiểm một điểm C1. Chùm tia khúc ra khỏi cótụđặc gì nên người ta ta gọi gọi nó nólàlàthấu thấukính kính hội hộitụ tụ. mà người 4 I. Đặc điểm của thấu kính hội tụ. 1. Thí nghiệm * Tia sáng đi tới thấu kính gọi là tia tới. * Tia khúc xạ ra khỏi thấu kính gọi là tia ló. C2. Hãy chỉ ra tia tới, tia ló trong thí nghiệm hình 42.2. (2) (1) Chùm tia tới Chùm tia ló 5 2. Hình dạng của thấu kính hội tụ I. Đặc điểm của thấu kính hội tụ. 1. Thí nghiệm. 2. Hình dạng của thấu kính hội tụ -Thấu kính hội tụ có phần rìa mỏng hơn phần ở giữa. Kí hiệu thấu kính hội tụ được vẽ * Quan sát thấu kính hội tụ. C3. Tìm hiểu, so sánh độ dày phần rìa với phần giữa của thấu kính hội tụ dùng trong thí nghiệm. * Thấu kính được làm bằng vật liệu trong suốt là thuỷ tinh (hoặc nhựa). Phần rìa mỏng hơn phần giữa. * Ký hiệu thấu kính hội tụ 6 I. Đặc điểm của thấu kính hội tụ: -Thấu kính hội tụ có phần rìa mỏng hơn phần ở giữa. Kí hiệu thấu kính hội tụ được vẽ II. Trục chính, quang tâm, tiêu điểm, tiêu cự của thấu kính hội tụ Tia sáng tới vuông góc với mặt thấu kính hội tụ có một tia truyền thẳng không đổi hướng trùng với một đường thẳng gọi là trục chính  II. Trục chính, quang tâm, tiêu điểm, tiêu cự của thấu kính hội tụ 1. Trục chính. C4. Quan nghiệm ởgóc hình vàthấu chokính biết, trong Trong Trong ba sát tia cáclại sáng tiathítới tới vuông thấu kính, với tia42.2 ởmặt giữa truyền thẳng hội tụ, ba tia sáng tớitia thấu kính, nàothước qua thấu kínhtra truyền thẳng không có một bị đổi cho hướng.Dùng tia lótiatruyền thẳng để không kiểm đổi đường hướng. truyền Tia không hướng? Tìm cách thẳng kiểm tra điều của này tiađổi trùng sáng với đó. một đường được gọinày. là trục chính() của thấu kính.  7 I. Đặc điểm của thấu kính hội tụ: -Thấu kính hội tụ có phần rìa mỏng hơn phần ở giữa. Kí hiệu thấu kính hội tụ được vẽ II. Trục chính, quang tâm, tiêu điểm, tiêu cự của thấn kính hội tụ Trục chính cắt thấu kính hội tại điểm O, điểm O gọi là quang tâm của thấu kính. Tia sáng đi qua quang tâm đi thẳng không đổi hướng. II. Trục chính, quang tâm, tiêu điểm, tiêu cự của thấu kính hội tụ 2. Quang tâm  O Trục chính cắt thấu kính hội tại điểm O, điểm O gọi là quang tâm của thấu kính. Mọi tia sáng đi qua quang tâm đi thẳng không đổi hướng. 8 I. Đặc điểm của thấu kính hội tụ: -Thấu kính hội tụ có phần rìa mỏng hơn phần ở giữa. Kí hiệu thấu kính hội tụ được vẽ II. Trục chính, quang tâm, tiêu điểm, tiêu cự của thấu kính hội tụ II. Trục chính, quang tâm, tiêu điểm, tiêu cự của thấu kính hội tụ 3. Tiêu điểm. C5. Quan sát lại thí nghiệm ở hình 42.2 và cho biết điểm hội tụ F của chùm tia ló nằm trên đường thẳng chứa tia nào? Hãy biểu diễn chùm tia tới và chùm tia ló trong thí nghiệm này trên hình 42.4  O F Hình 42.4 9 3. Tiêu điểm. C6. Vẫn thí nghiệm trên, nếu chiếu chùm tia tới vào mặt bên kia của thấu kính thì chùm tia ló có đặc điểm gì?  