Tài liệu Áp dụng phương pháp dạy học thảo luận nhóm vào giảng dạy Sinh học lớp 10 cơ bản

SKKN năm học 2010 - 2011 GV: Nguyễn Mạnh Cường - THPT số 1 Văn Bàn tỉnh Lào Cai PhÇn I. më ®Çu 1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tμi. Trong v¨n b¶n “ ChiÕn l−îc ph¸t triÓn gi¸o dôc” do thñ t−íng chÝnh phñ Phan V¨n Kh¶i phª duyÖt, ®· nhËn ®Þnh “ Sau gÇn 15 n¨m ®æi míi, gi¸o dôc ViÖt Nam ®· ®¹t ®−îc nh÷ng thµnh tùu quan trong nh−ng cßn nh÷ng yÕu kÐm, bÊt cËp”. Trong nh÷ng ®iÓm yÕu kÐm bÊt cËp cña nÒn gi¸o dôc ViÖt Nam, cã sù yÕu kÐm vÒ: “ Ch−¬ng tr×nh, gi¸o tr×nh, ph−¬ng ph¸p gi¸o dôc chËm ®æi míi, chËm hiÖn ®¹i ho¸”. Mét trong nh÷ng ®Ò xuÊt cña “ChiÕn l−îc ph¸t triÓn gi¸o dôc” lµ: “ §æi míi vµ hiÖn ®¹i ho¸ ph−¬ng ph¸p gi¸o dôc. ChuyÓn tõ viÖc truyÒn ®¹t tri thøc thô ®éng, thÇy gi¶ng, trß ghi sang h−íng dÉn ng−êi häc chñ ®éng t− duy trong qu¸ tr×nh tiÕp cËn tri thøc; d¹y cho ng−êi häc ph−¬ng ph¸p tù häc, tù thu nhËn th«ng tin mét c¸ch cã hÖ thèng vµ cã t− duy ph©n tÝch, tæng hîp; ph¸t triÓn n¨ng lùc cña mçi c¸c nh©n; t¨ng c−êng tÝnh chñ ®éng, tÝnh tù chñ cña häc sinh”. ChÝnh v× thÕ ngµnh gi¸o dôc ®· tiÕn hµnh ®æi míi ph−¬ng ph¸p gi¸o dôc d¹y häc theo h−íng ph¸t huy tÝnh tÝch cùc, chñ ®éng, tù gi¸c cña ng−êi häc. Trong c¸c ph−¬ng ph¸p d¹y häc theo h−íng tÝch cùc b¶n th©n t«i ®· ¸p dông trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y vµ nhËn thÊy ph−¬ng ph¸p d¹y häc th¶o luËn nhãm lµ ph−¬ng ph¸p t−¬ng ®èi phï hîp víi t×nh h×nh thùc tÕ gi¶ng d¹y cña bé m«n trong nhµ tr−êng. ChÝnh vÞ vËy b¶n th©n t«i d· chän ®Ò tµi s¸ng kiÕn kinh nghiÖm “ øng dông ph−¬ng ph¸p d¹y häc th¶o luËn nhãm vµo gi¶ng d¹y Sinh häc 10 c¬ b¶n t¹i tr−êng phæ th«ng”. 2. T×nh h×nh nghiªn cøu. Víi ®Ò tµi nghiªn cøu vÒ ®æi míi ph−¬ng ph¸p d¹y häc ®· cã rÊt nhiÒu nhµ khoa häc, nhµ s− ph¹m nghiªn cøu nh− TS. NguyÔn Phóc ChØnh, TS. NguyÔn V¨n Hång - Gi¶ng viªn khoa Sinh-KTNN tr−êng §¹i häc s− ph¹m Th¸i Nguyªn. PGS-TS §Æng Thµnh H−ng- Viªn chiÕn l−îc vµ ch−¬ng tr×nh gi¸o dôc…..C¸c ®Ò tµi nghiªn cøu trªn chñ yÕu x©y dùng c¬ së lý luËn cña ph−¬ng ph¸p d¹y häc, ®Ó ¸p dông vµo gi¶ng d¹y t¹i ®¬n gi¸o viªn cÇn øng dông mét c¸ch linh ho¹t, phï hîp víi ®èi t−îng häc sinh, víi ®iÒu kiÖn cña ®¬n vÞ. V× vËy b¶n th©n t«i ®· chän ®Ò tµi nghiªn cøu vµ ®−a ra nh÷ng kinh nghiÖm cña b¶n th©n vÒ viÖc ¸p dông ph−¬ng ph¸p dþ häc th¶o luËn nhãm víi ®èi t−îng häc sinh tr−êng THPT sè 1 V¨n Bµn. 3. Môc ®Ých vμ nhiÖm vô cña s¸ng kiÕn. 3.1 Môc ®Ých nghiªn cøu. - §¸nh gi¸ ®−îc hiÖu qu¶ cña viÖc sö dông ph−¬ng ph¸p d¹y häc th¶o luËn nhãm vµo gi¶ng d¹y m«n Sinh häc t¹i tr−êng THPT. - §−a ra nh÷ng ý kiÕn ®¸nh gi¸ cña b¶n th©n vÒ hiÖu qu¶ ¸p dông ph−¬ng ph¸p th¶o luËn nhãm vµo d¹y häc sinh häc t¹i tr−êng THPT. SKKN năm học 2010 - 2011 GV: Nguyễn Mạnh Cường - THPT số 1 Văn Bàn tỉnh Lào Cai 3.2 NhiÖm vô cña ®Ò tμi. - Nªu lªn ®−îc c¸ch thøc, ph−¬ng ph¸p tæ chøc d¹y häc theo ph−¬ng ph¸p th¶o luËn nhãm trong nhµ tr−êng phæ th«ng. - ThiÕt kÕ, tæ chøc giê d¹y theo ph−¬ng ph¸p th¶o luËn nhãm, ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ thu ®−îc cña viÖc ¸p dông ph−¬ng ph¸p d¹y häc th¶o luËn nhãm trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y t¹i ®¬n vÞ. 4. §èi t−îng vμ ph¹m vi nghiªn cøu. 4.1 §èi t−îng nghiªn cøu. Häc sinh thuéc líp 10 tr−êng THPT sè 1 V¨n Bµn, häc m«n Sinh häc theo ch−¬ng tr×nh