Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Môc lôc
Môc lôc.......................................................................................................................... 1
Lêi Më ®Çu.................................................................................................................... 2
PhÇn I: Thùc tr¹ng c¬ chÕ qu¶n lý doanh thu, chi phÝ vµ lîi nhuËn trong Tæng c«ng ty
Than ViÖt Nam............................................................................................................... 3
1.1. §Æc ®iÓm qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña Tæng c«ng ty Than ViÖt Nam..3
1.1.1. Kh¸i qu¸t vÒ qu¸ tr×nh h×nh thµnh Tæng c«ng ty Than ViÖt Nam.................3
1.1.2. Chøc n¨ng vµ nhiÖm vô cña Tæng c«ng ty Than ViÖt Nam..........................4
1.1.3. Ngµnh nghÒ kinh doanh cña Tæng c«ng ty Than ViÖt Nam.........................4
1.2. Thùc tr¹ng c¬ chÕ qu¶n lý doanh thu, chi phÝ vµ lîi nhuËn trong Tæng c«ng ty
Than ViÖt Nam..........................................................................................................5
1.2.1. Néi dung c¬ chÕ qu¶n lý doanh thu.............................................................5
1.2.2. Néi dung c¬ chÕ qu¶n lý chi phÝ..................................................................8
1.2.3. Néi dung c¬ chÕ qu¶n lý vµ ph©n phèi lîi nhuËn.........................................9
1.2.4. §¸nh gi¸ c¬ chÕ qu¶n lý doanh thu, chi phÝ vµ lîi nhuËn cña Tæng c«ng ty
Than ViÖt Nam....................................................................................................12
1.2.4.1. Mét sè mÆt tÝch cùc............................................................................12
1.2.4.2. Mét sè mÆt h¹n chÕ vµ nguyªn nh©n..................................................14
PhÇn II: Híng Hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý doanh thu, chi phÝ vµ lîi nhuËn theo m« h×nh
tËp ®oµn trong Tæng c«ng ty Than ViÖt Nam...............................................................16
2.1. Chñ tr¬ng cña §¶ng vµ ChÝnh phñ ViÖt Nam chuyÓn Tæng c«ng ty Than ViÖt
Nam theo m« h×nh tËp ®oµn.....................................................................................16
2.2. ChiÕn lîc ph¸t triÓn Tæng c«ng ty Than ViÖt Nam ®Õn n¨m 2020....................18
2.3. Híng hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý doanh thu, chi phÝ vµ lîi nhuËn theo m« h×nh
tËp ®oµn ®èi víi Tæng c«ng ty Than ViÖt Nam........................................................20
2.3.1. §èi víi c¬ chÕ qu¶n lý doanh thu..............................................................20
2.3.2. §èi víi c¬ chÕ qu¶n lý chi phÝ...................................................................21
2.3.3. §èi víi c¬ chÕ qu¶n lý vµ ph©n phèi lîi nhuËn..........................................22
2.3.4. Thùc hiÖn c¬ chÕ thëng ph¹t trong qu¶n lý thu, chi phÝ vµ lîi nhuËn trong
tËp ®oµn...............................................................................................................24
2.4. §iÒu kiÖn thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p.....................................................................25
2.4.1 KiÕn nghÞ víi Nhµ níc................................................................................25
2.4.1.1. Nhµ níc cÇn tiÕp tôc hoµn thiÖn m«i trêng kinh doanh, t¹o ®iÒu kiÖn
c¹nh tranh c«ng b»ng, b×nh ®¼ng vµ thùc sù trao quyÒn chñ ®éng cho c¸c
doanh nghiÖp...................................................................................................25
2.4.1.2. CÇn thiÕt lËp quan hÖ së h÷u vÒ vèn gi÷a Nhµ níc vµ Doanh nghiÖp
Nhµ níc...........................................................................................................26
2.4.1.3. Thµnh lËp C«ng ty §Çu t Tµi chÝnh cña Nhµ níc................................27
2.4.1.4. Nhµ níc hoµn thiÖn c¬ chÕ, chÝnh s¸ch qu¶n lý ®èi víi m« h×nh Tæng
c«ng ty theo c¸c híng sau:..............................................................................28
2.4.2. KiÕn nghÞ víi Tæng c«ng ty Than ViÖt Nam..............................................29
2.4.2.1. Thµnh lËp C«ng ty Tµi chÝnh ngµnh Than...........................................29
2.4.2.2. ThiÕt lËp c¬ chÕ ®iÒu hoµ vèn trong tËp ®oµn qua C«ng ty Tµi chÝnh..29
KÕt luËn....................................................................................................................... 30
Tµi liÖu tham kh¶o.......................................................................................................31
Phô lôc 1: M« h×nh tæ chøc cña Tæng c«ng ty than ViÖt Nam......................................33
1
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Lêi Më ®Çu
C¨n cø tinh thÇn NghÞ quyÕt §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø IX, Tæng
C«ng Ty Than ViÖt Nam ®· x©y dùng xong ®Ò ¸n tæng thÓ vÒ s¾p xÕp tæ chøc
theo híng chuyÓn Tæng c«ng ty Than ViÖt Nam sang ho¹t ®éng theo m« h×nh
C«ng ty mÑ - C«ng ty con vµ tr×nh Thñ tíng ChÝnh phñ. Tæng c«ng ty Than ViÖt
Nam lµ mét trong nh÷ng Tæng c«ng ty cã ¶nh hëng quan träng ®èi víi sù ph¸t
triÓn chung cña x· héi. §Ó ®¶m b¶o kh¶ n¨ng ph¸t triÓn v÷ng ch¾c vµ chuyÓn ®æi
m« h×nh tõ Tæng c«ng ty sang m« h×nh tËp ®oµn kinh doanh, Tæng c«ng ty Than
ViÖt Nam cÇn cã nh÷ng biÕn ®æi s©u s¾c vÒ mäi mÆt, víi chÝnh s¸ch hîp lý ®Ó
®¸p øng nhu cÇu mét c¸ch toµn diÖn, ®Æc biÖt lµ c¬ chÕ qu¶n lý tµi chÝnh nãi
chung vµ qu¶n lý doanh thu, chi phÝ vµ lîi nhuËn nãi riªng bëi nã t¸c ®éng
xuyªn suèt trong suèt qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. Do ®ã, chuyªn ®Ò nµy t«i
nghiªn cøu:
C¬ chÕ qu¶n lý doanh thu, chi phÝ vµ lîi nhuËn cña Tæng c«ng ty
Than ViÖt Nam: Thùc tr¹ng - híng hoµn thiÖn.
PhÇn I: Thùc tr¹ng c¬ chÕ qu¶n lý doanh thu, chi phÝ vµ
lîi nhuËn trong Tæng c«ng ty Than ViÖt Nam
1.1. §Æc ®iÓm qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña Tæng c«ng ty
Than ViÖt Nam
1.1.1. Kh¸i qu¸t vÒ qu¸ tr×nh h×nh thµnh Tæng c«ng ty Than ViÖt Nam
Tæng c«ng ty Than ViÖt Nam ®îc thµnh lËp theo QuyÕt ®Þnh sè: 563/TTg
ngµy 10/10/1994 QuyÕt ®Þnh thµnh lËp Tæng c«ng ty Than ViÖt Nam, ho¹t ®éng
tõ ngµy 01/01/1995 theo NghÞ ®Þnh 13 CP ngµy 27/01/1995 cña ChÝnh phñ vÒ qui
2
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
chÕ tæ chøc vµ ho¹t ®éng. Vµ Qui chÕ Tµi chÝnh cña Tæng c«ng ty Than ViÖt
Nam ban hµnh kÌm theo QuyÕt ®Þnh 2208 Q§-H§QT.
Tæng c«ng ty Than ViÖt Nam cã tªn viÕt t¾t lµ: Than ViÖt Nam (TVN)
Tªn giao dÞch quèc tÕ lµ: Vietnam National Coal Corporation, viÕt t¾t lµ:
Vinacoal.
TVN ®îc thµnh lËp trªn c¬ së tæ chøc l¹i c¸c ®¬n vÞ ngµnh Than thuéc Bé
N¨ng lîng (cò), c«ng ty Than Qu¶ng Ninh (trùc thuéc UBND tØnh Qu¶ng Ninh)
vµ c¸c ®¬n vÞ qu©n ®éi lµm than t¹i Qu¶ng Ninh (tiÒn th©n cña C«ng Ty §«ng
B¾c). §iÒu lÖ tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña Tæng c«ng ty ®îc ChÝnh phñ ban hµnh t¹i
NghÞ ®Þnh 13/CP ngµy 21/01/1995 ®· x¸c ®Þnh Tæng c«ng ty cã 23 ®¬n vÞ thµnh
viªn trong ®ã cã 15 doanh nghiÖp thµnh viªn h¹ch to¸n ®éc lËp; 01 ®¬n vÞ h¹ch
to¸n phô thuéc vµ 07 ®¬n vÞ sù nghiÖp. Nh vËy, m« h×nh nµy vÉn gi÷ nguyªn c¸c
C«ng ty than khu vùc (C«ng ty Than Hßn Gai, C«ng ty Than CÈm Ph¶ vµ C«ng
ty Than U«ng BÝ) vµ c¸c c«ng ty kh¸c trùc thuéc Bé N¨ng lîng tríc ®©y.
Tõ khi thµnh lËp ®Õn nay, c¬ cÊu tæ chøc cña TVN cã nhiÒu thay ®æi ®Ó
phï hîp víi yªu cÇu qu¶n lý trong t×nh h×nh míi. Cho ®Õn nay, quy m« vµ lÜnh
vùc ho¹t ®éng cña Tæng c«ng ty ngµy cµng ®îc më réng. HiÖn nay, TVN cã 48
®¬n vÞ thµnh viªn, trong ®ã cã 26 ®¬n vÞ trùc tiÕp s¶n xuÊt khai th¸c, chÕ biÕn
than.
Thùc hiÖn NghÞ quyÕt Trung ¬ng III kho¸ IX vÒ tiÕp tôc s¾p xÕp, ®æi míi,
ph¸t triÓn vµ n©ng cao hiÖu qu¶ doanh nghiÖp nhµ níc, TVN ®· x©y dùng ph¬ng
¸n tæng thÓ ph¸t triÓn ngµnh Than ®Õn n¨m 2010 vµ nh÷ng n¨m tiÕp theo. Theo
ph¬ng ¸n nµy, Tæng c«ng ty sÏ chuyÓn sang ho¹t ®éng theo m« h×nh C«ng ty mÑ
- C«ng ty con, trong ®ã chØ cã mét sè c«ng ty con vÉn gi÷ nguyªn h×nh thøc së
h÷u (Doanh nghiÖp nhµ níc), cßn l¹i phÇn lín sÏ chuyÓn ®æi h×nh thøc së h÷u
(C«ng ty cæ phÇn, c«ng ty TNHH mét thµnh viªn) trong ®ã TVN vÉn gi÷ phÇn
chi phèi mét sè ®¬n vÞ quan träng.
VÒ m« h×nh tæ chøc, hiÖn nay TVN ®îc xÕp h¹ng c¸c doanh nghiÖp ®Æc
biÖt vµ tæ chøc theo m« h×nh Tæng c«ng ty 91. Tæng c«ng ty ®îc qu¶n lý bëi
H§QT vµ ®îc ®iÒu hµnh bëi TG§.
H§QT lµ ngêi ®¹i diÖn cho chñ së h÷u (Nhµ níc), cã chøc n¨ng qu¶n lý
mäi ho¹t ®éng cña Tæng c«ng ty, chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ sù ph¸t triÓn cña Tæng
c«ng ty theo nhiÖm vô Nhµ níc giao. Gióp viÖc cho H§QT cã ban kiÓm so¸t vµ
v¨n phßng.
TG§ ®iÒu hµnh: gióp viÖc TG§ cã mét sè Phã TG§, v¨n phßng vµ c¸c
ban chøc n¨ng.
- C¸c ®¬n vÞ thµnh viªn gåm cã: 48 ®¬n vÞ thµnh viªn, trong ®ã cã 33 ®¬n
vÞ h¹ch to¸n ®éc lËp, 06 ®¬n vÞ h¹ch to¸n phô thuéc vµ 09 ®¬n vÞ sù nghiÖp.
Ngoµi ra, Tæng c«ng ty cßn tham gia gãp vèn, mua cæ phÇn cña 05 c«ng ty
liªn doanh vµ cæ phÇn.
Cã thÓ kh¸i qu¸t m« h×nh tæ chøc cña TVN hiÖn nay nh sau: (Phô lôc sè
1).
1.1.2. Chøc n¨ng vµ nhiÖm vô cña Tæng c«ng ty Than ViÖt Nam
TVN lµ doanh nghiÖp nhµ níc, cã t c¸ch ph¸p nh©n, h¹ch to¸n kinh tÕ
tæng hîp; ®îc Nhµ níc giao vèn, ®Êt ®ai, tµi nguyªn vµ ph¸t triÓn vèn ®îc giao;
tù chñ tµi chÝnh, vµ chÞu TNHH vÒ d©n sù tríc ph¸p luËt ®èi víi c¸c ho¹t ®éng
kinh doanh trong ph¹m vi sè vèn cña Tæng c«ng ty, trong ®ã cã vèn Nhµ níc ®Çu
t.
3
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
TVN chÞu tr¸ch nhiÖm tæ chøc th¨m dß, khai th¸c vµ chÕ biÕn than, tæ
chøc m¹ng líi tiªu thô than, trªn thÞ trêng néi ®Þa vµ xuÊt khÈu than cho x©y
dùng ®Êt níc theo ®Þnh híng chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña Nhµ níc,
theo nhiÖm vô cña Thñ tíng ChÝnh phñ giao cho Tæng c«ng ty tõng thêi kú. TËn
dông c¸c n¨ng lùc hiÖn cã, TVN thùc hiÖn kinh doanh ®a ngµnh trªn c¬ së ph¸t
triÓn c«ng nghiÖp than trong nh÷ng ngµnh nghÒ ®îc ®¨ng ký kinh doanh theo qui
®Þnh cña ph¸p luËt.
