Mô tả:
Trường THPT Bùi Thị Xuân – Mũi Né – Phan Thiết – Bình Thuận
VẬT LÝ LỚP 12
SƠ LƢỢC VỀ LAZE
KIỂM TRA BÀI CŨ
Hiện tƣợng hấp thụ ánh sáng là gì ?
?
Phát biểu định luật hấp thụ ánh sáng.
Hấp thụ ánh sáng là hiện tượng môi trường vật chất làm
giảm cường độ của chùm sáng truyền qua nó.
Định luật về sự hấp thụ ánh sáng: Cường độ I của chùm
sáng đơn sắc khi truyền qua môi trường hấp thụ, giảm theo
định luật hàm mũ của độ dài d của đường đi tia sáng:
I = I0e-d
với I0 là cường độ của chùm sáng tới môi trường, được gọi
là hệ số hấp thụ của môi trường.
Hãy quan sát những sinh vật và đồ vật sau:
Các sinh vật, đồ vật đó đều có
thể phát sáng vào ban đêm.
ĐomĐó
đómlà một hiện
Vậttƣợng
trang trívật
bằng
lí đá
màép
chúng ta sẽ nghiên cứu trong một
phần của bài học hôm nay.
Sứa biển
Biển báo giao thông
Cho biết chúng có đặc điểm gì chung ?
1. Hiện tƣợng phát quang
a) Sự phát quang
+ Có một số chất khi hấp thụ năng lượng dưới một dạng nào
đó, thì có khả năng phát ra các bức xạ điện từ trong miền ánh
sáng nhìn thấy. Đó là hiện tượng phát quang.
+ Ví
dụ:nêu
Sự phát
sángvícủa
phát mà
sángem
củathấy
mộttrong
số
Hãy
một vài
dụ đom
về sựđóm,
phátsự
quang
chất
thực hơi
tế. và chất rắn khi được chiếu sáng bằng tia tử ngoại.
+ Đặc điểm:
- Mỗi chất phát quang có một quang phổ đặc trưng cho nó.
- Sau khi ngừng kích thích, sự phát quang của một số chất
còn tiếp tục kéo dài thêm một khoảng thời gian nào đó rồi mới
ngừng hẳn.
1. Hiện tƣợng phát quang
b) Các dạng phát quang: lân quang và huỳnh quang
Một số chất có khả năng hấp thụ ánh sáng khích thích
có bước sóng này để phát ra ánh sáng có bước sóng khác. Đó
là hiện tượng quang phát quang.
Tùy theo thời gian phát quang, người ta chia chất quang
phát quang thành hai loại:
+ Huỳnh quang là sự phát quang có thời gian phát
quang ngắn (dưới 10-8s). Nó thường xảy ra với chất lỏng và
chất khí.
+ Lân quang là sự phát quang có thời gian phát quang
dài (10-8s trở lên). Nó thường xảy ra với chất rắn. Các chất
rắn phát quang loại này gọi là chất lân quang.
1. Hiện tƣợng phát quang
c) Định luật Xtốc về sự phát quang
Ánh sáng phát quang có bước sóng ’ dài hơn bước
sóng của ánh sáng kích thích : ’ > .
Dựa vào thuyết phôtôn hãy giải thích tại sao ’ > ?
Khi nguyên tử hay phân tử của chất quang, phát quang
hấp thụ một phôtôn của ánh sáng kích thích ht = hfht = hc/,
nó chuyển lên trạng thái kích thích. Ở trạng thái kích thích, nó
va chạm với các nguyên tử, phân tử xung quanh, truyền bớt
một phần năng lượng cho các nguyên tử, phân tử xung quanh
nên mất bớt năng lượng, do đó khi trở về trạng thái ban đầu nó
phát ra một phôtôn có pq = hfpq = hc/’.
Vì pq < ht do đó ’ > .