s¸ch gi¸o khoa chuÈn. §èi t−îng häc sinh ®−îc lùa chän cã tr×nh ®é nhËn thøc kh¸c nhau. 40 häc sinh thuéc líp 10A2 cã tr×nh ®é nhËn thøc kh¸ vµ trung b×nh kh¸, 40 häc sinh thuéc líp 10A5 cã tr×nh ®é nhËn thøc trung b×nh vµ yÕu. 4.2 Ph¹m vi nguyªn cøu. Trong ®Ò tµi do thêi gian cã h¹n nªn b¶n th©n t«i míi nghiªn cøu trong ph¹m vi hÑp: Lý luËn chung mét sè vÊn ®Ò vÒ ph−¬ng ph¸p d¹y häc th¶o luËn nhãm, thiÕt kÕ mét sè phiÕu häc tËp theo tr×nh ®é nhËn thøc cña häc sinh víi 4 bµi tõ bµi sè 3 ®Õn bµi sè 6 trong ch−¬ng tr×nh Sinh häc 10 chuÈn, thiÕt kÕ bµi gi¶ng cho bµi sè 4 Cacbonhy®rat vµ lipit theo ch−¬ng tr×nh c¬ b¶n. 5. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu. 5.1 Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu lý luËn. Trªn c¬ së nh÷ng kiÕn thøc vÒ ®æi míi ph−¬ng ph¸p d¹y häc vµ ph−¬ng ph¸p d¹y häc th¶o luËn nhãm, c¸c v¨n b¶n h−íng dÉn cña c¸c cÊp vÒ ®æi míi ph−¬ng ph¸p d¹y häc ë tr−êng THPT. 5.2 Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu thùc nghiÖm. TiÕn hµnh tæ chøc d¹y häc theo ph−¬ng ph¸p th¶o luËn nhãm ë 02 líp häc sinh khèi 10 tr−êng THPT sè 1 V¨n Bµn, tõ ®ã so s¸nh, nhËn xÐt vµ ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ nghiªn cøu víi 02 líp ®èi chøng cã tr×nh ®é nhËn thøc t−¬ng ®−¬ng, qua ®ã ®Ò ra h−íng nghiªn cøu tiÕp theo. SKKN năm học 2010 - 2011 GV: Nguyễn Mạnh Cường - THPT số 1 Văn Bàn tỉnh Lào Cai PhÇn II. Néi dung I. mét sè vÕ ®Ò chung vÒ ph−¬ng ph¸p d¹y häc theo nhãm. 1. Kh¸i niÖn vÒ ph−¬ng ph¸p th¶o luËn nhãm. a.Kh¸i niÖm. - Th¶o luËn lµ sù trao ®æi ý kiÕn vÒ mét chñ ®Ò gi÷a häc sinh vµ gi¸o viªn, còng nh− gi÷a häc sinh víi nhau. - Ph−¬ng ph¸p d¹y häc theo nhãm lµ ph−¬ng ph¸p ®Æt häc sinh vµo m«i tr−êng häc tËp theo c¸c nhãm ®Ó häc sinh trao ®æi, th¶o luËn vÒ mét chñ ®Ò. b. Môc ®Ých. - Th¶o luËn nh»m khuyÕn khÝch sù ph©n tÝch mét vÊn ®Ò hoÆc c¸c ý kiÕn bµn luËn kh¸c nhau cña häc sinh vµ trong nh÷ng tr−êng hîp nhÊt ®Þnh nã mang l¹i sù thay ®æi th¸i ®é cña nh÷ng ng−êi tham gia. - Môc ®Ých cña d¹y häc theo nhãm: Ph¸t huy tÝnh tÝch cùc, tù gi¸c, kh¶ n¨ng chñ ®éng s¸ng t¹o trong ho¹t ®éng nhËn thøc cña häc sinh, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó mäi ng−êi cïng tham gia chia sÎ kinh nghiÖm, häc hái lÉn nhau, chuÈn bÞ cho ph©n c«ng lao ®éng trong céng ®ång. 2. ý nghÜa cña ph−¬ng ph¸p th¶o luËn. - Gióp häc sinh më réng, ®µo s©u thªm nh÷ng vÊn ®Ò häc tËp trªn c¬ së nh×n nhËn chóng mét c¸ch cã suy nghÜ, ph©n tÝch chóng cã lý lÏ, cã dÉn chøng minh ho¹, ph¸t triÓn ®−îc ãc t− duy khoa häc. - Gióp häc sinh ph¸t triÓn kÜ n¨ng nãi, giao tiÕp, tranh luËn, båi d−ìng c¸c ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu mét c¸ch võa søc. - Th«ng qua th¶o luËn cã thÓ thay ®æi quan ®iÓm cña c¸c nh©n nhê c¸ch lËp luËn l«gÝc trªn c¬ së c¸c sù kiÖn, th«ng tin cña c¸c häc sinh kh¸c trong nhãm, trong líp. - §èi víi gi¸o viªn qu¸ tr×nh th¶o luËn sÏ t¹o ra mèi quan hÖ hai chiÒu gi÷a gi¸o viªn vµ häc sinh, gióp cho gi¸o viªn n¾m ®−îc hiÖu qu¶ gi¸o dôc vÒ c¸c mÆt nhËn thøc, th¸i ®é, quan ®iÓm, xu h−íng hµnh vi cña häc sinh. - Tuy nhiªn ph−¬ng ph¸p th¶o luËn nhãm cÇn cã ng−êi l·nh ®¹o tµi n¨ng, cã thÓ mÊt nhiÒu thêi gian vµ sù ho¹t ®éng cña häc sinh kh«ng ®ång ®Òu. 3. H−íng dÉn thùc hiÖn ph−¬ng ph¸p th¶o luËn trong d¹y häc sinh häc. §Ó th¶o luËn ®¹t kÕt qu¶ tèt, gi¸o viªn cÇn quan t©m ®Õn c¸c kh©u: - ChuÈn bÞ th¶o luËn. - TiÕn hµnh th¶o luËn. - Tæng kÕt th¶o luËn. a. ChuÈn bÞ néi dung th¶o luËn. - VÊn ®Ò thø nhÊt: GV cÇn chän ®Ò tµi thÝch hîn ®Ó häc sinh th¶o luËn. Nh÷ng bµi cho häc sinh th¶o luËn lµ nh÷ng bµi kh«ng khã vÒ mÆt néi dung nh−ng ®−îc nhiÒu ng−êi quan t©m. cã nhiÒu c¸ch gi¶i quyÕt kh¸c nhau. NhÊt thiÕt kh«ng nªn chän nh÷ng vÊn ®Ò mµ c¸ch gi¶i quyÕt ®· râ. SKKN năm học 2010 - 2011 GV: Nguyễn Mạnh Cường - THPT số 1 Văn Bàn tỉnh Lào Cai - VÊn ®Ò thø hai: Khi chän ®Ò tµi th¶o luËn cÇn nghiªn cøu xem häc sinh biÕt g×, c¶m thÊy g×, sÏ suy nghÜ g× vÒ chñ ®Ò sÏ nªu ra. - Khi ®· chän ®−îc vÊn ®Ò th¶o luËn ®óng yªu cÇu, gi¸o viªn cÇn b¸o cho häc sinh chuÈn bÞ, ý kiÕn ph¸t biÓu cña häc sinh ph¶i ghi ra giÊy. b, TiÕn hμnh th¶o luËn. - Ng−êi h−ìng dÉn cã thÓ lµ gi¸o viªn hay häc sinh ( th«ng th−êng lµ gi¸o viªn). - Trong th¶o luËn gåm c¸c b−íc sau: + Më ®Çu th¶o luËn: Th«ng b¸o chñ ®Ò th¶o luËn, quy tr×nh t¶o luËn vµ thñ tôc th¶o luËn. + H−íng dÉn th¶o luËn: Phô thuéc vµo mèi quan hÖ gi÷a gi¸o viªn vµ häc sinh, ®iÒu kiÖn c¬ së vËt chÊt cña nhµ tr−êng vµ chñ ®Ò th¶o luËn. Gi¸o viªn cÇn chó ý tíi sù tham gia cña mçi cã nh©n häc sinh, gi¸o viªn ph¶i chó ý l¾ng nghe nh÷ng ®iÒu hoc sinh nãi ®Ó hiÓu häc ®Þnh nãi g×. Gi¸o viªn còng cÇn ph¶i biÕt kÕt thóc th¶o luËn khi phÇn lín häc sinh ®· trao ®æi ý kiÕn. + Tæng kÕt th¶o luËn. c. Tæng kÕt th¶o luËn. Gi¸o viªn ph¶i tæng kÕt ®−îc nh÷ng ý kiÕn tham gia mét c¸ch cã hÖ thèng vµ tham gia ý kiÕn vÒ nh÷ng ®iÒu ch−a thèng nhÊt, bæ sung thªm nh÷ng ý cÇn thiÕt, ®¸nh gi¸ c¸c ý kiÕn ph¸t biÓu. d, C¸c h×nh thøc th¶o luËn. - Th¶o luËn theo nhãm nhá: Mçi nhãm gåm 4-6 häc sinh, h×nh thøc nµy gióp häc sinh tham gia mét c¸ch tho¶ m¸i h¬n trong qu¸ tr×nh th¶o luËn. - Th¶o luËn c¶ líp: Cã thÓ ®−îc tiÕn hµnh nh»m t¨ng sè l−îng häc sinh, t¨ng gi¸ trÞ nhËn thøc, thóc ®Èy viÖc suy nghÜ cã phª ph¸n cña häc sinh. Tuy nhiªn tÝnh tÝch cùc cña häc sinh kh«ng cao. e, C¸c ®iÒu kiÖn th¶o luËn. - KÝch th−íc phßng häc: Cã liªn quan ®Õn kho¶ng kh«ng gian cña mçi nhãm vµ sù x¾p xÕp chç ngåi tõ ®ã ¶nh h−ëng ®Õn chÊt l−îng cña ho¹t ®éng th¶o luËn. - Thêi gian th¶o luËn: Gi¸o viªn cÇn c©n nh¾c gi÷a viÖc ®¶m b¶o môc tiªu víi thêi gian quy ®Þnh. - Trang thiÕt bÞ cña nhµ tr−êng. - Tr×nh ®é nhËn thøc cña häc sinh 4. C¸ch tæ chøc häc sinh häc tËp theo nhãm. a, Tæ ch−c häc sinh häc tËp theo nhãm cã thÓ theo c¸c b−íc d−íi ®©y. B−íc 1: Lµm viÖc chung c¶ líp. Gi¸o viªn nªu vÊn ®Ò, x¸c ®Þnh nhiÖm vô nhËn thøc cho häc sinh vµ tæ chøc c¸c nhãm häc sinh, giao nhiÖm vô cho mçi nhãm, h−íng dÉn c¸ch lµm viÖc cña nhãm. B−íc 2: Lµm viÖc theo nhãm. Trao ®æi, th¶o luËn trong nhãm hoÆc ph©n c«ng trong nhãm, c¸ nh©n lµm viÖc ®éc lËp råi trao ®æi trong nhãm. Cö ®¹i diÖn tr×nh bµy kÕt qu¶ cña nhãm. SKKN năm học 2010 - 2011 GV: Nguyễn Mạnh Cường - THPT số 1 Văn Bàn tỉnh Lào Cai B−íc 3: Th¶o luËn tæng kÕt tr−íc líp. C¸c nhãm lÇn l−ît b¸o c¸o kÕt qu¶ th¶o luËn. Sau ®ã gi¸o viªn tiÕn hµnh cho th¶o luËn chung c¶ líp, cuèi cïng gi¸o viªn tæng kÕt, ®Æt vÊn ®Ò tiÕp theo. b, C¸ch chia nhãm vμ chia nhiÖm vô cho c¸c nhãm häc sinh. Cã thÓ chia ngÉu nhiªn hay theo chñ ®Þnh dù vµo mÞc ®Ých ho¹t ®éng cña nhãm. Sè l−îng thµnh viªn trong nhãm phô thuéc vµo nhiÖm vô bµi häc còng nh− trang thiÕt bÞ d¹y häc vèn cã. ViÖc giao nhiÖm vô cho häc sinh cã thÓ theo nhiÒu c¸ch nh−: Nhãm ®ång viÖc, nhãm chuyªn s©u. c. C¸ch tiÕn hμnh ho¹t ®éng theo nhãm. - Mçi nhãm cö ra mét nhãm tr−ëng vµ mét th− kÝ. - C¶ nhãm tiÕn hµnh th¶o luËn. - Nhãm tr−ëng dÉn r¾t buæi th¶o luËn. - Th− kÝ nghi l¹i néi dung th¶o luËn cña nhãm. - §¹i diÖn nhãm lªn tr×nh bµy ý kiÕn th¶o luËn cña nhãm. SKKN năm học 2010 - 2011 GV: Nguyễn Mạnh Cường - THPT số 1 Văn Bàn tỉnh Lào Cai Ii.