F O I. Đặc điểm của thấu kính hội tụ: -Thấu kính hội tụ có phần rìa mỏng hơn phần ở giữa. Kí hiệu thấu kính hội tụ được vẽ II. Trục chính, quang tâm, tiêu điểm, tiêu cự của thấu kính hội tụ II. Trục chính, quang tâm, tiêu điểm, tiêu cự của thấu kính hội tụ Hình 42.4 10 3. Tiêu điểm. Một chùm tia tới song song với trục chính của thấu kính hội tụ cho chùm tia ló hội tụ tại một điểm F nằm trên trục chính. Điểm đó gọi là tiêu điểm của thấu kính hội tụ và nằm khác phía với chùm tia tới (hình 42.5a) Mỗi thấu kính hội tụ có hai tiêu điểm F và F/ nằm về hai phía của thấu kính, cách đều quang tâm (hình 42.5b)  F a)  O I. Đặc điểm của thấu kính hội tụ: -Thấu kính hội tụ có phần rìa mỏng hơn phần ở giữa. Kí hiệu thấu kính hội tụ được vẽ II. Trục chính, quang tâm, tiêu điểm, tiêu cự của thấu kính hội tụ II. Trục chính, quang tâm, tiêu điểm, tiêu cự của thấu kính hội tụ F O b) F/ 11 Hình 42.5 I. Đặc điểm của thấu kính hội tụ: -Thấu kính hội tụ có phần rìa mỏng hơn phần ở giữa. Kí hiệu thấu kính hội tụ được vẽ II. Trục chính, quang tâm, tiêu điểm, tiêu cự của thấu kính hội tụ II. Trục chính, quang tâm, tiêu điểm, tiêu cự của thấu kính hội tụ 4. Tiêu cự. Khoảng cách từ quang tâm đến mỗi tiêu điểm OF = OF/ = f gọi là tiêu cự của thấu kính. Nếu cho tia tới đi qua tiêu điểm của thấu kính thì thấy tia ló song song với trục chính. 12 III. Vận dụng I. Đặc điểm của thấu kính hội tụ: -Thấu kính hội tụ có phần rìa mỏng hơn phần ở giữa. Kí hiệu thấu kính hội tụ được vẽ II. Trục chính, quang tâm, tiêu điểm, tiêu cự của thấu kính hội tụ C7. Trên hình 42.6 có vẽ thấu kính hội tụ, quang tâm O, trục chính, hai tiêu điểm F và F/,các tia tới 1, 2, 3. Hãy vẽ các tia ló của các tia này. (1) S F/ (2)  F (3) O S/ Hình 42.6 C8. Trả lời câu hỏi bạn Kiên nêu ra ở phần mở bài. Thấu kính hội tụ là thấu kính có phần rìa mỏng hơn phần giữa. Nếu chiếu một chùm sáng tới song song với trục chính của thấu kính hội tụ thì chùm tia ló sẽ hội tụ 13 tại tiêu điểm của thấu kính I. Đặc điểm của thấu kính hội tụ: -Thấu kính hội tụ có phần rìa mỏng hơn phần ở giữa. Kí hiệu thấu kính hội tụ được vẽ II. Trục chính, quang tâm, tiêu điểm, tiêu cự của thấu kính hội tụ  Thấu kính hội tụ được làm bằng vật liệu trong suốt, được giới hạn bởi hai mặt cầu(một trong hai mặt có thể là mặt phẳng). Phần rìa mỏng hơn phần giữa.  Mỗi thấu kính đều có trục chính, quang tâm, tiêu điểm và tiêu cự.  Tia tới qua quang tâm cho tia ló tiếp tục truyền thẳng.  Tia tới song song với trục chính thì tia ló qua tiêu điểm.  Tia tới qua tiêu điểm thì tia ló song song với trục chính. 14 Hướng dẫn học bài ở nhà Chúc các em học tốt • Ôn tập các kiến thức về quang học: Hiện tượng khúc xạ. Thấu kính hội tụ. • Tìm hiểu về thấu kính phân kỳ và các dụng cụ quang học 15