TVN chÞu sù kiÓm tra, gi¸m s¸t vÒ mÆt tµi chÝnh cña Bé Tµi chÝnh víi t
c¸ch lµ c¬ quan qu¶n lý Nhµ níc vµ ®¹i diÖn chñ së h÷u vÒ vèn vµ t¸i s¶n Nhµ níc t¹i doanh nghiÖp theo uû quyÒn cña ChÝnh phñ. §¬n vÞ thµnh viªn chÞu sù
kiÓm tra, gi¸m s¸t cña Tæng c«ng ty theo néi dung ®· qui ®Þnh trong ®iÒu lÖ
Tæng c«ng ty vµ Quy chÕ cña Tæng c«ng ty, ®ång thêi chÞu kiÓm tra gi¸m s¸t cña
c¬ quan nhµ níc vÒ c¸c ho¹t ®éng tµi chÝnh, qu¶n lý vèn vµ tµi s¶n cña Nhµ níc.
1.1.3. Ngµnh nghÒ kinh doanh cña Tæng c«ng ty Than ViÖt Nam
Ngµnh nghÒ kinh doanh chÝnh cña Tæng c«ng ty lµ t×m kiÕm, th¨m dß,
kh¶o s¸t thiÕt kÕ, khai th¸c chÕ biÕn vµ tiªu thô than. Bªn c¹nh ®ã, Tæng c«ng ty
cßn ®îc Nhµ níc cho phÐp kinh doanh c¸c ngµnh nghÒ: c«ng nghiÖp ®iÖn; c¬
khÝ; vËt liÖu næ c«ng nghiÖp; c¶ng biÓn, bÕn thuû néi ®Þa vµ vËn t¶i ®êng bé, ®êng s¾t, ®êng thuû; s¶n xuÊt cung øng xi m¨ng vËt liÖu x©y dùng; x©y dùng c¸c
c«ng tr×nh c«ng nghiÖp vµ d©n dông, x©y l¾p ®êng d©y vµ tr¹m ®iÖn; s¶n xuÊt
kinh doanh hµng tiªu dïng; cung cÊp c¸c dÞch vô ®o ®¹c, b¶n ®å, th¨m dß ®Þa
chÊt, t vÊn ®Çu t, thiÕt kÕ, khoa häc c«ng nghÖ, tin häc, th¬ng m¹i, kh¸ch s¹n, du
lÞch, hµng h¶i.
1.2. Thùc tr¹ng c¬ chÕ qu¶n lý doanh thu, chi phÝ vµ lîi nhuËn trong
Tæng c«ng ty Than ViÖt Nam
C¬ chÕ qu¶n lý doanh thu, chi phÝ vµ lîi nhuËn cña TVN ®îc quy ®Þnh cô
thÓ trong QuyÕt ®Þnh sè 926/Q§-H§QT ngµy 26 th¸ng 07 n¨m 2002 cña H§QT
cña TVN ban hµnh quy chÕ tµi chÝnh cña Tæng c«ng ty. Theo Quy chÕ tµi chÝnh,
theo quy chÕ nµy th× c¬ chÕ qu¶n lý doanh, chi phÝ vµ lîi nhuËn nh sau:
1.2.1. Néi dung c¬ chÕ qu¶n lý doanh thu
Doanh thu cña Tæng c«ng ty bao gåm: doanh thu cña c¸c ®¬n vÞ thµnh
viªn vµ doanh thu ho¹t ®éng cña Tæng c«ng ty sau khi ®· trõ ®i thµnh phÈm, b¸n
thµnh phÈm, dÞch vô lu©n chuyÓn trong néi bé gi÷a c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn Tæng
c«ng ty.
- Doanh thu ho¹t ®éng kh¸c cña Tæng c«ng ty gåm:
a. Thu nhËp tõ ho¹t ®éng ®Çu t tµi chÝnh, bao gåm c¸c kho¶n thu:
- Tõ c¸c ho¹t ®éng liªn doanh, liªn kÕt, gãp vèn cæ phÇn; l·i tiÒn göi; l·i
tiÒn cho vay (trõ l·i tiÒn vay ph¸t sinh tõ nguån vèn vay ®Çu t x©y dùng c¬ b¶n);
tiÒn l·i tr¶ chËm cña viÖc b¸n hµng tr¶ gãp, tiÒn hç trî l·i suÊt tiÒn vay cña Nhµ
níc trong kinh doanh (nÕu cã); thu tõ ho¹t ®éng mua b¸n chøng kho¸n (c«ng
tr¸i, tr¸i phiÕu, cæ phiÕu).
- DÞch vô thu xÕp tÝn dông, ®iÒu hoµ tµi chÝnh Tæng c«ng ty (nÕu cã).
- Tõ ho¹t ®éng nhîng b¸n ngo¹i tÖ hoÆc thu nhËp vÒ chªnh lÖch tû gi¸
ngo¹i tÖ theo quy ®Þnh cña chÕ ®é tµi chÝnh.
- Hoµn nhËp sè d kho¶n dù phßng gi¶m gi¸ chøng kho¸n.
- TiÒn cho thuª tµi s¶n ®èi víi doanh nghiÖp cho thuª tµi s¶n kh«ng ph¶i lµ
ho¹t ®éng kinh doanh thêng xuyªn.
4
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
b.Thu nhËp tõ ho¹t ®éng bÊt thêng bao gåm:
C¸c kho¶n thu tõ c¸c ho¹t ®éng x¶y ra kh«ng thêng xuyªn nh: thu tõ b¸n
vËt t, hµng ho¸, tµi s¶n d thõa, b¸n c«ng cô, dông cô ®· ph©n bæ hÕt gi¸ trÞ, bÞ h
háng hoÆc kh«ng cÇn sö dông, c¸c kho¶n ph¶i tr¶ nhng kh«ng tr¶ ®îc v× nguyªn
nh©n tõ phÝa chñ nî, thu chuyÓn nhîng, thanh lý tµi s¶n, nî khã ®ßi ®· xo¸ sæ
nay thu ®îc, hoµn nhËp kho¶n dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho, kho¶n dù phßng
nî ph¶i thu khã ®ßi ®· tÝnh vµo chi phÝ cña n¨m tríc nay thu ®îc, hoµn nhËp sè
d chi phÝ trÝch tríc vÒ b¶o hµnh hµng ho¸, s¶n phÈm, c«ng tr×nh khi hÕt thêi h¹n
b¶o hµnh, thu vÒ cho sö dông hoÆc chuyÓn quyÒn së h÷u trÝ tuÖ, thu vÒ tiÒn ph¹t
vi ph¹m hîp ®ång kinh tÕ, c¸c kho¶n thuÕ ph¶i nép (trõ thuÕ thu nhËp doanh
nghiÖp) ®îc Nhµ níc gi¶m, kinh doanh cíc tµu vµ c¸c kho¶n kh¸c (nÕu cã).
- Doanh thu cña c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn gåm:
a. Doanh thu tõ ho¹t ®éng kinh doanh bao gåm:
Toµn bé tiÒn b¸n s¶n phÈm, hµng ho¸, cung øng dÞch vô (bao gåm c¶ dÞch
vô hµng h¶i, ®¶m b¶o an toµn hµng h¶i...) ra ngoµi doanh nghiÖp sau khi ®· trõ ®i
c¸c kho¶n chiÕt khÊu thanh to¸n, gi¶m gi¸ hµng b¸n, hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i (nÕu cã
chøng tõ hîp ph¸p) ®îc kh¸ch hµng chÊp nhËn thanh to¸n (kh«ng ph©n biÖt ®·
thu ®îc tiÒn hay cha thu ®îc tiÒn); thu tõ nguån trî cÊp, trî gi¸ cña Nhµ níc khi
thùc hiÖn viÖc cung cÊp hµng ho¸ vµ dÞch vô theo yªu cÇu cña Nhµ níc.
C¸c kho¶n chiÕt khÊu thanh to¸n hoÆc gi¶m gi¸ hµng b¸n cña doanh
nghiÖp ph¶i cã qui chÕ qu¶n lý vµ c«ng bè c«ng khai, ghi râ trong hîp ®ång kinh
tÕ vµ ho¸ ®¬n b¸n hµng. Gi¸m ®èc doanh nghiÖp ®îc quyÒn quyÕt ®Þnh trong
ph¹m vi ®· ®îc Tæng c«ng ty híng dÉn vµ chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ c¸c kho¶n chiÕt
khÊu gi¶m gi¸ b¸n hµng cho sè lîng hµng b¸n ra trong kú (trõ hµng thuéc diÖn ø
®äng, kÐm, mÊt phÈm chÊt) ®¶m b¶o doanh nghiÖp kinh doanh cã hiÖu qu¶
b.Thu nhËp tõ ho¹t ®éng ®Çu t tµi chÝnh bao gåm c¸c kho¶n ph¶i thu:
Tõ ho¹t ®éng liªn doanh, liªn kÕt, gãp vèn cæ phÇn, l·i tiÒn göi, l·i tiÒn
cho vay ph¸t sinh tõ nguån vèn ®Çu t x©y dùng c¬ b¶n, tiÒn l·i tr¶ chËm cho viÖc
b¸n hµng tr¶ gãp; tiÒn hç trî l·i suÊt tiÒn vay cña Nhµ níc trong kinh doanh (nÕu
cã); thu tõ ho¹t ®éng mua b¸n chøng kho¸n (c«ng tr¸i, tr¸i phiÕu, tÝn phiÕu, cæ
phiÕu).
Tõ ho¹t ®éng nhîng b¸n ngo¹i tÖ hoÆc thu nhËp vÒ chªnh lÖch tû gi¸
nghiÖp vô ngo¹i tÖ theo qui ®Þnh cña chÕ ®é tµi chÝnh.
Hoµn nhËp sè d kho¶n dù phßng gi¶m gi¸ chøng kho¸n.
TiÒn cho thuª tµi s¶n ®èi víi doanh nghiÖp cho thuª tµi s¶n kh«ng ph¶i lµ
ho¹t ®éng kinh doanh thêng xuyªn.
c.Thu nhËp tõ ho¹t ®éng bÊt thêng lµ: c¸c kho¶n thu tõ ho¹t ®éng kinh
doanh x¶y ra kh«ng thêng xuyªn nh c¸c kho¶n thu: thu tõ b¸n vËt t, hµng ho¸ tµi
s¶n d«i thõa, b¸n c«ng cô dông cô ®· ph©n bæ hÕt gi¸ trÞ, bÞ h háng hoÆc kh«ng
cÇn sö dông, c¸c kho¶n ph¶i tr¶ nhng kh«ng tr¶ ®îc v× nguyªn nh©n tõ phÝa chñ
nî.
-Doanh nghiÖp cã ph¸t sinh b»ng doanh thu ngo¹i tÖ th× ph¶i qui ®æi ra
®ång ViÖt Nam theo tû gi¸ giao dÞch trªn thÞ trêng ngo¹i tÖ liªn ng©n hµng, do
Ng©n hµng Nhµ níc ViÖt Nam c«ng bè t¹i thêi ®iÓm ph¸t sinh.
-Toµn bé doanh thu trong kú ph¶i cã c¸c ho¸ ®¬n, chøng tõ hîp lÖ chøng
minh vµ ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ vµo sæ kÕ to¸n cña doanh nghiÖp theo chÕ ®é kÕ to¸n
hiÖn hµnh. Nghiªm cÊm ®Ó c¸c kho¶n thu nhËp ngoµi sæ s¸ch kÕ to¸n.
5
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
§Ó ®¸nh gi¸ ®îc ®Çy ®ñ c¬ chÕ qu¶n lý doanh thu cña Tæng c«ng ty, ta
xem xÐt biÓu tæng hîp doanh thu sau:
BiÓu2: BiÓu tæng hîp doanh thu cña TVN.
§
¬n vÞ tÝnh: triÖu ®ång
ChØ tiªu
Doanh thu toµn ngµnh
N¨m 2000
N¨m 2001
N¨m 2002 ¦íc n¨m 2003
4.874.843
6.536.671
8.003.236
7.622.000
a.Doanh thu tõ H§SX kinh doanh
- Doanh thu tõ sx than
- Doanh thu ngoµi than
b.Doanh thu tõ ho¹t ®éng kh¸c
-Doanh thu tõ ho¹t ®éng tµi chÝnh
4.857.362
3.115.373
1.741.989
17.481
-60.395
6.448.470
3.952.672
2.495.798
88.201
33.672
7.887.016
4.755.656
3.131.360
116.220
50.722
7.502.000
4.619.000
2.873.000
120.000
51.000
-Doanh thu tõ ho¹t ®éng bÊt thêng
77.876
54.529
65.498
69.000
Nguån: Ban KÕ to¸n - Thèng kª -Tµi chÝnh cña TVN.
Qua biÓu tæng hîp doanh thu cña TVN cã thÓ thÊy:
Tæng doanh thu toµn ngµnh cña TVN t¨ng lªn qua c¸c n¨m, n¨m 2000 ®¹t
4.874.843 triÖu ®ång, t¨ng 17,8% so víi n¨m 1999; n¨m 2001 ®¹t 6.536.671
triÖu ®ång, t¨ng 34,09% so víi n¨m 2000; n¨m 2002 ®¹t 8.003.236 triÖu ®ång,
t¨ng 22,44% so víi n¨m 2001. §Ó ®¹t ®îc thµnh qu¶ nµy lµ nhê sù nç lùc cña
toµn ngµnh: ®Èy m¹nh tiÕp thÞ, më réng hÖ thèng ph©n phèi than, vËt liÖu næ
c«ng nghiÖp, th¬ng m¹i vµ dÞch vô du lÞch ®Õn kh¾p khu vùc trong c¶ níc, t¹o
thuËn lîi cho kh¸ch hµng, kÝch thÝch s¶n xuÊt ph¸t triÓn. §Æc biÖt ho¹t ®éng xuÊt
khÈu than ®· ®îc ®Èy m¹nh trë thµnh mét yÕu tè then chèt ®Ó ®iÒu chØnh quan hÖ
cung cÇu tõ s¶n xuÊt thõa sang s¶n xuÊt ®ñ cho nhu cÇu thÞ trêng, t¹o ra thÕ vµ
lùc míi cho ngµnh than. Riªng n¨m 2003 doanh thu íc tÝnh gi¶m xuèng 7.622
ngh×n triÖu ®ång, nguyªn nh©n lµ do t×nh h×nh thÕ giíi cã nhiÒu biÕn ®éng thÞ trêng xuÊt khÈu cha æn ®Þnh vµ cã xu híng thay ®æi c¸c chñng lo¹i than khã s¶n
xuÊt, chiÕn tranh Ir¾c, dÞch sars còng lµ nh÷ng nh©n tè ¶nh hëng ®Õn nÒn kinh tÕ
níc ta còng nh ngµnh than, bªn c¹nh ®ã gi¸ b¸n than cho mét sè ngµnh s¶n xuÊt
chÝnh (®¹m, xi m¨ng...) cha ®îc gi¶i quyÕt kÞp thêi.