øng dông d¹y häc th¶o luËn nhãm vμo thiÕt kÕ phiÕu häc tËp trong d¹y häc sinh häc 10. ThiÕt kÕ phiÕu häc tËp cho ho¹t ®éng d¹y häc th¶o luËn ®Ó d¹y bµi sè 3 ®Õn bµi sè 6 SGK sinh häc 10. Do tr×nh ®é nhËn thøc cña häc sinh ë c¸c líp lµ kh«ng ®ång ®Òu nhau, do ®ã trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y gi¸o viªn cÇn l−u ý: C¸ch thiÕt kÕ phiÕu häc tËp cho ho¹t ®éng th¶o luËn nhãm phï hîp víi ®èi t−îng häc sinh. §Ó bµi gi¶ng thu ®−îc kÕt qu¶ cao nhÊt. Sau ®©y t«i xin ®−a ra mét sè mÉu phiÕu th¶o luËn trong d¹y häc ch−¬ng I phÇn II sinh häc tÕ bµo - sinh häc 10 c¬ b¶n cho hai ®èi t−îng häc sinh trung b×nh( Tb) - yÕu vµ trung b×nh kh¸ - kh¸. 1. ThiÕt kÕ phiÕu häc tËp cho bμi sè 3- C¸c nguyªn tè hãa häc. PhÇn II- N−íc vμ vai trß cña n−íc trong tÕ bμo sèng. a. PhiÕu th¶o luËn nhãm cho häc sinh Tb - yÕu: H·y ®äc s¸ch gi¸o khoa vµ hoµn thµnh phiÕu häc tËp sau: Ph©n tö n−íc ®−îc cÊu t¹o tõ….(1)…¤xi liªn kÕt víi …(2)…Hi®r« b»ng liªn kÕt…..(3)…..; Do ®«i elªchtron dïng chung lÖch vÒ phÝa …..(4)…..nªn ph©n tö n−íc cã tÝnh ph©n…..(5)…... b. PhiÕu th¶o luËn nhãm cho häc sinh Tb kh¸- kh¸: §äc s¸ch gi¸o khoa vµ vËn dông kiÕn thøc b¶n th©n tr¶ lêi c©u hái sau: C©u 1: Nªu cÊu t¹o cña ph©n tö n−íc? Gi¶i thÝch t¹i sao n−íc cã tÝnh ph©n cùc? C©u 2: T¹i sao n−íc ®¸ næi trªn n−íc th−êng? Cho biÕt hËu qu¶ khi cho tÕ bµo sèng vµo ng¨n ®¸ tñ l¹nh? C©u 3: Gi¶i thÝch t¹i sao con nhÖn l¹i ch¹y ®−îc trªn mÆt n−íc? 2. a. ThiÕt kÕ phiÕu häc tËp cho bμi sè 4- Cacbonhi®rat vμ Lipit. PhiÕu th¶o luËn nhãm cho häc sinh Tb - yÕu: H·y ®äc s¸ch gi¸o khoa vµ hoµn thµnh phiÕu häc tËp sau: - Nªu cÊu t¹o chung cña cacbonhi®rat? - ThÕ nµo lµ ®−êng ®¬n? ®−¬ng ®«i? ®−êng ®a? b. PhiÕu th¶o luËn nhãm cho häc sinh Tb kh¸ - kh¸: §äc s¸ch gi¸o khoa vµ hoµn thiÖn b¶ng sau: SKKN năm học 2010 - 2011 Néi dung GV: Nguyễn Mạnh Cường - THPT số 1 Văn Bàn tỉnh Lào Cai §Æc ®iÓm Sè l−îng ®¬n ph©n Chøc n¨ng §−êng ……………………… ……………………… ……………………… ……………………… §¬n ……………………… ……………………… ……………………… ……………………… ……………………… ……………………… §«i ……………………… ……………………… ……………………… ……………………… ……………………… ……………………… §a ……………………… ……………………… HoÆc GV cã thÓ sö dông phiÕu häc tËp sau: ……………………… ……………………… ……………………… ……………………… ……………………… ……………………… ……………………… ……………………… ……………………… Néi dung CÊu t¹o Chøc n¨ng Lo¹i lipit Mì Ph«tpholipit Stªr«it S¾c tè vµ Vitamin ……………………………… ……………………………… ……………………………… ……………………………… ……………………………… ……………………………… ……………………………… ……………………………… ……………………………… ……………………………… ……………………………… ……………………………… ……………………………… ……………………………… ……………………………… ……………………………… ……………………………… ……………………………… ……………………………… ……………………………… ……………………………… ……………………………… ……………………………… ……………………………… ……………………………… ……………………………… ……………………………… ……………………………… ……………………………… ……………………………… ……………………………… ……………………………… 3. ThiÕt kÕ phiÕu häc tËp cho bμi sè 5- Pr«tªin. a PhiÕu th¶o luËn nhãm cho häc sinh Tb -yÕu: H·y ®äc s¸ch gi¸o khoa vµ hoµn thµnh phiÕu häc tËp sau: PhiÕu sè 1. SKKN năm học 2010 - 2011 GV: Nguyễn Mạnh Cường - THPT số 1 Văn Bàn tỉnh Lào Cai Pr«tªin cã cÊu t¹o theo nguyªn t¾c…..