1. Hiện tƣợng phát quang
d) Ứng dụng
Sử dụng trong màn hình tivi
Sử dụng trong đèn ống thắp sáng
Sử dụng trong màn hình máy vi tính
Sơn phát quang trên biển
báo giao thông
1. Hiện tƣợng phát quang
Một số trƣờng hợp phát quang trong thiên nhiên:
§om ®ãm
San h«
H¶i quú
NÊm
Hãy quan sát những hình ảnh sau đây:
Hình ảnh chúng ta quan sát thấy là những chùm sáng có màu sắc
nộinhiều
dungmàu
mà chúng
ta nghiên
cứu các
trong
củaánh
bài
sặcĐó
sởlàvới
sắc khác
nhau. Vậy
ánhphần
sángthứ
này2 là
học
sánghôm
gì vànay.
nó phát ra từ đâu ?
2. Sơ lƣợc về laze
a) Năm 1958, các nhà bác học Nga và Mĩ, nghiên cứu độc
lập với nhau, đã chế tạo thành công laze đầu tiên. Đó là một
loại nguồn sáng mới, phát ra chùm sáng gọi là tia laze.
Đặc điểm:
+ Tia laze có tính đơn sắc rất cao. Độ sai lệch tương đối f/f
của tần số ánh sáng do laze phát ra có thể chỉ bằng 10 -15.
+ Tia laze là chùm sáng kết hợp (các phôtôn trong chùm có
cùng tần số và cùng pha).
+ Tia laze có cường độ lớn. Chẵng hạn, tia laze rubi (hồng
ngọc) có cường độ tới 106 W/cm2).
Như vậy có thể xem laze là một nguồn phát ra chùm sáng song
song, kết hợp, có tính đơn sắc rất cao và có cường độ lớn.
b) Các loại laze
Laze được phân thành 3 loại chính: Laze khí,
laze rắn và laze bán dẫn.
2. Sơ lƣợc về laze
c) Một số ứng dụng của laze
+ Tia laze có ưu thế đặc biệt trong thông tin liên lạc vô tuyến
(như truyền thông tin bằng cáp quang, vô tuyến định vị, điều
khiển con tàu vũ trụ,…).
2. Sơ lƣợc về laze
c) Một số ứng dụng của laze
+ Tia laze được dùng như dao mổ trong phẩu thuật mắt, để
chữa một số bện ngoài da (nhờ tác dụng nhiệt), …
2. Sơ lƣợc về laze
c) Một số ứng dụng của laze
+ Tia laze được dùng trong các đầu đọc đĩa CD, bút trỏ bảng, …
+ Ngoài ra tia laze còn dùng để khoan, cắt, tôi, … chính xác
các vật liệu trong công nghiệp
TÓM TẮT KIẾN THỨC ĐÃ HỌC TRONG BÀI
Có một số chất khi hấp thụ năng lƣợng dƣới một dạng nào đó,
thì có khả năng phát ra các bức xạ điện từ trong miền ánh sáng
nhìn thấy. Đó là sự phát quang.
Mỗi chất phát quang có một quang phổ đặc trƣng cho nó.
Sau khi ngừng kích thích, sự phát quang của một số chất còn
tiếp tục kéo dài thêm một khoảng thời gian nào đó rồi mới ngừng
hẳn.
Huỳnh quang là sự phát quang có thời gian phát quang ngắn
(dƣới 10-8 s).
Lân quang là sự phát quang có thời gian phát quang dài (10-8 s
trở lên).
Ánh sáng phát quang có bƣớc sóng ’ dài hơn bƣớc sóng của
ánh sáng kích thích : ’ > .
Laze là chùm sáng kết hợp, song song có tính đơn sắc cao và có
cƣờng độ lớn.
Laze đƣợc dùng trong thông tin liên lạc vô tuyến, dùng nhƣ
dao mổ trong phẩu thuật mắt, dùng để chữa một số bện ngoài da,
dùng trong các đầu đọc CD, bút trỏ bảng, dùng để khoan, cắt, tôi
các vật liệu trong công nghiệp, …
GIAO NHIỆM VỤ VỀ NHÀ
+ Đọc bài đọc thêm: Cấu tạo và hoạt động của
laze để biết cách tạo ra tia laze.
+ Làm các bài tập 1, 2 trang 247, 248 sgk.
+ Tóm tắt lại kiến thức chƣơng VII: Lƣợng tử ánh
sáng.
- Xem thêm -