Trong tæng doanh thu cña Tæng c«ng ty th× doanh thu tõ ho¹t ®éng s¶n
xuÊt kinh doanh chÝnh chiÕm tû träng trªn 98% so víi tæng doanh thu toµn
ngµnh. Trong ®ã, doanh thu tõ s¶n xuÊt kinh doanh than lu«n chiÕm tû träng trªn
60% tæng doanh thu toµn ngµnh. §iÒu nµy cho thÊy, s¶n xuÊt than lµ ngµnh mòi
nhän hay lµ lÜnh vùc then chèt cña TVN.
Thu tõ ho¹t ®éng kh¸c chiÕm tû träng rÊt nho so víi tæng doanh thu, cao
nhÊt lµ 1,57% vµo n¨m 2003. Trong ®ã, thu tõ ho¹t ®éng tµi chÝnh còng t¨ng qua
c¸c n¨m, n¨m 2000 lµ: (-60.395) triÖu ®ång; n¨m 2001 lµ: 33.672 triÖu ®ång;
n¨m 2002 lµ: 50.722 triÖu ®ång. §iÒu nµy cho thÊy t×nh h×nh tµi chÝnh trong toµn
ngµnh ngµy mét c¶i thiÖn nhê ®iÒu chØnh tèt quan hÖ cung cÇu, nhê sù hîp t¸c
gióp ®ì nhau nhiÒu h¬n gi÷a c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn vµ sù hîp t¸c hiÖu qu¶ gi÷a
Tæng c«ng ty víi c¸c Ng©n hµng Th¬ng m¹i.
1.2.2. Néi dung c¬ chÕ qu¶n lý chi phÝ
Chi phÝ ph¸t sinh trong n¨m tµi chÝnh cña Tæng c«ng ty bao gåm chi phÝ
cña c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn, chi phÝ chung cña Tæng c«ng ty vµ chi phÝ cña c¸c c¬
quan Tæng c«ng ty (sau khi ®· trõ ®i chi phÝ hoµn chuyÓn néi bé).
6
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Chi phÝ chung cña Tæng c«ng ty gåm dÞch vô xuÊt khÈu than, dÞch vô thu
xÕp tÝn dông, kinh doanh cíc tµu, dÞch vô b¸n hµng cho c¸c hé träng ®iÓm,
chªnh lÖch tû gi¸ ngo¹i tÖ vµ chi kh¸c (nÕu cã).
Kho¶n chi phÝ qu¶n lý Tæng c«ng ty bao gåm: chi tiªu cho bé m¸y Tæng
c«ng ty, trung t©m cÊp cøu má, chi phÝ thêng xuyªn theo ®Þnh møc Nhµ níc qui
®Þnh ng©n s¸ch cÊp kh«ng ®ñ cho c¸c ®¬n vÞ hµnh chÝnh sù nghiÖp nh: c¸c trung
t©m y tÕ, trung t©m phôc håi chøc n¨ng, trung t©m ®µo t¹o nguån nh©n lùc qu¶n
lý, c¸c trêng ®µo t¹o, ViÖn khoa häc c«ng nghÖ Má, ViÖn c¬ khÝ n¨ng lîng vµ
Má. Chi phÝ qu¶n lý cña Tæng c«ng ty ®îc huy ®éng tõ c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn,
møc huy ®éng hµng n¨m do TG§ x©y dùng vµ tr×nh H§QT phª duyÖt. Tæng
c«ng ty qu¶n lý sö dông c¸c kho¶n chi nµy theo chÕ ®é hiÖn hµnh, nÕu sè chi
thùc tÕ thÊp h¬n nguån huy ®éng th× sè d ®îc chuyÓn sang n¨m sau ®Ó gi¶m vµo
møc trÝch n¨m sau, nÕu cao h¬n th× bæ sung vµo møc trÝch n¨m sau.
*TG§ x©y dùng c¸c ®Þnh møc kinh tÕ kü thuËt chuyªn ngµnh chñ yÕu
tr×nh H§QT hoÆc cÊp cã thÈm quyÒn phª duyÖt ®Ó lµm c¨n cø ®iÒu hµnh s¶n
xuÊt vµ qu¶n lý chi phÝ theo qui ®Þnh hiÖn hµnh.
-Tæng c«ng ty ®¨ng ký møc lao ®éng víi bé lao ®éng th¬ng binh vµ x· héi
trªn c¬ së ®Þnh møc lao ®éng ®· ®¨ng ký vµ chÕ ®é tiÒn l¬ng do Nhµ níc qui
®Þnh, TG§ x©y dùng ®¬n gi¸ tiÒn l¬ng ®èi víi c¸c lo¹i h×nh s¶n xuÊt kinh doanh,
dÞch vô tr×nh H§QT, H§QT sÏ phª duyÖt sau khi cã ý kiÕn tho¶ thuËn b»ng v¨n
b¶n cña Bé lao ®éng th¬ng binh x· héi.
-H§QT uû quyÒn cho TG§ duyÖt ®¬n gi¸ tiÒn l¬ng cho c¸c ®¬n vÞ thµnh
viªn. Tríc khi giao ®¬n gi¸ tiÒn l¬ng cho c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn TG§ trao ®æi víi
ban chÊp hµnh C«ng ®oµn Tæng c«ng ty.
-TG§ x©y dùng Quy chÕ tr¶ tiÒn l¬ng vµ ph©n phèi thu nhËp trong Tæng
c«ng ty (cã ý kiÕn tham gia ban chÊp hµnh C«ng ®oµn cña Tæng c«ng ty) tr×nh
H§QT ban hµnh.
+TG§ göi tho¶ thuËn ®¬n gi¸ tiÒn l¬ng cña Bé lao ®éng vµ Th¬ng binh x·
héi, cho côc thuÕ TØnh thµnh phè trùc thuéc Trung ¬ng, n¬i TG§ ®ãng trô së ®Ó
lµm c¨n cø x©y dùng quü tiÒn l¬ng thùc hiÖn cña c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn.
-TG§ phª duyÖt c¸c ®Þnh møc kinh tÕ - kü thuËt, ®Þnh møc lao ®éng, ®Þnh
møc chi phÝ gi¸n tiÕp (trong ®ã cã chi phÝ qu¶n lý cña c¸c c«ng ty cã ®¬n vÞ trùc
thuéc), quy chÕ sö dông quü tiÒn l¬ng, tiÒn thëng trong l¬ng cña c¸c ®¬n vÞ
thµnh viªn. §¬n vÞ thµnh viªn ph¶i quyÕt to¸n sö dông vËt t chñ yÕu quü tiÒn l¬ng hµng n¨m víi Tæng c«ng ty cïng lËp b¸o c¸o tµi chÝnh n¨m.
*§èi víi c¸c kho¶n chi vît ®Þnh møc ®îc duyÖt ph¶i x¸c ®Þnh tr¸ch nhiÖm
vµ ph¬ng ¸n xö lý. H§QT uû quyÒn viÖc xö lý c¸c kho¶n chi vît ®Þnh møc
(kh«ng bao gåm chi quü tiÒn l¬ng, chi ®Çu t x©y dùng c¬ b¶n vµ c¸c kho¶n chi
cã ®Þnh møc cña Nhµ níc) ban hµnh nh sau:
Díi 5%: Gi¸m ®èc c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn quyÕt ®Þnh xö lý;
Tõ 5% ®Õn díi 10%: TG§ quyÕt ®Þnh xö lý;
Tõ 10% trë lªn H§QT quyÕt ®Þnh xö lý.
Gi¸m ®èc, TG§, H§QT chÞu tr¸ch nhiÖm tríc cÊp trªn vµ tríc ph¸p luËt
vÒ quyÕt ®Þnh xö lý cña m×nh.
Chi phÝ cña toµn Tæng c«ng ty ®îc thÓ hiÖn qua biÓu 3:
BiÓu 3: BiÓu tæng hîp chi phÝ theo ngµnh cña TVN
§¬n vÞ: triÖu ®ång
7
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Tªn chØ tiªu
Chi phÝ toµn ngµnh
N¨m 2000
N¨m 2001
N¨m 2002
¦íc n¨m 2003
4.854.564
6.360.077
7.655.843
7.321.144
a.Chi tõ H§SX kinh doanh
4.699.068
6.162.115
7.436.133
7.090.096
- Chi tõ sx than
2.987.889
3.702.647
4.358.331
4.269.868
- Chi phÝ ngoµi than
1.711.179
2.459.468
3.077.802
2.820.228
155.496
197.962
219.710
221.048
-Chi tõ ho¹t ®éng tµi chÝnh
95.782
146.098
168.480
170.372
-Chi tõ ho¹t ®éng bÊt thêng
59.714
51.864
51.230
50.676
b.Chi tõ ho¹t ®éng kh¸c
Nguån: Ban KÕ to¸n - Thèng kª -Tµi chÝnh cña TVN.
Qua biÓu 3 cho thÊy: chi phÝ toµn ngµnh cña TVN t¨ng lªn t¬ng øng víi
doanh thu. Trong ®ã chi cho ho¹t ®éng tµi chÝnh t¨ng qua c¸c n¨m, n¨m 2000 lµ:
95.782 triÖu ®ång; n¨m 2001 lµ: 146.098 triÖu ®ång, t¨ng 53,52% so víi n¨m
2000; n¨m 2002 lµ: 168.480 triÖu ®ång; t¨ng 15,32% so víi n¨m 2001. §iÒu nµy
cho ta thÊy møc chi cña Tæng c«ng ty cho ho¹t ®éng tµi chÝnh ngµy mét lín, nã
thÓ hiÖn qu¸ tr×nh qu¶n lý kinh doanh, qu¶n lý tµi chÝnh ë mét sè ®¬n vÞ cha chÆt
chÏ nhÊt lµ ë khèi th¬ng m¹i vµ dÞch vô, biÓu hiÖn cña nã lµ d vay ng©n hµng lín,
c«ng nî cao, nî khã ®ßi nhiÒu, tån kho lín, trong ®ã tiÒm Èn kh«ng Ýt rñi ro.
1.2.3. Néi dung c¬ chÕ qu¶n lý vµ ph©n phèi lîi nhuËn
Lîi nhuËn cña Tæng c«ng ty bao gåm:
- Lîi nhuËn cña c¸c doanh nghiÖp thµnh viªn h¹ch to¸n ®éc lËp.
- PhÇn kinh doanh trùc tiÕp cña Tæng c«ng ty bao gåm: phÇn kÕt d gi÷a
doanh thu vµ chi phÝ cña doanh nghiÖp thµnh viªn h¹ch to¸n phô thuéc, c¸c ®¬n
vÞ h¹ch to¸n b¸o sæ, lîi nhuËn ®îc chia tõ phÇn vèn Nhµ níc tõ doanh nghiÖp
kh¸c vµ lîi nhuËn kinh doanh trùc tiÕp (nÕu cã).
BiÓu 4: BiÓu tæng hîp lîi nhuËn tríc thuÕ toµn ngµnh
§¬n vÞ: triÖu ®ång
Tªn chØ tiªu
N¨m 2000
N¨m 2001
20.279
176.594
347.393
300.856
a.LN tõ H§SX kinh doanh
158.293
286.625
450.883
401.904
- LN tõ sx than
127.484
250.025
397.325
349.132
- LN ngoµi than
30.809
36.600
53.558
52.772
b.LN tõ ho¹t ®éng kh¸c
-138.014
-110.031
-103.490
-101.048
- LN tõ H§ tµi chÝnh
-156.176
-112.426
-117.758
-119.372
- LN tõ H§ bÊt thêng
18.162
2.395
14.268
18.324
Lîi nhuËn toµn ngµnh
N¨m 2002 ¦íc n¨m 2003
Nguån: Ban KÕ to¸n - Thèng kª -Tµi chÝnh cña TVN.
Qua biÓu 4 cho ta thÊy, tæng lîi nhuËn tríc thuÕ cña Tæng c«ng ty n¨m
2000 lµ 20.279 triÖu ®ång, n¨m 2001 ®¹t 176.594 triÖu ®ång, t¨ng gÇn 9 lÇn so
víi n¨m 2000; n¨m 2002 ®¹t 347.393 triÖu ®ång, t¨ng gÇn 2 lÇn so víi n¨m
2001; n¨m 2003 íc tÝnh tæng lîi nhuËn tríc thuÕ ®¹t 300.856 triÖu ®ång, gi¶m so
víi n¨m 2002.
8
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
BiÓu 5: Mét sè kÕt qu¶ chØ tiªu SXKD chñ yÕu kh¸c cña TVN.
§¬n vÞ: triÖu ®ång
Tªn chØ tiªu
1. Lîi nhuËn tríc thuÕ
2. Lîi nhuËn sau thuÕ
3. ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp
4. Nép ng©n s¸ch Nhµ níc
5. Thu nhËp BQ ®Çu ngêi
N¨m 2000
N¨m 2001
N¨m 2002
20.279
176.594
347.393
12.187
147.729
256.104
8.092
28.865
91.289
203.000
265.000
322.000
1,066
1,450
1,658
Nguån: Tæng hîp b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh hµng n¨m cña TVN.
Qua biÓu 5 cho thÊy: lîi nhuËn cña Tæng c«ng ty t¨ng lªn râ rÖt trong c¸c
n¨m 2000, 2002 vµ 2003. Tæng nép Ng©n s¸ch Nhµ níc cña TVN kh«ng ngõng
t¨ng lªn qua c¸c n¨m: n¨m 2000 nép vµo NSNN lµ 203.000 triÖu ®ång, n¨m
2001 nép 265.000 triÖu ®ång, n¨m 2002 nép 322.000 triÖu ®ång. Thªm vµo ®ã,
Thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ngêi t¨ng hµng n¨m, n¨m 2002 thu nhËp b×nh qu©n ®Çu
ngêi ®¹t 1,658 triÖu ®ång. Tõ nh÷ng kÕt qu¶ kinh doanh mµ TVN ®· ®¹t ®îc
trong nh÷ng n¨m qua ®· cho thÊy: TVN ®· tõng bíc æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn. MÆc
dï, cßn nhiÒu h¹n chÕ vµ tån t¹i, nhng trong nh÷ng n¨m qua, ®Æc biÖt lµ n¨m
2001 vµ 2002 ®· ®¸nh dÊu sù cè g¾ng vµ trëng thµnh vît bËc cña TVN.