(1)…., c¸c ®¬n ph©n lµ c¸c…..(2)….. Liªn kÕt víi nhau t¹o thµnh …..(3)….. Sù ®a d¹ng cña prrotªin do sù kh¸c nhau vÒ …..(4)…. vµ …..(5)…..c¸c axit amin. Do vËy chóng cã …..(6) ….. vµ …..(7)…. kh¸c nhau. PhiÕu sè 2. - CÊu tróc bËc mét cña pr«tªin gåm….(1)...chuçi polipeptit d¹ng m¹ch…..(2)… - CÊu tróc bËc hai cña pr«tªin gåm…(3)… chuçi polipeptit d¹ng m¹ch....(4)…. - CÊu tróc bËc ba cña pr«tªin gåm….(5)… chuçi polipeptit d¹ng m¹ch....(6)…. - CÊu tróc bËc bèn cña pr«tªin gåm….(7)… chuçi polipeptit d¹ng m¹ch...(8)…. b. PhiÕu th¶o luËn nhãm cho häc sinh Tb kh¸- kh¸: §äc s¸ch gi¸o khoa vµ hoµn thiÖn b¶ng sau: BËc pr«tªin Néi dung Pr«tªin bËc 1 Pr«tªin bËc 2 Pr«tªin bËc 3 Pr«tªin bËc 4 …………… …………… …………… …………… Sè chuçi p«lipeptit …………… …………… …………… …………… …………… …………… …………… …………… KiÓu so¾n …………… …………… …………… …………… C¸c liªn kÕt …………… …………… …………… …………… …………… …………… …………… …………… 4.ThiÕt kÕ phiÕu häc tËp cho bμi sè 6 - Axitnuclªic. a PhiÕu th¶o luËn nhãm cho häc sinh Tb -yÕu: §äc s¸ch gi¸o khoa vµ hoµn thiÖn phiÕu häc tËp sau: 1. ADN cÊu t¹o theo nguyªn t¾c...(1)… Mçi ®¬n ph©n lµ mét...(2)…Mçi nuclª«tit cã cÊu t¹o gåm 3 phÇn lµ: ….(3)..., …(4)…. vµ ….(5)....Baz¬ nitr¬ gåm 4 lo¹i A, T, G, X, c¸c nuclª«tit chØ kh¸c nhau vÒ..(6)... C¸c nuclª«tit liªn kÕt víi nhau t¹o thµnh chuçi….(7)…. 2. Ph©n tö ADN gåm mÊy chuçi? Liªn kÕt bæ xung thÓ hiÖn nh− thÕ nµo? c. PhiÕu th¶o luËn nhãm cho häc sinh Tb kh¸- kh¸: 1. Quan s¸t h×nh 6.1 SGK h·y m« t¶ cÊu tróc cña ph©n tö ADN? 2. §äc s¸ch gi¸o khoa vµ hoµn thiÖn b¶ng sau: Axit nuclªic ADN ARN Néi dung …………………………….. …………………………….. Sè m¹ch, ®Æc ®iÓm …………………………….. …………………………….. m¹ch. …………………………….. …………………………….. Thµnh phÇn cña mét …………………………….. …………………………….. ®¬n ph©n. …………………………….. …………………………….. …………………………….. …………………………….. SKKN năm học 2010 - 2011 GV: Nguyễn Mạnh Cường - THPT số 1 Văn Bàn tỉnh Lào Cai Gi¸o ¸n øng dông. TiÕt sè 4 Ngµy so¹n: ….. Ngµy d¹y: ……. Bμi sè 4 Cacbonhi®rat vμ lipit I, Môc tiªu: Sau khi häc song bµi nµy häc sinh ph¶i. 1, KiÕn thøc. - N¾m ®−îc cÊu tróc hãa häc, chøc n¨ng, vai trß sinh häc cña Cacbonhi®rat. - Gi¶i thÝch ®−îc mét sè hiÖn t−îng cã liªn quan ®Õn hµm l−¬ng ®−êng trong c¬ thÓ. - N¾m ®−îc cÊu tróc hãa häc, chøc n¨ng vµ vai trß sinh häc cña mét sè lo¹i Lipit trong tÕ bµo. - Gi¶i thÝch ®−îc mét sè bÖnh cã liªn quan ®Õn hµm l−îng Lipit. 2, Kü n¨ng. - RÌn luyÖn ®−îc t− duy hÖ thèng, ph©n tÝch, so s¸nh. - H×nh thµnh ®−îc kÜ n¨ng tù häc, lµm viÖc theo nhãm vµ tr×nh bµy tr−íc ®¸m ®«ng. 3, Th¸i ®é. Gi¶i thÝch ®−îc c¸c hiÖn t−îng tù nhiªn theo quan ®iÓm duy vËt ( nh− hiÖn t−îng t¹i sao ¨n mì thùc vËt l¹i kh«ng g©y s¬ v÷a thµnh ®éng m¹ch cßn ¨n më ®éng vËt l¹i g©y bÖnh). II, Ph−¬ng ph¸p vμ ®å dïng d¹y häc. 1, Ph−¬ng ph¸p. Sö dông ph−¬ng ph¸p d¹y häc tÝch cùc th¶o luËn nhãm, kÕt hîp víi hái ®¸p t×m tßi. 2, §å dïng. Trong bµi gi¸o viªn sö dông h×nh vÏ s¬ ®å cÊu t¹o cña mét sè ph©n tö ®−êng vµ c¸c ph©n tö Mì, Ph«tpholipit , 02 phiÕu häc tËp. PhiÕu häc tËp sè 1. Néi dung §Æc ®iÓm Sè l−îng ®¬n ph©n …………………….. …………………….. …………………….. …………………….. …………………….. …………………….. …………………….. …………………….. …………………….. …………………….. …………………….. …………………….. Chøc n¨ng §−êng §¬n §«i §a …………………….. …………………….. …………………….. …………………….. …………………….. …………………….. SKKN năm học 2010 - 2011 GV: Nguyễn Mạnh Cường - THPT số 1 Văn Bàn tỉnh Lào Cai PhiÕu häc tËp sè 2. Néi dung CÊu t¹o Chøc n¨ng Mì ………………………………. ………………………………. ………………………………. …………………………………. ……………………………….