An toµn
truyÒn m¸u
Nguyªn t¾c chung
• TruyÒn m¸u lµ mét quy tr×nh khÐp kÝn gåm nhiÒu giai
®o¹n trong ®ã truyÒn m¸u l©m sµng lµ kh©u cuèi cïng
nh-ng rÊt quan träng.
• Sö dông m¸u vµ c¸c chÕ phÈm bao gåm: chØ ®Þnh ®iÒu
trÞ ®óng vµ hîp lý m¸u vµ c¸c chÕ phÈm, truyÒn m¸u
vµ c¸c chÕ phÈm ®óng nguyªn t¾c vµ ®óng quy tr×nh,
xö trÝ kÞp thêi vµ chÝnh x¸c c¸c tai biÕn truyÒn m¸u.
• Quy chÕ truyÒn m¸u 2007
Nhãm m¸u ABO
• Kh¸ng nguyªn: kh¸ng nguyªn A vµ kh¸ng nguyªn B.
• Tªn cña nhãm m¸u lµ tªn cña kh¸ng nguyªn cã mÆt
trªn hång cÇu.
• Kh¸ng thÓ: lµ kh¸ng thÓ tù nhiªn, tån t¹i mét c¸ch
liªn tôc ë trong huyÕt thanh cña ng-êi kh«ng cã
kh¸ng nguyªn t-¬ng øng. VÝ dô ng-êi nhãm m¸u B
(kh«ng cã kh¸ng nguyªn A) sÏ cã kh¸ng thÓ chèng A.
§Æc ®iÓm nhãm m¸u hÖ ABO
Nhãm m¸u Kh¸ng nguyªn
trªn bÒ mÆt hång cÇu
A
A
Kh¸ng thÓ
trong huyÕt thanh
Kh¸ng thÓ chèng B
B
B
Kh¸ng thÓ chèng A
AB
A vµ B
Kh«ng cã kh¸ng thÓ
O
Kh«ng cã
Kh¸ng thÓ chèng B
Kh¸ng thÓ chèng B
Nhãm m¸u ABO
• Nhãm A1, A2: Ngoµi kh¸ng nguyªn A b×nh th-êng
(cßn gäi A1) cßn cã kh¸ng nguyªn A2. Ng-êi mang
nhãm A2 nÕu ®-îc truyÒn m¸u A1 cã thÓ sinh kh¸ng
thÓ chèng A1.
• Ng-êi nhãm m¸u O tuy kh«ng cã kh¸ng nguyªn A,
kh¸ng nguyªn B nh-ng thùc tÕ lµ cã kh¸ng nguyªn
H. Kh¸ng nguyªn H cã mÆt ë nh÷ng ng-êi nhãm A,
B, AB vµ nhiÒu nhÊt lµ ë ng-êi nhãm O.
• Ng-êi kh«ng cã kh¸ng nguyªn H ®· ®-îc ph¸t hiÖn
lÇn ®Çu tiªn t¹i Bombay nªn gäi lµ nhãm Bombay.
Ng-êi nhãm Bombay cã kh¸ng thÓ tù nhiªn chèng l¹i
hång cÇu nh÷ng ng-êi nhãm O vµ nhãm A,B , AB.
Nhãm m¸u Rh
• HÖ Rh do 3 cÆp alen qui ®Þnh lµ Dd, C C , E e. Trõ
gen d ®Õn nay ch-a ph¸t hiÖn kh¸ng nguyªn, cßn l¹i
c¸c gen kh¸c ®· cã kh¸ng nguyªn t-¬ng øng.
• Kh¸ng nguyªn D (cßn gäi lµ Rh(+) ) cã mÆt ë ng-êi
mang kiÓu gen DD vµ Dd.
• Kh¸ng thÓ hÖ Rh lµ kh¸ng thÓ miÔn dÞch, cã thÓ xuÊt
hiÖn sau truyÒn m¸u hay ë ng-êi chöa ®Î nhiÒu lÇn:
Ng-êi mÑ Rh (-) mang thai Rh (+) khi chuyÓn d¹ cã
mét Ýt m¸u thai vµo tuÇn hoµn mÑ g©y miÔn dÞch, sinh
kh¸ng thÓ kh¸ng Rh (+) ë mÑ.