*TrÝch lËp c¸c quü Tæng c«ng ty:
- Tæng c«ng ty ®îc trÝch lËp vµ xö dông c¸c quü theo qui ®Þnh cña ChÝnh
phñ vµ híng dÉn cña Bé Tµi chÝnh.
A. C¸c quü h×nh thµnh tõ lîi nhuËn:
1.Quü ®Çu t ph¸t triÓn:
- Quü nµy ®îc h×nh thµnh tõ c¸c nguån: trÝch nép tõ lîi nhuËn sau thuÕ
trong n¨m cña c¸c doanh nghiÖp thµnh viªn h¹ch to¸n ®éc lËp vµ trÝch tõ lîi
nhuËn kinh doanh trùc tiÕp cña Tæng c«ng ty.
- Quü ®Çu t ph¸t triÓn ®îc dïng ®Ó ®Çu t tËp trung ph¸t triÓn kinh doanh
(kÓ c¶ trêng hîp gãp vèn liªn doanh, gãp vèn cæ phÇn, mua cæ phiÕu); bá vèn
®iÒu lÖ cña Tæng c«ng ty vµ c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn nh»m ph¸t triÓn kinh doanh
theo ®Þnh híng chiÕn lîc cña Tæng c«ng ty vµ khi cÇn thiÕt cã thÓ xem xÐt cÊp
cho c¸c ®¬n vÞ h¹ch to¸n phô thuéc.
Trêng hîp cÇn thiÕt, Nhµ níc cã thÓ ®iÒu ®éng mét phÇn quü ®Çu t ph¸t
triÓn cña Tæng c«ng ty ®Ó ®Çu t ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc kh¸c. Bé tµi
chÝnh sau khi ®· thèng nhÊt víi c¬ quan quyÕt ®Þnh thµnh lËp Tæng c«ng ty quyÕt
®Þnh viÖc ®iÒu ®éng nµy.
2. Quü dù phßng tµi chÝnh:
-Quü nµy ®îc h×nh thµnh tõ c¸c nguån: TrÝch nép tõ lîi nhuËn sau thuÕ
trong n¨m cña c¸c doanh nghiÖp thµnh viªn h¹ch to¸n ®éc lËp vµ trÝch tõ lîi
nhuËn kinh doanh trùc tiÕp cña Tæng c«ng ty.
-Quü dù phßng tµi chÝnh ®îc sö dông ®Ó: bï ®¾p hç trî c¸c trêng hîp thiÖt
h¹i vÒ vèn do thiªn tai, ®Þch ho¹, rñi ro trong kinh doanh cña Tæng c«ng ty vµ
c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn h¹ch to¸n ®éc lËp ®Ó hç trî cho c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn h¹ch
to¸n ®éc lËp kh¸c khi bÞ rñi ro mÊt vèn lín, víi møc l·i suÊt néi bé do H§QT
quyÕt ®Þnh trªn c¬ së tham kh¶o møc l·i suÊt c¬ b¶n Ng©n hµng Nhµ níc ViÖt
9
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Nam c«ng bè tõng thêi kú. TG§ tho¶ thuËn víi Gi¸m ®èc c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn
lËp ph¬ng ¸n huy ®éng vèn b¸o c¸o H§QT phª duyÖt.
3. Quü dù phßng trî cÊp mÊt viÖc lµm:
-Quü nµy ®îc h×nh thµnh tõ c¸c nguån trÝch nép tõ lîi nhuËn sau thuÕ
trong n¨m cña c¸c doanh nghiÖp thµnh vviªn h¹ch to¸n ®éc lËp vµ trÝch tõ lîi
nhuËn kinh doanh trùc tiÕp cña Tæng c«ng ty.
-Quü dù phßng trî cÊp mÊt viÖc lµm dïng ®Ó: hç trî c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn,
bé m¸y qu¶n lý ®iÒu hµnh Tæng c«ng ty, ®Ó trî cÊp cho ngêi lao ®éng mÊt viÖc
lµm do nguyªn nh©n kh¸ch quan. Møc trî cÊp do TG§ quyÕt ®Þnh sau khi ®· cã
ý kiÕn chñ tÞch c«ng ®oµn cña Tæng c«ng ty.
4. Quü khen thëng vµ phóc lîi:
-Quü nµy ®îc h×nh thµnh tõ c¸c nguån: trÝch nép tõ lîi nhuËn sau thuÕ
trong n¨m cña c¸c doanh nghiÖp thµnh viªn h¹ch to¸n ®éc lËp, trÝch tõ lîi nhuËn
kinh doanh trùc tiÕp cña Tæng c«ng ty vµ nguån kh¸c (nÕu cã).
-Néi dung chi cña hai quÜ nµy:
+CÊp cho c¸c ®¬n vÞ h¹ch to¸n phô thuéc theo møc ph©n chia hai quü theo
kÕt qu¶ lîi nhuËn kinh doanh hµng n¨m.
+Chi cho viÖc khen thëng vµ c¸c ho¹t ®éng phóc lîi chung cña Tæng c«ng
ty.
+Chi cho ho¹t ®éng phóc lîi x· héi cña c¸n bé c«ng nh©n viªn c¬ quan
Tæng c«ng ty
B.C¸c quü kh¸c
- C¸c quü kh¸c (nÕu cã) ph¸t sinh phôc vô cho s¶n xuÊt vµ kinh doanh
TG§ lËp ph¬ng ¸n tr×nh H§QT (th«ng qua). Sau khi cã ý kiÕn b»ng v¨n b¶n cña
c¬ quan Nhµ níc cã liªn quan.
TG§ x©y dùng qui chÕ qu¶n lý, sö dông c¸c quü tËp trung cña Tæng c«ng
ty phï hîp víi quy ®Þnh hiÖn hµnh cña Nhµ níc tr×nh H§QT phª duyÖt. KÕt thóc
n¨m tµi chÝnh TG§ b¸o c¸o H§QT c¸c quÜ trªn cïng víi lËp b¸o c¸o Tµi chÝnh.
1.2.4. §¸nh gi¸ c¬ chÕ qu¶n lý doanh thu, chi phÝ vµ lîi nhuËn cña Tæng
c«ng ty Than ViÖt Nam
1.2.4.1. Mét sè mÆt tÝch cùc
- Qui chÕ qu¶n lý doanh thu, chi phÝ vµ lîi nhuËn cña Tæng c«ng ty phï
hîp víi ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt kinh doanh cña Tæng c«ng ty Than ViÖt Nam.
Thùc hiÖn nghÞ quyÕt Trung ¬ng III cña §¶ng, Tæng c«ng ty ®· ®æi míi c¬
chÕ qu¶n lý nãi chung vµ c¬ chÕ qu¶n lý chi phÝ nãi riªng nh»m ph¸t huy søc
m¹nh cu¶ c¸c c«ng ty thµnh viªn theo híng võa n©ng cao tÝnh tù chñ, tù chÞu
tr¸ch nhiÖm, võa t¨ng cêng søc m¹nh tËp trung cña toµn Tæng c«ng ty.
§Ó lµm ®îc ®iÒu ®ã, Tæng c«ng ty ®· ban hµnh c¬ chÕ kho¸n chi phÝ. §èi
víi s¶n xuÊt tiªu thô than: Tæng c«ng ty kho¸n chi phÝ trong viÖc khai th¸c, sµng
tuyÓn, tiªu thô than (dùa trªn c¬ së c¸c chØ tiªu c«ng nghÖ, ®Þnh møc kinh tÕ kü
thuËt) vµ kho¸n l·i ®Þnh møc 3% cho c¸c c«ng ty. PhÇn chªnh lÖch gi÷a doanh
thu thùc tÕ vµ chi phÝ kho¸n, sau khi ®· trõ ®i l·i ®Þnh møc, ®· ®îc tËp trung vÒ
Tæng c«ng ty vµ chñ yÕu ®Ó giµnh cho ®Çu t vµ ph¸t triÓn. B»ng c¸ch qu¶n lý míi
®ã, Tæng c«ng ty ®· t¹o ra ®îc “s©n ch¬i chung, c«ng b»ng” gi÷a c¸c c«ng ty
thµnh viªn khai th¸c than cã chi phÝ s¶n xuÊt kh¸c nhau, trong khi gi¸ b¸n s¶n
phÈm cïng lo¹i ra thÞ trêng lµ nh nhau; ®ång thêi t¹o ra ®îc nguån vèn cho ®Çu
10
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
t ph¸t triÓn l©u dµi. C¸i míi kh¸c lµ, Tæng c«ng ty ®a ra c¬ chÕ, sau 5 ngµy sÏ
thanh to¸n tiÒn b¸n than cho c¸c C«ng ty s¶n xuÊt than ®Ó gióp quay vßng vèn lu
®éng, gi¶m tiÒn vay ng©n hµng. C¬ chÕ míi vµ s¸ng t¹o nµy ®· thùc sù t¹o ®îc
®éng lùc thóc ®Èy c¸c c«ng ty thµnh viªn chñ ®éng ®iÒu hµnh s¶n xuÊt, n©ng cao
tinh thÇn tr¸ch nhiÖm, tiÕt kiÖm chi phÝ ®Ó dµnh lîi nhuËn cao h¬n l·i ®Þnh møc
(3%), v× môc tiªu chung cña Tæng c«ng ty. §èi víi néi bé gi÷a c¸c c«ng ty thµnh
viªn: Tæng c«ng ty chØ ®¹o s¶n xuÊt kinh doanh theo kÕ ho¹ch, cho phÐp c¸c
c«ng ty sö dông thµnh phÈm vµ dÞch vô cña nhau (nh ph¬ng tiÖn c¬ khÝ, vËt liÖu
næ c«ng nghiÖp, vËt liÖu x©y dùng, vËt t, c¸c dÞch vô kh¸c) theo gi¸ c¶ hîp lý.
Nhê vËy, n¨m 2002, Tæng c«ng ty ®· thu ®îc kÕt qu¶ ®¸ng tù hµo: tæng doanh
thu cña toµn Tæng c«ng ty ®¹t trªn 8 ngh×n tû ®ång, t¨ng 22,4% so víi n¨m
2001; Trong ®ã, doanh thu tõ than chiÕm trªn 60%, tõ c¸c ho¹t ®éng kinh doanh
kh¸c chiÕm kho¶ng díi 40%; lîi nhuËn tríc thuÕ lµ 347 tû ®ång t¨ng 96,72% so
víi n¨m 2001; nép ng©n s¸ch Nhµ níc 322,03 tû ®ång, t¨ng 29,4% so víi n¨m
2001. Do ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh liªn tôc ph¸t triÓn, hiÖu qu¶ kinh tÕ kh«ng
ngõng t¨ng, ®· gãp phÇn c¶i thiÖn ®êi sèng cho c¸n bé nh©n viªn toµn ngµnh vµ
gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ngêi lao ®éng. Trõ c«ng ty VËt t VËn T¶i vµ XÕp dì bÞ sù
cè vÒ tµi chÝnh, cßn l¹i tÊt c¶ c¸c c«ng ty thµnh viªn ®Òu tù c©n ®èi ®îc thu chi vµ
cã l·i.
C¬ chÕ qu¶n lý chi phÝ míi cña Tæng c«ng ty sö dông c¶ h×nh thøc kho¸n
chi phÝ vµ h×nh thøc ¸p dông ®Þnh møc. §©y chÝnh lµ h×nh thøc qu¶n lý chi phÝ
theo kiÓu hçn hîp lµ c¬ chÕ qu¶n lý rÊt linh ho¹t vµ lµ h×nh thøc phæ biÕn ®èi víi
tËp ®oµn hiÖn nay. Qu¸ tr×nh ®æi míi c¬ chÕ tµi chÝnh cña Tæng c«ng ty cã thÓ ®a
®Õn kÕt luËn TVN ®ñ ®iÒu kiÖn chuyÓn sang m« h×nh c«ng ty mÑ - c«ng ty con.
- C¬ chÕ qu¶n lý lîi nhuËn vµ trÝch lËp c¸c quü phï hîp h¬n:
Theo quy ®Þnh Tæng c«ng ty cã quyÒn chñ ®éng trong viÖc sö dông lîi
nhuËn sau khi ®· thùc hiÖn nghÜa vô v¬Ý Nhµ níc. Nhê c¬ chÕ qu¶n lý tµi chÝnh
phï hîp ®· gãp phÇn t¨ng trëng ngµnh than. Tæng c«ng ty lu«n thùc hiÖn tèt c¬
chÕ qu¶n lý lîi nhuËn vµ trÝch lËp c¸c quü theo ®óng quy ®Þnh cña Nhµ níc, ®¶m
b¶o sö dông c¸c quü tËp trung cña Tæng c«ng ty cã hiÖu qu¶:
Tæng c«ng ty ®· sö dông quü ®Çu t ph¸t triÓn ®Ó ®Çu t më réng vµ ph¸t
triÓn kinh doanh theo ®Þnh híng cña Tæng c«ng ty: Tæng c«ng ty ®· ®Çu t tho¶
®¸ng cho ph¸t triÓn khoa häc c«ng nghÖ ®Ó cã trang thiÕt bÞ an toµn lao ®éng tèt,
tr¸nh tai n¹n rñi ro trong s¶n xuÊt. §©y lµ híng ®i ®óng ®¾n, ®¶m b¶o cho ngêi
lao ®éng an t©m lµm viÖc, gãp phÇn vµo sù ph¸t triÓn l©u dµi cña mçi ®¬n vÞ s¶n
xuÊt kinh doanh; ®Æc biÖt chó träng ®æi míi c«ng nghÖ ë c¸c má hÇm lß vµ ®Çu
t ®æi míi ë c¸c má lé thiªn ®Ó ®¶m b¶o an toµn vµ t¨ng n¨ng lùc khai th¸c cña
c¸c má. Bªn c¹nh ®ã, Tæng c«ng ty ®· dïng quü nµy ®Ó bæ sung vèn lu ®éng cho
c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn, ®¸p øng tèt nhu cÇu vÒ vèn cho s¶n xuÊt kinh doanh.
Ngoµi ra, mét phÇn quü nµy ®îc Tæng c«ng ty dïng ®Ó tham gia liªn doanh, mua
cæ phiÕu, gãp vèn cæ phÇn t¹o ®iÒu kiÖn t¨ng thªm doanh thu cho Tæng c«ng ty.
Tæng c«ng ty sö dông Quü dù phßng tµi chÝnh ®Ó bï ®¾p hç trî phÇn cßn
l¹i nh÷ng tæn thÊt, thiÖt h¹i vÒ tµi s¶n x¶y ra do thiªn tai, rñi ro trong s¶n xuÊt
kinh doanh cña Tæng c«ng ty vµ c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn.