… …………………………………. Photpholipit ………………………………. ………………………………. ………………………………. …………………………………. ……………………………….… …………………………………. Stªr«it ………………………………. ………………………………. ………………………………. …………………………………. ……………………………….… …………………………………. S¾c tè vµ Vitamin ………………………………. ………………………………. ………………………………. …………………………………. ……………………………….… …………………………………. Lo¹i lipit III, TiÕn tr×nh bμi gi¶ng. 1, æn ®Þnh tæ chøc. 5 phót. GV æn ®Þnh líp vµ kiÓm tra sÜ sè. *, KiÓm tra bμi cò. C©u 1. Nªu tªn c¸c nguyªn tè hãa häc cÊu t¹o nªn c¬ thÓ sèng? T¹i sao cacbon l¹i lµ nguyªn tè cã vai trß quan träng nhÊt? Gi¶i thÝch t¹i sao ph¶i thay ®æi khÈu phÇn ¨n liªn tôc? C©u 2. Nªu cÊu t¹o vµ ®Æc tÝnh lÝ hãa cña n−íc? Gi¶i thÝch t¹i sao n−íc cã tÝnh ph©n cùc? T¹i sao con nhÖn l¹i ch¹y ®−îc trªn mÆt n−íc? Häc sinh tr¶ lêi c¸c c©u hái, gi¸o viªn nhËn xÐt, ®¸nh gi¸. *, Bμi míi. GV ®Æt vÊn ®Ò vµo bµi míi. Ho¹t ®éng 1: T×m hiÓu vÒ Cacbonhy®rat ( §−êng). – 18 phót. Môc tiªu: Sau khi häc song häc sinh ph¶i. - N¾m ®−îc cÊu tróc hãa häc, chøc n¨ng vµ vai trß sinh häc cña Cacbonhi®rat trong tÕ bµo. - Gi¶i thÝch ®−îc mét sè hiÖn t−îng cã liªn quan ®Õn hµm l−îng ®−êng trong c¬ thÓ. Néi dung bμi day: SKKN năm học 2010 - 2011 GV: Nguyễn Mạnh Cường - THPT số 1 Văn Bàn tỉnh Lào Cai Ho¹t ®éng cña thÇy- trß GV: Yªu cÇu häc sinh ®äc SGK vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái: - Ph©n tö ®−êng cÊu t¹o chñ yÕu tõ c¸c nguyªn tè nµo? - §−êng gåm c¸c lo¹i nµo? HS: §äc SGK tr¶ lêi c¸c c©u hái. GV: Chia líp thµnh 6 nhãm nhá tiÕn hµnh ho¹t ®éng th¶o luËn nhãm, yªu cÇu c¸c nhãm häc sinh ®äc SGK hoµn thµnh phiÕu häc tËp sè 1: GV: yªu cÇu häc sinh chÈn bÞ trong 10 phót. HS: NhËn nhiÖm vô tõ gi¸o viªn, æn ®Þnh nhãm, ph©n c«ng nhiÖm vô c¸c thµnh viªn trong nhãm. Nhãm tr−ëng ®iÒu hµnh nhãm th¶o luËn vµ thèng nhÊt néi dung th¶o luËn cña nhãm. Gv : Quan s¸t qu¸ tr×nh thùc hiÖn cña c¸c nhãm, yªu cÇu ®¹i diÖn häc sinh ë 6 nhãm nªn tr×nh bµy ý kiÕn cßn c¸c nhãm kh¸c quan s¸t bæ sung. Cuèi cïng gi¸o viªn chuÈn hãa kiÕn thøc. HS: Hoµn thiÖn néi dung kiÕn thøc. Néi dung I. CACBONHY§RAT ( §¦êNG). 1. CÊu tróc hãa häc: - CÊu t¹o : Lµ hîp chÊt h÷u c¬ ®−îc cÊu t¹o chñ yÕu tõ 3 nguyªn tè C, H, O. - Bao gåm: §−¬ng ®¬n, ®−êng ®«i, ®−êng ®a. a. §−êng ®¬n. - Trong ph©n tö cã tö 3 – 7 C. Cã cÊu t¹o m¹ch th¼ng hoÆc m¹ch vßng. - VÝ dô: Gluc«z, Fruct«z. b. §−êng ®«i. - Do hai ph©n tö ®−êng ®¬n liªn kÕt l¹i víi nhau. - VÝ dô: Gluc«z liªn kÕt víi Fruct«z t¹o thµnh ®−êng Saccar«z. c. §−êng ®a. - Gåm rÊt nhiÒu ®−êng ®¬n liªn kÕt l¹i víi nhau. - VÝ dô: Tinh bét. Xenlul«z, Kitin. 2. Chøc n¨ng . - Lµ nguån n¨ng l−îng dù tr÷ cho tÕ bµo vµ c¬ thÓ. - Lµ thµnh phÇn cÊu t¹o lª tÕ bµo vµ c¸c bé phËn c¬ thÓ. - Liªn kÕt víi pr«tªin t¹o nªn c¸c ph©n GV: Treo tranh vÏ mét sè h×nh ¶nh vÓ tö glic«pr«tªin lµ nh÷ng bé phËn cÊu t¹o ph©n tö c¸c bonhy®rat ®Ó cñng cè kiÕn lªn c¸c thµnh phÇn kh¸c nhau cña tÕ bµo. thøc. Ho¹t ®éng 2: T×m hiÓu vÒ Lipit – 17 phót. Môc tiªu: Sau khi häc song häc sinh ph¶i. - N¾m ®−îc cÊu tróc hãa häc, chøc n¨ng vµ vai trß sinh häc cña mét sè lo¹i Lipit trong tÕ bµo. - Gi¶i thÝch ®−îc mét sè bÖnh cã liªn quan ®Õn hµm l−îng Lipit trong c¬ thÓ. Néi dung bμi day: SKKN năm học 2010 - 2011 GV: Nguyễn Mạnh Cường - THPT