C¸c chÕ phÈm m¸u chñ yÕu
M¸u toµn phÇn
Ly t©m 4200 g x 8’ x 24oC
HuyÕt t-¬ng t-¬i
(100-130ml/®v)
Buffy coat (giµu BC, TC)
Pool HT x 2 ®v
§«ng l¹nh - 35oC
HT t-¬i §L
(240-280ml, 2 ®v)
Khèi HC ®Æc
( 130-170ml )
(30 - 50 ml/®v )
DDBQHC
( 50ml )
x 4 ®v
KHC hßa lo·ng
(200ml)
Pool BC, TC
(150-280ml, 4 ®v)
1520 g x 1’50” x 22oC
Ph¸ ®«ng ë nhiÖt ®é 4oC
Khèi tiÓu cÇu
(120-150ml, 4 ®v)
CÆn HC, BC
Ly t©m 2830 g x 8’ x 4oC
HT nghÌo tña l¹nh
(230 - 270 ml)
Tña l¹nh
(10 ml, 2®v )
TËp hîp tña l¹nh
(50-70 ml, 4 ®v)
M¸u toµn phÇn
• LÊy tõ tÜnh m¹ch, cã chÊt chèng ®«ng, b¶o qu¶n
(Citrate, Dextrose).
• B¶o qu¶n: ë 40C (2 -60 C). Thêi gian 35 hoÆc 42
ngµy.
• Thµnh phÇn: hång cÇu (huyÕt s¾c tè ), 30 - 35g Hb
(tói 250ml), 40 -50g (tói 350ml).
• ChØ ®Þnh: mÊt m¸u khèi l-îng lín 30% (1,5 lÝt).
Khèi hång cÇu
• B¶o qu¶n: tuú lo¹i dung dÞch b¶o qu¶n, c¸ch s¶n xuÊt
• Thµnh phÇn: hång cÇu ®Ëm ®Æc (Hct 0,55-0,65 l/l)
• ChØ ®Þnh: thiÕu m¸u
Hång cÇu röa
• Khèi hång cÇu lo¹i s¹ch huyÕt t-¬ng.
• B¶o qu¶n: 24 giê, 2 -60C.
• Thµnh phÇn: Hång cÇu ®· lo¹i bá thµnh phÇn huyÕt
t-¬ng.
• ChØ ®Þnh :
–Tan m¸u miÔn dÞch cã ho¹t ho¸ hÖ bæ thÓ.
–BÖnh nh©n cÇn truyÒn m¸u nh-ng cã ph¶n øng víi
protein huyÕt t-¬ng.
Khèi tiÓu cÇu
• KTC tõ mét ®¬n vÞ m¸u: Ýt tiÓu cÇu, Ýt huyÕt t-¬ng
40 x 109 TC
• KTC tõ nhiÒu ®¬n vÞ m¸u (pool)
• KTC tõ m¸y t¸ch tiÓu cÇu
• ChØ ®Þnh: gi¶m tiÓu cÇu (sè l-îng, chøc n¨ng), nguy
c¬ xuÊt huyÕt
• ThËn träng: XHGTC miÔn dÞch ch-a cã nguy c¬ xuÊt
huyÕt
• B¶o qu¶n: 22oC; 24 giê – 5 ngµy tuú chÕ phÈm, l¾c
liªn tôc.
HuyÕt t-¬ng t-¬i ®«ng l¹nh
• M¸u ®· bá thµnh phÇn h÷u h×nh
• B¶o qu¶n: 2 n¨m ë – 30oC
• ChØ ®Þnh:
–Rèi lo¹n ®«ng m¸u, Hemophilia
–Bï protein m¸u khi kh«ng cã dÞch truyÒn albumin
–Phèi hîp víi khèi hång cÇu cho bÖnh nh©n mÊt
nhiÒu m¸u
Tña l¹nh
•
•
•
•
PhÇn tña chøa nång ®é cao yÕu tè VIII vµ Fibrinogen
Thµnh phÇn: yÕu tè VIII, Fibrinogen
B¶o qu¶n: 2 n¨m ë 350 C
ChØ ®Þnh:
–Hemophilia A
–MÊt fibrinogen
Tai biÕn truyÒn m¸u vµ xö trÝ
Ph©n lo¹i c¸c ph¶n øng kh«ng mong muèn
do truyÒn m¸u
• Theo c¬ chÕ:
- Tai biÕn do bÊt ®ång miÔn dÞch.