Quü phóc lîi cña Tæng c«ng ty ®îc sö dông ®Ó x©y dùng hoÆc söa ch÷a
c¸c c«ng tr×nh phóc lîi x· héi, chi cho c¸c ho¹t ®éng phóc lîi, trî cÊp khã kh¨n
cho c¸n bé c«ng nh©n viªn...TVN ®· thùc hiÖn tèt phong trµo ®Òn ¬n ®¸p nghÜa,
®Æc biÖt ®èi víi nh÷ng ngêi c«ng t¸c trong ngµnh. Bªn c¹nh ®ã, Tæng c«ng ty ®·
tham gia ®ãng gãp vµo quü tõ thiÖn, gãp phÇn thùc hiÖn tèt c¸c môc tiªu x· héi.
HiÖn c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn ®ang nhËn phông dìng 36 mÑ ViÖt Nam anh hïng.
Nh©n th¸ng hµnh ®éng v× ngêi nghÌo n¨m 2002 Tæng c«ng ty ®· gãp cho Quü v×
11
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
ngêi nghÌo trªn 300 triÖu ®ång, mua 208 ngh×n vÐ sæ sè v× ngêi nghÌo do tØnh
Qu¶ng Ninh ph¸t ®éng. Tæng c«ng ty ®· gi¶i quyÕt 4.974 gia ®×nh khã kh¨n vay
vèn trªn 30 tû ®Ó lµm kinh tÕ gia ®×nh.
Quü khen thëng cña Tæng c«ng ty ®îc dïng ®Ó thëng cho tËp thÓ, c¸ nh©n
cã thµnh tÝch xuÊt s¾c, thëng cuèi n¨m hoÆc thëng kú cho C¸n bé c«ng nh©n
viªn. Quü khen thëng ®· ®îc Tæng c«ng ty sö dông cã hiÖu qu¶, gãp phÇn æn
®Þnh vµ n©ng cao ®êi sèng cña C¸n bé c«ng nh©n viªn.
Quü trî cÊp mÊt viÖc lµm ®îc Tæng c«ng ty dïng ®Ó trî cÊp cho ngêi lao
®éng mÊt viÖc do c¸c nguyªn nh©n kh¸ch quan hoÆc ®Ó ®µo t¹o l¹i nghÒ cho C¸n
bé c«ng nh©n viªn.
1.2.4.2. Mét sè mÆt h¹n chÕ vµ nguyªn nh©n
Thø nhÊt, ®èi víi c¬ chÕ qu¶n lý doanh thu: C¬ chÕ qu¶n lý doanh thu míi
cña TVN ®· gãp phÇn tÝch cùc cho c«ng t¸c qu¶n lý doanh thu vµ phï hîp víi
®Æc ®iÓm s¶n xuÊt kinh doanh hiÖn t¹i cña Tæng c«ng ty. Nhng víi xu híng c¹nh
tranh gay g¾t nh hiÖn nay th× ®ßi hái ngµnh than ph¶i hoµn thiÖn qu¶n lý doanh
thu ®Ó ®¶m b¶o qu¶n lý nguån thu, ph¸t huy ®îc lîi thÕ ngµnh vµ híng tíi sù
ph¸t triÓn cña Tæng c«ng ty sang m« h×nh tËp ®oµn.
Thø hai, vÒ c¬ chÕ qu¶n lý chi phÝ: Trªn c¬ së c¸c chÕ ®é híng dÉn vÒ chÕ
®é qu¶n lý chi phÝ cña Nhµ níc, Tæng c«ng ty x©y dùng c¸c ®Þnh møc kinh tÕ
chuyªn ngµnh chñ yÕu vµ trªn c¬ së ®ã x©y dùng ®Þnh møc chi phÝ hîp lý. Nh
vËy Tæng c«ng ty cha cã chÝnh s¸ch tiÕt kiÖm chi phÝ mét c¸ch cô thÓ. Bªn c¹nh
®ã, viÖc x©y dùng c¸c ®Þnh møc lao ®éng, ®¬n gi¸ tiÒn l¬ng hiÖn nay mang nÆng
tÝnh chñ quan vµ cha khuyÕn khÝch ®îc c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn trong viÖc t¨ng
n¨ng suÊt lao ®éng, n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh. §èi víi C¸n bé c«ng nh©n
viªn th× tiÒn l¬ng cña doanh nghiÖp tr¶ cho hä lµ nguån thu nhËp chÝnh ®Ó ®¶m
b¶o cuéc sèng cña hä vµ gia ®×nh cña hä. TiÒn l¬ng hiÖn nay chñ yÕu tËp chung
vµo hiÖu qu¶ c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh chÝnh mµ cha tÝnh hÕt c¸c ho¹t
®éng dÞch vô kh¸c. So víi mÆt b»ng chung cña nÒn kinh tÕ vµ ®Æc biÖt ®èi víi
ngµnh nghÒ nÆng nhäc ®éc h¹i nh ngµnh than th× møc chi tr¶ tiÒn l¬ng nh hiÖn
nay lµ cha t¬ng xøng. Bªn c¹nh ®ã, viÖc khèng chÕ cho møc chi qu¶ng c¸o, tiÕp
thÞ, khuyÕn m·i, tiÕp t©n kh¸nh tiÕt, chi phÝ giao dÞch, ®èi ngo¹i, chi phÝ héi nghÞ
vµ c¸c lo¹i chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn kh«ng vît qu¸ 5% chi phÝ thùc tÕ trong kú nh
hiÖn nay lµ cha phï hîp. Trªn thùc tÕ chi phÝ nµy thêng lín h¬n møc qui ®Þnh.
Trong ®iÒu kiÖn héi nhËp c¹nh tranh th× chi phÝ nµy cµng lín. NhÊt lµ trong ®iÒu
kiÖn sè lîng tiªu thô than trong níc h¹n chÕ, thÞ trêng xuÊt khÈu l¹i cha æn ®Þnh
vµ cã xu híng thay ®æi sang chñng lo¹i than khã s¶n xuÊt. Thªm vµo ®ã, do t×nh
h×nh thÕ giíi cã nhiÒu biÕn ®éng, gi¸ nhiªn liÖu, gi¸ s¾t thÐp chèng lß t¨ng lµm
chi phÝ s¶n xuÊt t¨ng. Ngoµi ra, gi¸ ®iÖn t¨ng, chi phÝ nép b¶o hiÓm t¨ng lªn khi
Nhµ níc t¨ng l¬ng tèi thiÓu, chi phÝ sù nghiÖp ng©n s¸ch bÞ c¾t gi¶m còng lµm
cho gi¸ thµnh than t¨ng lªn ®¸ng kÓ mµ ®ßi hái ph¶i cã biÖn ph¸p gi¶m chi phÝ
míi ®¶m b¶o hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh.
Thø ba, vÒ c¬ chÕ qu¶n lý vµ ph©n phèi lîi nhuËn: ViÖc tËp trung c¸c quü
víi tû lÖ nh hiÖn nay cha t¹o sù chñ ®éng vµ ®¶m b¶o khuyÕn khÝch kÞp thêi c¸c
doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh cã hiÖu qu¶. Bªn c¹nh ®ã, viÖc tËp trung lîi
nhuËn vµ trÝch lËp vµo c¸c quü nh hiÖn nay cha ph¶n ¸nh dóng hiÖu qu¶ s¶n xuÊt
kinh doanh ë tõng ®¬n vÞ vµ cha t¹o ®éng lùc thóc ®Èy ®èi víi ®¬n vÞ thµnh viªn.
Thø t, mét sè h¹n chÕ kh¸c:Tõ khi ho¹t ®éng ®Õn nay,TVN ho¹t ®éng theo
m« h×nh tæ chøc cña Tæng c«ng ty 91. M« h×nh nµy cã nh÷ng u ®iÓm nhÊt ®Þnh
nh bíc ®Çu ph¸t huy ®îc søc m¹nh tæng hîp ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh vµ
gi¶i quyÕt khã kh¨n cña c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn, cã t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn viÖc b¶o
toµn vµ tÝch tô ®îc vèn, huy ®éng nguån lùc ®Ó ®Çu t ®æi míi c«ng nghÖ, t¨ng c12
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
êng s¶n xuÊt. Tuy nhiªn c¬ chÕ chÝnh s¸ch, hµnh lang ph¸p lý cña m« h×nh nµy
còng thÓ hiÖn nh÷ng tån t¹i, cha t¹o ®iÒu kiÖn ®Çy ®ñ ®Ó c¸c c«ng ty Nhµ níc
thùc sù tù chñ, tù chÞu tr¸ch nhiÖm trong s¶n xuÊt kinh doanh. Theo c¸c v¨n b¶n
ph¸p quy hiÖn hµnh th× Tæng c«ng ty cã nhiÒu quyÒn nhng viÖc híng dÉn l¹i
thiÕu cô thÓ. M« h×nh tæ chøc qu¶n lý cña Tæng c«ng ty qua nhiÒu lÇn ®îc ®iÒu
chØnh nh÷ng vÉn cßn mét sè mÆt cßn tån t¹i cha phï hîp. C¬ cÊu tæ chøc, bé
m¸y, chøc n¨ng quyÒn h¹n cña H§QT cha thÓ hiÖn ®îc vai trß cña §¹i diÖn chñ
së h÷u trùc tiÕp t¹i doanh nghiÖp Nhµ níc. §«i lóc vÉn cßn tån t¹i t×nh tr¹ng
H§QT ph¶i xin ý kiÕn cña chñ së h÷u nhiÒu h¬n lµ tù quyÕt ®Þnh. Thùc tÕ cho
thÊy r»ng, c¬ chÕ qu¶n lý tµi chÝnh cña TVN cha ®¸p øng yªu cÇu cña mét Tæng
c«ng ty m¹nh ho¹t ®éng theo ®Þnh híng m« h×nh tËp ®oµn kinh doanh.
MÆt kh¸c, c¬ chÕ tµi chÝnh tÝn dông ®èi víi c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc nãi
chung vµ m« h×nh Tæng c«ng ty nãi chung cßn tån t¹i vµ nhiÒu víng m¾c, cha
kÞp thêi bæ sung. ViÖc ph©n cÊp, giao quyÒn quyÕt ®Þnh ®Çu t cho c¸c Tæng c«ng
ty cha râ rµng vµ kh«ng ®Çy ®ñ, Nhµ níc cßn can thiÖp qu¸ s©u vµo quyÒn tù chñ
®Çu t cña Tæng c«ng ty. ViÖc giao vèn cho c¸c Tæng c«ng ty nãi chung vÉn mang
nÆng ph¬ng thøc hµnh chÝnh. Nhµ níc giao vèn nhng cha giao quyÒn tù chñ kinh
doanh ®Çy ®ñ cho c¸c doanh nghiÖp. §ång thêi Nhµ níc cha ph¸t triÓn ®îc ®ång
bé thÞ trêng tµi chÝnh ®Ó t¹o sù chu chuyÓn vèn trong x· héi ®îc th«ng suèt, ®¸p
øng nhu cÇu vèn cho s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp.
Qua ph©n tÝch thùc tr¹ng c¬ chÕ qu¶n lý doanh thu, chi phÝ vµ lîi nhuËn
cña TVN, cho thÊy nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®îc vµ h¹n chÕ. Nh»m kh¾c phôc nh÷ng
h¹n chÕ, cÇn hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý, doanh thu, chi phÝ vµ lîi nhuËn cña TVN
sang m« h×nh ®oµn theo h×nh thøc C«ng ty mÑ - C«ng ty con.
PhÇn II: Híng Hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý doanh thu, chi
phÝ vµ lîi nhuËn theo m« h×nh tËp ®oµn trong Tæng
c«ng ty Than ViÖt Nam
2.1. Chñ tr¬ng cña §¶ng vµ ChÝnh phñ ViÖt Nam chuyÓn Tæng c«ng
ty Than ViÖt Nam theo m« h×nh tËp ®oµn
Chñ tr¬ng cña Nhµ níc vÒ ®æi míi Doanh nghiÖp Nhµ níc ®îc thÓ hiÖn
trong c¸c v¨n b¶n ph¸p quy: NghÞ quyÕt héi nghÞ lÇn thø ba Ban chÊp hµnh
Trung ¬ng §¶ng kho¸ XI vÒ tiÕp tôc x¾p xÕp, ®æi míi, ph¸t triÓn vµ n©ng cao
hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp Nhµ níc. NghÞ quyÕt chØ râ: “thÝ ®iÓm h×nh
thµnh TËp ®oµn kinh tÕ trong mét sè lÜnh vùc cã ®iÒu kiÖn, cã thÕ m¹nh, cã kh¶
n¨ng ph¸t triÓn ®Ó c¹nh tranh vµ héi nhËp kinh tÕ cã hiÖu qu¶.”; NghÞ ®Þnh sè:
63/2001/N§-CP ngµy 14/9/2001 cña ChÝnh phñ vÒ viÖc chuyÓn ®æi Doanh
nghiÖp Nhµ níc, Doanh nghiÖp cña c¸c tæ chøc chÝnh trÞ x· héi thµnh c«ng ty
TNHH mét thµnh viªn ho¹t ®éng theo qui luËt doanh nghiÖp; §Þnh híng ph¸t
triÓn cña ngµnh than theo QuyÕt ®Þnh 20/2003/Q§-TTg cña Thñ tíng ChÝnh phñ
lµ: “Ph¸t triÓn ngµnh Than æn ®Þnh, ®¸p øng nhu cÇu vÒ than cho nÒn kinh tÕ
quèc d©n; b¶o ®¶m thÞ trêng tiªu dïng than trong níc æn ®Þnh, cã mét phÇn hîp
lý xuÊt khÈu ®Ó ®iÒu hoµ vÒ sè lîng, chñng lo¹i vµ t¹o nguån ngo¹i tÖ”, víi môc
tiªu tæng qu¸t cña nh÷ng n¨m tíi 2003-2007 lµ: “X©y dùng TVN trë thµnh mét
tËp ®oµn kinh tÕ m¹nh, ph¸t triÓn ®a ngµnh trªn nÒn s¶n xuÊt than.”