số 1 Văn Bàn tỉnh Lào Cai Ho¹t ®éng cña thÇy - trß GV: §Æt c©u hái. - Lipit cã cÊu t¹o nh− thÕ nµo?. - Lipit ®−îc chia thµnh nh÷ng lo¹i nµo? HS: VËn dông kiÕn thøc tr¶ lêi c©u hái. GV: KÕt luËn. GV: Yªu cÇu häc sinh ®äc SGK, ®éc lËp lµm viÖc hoµn thµnh phiÕu häc tËp sè 2: GV: Yªu cÇu häc sinh chÈn bÞ trong 7 phót. HS: §äc SGK, vËn dông kiÕn thøc hoµn thiÖn phiÕu häc tËp. GV: Yªu cÇu tõng häc sinh tr×nh bµy kÕt qu¶, c¸c häc sinh cßn l¹i nhËn xÐt vµ bæ sung ý kiÕn: GV: §Æt vÊn ®Ò. Mì lµ lipit ®¬n gi¶n, em h·y nªu cÊu t¹o cña lipit ®¬n gi¶n? Ph©n biÖt sù kh¸c nhau gi÷a lipit thùc vËt víi lipit ®éng vËt. HS: Nghiªn cøu SGK tr¶ lêi c¸c c©u hái. GV: §Æt vÊn ®Ò. Ph«tpholipit, Stªr«it lµ lipit phøc t¹p, h·y nªu sù kh¸c biÖt gi÷a lipit ®¬n gi¶n víi lipit phøc t¹p? HS: So s¸nh sù kh¸c nhau qua phiÕu häc tËp sè 2 tr¶ lêi c©u hái. GV: §Æt c©u hái. Nªu chøc n¨ng chung cña lipit? HS: Dùa vµo chøc n¨ng cña tõng lo¹i lipit trong phiÕu häc tËp vµ rót ra chøc n¨ng chung cña lipit. GV: §Æt c©u hái cñng cè. T¹i sao ng−êi cao tuæi ¨n nhiÒu mì ®éng vËt th−êng bÞ s¬ v÷a thµnh m¹ch? HS: Dùa vµo sù kh¸c nhau cÊu t¹o lipit ®éng vËt víi thùc vËt tr¶ lêi c©u hái. Néi dung II. lipit. - Lipit lµ hîp chÊt h÷u c¬ kh«ng tan trong n−íc mµ chØ tan trong dung m«i h÷u c¬. - Lipit bao gåm lipit ®¬n gi¶n (Mì, dÇu, s¸p) vµ lipit phøc t¹p (Ph«tpholipit, Stªr«it). 1. Lipit ®¬n gi¶n: - Lipit ®¬n gi¶n lµ este cña r−îu vµ axit bÐo: - Lipit ®¬n gi¶n b¸o gåm: Mì, dÇu, s¸p - Lipit thùc vËt gäi lµ dÇu chøa axit bÐo kh«ng no, lipit ®éng vËt gäi lµ mì chøa axit b¸o no. 2. Lipit phøc t¹p: - Lipit phøc t¹p trong ph©n tö ngoµi r−îu vµ axit bÐo cßn cã thªm nhãm ph«tphat vµ mét sè chÊt kh¸c. - Lipit phøc t¹p bao gåm: Ph«tpholipit, Stªr«it (C«lestªrol, axit mËt, «str«gen…) 3. Chøc n¨ng. - Lµ thµnh phÇn cÊu tróc nªn mµng Õ bµo (Ph«tpholipit) - Lµ nguån dù tr÷ n¨ng l−îng cho tÕ bµo ( Mì, dÇu). - Tham gia vµo qu¸ tr×nh ®iÒu hßa trao ®æi chÊt ( Hoocm«n) SKKN năm học 2010 - 2011 GV: Nguyễn Mạnh Cường - THPT số 1 Văn Bàn tỉnh Lào Cai Cñng cè: 5 phót. GV: HÖ thèng l¹i kiÕn thøc vÒ cÊu t¹o vµ chøc n¨ng cña cacbonhy®rat vµ lipit. §Æt c©u hái cñng cè: - T¹i sao khi ®ang ®ãi ¨n mét Ýt ®−êng l¹i kh«ng cã c¶m gi¸c ®ãi n÷a? - T¹i sao ng−êi cao tuæi ¨n nhiÒu mì ®éng vËt th−êng bÞ s¬ v÷a thµnh m¹ch? HS: VËn dông c¸c kiÕn thøc trong bµi tr¶ lêi c¸c c©u hái. GV: C¨n dÆn häc sinh vÒ nhµ häc bµi vµ chuÈn bÞ néi dung bµi sè 5. SKKN năm học 2010 - 2011 GV: Nguyễn Mạnh Cường - THPT số 1 Văn Bàn tỉnh Lào Cai PhÇn III. KÕt luËn. Trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y t«i nhËn thÊy khi ¸p dông ho¹t ®éng th¶o luËn nhãm ®èi víi häc sinh. NÕu néi dung th¶o luËn ®−a ra phï hîp víi häc häc sinh th× c¸c em sÏ tÝch cùc th¶o luËn h¬n, t¨ng tÝnh chñ ®éng cña c¸c em trong qóa tr×nh lÜnh héi trÝ thøc. Cßn khi néi dung th¶o luËn qu¸ khã th× häc sinh sÏ ch¸n n¶n, tá ra bi quan, kh«ng tÝch cùc tham gia th¶o luËn, do ®ã sÏ ¶nh h−ëng ®Õn viÖc lÜnh héi kiÕn thøc cña c¸c em. Cßn khi kiÕn thøc th¶o luËn qu¸ rÔ c¸c em sÏ tá ra chñ quan tõ ®ã sÏ lµm gi¶m høng thó tiÕp thu bµi cña c¸c em vµ còng sÏ ¶nh h−ëng ®Õn kÕt qu¶ lÜnh héi kiÕn thøc cña c¸c em. KÕt qu¶ ¸p dông cña s¸ng kiÕn t¹i ®¬n vÞ. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn t«i ®· theo dâi kÕt qu¶ cña häc sinh ¸p dông s¸ng kiÕn ( líp 10A2 vµ 10A5) so víi häc sinh kh«ng ¸p dông s¸ng kiÕn ( líp 10A1+10A4) trong ®ã c¸c líp 10A1 vµ 10A2 cã tr×nh ®é nhËn thøc t−¬ng ®−¬ng, líp 10A4 vµ 10A5 cã tr×nh ®é nhËn thøc t−¬ng ®−¬ng, kÕt qu¶ cô thÓ: B¶ng 1. KÕt qu¶ XÕp lo¹i SÜ sè XÕp lo¹i giái XÕp lo¹i kh¸ XÕp lo¹i TB XÕp lo¹i yÕu XÕp lo¹i kÐm Líp 10A2 (Líp ¸p dông ®Ò tµi) 40 11/40 (3275%). 17/40 (42.5%) 12/40 (30%) 0 0 B¶ng 2. KÕt qu¶ XÕp lo¹i SÜ sè XÕp lo¹i giái XÕp lo¹i kh¸ XÕp lo¹i TB XÕp lo¹i yÕu XÕp lo¹i kÐm Líp 10A5 (Líp ¸p dông ®Ò tµi) 40 6/40 (15.0%). 14/40(35.0%) 18/40 (45.0%) 2/40(5.0%) 0 Líp 10A1 Ghi chó (Líp kh«ng ¸p dông ®Ò tµi). 40 10/40 (25.0%) 11/40 (27.5%) 12/40 (30.0%) 7/40 (17.5%) 0 Líp 10A4 Ghi chó (Líp kh«ng ¸p dông ®Ò tµi). 40 2/40 (5.0%) 6/40 (15.0%) 23/40 (57.5%) 7/40 (17.5%) 0 Qua b¶ng 1 vµ 2 nhËn thÊy ë c¸c ®èi t−îng häc sinh kh¸c nhau, ®Ò tµi ®Òu cã kÕt qu¶ chuyÓn biÕn tÝch cùc vÒ chÊt l−îng. SKKN năm học 2010 - 2011 GV: Nguyễn Mạnh Cường - THPT số 1 Văn Bàn tỉnh Lào Cai §Ò xuÊt h−íng nghiªn cøu: Do thêi gian cã h¹n b¶n th©n t«i míi chØ nghiªn cøu ®Ò tµi trªn quy m« hÑp víi 04 líp 10 tr−êng THPT sè 1 V¨n Bµn, v× vËy trong nh÷ng n¨m häc tiÕp theo cÇn nghiªn cøu ®Ò tµi trªn quy m« réng h¬n, víi sè líp, sè häc sinh nhiÒu h¬n qua ®ã míi ®¸nh gi¸ ®−îc toµn diÖn vÒ tÝnh x¸c thùc, chÝnh x¸c cña ®Ò tµi. Trªn ®©y lµ kÕt qu¶ b−íc ®Çu nghiªn cøu cña b¶n th©n t«i vÒ viÖc ¸p dông ph−¬ng ph¸p th¶o luËn nhãm trong d¹y häc sinh häc 10. Do thêi gian nghiªn cøu h¹n chÕ nªn ®Ò tµi kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt, rÊt mong sù ®ãng gãp cña c¸c quý thÇy c«. Xin tr©n thµnh c¶m ¬n! Ng−êi viÕt ®Ò tμi NguyÔn M¹nh C−êng SKKN năm học 2010 - 2011 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. GV: Nguyễn Mạnh Cường - THPT số 1 Văn Bàn tỉnh Lào Cai PhÇn IV. Tμi liÖu tham kh¶o. S¸ch gi¸o khoa sinh häc 10 – ChuÈn : Nhµ xuÊt b¶n gi¸o dôc. S¸ch gi¸o khoa sinh häc 10 – N©ng cao: Nhµ xuÊt b¶n gi¸o dôc. S¸ch gi¸o Viªn sinh häc 10 – ChuÈn : Nhµ xuÊt b¶n gi¸o dôc. S¸ch gi¸o viªn sinh häc 10 – N©ng cao: Nhµ xuÊt b¶n gi¸o dôc. Gi¸o ¸n mÉu sinh häc 10: Nhµ xuÊt b¶n gi¸o dôc. H−íng dÉn thùc hiÖn chuÈn kiÕn thøc, kÜ n¨ng m«n Sinh häc 10- Nhµ xuÊt b¶n gi¸o dôc ViÖt Nam. Ph−¬ng ph¸p d¹y häc sinh häc trong nhµ tr−êng phæ th«ng: T¸c gi¶: TS: NguyÔn V¨n Hång, Th¹c sÜ: NguyÔn Thu H»ng - §HSP Th¸i nguyªn. PhÇn V. Phô lôc. Néi dung PhÇn më ®Çu. 1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi. 2. T×nh h×nh nghiªn cøu. 3. Môc ®Ých vµ nhiÖm vô cña s¸ng kiÕn. 4. §èi t−îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu. 5. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu. PhÇn néi dung. I. Mét sè vÊn ®Ò chung vÒ ph−¬ng ph¸p d¹y häc theo nhãm II. øng dông d¹y häc th¶o luËn nhãm trong d¹y häc sinh häc 10 chuÈn. III. KÕt luËn. IV. Tµi liÖu tham kh¶o. trang 1. 1. 1. 1. 2. 2. 3. 6. 14. 16 SKKN năm học 2010 - gi¸ 2011 ®Ò tµi GV:s¸ng NguyễnkiÕn Mạnh kinh Cường -nghiÖm THPT số 1 Văn Bàn tỉnh Lào Cai §¸nh X¸c nhËn cña tæ chuyªn m«n ………………………………… X¸c nhËn cña hiÖu tr−ëng …………………………………………….. ………………………………… …………………………………………….. ………………………………… …………………………………………….. ………………………………… …………………………………………….. ………………………………… …………………………………………….. ………………………………… …………………………………………….. ………………………………… …………………………………………….. ………………………………… …………………………………………….. §¸nh gi¸ cña héi ®ång khoa häc. ………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………..