Ph¸t triÓn Tæng c«ng ty Than ViÖt Nam theo m« h×nh tËp ®oµn kinh tÕ ®Ó
n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh, t¨ng n¨ng lùc c¹nh tranh trªn thÞ trêng
khu vùc vµ trªn thÕ giíi: KÓ tõ khi thµnh lËp ®Õn nay, TVN ®· cã bíc ph¸t triÓn
vît bËc vÒ khoa häc vµ c«ng nghÖ, qui m« s¶n xuÊt vµ ph¹m vi kinh doanh. Tuy
13
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
nhiªn qua mét thêi gian ho¹t ®éng, m« h×nh Tæng c«ng ty cßn nhiÒu bÊt cËp tån
t¹i cÇn ®îc nghiªn cøu ®Ó tõng bíc gi¶i quyÕt. ViÖc chuyÓn ®æi TVN theo m«
h×nh tËp ®oµn lµ mét trong nh÷ng yÕu tè chñ yÕu ®Ó kh¾c phôc tån t¹i nµy. C¸c
môc tiªu c¬ b¶n cÇn híng tíi khi híng tíi ph¸t triÓn m« h×nh tËp ®oµn lµ:
- C¶i tiÕn ph¬ng thøc qu¶n lý kinh doanh vµ n©ng cao n¨ng lùc ho¹t ®éng
th«ng qua ®a d¹ng ho¸ h×nh thøc së h÷u b»ng c¸c biÖn ph¸p cæ phÇn ho¸, c«ng
ty ho¸. §©y lµ bíc khëi ®Çu quan träng, thóc ®Èy qu¸ tr×nh ®a d¹ng ho¸ h×nh
thøc së h÷u vµ ®æi míi ph¬ng thøc hiÖn nay cña Tæng c«ng ty vµ tËp ®oµn sau
nµy.
- C¶i thiÖn mèi quan hÖ gi÷a c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn trong Tæng c«ng ty
hiÖn nay theo híng giao quyÒn tù chñ cho c¸c doanh nghiÖp, ®Æc biÖt lµ quyÒn
quyÕt ®Þnh s¶n xuÊt kinh doanh.C¸c ®¬n vÞ thµnh viªn cÇn ph¶i dùa trªn c¬ së
liªn kÕt vÒ vèn, khoa häc c«ng nghÖ, s¶n phÈm, dÞch vô. Cã sù h¹ch to¸n râ rµng
vÒ kÕt qu¶ kinh doanh.
HiÖn nay víi xu híng ph¸t triÓn tËp ®oµn kinh tÕ m¹nh trªn thÕ giíi, c¸c
c«ng ty xuyªn quèc gia ®îc h×nh thµnh ngµy cµng nhiÒu ë mäi lÜnh vùc. Do ®ã,
cÇn thiÕt ph¶i ph¸t triÓn TVN theo m« h×nh tËp ®oµn kinh doanh ®Ó më réng
ph¹m vi ho¹t ®éng, t¨ng cêng kh¶ n¨ng c¹nh tranh ®Ó thÝch øng víi qu¸ tr×nh héi
nhËp, më cöa thÞ trêng ViÖt Nam. Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng díi t¸c ®éng cña
qui luËt c¹nh tranh, cña yªu cÇu ®Èy nhanh qu¸ tr×nh tÝch tô tËp trung t b¶n ®·
h×nh thµnh c¸c tæ chøc ®éc quyÒn. Víi søc m¹nh kinh tÕ cña m×nh, c¸c tæ chøc
nµy ®· chÌn Ðp vµ th«n tÝnh c¸c doanh nghiÖp nhá. Ngoµi ra, díi t¸c dông cña
KHKT hiÖn ®¹i, thÞ trêng lu«n biÕn ®éng, ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm ®· trë thµnh xu
thÕ tÊt yÕu. §iÒu nµy khiÕn c¸c doanh nghiÖp nhá kh«ng ®ñ søc v× thiÕu nguån
lùc nªn ®· s¸t nhËp vµo c¸c tæ chøc kinh tÕ kh¸c hoÆc bÞ tËp ®oµn kinh tÕ kh¸c
th«n tÝnh h×nh thµnh c¸c tËp ®oµn kinh tÕ m¹nh. §©y thùc sù lµ mét trong nh÷ng
vÊn ®Ò mµ TVN cÇn ®Æc biÖt quan t©m trong thêi gian tíi.
Nh÷ng yÕu tè ®Ó cã thÓ kÕt luËn Tæng c«ng ty Than ViÖt Nam ®ñ ®iÒu kiÖn
¸p dông ®îc m« h×nh tËp ®oµn theo h×nh thøc c«ng ty mÑ - c«ng ty con:
+ Tæng c«ng ty ®ang kinh doanh ®a ngµnh, hiÖn cã 48 c«ng ty thµnh viªn
®ang ho¹t ®éng trªn c¸c lÜnh vùc chÝnh: C«ng nghiÖp than, vËt liÖu næ c«ng
nghiÖp, ®iÖn lùc, x©y dùng vµ vËt liÖu x©y dùng, ®iÖn lùc, c¬ khÝ, vËn t¶i, c¶ng
biÓn, c«ng nghÖ tin häc, dÞch vô ®Þa chÊt tr¾c ®Þa, t vÊn ®Çu t, ®µo t¹o, trång
rõng, hµng tiªu dïng, th¬ng m¹i vµ dÞch vô kh¸c. Trong ®ã, ngµnh c«ng nghiÖp
than lµ lÜnh vùc ®ãng vai trß chñ ®¹o.
+Tæng c«ng ty hiÖn cã møc ®é chuyªn m«n ho¸ t¬ng ®èi cao vµ s©u, gi÷
vai trß chñ chèt trong lÜnh vùc s¶n xuÊt than cña c¶ níc. Doanh thu vµ lîi nhuËn
tõ s¶n xuÊt than t¬ng ®èi cao so víi ngµnh kh¸c.
+ Cã ph¹m vi ho¹t ®éng c¶ trong vµ ngoµi níc. Quan hÖ néi bé gi÷a
Tæng c«ng ty vµ c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn, gi÷a c¸c khèi ngµnh nghÒ kinh doanh víi
nhau, gi÷a c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn nµy víi c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn kh¸c cã sù g¾n
kÕt t¬ng ®èi, lÜnh vùc ho¹t ®éng nµy t¹o thÞ trêng cho lÜnh vùc kia vµ ngîc l¹i
*C¬ cÊu tæ chøc cña TËp ®oµn Than ViÖt Nam theo m« h×nh C«ng ty mÑ C«ng ty con.
TËp ®oµn Than ViÖt Nam ®îc x©y dùng theo m« h×nh C«ng ty mÑ-C«ng ty
con. C¬ cÊu tæ chøc cña TËp ®oµn Than ViÖt Nam bao gåm:
-C«ng ty MÑ: ®îc tæ chøc díi h×nh thøc TVN, lµ doanh nghiÖp Nhµ níc së
h÷u 100% vèn ®iÒu lÖ. C«ng ty mÑ së h÷u h÷u h¹n c¸c c«ng ty con theo tû lÖ vèn
nhµ níc ®Çu t cña c«ng ty mÑ vµo c«ng ty con. C«ng ty mÑ cã thÓ së h÷u mét
phÇn hoÆc toµn bé sè vèn ®iÒu lÖ cña c«ng ty con vµ hëng lîi nhuËn tõ kÕt qu¶
14
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
ho¹t ®éng kinh doanh cña c«ng ty con theo tû lÖ vèn gãp. C«ng ty mÑ sÏ bao
gåm nh÷ng bé phËn cã kh¶ n¨ng kinh doanh tèt, c¸c c¬ së nghiªn cøu c«ng
nghÖ, m«i trêng, ®µo t¹o vµ ch¨m sãc søc khoÎ. H§QT c«ng ty mÑ ®iÒu hµnh
ho¹t ®éng cña TËp ®oµn theo qui ®Þnh trong ®iÒu lÖ ho¹t ®éng cña TËp ®oµn mµ
kh«ng thµnh lËp thªm bé m¸y riªng cña TËp ®oµn.
- C¸c C«ng ty con: C¸c c«ng ty con lµ nh÷ng ph¸p nh©n ®éc lËp víi c«ng
ty mÑ, ®îc c«ng ty mÑ së h÷u mét phÇn møc chi phèi hoÆc toµn bé sè vèn ®iÒu lÖ
díi c¸c h×nh thøc:
+ C¸c c«ng ty TNHH mét thµnh viªn do c«ng ty mÑ së h÷u 100% vèn
®iÒu lÖ. C¸c c«ng ty nµy ®îc h×nh thµnh tõ viÖc chuyÓn ®æi c¸c doanh nghiÖp
thµnh viªn cña Tæng c«ng ty kh«ng n»m trong ®èi tîng cæ phÇn ho¸.
+ C¸c c«ng ty cæ phÇn ®îc h×nh thµnh b»ng c¸ch cæ phÇn ho¸ c¸c doanh
nghiÖp thµnh viªn hiÖn nay cña Tæng c«ng ty vµ c¸c c«ng ty cæ phÇn ®îc thµnh
lËp, trong ®ã Tæng c«ng ty gãp vèn víi t c¸ch lµ cæ ®«ng s¸ng lËp (cæ phÇn ®Æc
biÖt vµ cæ phÇn chi phèi).
+C¸c c«ng ty liªn doanh trong ®ã cã mét phÇn vèn ®iÒu lÖ do c«ng ty mÑ
së h÷u.
M« h×nh tæ chøc tËp ®oµn cña Tæng c«ng ty Than ViÖt Nam:
Tæng c«ng ty Than ViÖt Nam
“C«ng ty mÑ”, Nhµ níc gi÷ 100% vèn ®iÒu lÖ
-C«ng ty chÕ biÕn kinh doanh than CÈm Ph¶.
-C«ng ty C¶ng vµ Kinh doanh Than
-C«ng ty TuyÓn than Hßn Gai
-C«ng ty Ph¸t triÓn tin häc, c«ng nghÖ vµ
m«i trêng
-C¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp, nghiªn cøu ®µo t¹o, y
tÕ.
C¸c c«ng ty
TNHH mét
thµnh viªn
C«ng ty mÑ gi÷
100% vèn ®iÒu lÖ
C¸c c«ng ty cæ
phÇn
C«ng ty mÑ cã cæ
phÇn chi phèi,cæ
phÇn ®Æc biÖt
C¸c c«ng ty
liªn doanh
C«ng ty mÑ cã
vèn gãp liªn
doanh
2.2. ChiÕn lîc ph¸t triÓn Tæng c«ng ty Than ViÖt Nam ®Õn n¨m 2020
Trong chiÕn lîc ph¸t triÓn ngµnh Than ViÖt Nam ®Õn n¨m 2020, TVN x¸c
®Þnh kiªn tr× theo ®uæi chiÕn lîc ph¸t triÓn thµnh tËp ®oµn kinh doanh ®a ngµnh
trªn nÒn s¶n xuÊt than. Môc tiªu chiÕn lîc cña TVN ®Õn n¨m 2020 lµ:
- Ph¸t triÓn ngµnh Than æn ®Þnh, ®¸p øng tèt nhu cÇu vÒ than cho nªn kinh
tÕ quèc d©n; ®¶m b¶o thÞ trêng tiªu thô than trong níc æn ®Þnh, cã mét phÇn hîp
lý cho xuÊt khÈu ®Ó ®iÒu hoµ vÒ sè lîng, chñng lo¹i vµ t¹o nguån ngo¹i tÖ.
15
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
S¶n lîng than th¬ng phÈm cã thÓ ®îc ®iÒu chØnh ®Ó phï hîp víi nhu cÇu
thÞ trêng, nhng toµn ngµnh Than ph¶i phÊn ®Êu thùc hiÖn ®îc c¸c møc dù kiÕn lµ:
§Õn n¨m 2005: ®¹t 16-17 triÖu tÊn than th¬ng phÈm;
§Õn n¨m 2010: ®¹t 23-24 triÖu tÊn than th¬ng phÈm;
§Õn n¨m 2015: ®¹t 26-27 triÖu tÊn than th¬ng phÈm;
§Õn n¨m 2020: ®¹t 29-30 triÖu tÊn than th¬ng phÈm.
- Ph¸t triÓn ngµnh Than g¾n liÒn víi ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, du lÞch,
quèc phßng, an ninh vµ b¶o vÖ m«i trêng sinh th¸i trªn ®Þa bµn vïng than, ®Æc
biÖt lµ vïng Qu¶ng Ninh.
- Kh«ng ngõng c¶i tiÕn, ¸p dông KHKT ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt vµ ®¶m b¶o
an toµn trong khai th¸c s¶n xuÊt than. Trong giai ®o¹n 2003-2010, cÇn tËp trung
®Èy m¹nh c«ng t¸c th¨m dß ®Õn møc -300m, ®ång thêi t×m kiÕm, ®iÒu tra c¬ b¶n
díi møc -300m bÓ than Qu¶ng ninh; tõng bíc th¨m dß bÓ than ®ång b»ng B¾c
Bé ®Ó phôc vô cho chiÕn lîc ph¸t triÓn n¨ng l¬ng quèc gia.
Ngµnh Than tËp trung ®Èy m¹nh viÖc ®æi míi c«ng nghÖ khai th¸c, ®Æc
biÖt trong lÜnh vùc khai th¸c hÇm lß; tËp chung vµo viÖc c¬ giíi ho¸ hÇm lß,
chèng lß ®Ó gi¶m tæn thÊt tµi nguyªn, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, c¶i thiÖn ®iÒu
kiÖn lao ®éng vµ an toµn, vÖ sinh c«ng nghiÖp. Tõng bíc tiÕn tíi ®ång bé vµ hiÖn
®¹i ho¸ c«ng nghÖ sµng tuyÓn, chÕ biÕn, vËn t¶i vµ hÖ thèng truyÒn t¶i than, gi¶m
thiÓu t¸c ®éng tíi m«i trêng.
- TËp trung c«ng t¸c ®Çu t x©y dùng c¬ b¶n: §©y lµ c«ng t¸c quan träng,
cã t¸c ®éng ®Õn qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ngµnh, cho nªn trong trong nh÷ng giai ®o¹n
tiÕp theo TVN sÏ tõng bíc ®Çu t, c¶i t¹o më réng, n©ng cao c«ng suÊt c¸c má
than hiÖn cã vµ më thªm c¸c má míi ®Ó phôc vô nhu cÇu than cho nÒn kinh tÕ
quèc d©n vµ nhu cÇu xuÊt khÈu. Dù kiÕn tõ nay ®Õn n¨m 2010, TVN sÏ tiÕn hµnh
®Çu t c¶i t¹o c¸c má hiÖn t¹i vµ x©y dùng thªm c¸c má míi, ®Æc biÖt tËp trung
vµo ®Çu t c¸c má cã c«ng suÊt khai th¸c 1-2 triÖu tÊn/ n¨m. Tæng vèn ®µu t giai
®o¹n 2003-2010 íc tÝnh kho¶ng 14.166 tû ®ång, trong ®ã vèn ®Çu t duy tr×, më
réng x©y dùng c¸c má míi vµo kho¶ng 12.933 tû ®ång; vèn bæ xung vµo kinh
doanh vµo kho¶ng 1.233 tû ®ång.
- Phèi hîp Tæng c«ng ty §iÖn lùc ViÖt Nam vµ c¸c Tæng c«ng ty kh¸c
ph¸t triÓn hîp lý hÖ thèng c¸c nhµ m¸y nhiÖt ®iÖn ®èt than ®îc dù kiÕn x©y dùng
t¹i c¸c vïng má: Na D¬ng (L¹ng S¬n), Cao Ng¹n (Th¸i Nguyªn), Hßn Gai,
Hoµnh Bå, CÈm Ph¶ ... víi tæng c«ng suÊt thiÕt kÕ tõ 1.500 ®Õn 2.200MW.
-Tho¶ m·n nhu cÇu vÒ vËt liÖu næ c«ng nghiÖp vµ dÞch vô khoan næ m×n,
cã tÝnh ®Õn xuÊt khÈu sang c¸c níc xung quanh. Ph¸t triÓn hîp lý s¶n xuÊt c¬
khÝ, xi m¨ng, vËt liÖu x©y dùng, hang tiªu dïng, th¬ng m¹i, dÞch vô vµ du lÞch.
Cïng víi ph¸t triÓn s¶n xuÊt than ph¸t triÓn ngµnh vËt liÖu næ c«ng nghiÖp vµ c¸c
nhµ m¸y nhiÖt ®iÖn than ®îc coi lµ môc tiªu chiÕn lîc hµng ®Çu.
2.3. Híng hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý doanh thu, chi phÝ vµ lîi nhuËn
theo m« h×nh tËp ®oµn ®èi víi Tæng c«ng ty Than ViÖt Nam
2.3.1. §èi víi c¬ chÕ qu¶n lý doanh thu
Theo m« h×nh c¬ cÊu tæ chøc TËp ®oµn cña TVN cã thÓ thÊy mèi quan hÖ
trong tËp ®oµn dùa chñ yÕu vµo møc vèn ®Çu t cña c«ng ty mÑ. Doanh thu cña
c«ng ty mÑ sÏ ®a d¹ng h¬n tuú thuéc vµo lÜnh vùc ho¹t ®éng vµ møc vèn gãp vµo
cña c«ng ty con. Do vËy c¬ chÕ qu¶n lý doanh thu cÇn ®îc hoµn thiÖn cho phï
hîp víi thùc tÕ ho¹t ®éng vµ phï hîp víi m« h×nh tæ chøc cña tËp ®oµn. Cô thÓ lµ
doanh thu cña c«ng ty mÑ bao gåm:
16
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
- Doanh thu tõ ho¹t ®éng kinh doanh vµ phôc vô.
+Doanh thu tõ ho¹t ®éng kinh doanh gåm: Toµn bé tiÒn b¸n s¶n phÈm,
hµng ho¸, cung øng dÞch vô ra ngoµi doanh nghiÖp sau khi ®· trõ ®i c¸c kho¶n
chiÕt khÊu thanh to¸n, gi¶m gi¸ hµng b¸n, hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i (nÕu cã chøng tõ
hîp ph¸p) ®îc kh¸ch hµng chÊp nhËn thanh to¸n (kh«ng ph©n biÖt ®· thu tiÒn
hay cha thu tiÒn); thu tiÒn tõ nguån trî cÊp, trî gi¸ cña Nhµ níc khi thùc hiÖn
viÖc cung cÊp hµng ho¸ vµ dÞch vô theo yªu cÇu cña Nhµ níc.
- Doanh thu tõ c¸c ho¹t ®éng kh¸c: bao gåm c¸c kho¶n thu tõ ho¹t ®éng
tµi chÝnh vµ ho¹t ®éng bÊt thêng.
+ Doanh thu ho¹t ®éng tµi chÝnh gåm: thu nhËp tõ ho¹t ®éng mua b¸n cæ
phiÕu, tÝn phiÕu, tr¸i phiÕu, cho thuª tµi s¶n; thu l·i tiÒn göi, l·i cho vay, chªnh
lÖch tØ gi¸ mua b¸n ngo¹i tÖ, hoµn nhËp c¸c kho¶n dù phßng ®· trÝch n¨m tríc
nhng kh«ng sö dông.
Doanh thu tõ ho¹t ®éng tµi chÝnh cña c«ng ty mÑ bao gåm c¶ lîi nhuËn
sau thuÕ cña c¸c c«ng ty con cã 100% vèn cña c«ng ty mÑ vµ cæ tøc ®îc chia tõ
c¸c c«ng ty con cã phÇn vèn ®Çu t cña c«ng ty mÑ. NÕu c«ng ty mÑ ®îc chia tõ
phÇn lîi nhuËn tríc thuÕ th× sè tiÒn thu ®îc h¹ch to¸n vµo thu nhËp ho¹t ®éng tµi
chÝnh vµ c«ng ty mÑ ph¶i nép thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp. NÕu ®îc chia tõ lîi
nhuËn sau thuÕ th× h¹ch to¸n vµo thu nhËp ho¹t ®éng tµi chÝnh vµ kh«ng ph¶i nép
thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ®èi víi kho¶n thu nµy.
+ Doanh thu tõ c¸c ho¹t ®éng bÊt thêng kh¸c...
§èi víi c¸c ®¬n vÞ trùc thuéc c«ng ty mÑ vµ c¸c c«ng ty TNHH 1 thµnh
viªn, TVN cã quyÒn quy ®Þnh cô thÓ vÒ viÖc qu¶n lý doanh thu t¹i c¸c ®¬n vÞ
nµy. Víi c¸c ®¬n vÞ trùc thuéc c«ng ty mÑ, c¬ chÕ qu¶n lý doanh thu cÇn ph¶i ®æi
míi theo híng ph©n cÊp m¹nh h¬n n÷a, t¹o quyÒn chñ ®éng vµ tù chÞu tr¸ch
nhiÖm cho c¸c ®¬n vÞ nµy. C«ng ty mÑ sÏ kho¸n doanh thu cho c¸c c«ng ty, viÖc
x¸c ®Þnh doanh thu riªng ë c¸c d¬n vÞ nµy kh«ng chØ dïng ®Ó h¹ch to¸n néi bé,
mµ cßn lµ c¬ së ®Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña tõng ®¬n vÞ. Tõ ®ã
lµm c¨n cø ®Ó x©y dng quy chÕ khen thëng vµ c¨n cø ®Ó giao chØ tiªu trong
nh÷ng n¨m tiÕp theo.
§èi víi nh÷ng c«ng ty cæ phÇn vµ c«ng ty liªn doanh th× trªn c¬ së møc
vèn gãp c«ng ty mµ c«ng ty mÑ cã quyÒn hoÆc kh«ng cã quyÒn quyÕt ®Þnh trong
c¸c c«ng ty nµy theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt.
Néi dung qu¶n lý doanh thu ®èi víi c¸c c«ng ty cæ phÇn vµ c«ng ty TNHH
thùc hiÖn theo quy ®Þnh t¹i luËt doanh nghiÖp; cßn c«ng ty liªn doanh th× theo
luËt ®Çu t níc ngoµi.
ViÖc ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý doanh thu theo híng trªn t¹o quyÒn tù chñ, tù
chÞu tr¸ch nhiÖm cho c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn mµ vÉn ®¶m b¶o viÖc qu¶n lý can
thiÖp cña TËp ®oµn víi t c¸ch lµ ngêi ®Çu t.
2.3.2. §èi víi c¬ chÕ qu¶n lý chi phÝ
Khi TVN chuyÓn sang ho¹t ®éng theo m« h×nh TËp ®oµn th× còng cã nghÜa
lµ chuyÓn tõ m« h×nh qu¶n lý hµnh chÝnh sang quan hÖ tµi chÝnh, quan hÖ vÒ mÆt
lîi Ých, c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ níc sÏ h¹n chÕ sù can thiÖp qu¸ s©u cña m×nh
vµo c¸c doanh nghiÖp. Nh vËy c¸c doanh nghiÖp cã quyÒn tù quyÕt ®Þnh viÖc chi
phÝ cña m×nh trªn c¬ së ®¶m b¶o c¸c qui ®Þnh ph¸p luËt.
Chi phÝ ho¹t ®éng kinh doanh cña c«ng ty mÑ lµ: toµn bé chi phÝ thùc tÕ
cña c«ng ty ®· bá ra trong kú ®Ó phôc vô cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, bao
gåm gi¸ trÞ tµi s¶n tæn thÊt vµ c¸c kho¶n dù phßng theo qui ®Þnh.
17
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Trong ®iÒu kiÖn Nhµ níc giao toµn bé tr¸ch nhiÖm vµ quyÒn h¹n cho Tæng
c«ng ty trong c«ng t¸c ®iÒu hµnh s¶n xuÊt, qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh,
gi¸ b¸n s¶n phÈm th× viÖc ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý chi phÝ cÇn tËp chung vµo viÖc
tiªu chuÈn ho¸, x©y dùng mét hÖ thèng ®Þnh møc c¸c kho¶n chi phÝ nh: chi phÝ
nguyªn, nhiªn vËt liÖu, khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh, tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n cã tÝnh
chÊt l¬ng. C¸c ®Þnh møc chi phÝ ph¶i ®îc x©y dùng phï hîp víi tÝnh chÊt ®Æc
®iÓm s¶n xuÊt kinh cña Tæng c«ng ty. Trªn c¬ së ®Þnh møc c¸c chi phÝ nµy, c¸c
c«ng ty con tù chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ tÝnh ®óng ®¾n vµ hîp ph¸p cña c¸c kho¶n chi
phÝ. C¸c c«ng ty con tù chÞu tr¸ch nhiÖm tríc c«ng ty mÑ vµ c¸c c¬ quan qu¶n lý
Nhµ níc vÒ c¸c kho¶n chi nµy theo nguyªn t¾c chi ®óng, chi ®ñ vµ ph¶i chÞu h×nh
thøc kû luËt ®èi víi nh÷ng kho¶n chi sai quy ®Þnh cña ph¸p luËt.
ViÖc chi phÝ qu¶n lý cÇn t©p chung vµo mét sè vÊn ®Ò sau:
-ViÖc chi phÝ vËy t ph¶i ®îc qu¶n lý chÆt chÏ ë c¶ hai kh©u: møc tiªu hao
vËt t vµ gi¸ vËt t.
+Møc tiªu hao vËt t: §Ó qu¶n lý møc tiªu hao vËt t, Tæng c«ng ty ph¶i giao
cho c¸c ban chøc n¨ng c¨n cø vµo ®Þnh møc vËt t do c¸c cÊp cã thÈm quyÒn ban
hµnh vµ ®Þnh híng cô thÓ cña doanh nghiÖp ®Ó x©y dùng møc tiªu hao vËt t cho
phï hîp. C¸c lo¹i vËt t sö dông vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ph¶i ®îc qu¶n lý chÆt chÏ
theo ®Þnh møc tiªu hao cña Tæng c«ng ty ®· ban hµnh trong c¸c kh©u: dù tr÷ cÊp
ph¸t vµ thanh to¸n, ®ång thêi ph¶i ®îc theo dâi vµ kiÓm tra, tæ chøc ph©n tÝch thêng xuyªn vµ ®Þnh kú t×nh h×nh thùc hiÖn ®Þnh møc vËt t ®Ó tõ ®ã kh«ng ngõng
hoµn thiÖn hÖ thèng ®Þnh møc, kÞp thêi ng¨n chÆn vµ xö lý nghiªm kh¾c c¸c trêng hîp tiªu hao vËt t vît ®Þnh møc.
+Gi¸ vËt t: CÇn qu¶n lý chÆt chÏ gi¸ mua vËt t ë c¸c kh©u, c¸c chi phÝ gia
c«ng chÕ biÕn, vËn chuyÓn, thu mua nãi trªn ph¶i ®îc theo dâi ®Çy ®ñ trªn ho¸
®¬n, chøng tõ hîp lÖ theo qui ®Þnh cña Bé tµi chÝnh.
Chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh: Tæng c«ng ty cÇn ph¶i hoµn thiÖn c¸c
chÝnh s¸ch vÒ ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n, ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ tµi s¶n vµ ph¬ng ph¸p
tÝnh khÊu hao cho phï hîp.
- Chi phÝ tiÒn l¬ng vµ kho¶n cã tÝnh chÊt l¬ng ph¶i ®îc qu¶n lý chÆt chÏ vµ
®óng môc ®Ých g¾n víi kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp
trªn c¬ së x©y dùng c¸c ®Þnh møc lao ®éng vµ ®¬n gi¸ tiÒn l¬ng hîp lý ®îc c¬
quan cã thÈm quyÒn phª duyÖt. TiÒn l¬ng ph¶i ®¶m b¶o ph¶n ¸nh ®îc gi¸ c¶ cña
hµng ho¸ søc lao ®éng. ChÝnh s¸ch tiÒn l¬ng ph¶i tiÕn tíi c¶i c¸ch theo híng tiÒn
l¬ng, tiÒn thëng cña c¸n bé c«ng nh©n viªn ph¶i g¾n víi kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh
doanh cña doanh nghiÖp vµ n¨ng suÊt lao ®éng cña tõng ngêi. ChÝnh s¸ch tiÒn l¬ng cÇn ph¶i g¾n víi tr¸ch nhiÖm vËt chÊt t¹o ®iÒu kiÖn khuyÕn khÝch ngêi lao
®éng.
Nhµ níc nªn ®Ó Tæng c«ng ty quyÕt ®Þnh c¸c vÊn ®Ò thuª mín, tuyÓn dông
lao ®éng vµ tr¶ l¬ng cho ngêi lao ®éng phï hîp víi ®Æc ®iÓm cña Tæng c«ng ty
vµ ®îc sù ®ång ý cña c¬ quan chøc n¨ng. Nhµ níc kh«ng nªn khèng chÕ møc l¬ng tèi ®a mµ chØ nªn khèng chÕ møc l¬ng tèi thiÓu nh»m ®¶m b¶o ®êi sèng cho
ngêi lao ®éng, cßn møc l¬ng tèi ®a sÏ ®îc quyÕt ®Þnh trªn c¬ së hiÖu qu¶ s¶n
xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp.
- Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c: Tæng c«ng ty nªn bá qui ®Þnh khèng chÕ møc chi
cho qu¶ng c¸o, tiÕp thÞ, khuyÕn m·i cho c¸c ho¹t ®éng kinh doanh, c¸c kho¶n
chi tiÕp t©n kh¸nh tiÕt, giao dÞch, ®èi ngo¹i vµ chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c ë møc
kh«ng vît qu¸ 5% trªn tæng chi phÝ thùc tÕ trong kú thÊp h¬n qui ®Þnh cña Nhµ
níc (møc qui ®Þnh cña Nhµ níc lµ 6%) nh hiÖn nay, bëi v× trong ®iÒu kiÖn héi
nhËp vµ c¹nh tranh gay g¾t th× chi phÝ nµy cµng lín. Nhµ níc vµ Tæng c«ng ty
18
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
nªn ®Ó cho doanh nghiÖp tù quyÕt ®Þnh, chØ xem xÐt qu¶n lý tÝnh hîp lÖ cña c¸c
kho¶n chi vµ g¾n víi kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp.
2.3.3. §èi víi c¬ chÕ qu¶n lý vµ ph©n phèi lîi nhuËn
Lîi nhuËn c«ng ty mÑ bao gåm lîi nhuËn cña c¸c c«ng ty trùc thuéc c«ng
ty mÑ vµ cña c¸c c«ng ty con. ChÝnh s¸ch qu¶n lý vµ ph©n phèi lîi nhuËn cÇn
ph¶i hoµn thiÖn theo híng giao quyÒn tù chñ h¬n n÷a cho c«ng ty mÑ vµ b¶n th©n
cña c¸c doanh nghiÖp trong TËp ®oµn theo híng khuyÕn khÝch dïng phÇn lín lîi
nhuËn sau thuÕ cho tÝch luü më réng s¶n xuÊt kinh doanh cña tËp ®oµn. Nhµ níc
sÏ giao chØ tiªu møc lîi tøc ph¶i nép (ngoµi thuÕ) cho c«ng ty mÑ vµ c«ng ty mÑ
®îc toµn quyÒn sö dông lîi nhuËn cßn lµi sau khi ®· thùc hiÖn ®Çy ®ñ nghÜa vô
víi Nhµ níc.
ViÖc ph©n chia lîi nhuËn sau thuÕ ph¶i ®¶m b¶o lîi Ých cho Nhµ níc víi t
c¸ch lµ chñ ®Çu t. Tæng c«ng ty víi t c¸ch lµ mét ph¸p nh©n kinh tÕ vµ ngêi lao
®éng - ngêi trùc tiÕp tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh t¹o ra cña c¶i
cho x· héi. Kho¶n tiÒn nép vµo ng©n s¸ch hay dïng ®Ó ®Çu t thªm vµo tËp ®oµn
®îc coi nh kho¶n l·i cña cæ phÇn cña Nhµ níc trong tËp ®oµn. §Ó chuyÓn sang
m« h×nh TËp ®oµn th× TVN cÇn qui ®Þnh cô thÓ h¬n n÷a vÒ chÕ ®é ph©n phèi lîi
nhuËn cña c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn phï hîp víi tõng lo¹i h×nh kinh doanh. ChÕ ®é
qu¶n lý lîi nhuËn còng ®îc ®æi míi theo híng c«ng ty con sÏ trùc tiÕp thùc hiÖn
nghÜa vô víi Ng©n s¸ch Nhµ níc. Sau khi thùc hiÖn nghÜa vô víi Nhµ níc, phÇn
lîi nhuËn cßn l¹i c«ng ty con còng ®îc chñ ®éng sö dông, cô thÓ lµ:
- C«ng ty con lµ c«ng ty TNHH 1 thµnh viªn: c«ng ty mÑ sÏ ®iÒu tiÕt mét
phÇn lîi nhuËn sau thuÕ hµng n¨m cña c«ng ty con theo tû lÖ quy ®Þnh. PhÇn cßn
l¹i trÝch lËp c¸c quü theo qui ®Þnh.
- C¸c c«ng ty con lµ c«ng ty cæ phÇn hay liªn doanh: Lîi nhuËn sau thuÕ
hµng n¨m (sau khi ®· trõ ®i lîi nhuËn kh«ng chia) sÏ ®îc chuyÓn vÒ c«ng ty mÑ
theo tû lÖ vèn gãp. PhÇn cßn l¹i c«ng ty ®îc sö dông vµ qu¶n lý theo quy ®Þnh
cña ph¸p luËt.
Quy chÕ qu¶n lý lîi nhuËn cña c«ng ty mÑ còng cÇn ®îc quy ®Þnh râ thªm
lµ: C¸c kho¶n lîi nhuËn thu ®îc do viÖc ®Çu t ra ngoµi doanh nghiÖp cña c«ng ty
mÑ nÕu ®· nép thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ë c«ng ty con th× vÉn h¹ch to¸n vµo
lîi nhuËn ho¹t ®éng tµi chÝnh nhng khi tÝnh thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp sÏ ®îc
lo¹i trõ. C¸c kho¶n lîi nhuËn c«ng ty mÑ ®Ó l¹i cho c«ng ty con bæ sung thªm
vèn còng ph¶i h¹ch to¸n vµo l¬Þ nhuËn ho¹t ®éng tµi chÝnh, ®ång thêi h¹ch to¸n
t¨ng vèn cña chñ së h÷u vµ t¨ng vèn ®Çu t ra ngoµi doanh nghiÖp.
MÆt kh¸c, cïng víi viÖc chuyÓn ®æi tõ m« h×nh Tæng c«ng ty sang m«
h×nh tËp ®oµn th× còng ph¶i gi¶i quyÕt c¬ chÕ h×nh thµnh vµ sö dông c¸c quü phï
hîp víi m« h×nh tËp ®oµn. Trong TËp ®oµn c¸c c«ng ty thµnh viªn lµ nh÷ng
doanh nghiÖp cã t c¸ch ph¸p nh©n nhng l¹i bÞ kiÓm so¸t bëi c¸c c«ng ty mÑ, do
®ã c¸c c«ng ty mÑ cã thÓ kiÓm so¸t c¸c quÜ th«ng qua chÝnh s¸ch, ®iÒu lÖ cña
TËp ®oµn. Tuy nhiªn, TËp ®oµn kh«ng nªn ¸p ®Æt hoµn toµn qui ®Þnh vÒ viÖc h×nh
thµnh vµ sö dông c¸c quü theo môc tiªu cña TËp ®oµn mµ cã sù hµi hoµ vÒ lîi Ých
gi÷a c¸c chñ thÓ cã liªn quan.
§Ó ®¶m b¶o khuyÕn khÝch kÞp thêi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh
cã hiÖu qu¶. Chñ ®éng x©y dùng c¸c quü ®Çu t tµi chÝnh, lµnh m¹nh ho¸ t×nh
h×nh tµi chÝnh, lîi nhuËn cña c«ng ty mÑ sau khi ®· nép thuÕ thu nhËp sÏ sö dông
nh sau:(1)Tríc hÕt lµ bï ®¾p c¸c kho¶n lç n¨m tríc ®· hÕt thêi h¹n ®îc trõ vµo
lîi nhuËn tríc thuÕ. Sau khi ®· bï ®¾p hÕt kho¶n lç nµy míi ®îc sö dông sè lîi
nhuËn cßn l¹i vµo c¸c viÖc kh¸c; (2) trÝch theo tû lÖ phÇn tr¨m lîi nhuËn sau thuÕ
sau khi ®· trõ ®i kho¶n (1) nãi trªn ®Ó lËp quü dù phßng tµi chÝnh vµ quü dù
19
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
phßng trî cÊp mÊt viÖc lµm cho ngêi lao ®éng trong c«ng ty; (3) cho phÐp trÝch
lîi nhuËn theo tû lÖ phÇn tr¨m sau thuÕ sau khi ®· trõ ®i kho¶n (1) vµ (2) ë trªn
®Ó lËp quü khen thëng, phóc lîi cho lao ®éng trong c«ng ty; (4) trÝch theo tû lÖ
phÇn tr¨m sè lîi nhuËn sau thuÕ sau khi ®· trõ ®i kho¶n (1) vµ (2) ë trªn ®Ó lËp
quü khen thëng TG§ c«ng ty; Sè lîi nhuËn cßn l¹i (nÕu cßn) sÏ ®îc bæ sung vµo
vèn ®iÒu lÖ cña c«ng ty mÑ.
Nh vËy, vÒ c¬ b¶n t¹i c«ng ty mÑ vµ c¸c c«ng ty con vÉn trÝch lËp c¸c quü
nh hiÖn nay bao gåm: Quü dù phßng tµi chÝnh, quü dù phßng trî cÊp mÊt viÖc
lµm, quü khen thëng, quü phóc lîi, quü nghiªn cøu khoa häc.
2.3.4. Thùc hiÖn c¬ chÕ thëng ph¹t trong qu¶n lý thu, chi phÝ vµ lîi nhuËn
trong tËp ®oµn
ChuyÓn sang m« h×nh tËp ®oµn, nghÜa lµ chuyÓn tõ mèi liªn hÖ hµnh chÝnh
sang mèi liªn hÖ vÒ tµi chÝnh. Mäi quyÒn lîi cña ngêi lao ®éng sÏ g¾n liÒn víi
hiÖu qu¶ kinh tÕ mµ hä mang l¹i. ChuyÓn sang m« h×nh míi ®ång nghÜa víi viÖc
qu¶n lý theo c¬ chÕ míi. Gi¸m ®èc ®îc thö nghiÖm theo híng thuª vµ ph¶i chÞu
tr¸ch nhiÖm vÒ mäi quyÕt ®Þnh cña m×nh, nÕu doanh nghiÖp lµm ¨n kh«ng cã
hiÖu qu¶ th× bÞ ph¹t vµ cã thÓ buéc ph¶i th«i viÖc.
Tuy nhiªn, ®Ó g¾n liÒn tr¸ch nhiÖm víi quyÒn lîi cña ngêi lao ®éng th× cÇn
cã c¬ chÕ thëng ph¹t nghiªm minh. Trong TËp ®oµn sÏ h×nh thµnh quü khen thëng (Tæng) Gi¸m ®èc nh»m g¾n liÒn quyÒn lîi, tr¸ch nhiÖm cña hä víi hiÖu qu¶
s¶n xuÊt kinh doanh (mµ cô thÓ lµ lîi nhuËn hµng n¨m) cña doanh nghiÖp. NÕu
doanh nghiÖp lµm ¨n hiÖu qu¶, hä sÏ ®îc khen thëng g¾n liÒn víi lîi Ých vËt chÊt;
ngîc l¹i, nÕu doanh nghiÖp lµm ¨n kh«ng hiÖu qu¶ (thua lç) hä sÏ ph¶i tù chÞu
tr¸ch nhiÖm vµ båi hoµn nh÷ng thiÖt h¹i vËt chÊt mµ c¸c nh©n hä g©y ra. Cã nh
vËy, ch¾c ch¾n c¸c nhµ qu¶n lý sÏ thùc sù g¾n tr¸ch nhiÖm cña m×nh khi ®iÒu
hµnh doanh nghiÖp, sÏ kh«ng cßn t×nh tr¹ng sö dông tiÒn Nhµ níc kÐm hiÖu qu¶
nh hiÖn nay.
Bªn c¹nh viÖc thëng ph¹t nhµ qu¶n lý th× c«ng ty mÑ vµ trong tõng c«ng ty
còng cÇn x©y dùng mét quy chÕ khen thëng, kû luËt g¾n liÒn víi hiÖu qu¶ cña
nh÷ng ngêi lao ®éng. Nh÷ng ngêi lao ®éng sÏ ®îc khen thëng phô thuéc vµo
nh÷ng kÕt qu¶ mµ hä mang l¹i (nh tiÕt kiÖm chi phÝ, nh÷ng biÖn ph¸p lµm t¨ng
doanh thu ...); nhng ®ång thêi hä ph¶i chÞu kû luËt nÕu ®Ó xÈy ra nh÷ng thiÖt h¹i
(chi tiªu kh«ng ®óng lµm gi¶m doanh thu...) ¶nh hëng ®Õn kÕt qu¶ chung cña
toµn c«ng ty. ChÕ ®é thëng ph¹t nghiªm minh g¾n liÒn víi hiÖu qu¶ mµ hä mang
l¹i gióp lo¹i bá ®îc t×nh tr¹ng “b×nh qu©n chñ nghÜa” vÉn tån t¹i trong c¸c doanh
nghiÖp nhµ níc vµ ch¾c ch¾n sÏ gióp doanh nghiÖp ph¸t triÓn bëi ngêi lao ®éng
sÏ g¾n tr¸ch nhiÖm vµ quyÒn lîi cña hä víi sù sèng cßn cña doanh nghiÖp.
2.4. §iÒu kiÖn thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p
2.4.1 KiÕn nghÞ víi Nhµ níc
2.4.1.1. Nhµ níc cÇn tiÕp tôc hoµn thiÖn m«i trêng kinh doanh, t¹o ®iÒu kiÖn
c¹nh tranh c«ng b»ng, b×nh ®¼ng vµ thùc sù trao quyÒn chñ ®éng cho
c¸c doanh nghiÖp.
M«i trêng kinh doanh cã mèi quan hÖ h÷u c¬ ®èi víi sù h×nh thµnh vµ
ph¸t triÓn cña c¸c tæ chøc kinh tÕ. Mét mÆt, víi t c¸ch lµ doanh nghiÖp ho¹t ®éng
trong m«i trêng cô thÓ. TËp ®oµn kinh doanh chÞu sù t¸c ®éng cña nhiÒu nh©n tè
trong m«i trêng kinh doanh vµ b¶n th©n c¸c tËp ®oµn kinh doanh ph¶i thÝch øng
víi ®iÒu kiÖn ®ã. MÆt kh¸c, c¸c tËp ®oµn kinh doanh còng cã t¸c ®éng trë l¹i vµ
cã ¶nh hëng nhÊt ®Þnh lµm thay ®æi m«i trêng kinh doanh. Do vËy, c¸c ®iÒu kiÖn
vÒ m«i trêng ph¸p lý, kinh tÕ vµ x· héi cÇn thay ®æi cho phï hîp.
20
.DOC 
28 
72 
59 