- Tai biÕn do nhiÔm vi trïng.
- Tai biÕn do truyÒn m¸u khèi l-îng
lín.
• Theo møc ®é:
- Tai biÕn møc ®é nhÑ.
- Tai biÕn møc ®é trung b×nh.
- Tai biÕn møc ®é nÆng.
• Theo thêi gian: - Tai biÕn truyÒn m¸u cÊp.
- Tai biÕn muén cña truyÒn m¸u.
§iÒu trÞ tai biÕn truyÒn m¸u cÊp
Lo¹i thuèc
HiÖu qu¶
chÝnh
DÞch truyÒn T¨ng thÓ tÝch
thay thÕ
tuÇn hoµn
®-êng tÜnh
m¹ch
Tªn thuèc
N-íc muèi sinh lý NÕu tôt huyÕt ¸p 20-30
ml/kg trong vßng 5 phót
Thuèc h¹ sèt H¹ sèt vµ ph¶n Paracetamol
øng viªm
Thuèc
kh¸ng
histamine
øc chÕ c¸c
ph¶n øng qua
trung gian
histamine
§-êng vµ liÒu dïng
§-êng uèng hoÆc ®Æt
hËu m«n 10 mg/kg
Chlorpheniramine 0,1 mg/kg tiªm b¾p
hoÆc tÜnh m¹ch
§iÒu trÞ tai biÕn truyÒn m¸u cÊp
Lo¹i
thuèc
Thuèc
gi·n
phÕ
qu¶n
HiÖu qu¶ chÝnh
Tªn thuèc
Gi¶m co th¾t phÕ Adrenaline
qu¶n do trung
gian miÔn dÞch
Salbutamol
Aminophylline
0,01 mg/kg (dung dÞch
1:1000) b»ng tiªm b¾p hoÆc
tÜnh m¹ch chËm
KhÝ dung
5 mg/kg
Thuèc
vËn
m¹ch
T¨ng søc co bãp
c¬ tim
TruyÒn tÜnh m¹ch 1
g/kg/phót
TruyÒn tÜnh m¹ch 1-10
g/kg/phót
Dopamine
Dobutamine
Thuèc øc chÕ t¸i hÊp thu Furosemide
lîi tiÓu n-íc tõ nh¸nh lªn
cña quai Henle
§-êng vµ liÒu dïng
Tiªm tÜnh m¹ch chËm 1
mg/kg
Tai biÕn truyÒn m¸u cÊp
BÊt ®ång nhãm m¸u ABO
• Nguyªn nh©n:
–§Þnh nhãm sai kü thuËt
–KiÓm tra kh«ng kü, nhÇm bÖnh nh©n.
–NhÇm bÖnh phÈm
• BiÓu hiÖn: Shock truyÒn m¸u (tan m¸u cÊp trong lßng
m¹ch)
• §iÒu trÞ: ®iÒu trÞ chèng sèc, ngõng truyÒn, tiÕn hµnh
c¸c thñ tôc ph¸p lý cÇn thiÕt
Tai biÕn truyÒn m¸u cÊp tÝnh kh¸c
• Shock ph¶n vÖ
–Nguyªn nh©n th-êng do protein huyÕt t-¬ng
–Xö trÝ chèng shock
• RÐt run,næi mµy ®ay
–Nguyªn nh©n: Th-êng do c¸c chÊt trung gian b¹ch
cÇu gi¶i phãng ra g©y nªn
–Xö trÝ:
• T¹m ngõng truyÒn
• NÕu huyÕt ¸p, thÓ tr¹ng b×nh th-êng: truyÒn
tiÕp vµ theo dâi
• NÕu sèt, næi mµy ®ay sau truyÒn m¸u: Corticoid,
kh¸ng histamin
Tai biÕn truyÒn m¸u cÊp tÝnh kh¸c
• Sèc nhiÔm khuÈn
–BiÓu hiÖn nh- shock do nhÇm nhãm m¸u, bÖnh
nh©n th-êng sèt rÊt cao trªn 40oC, mÊt ý thøc, vËt
v·, n«n ra m¸u
–Xö trÝ chèng shock
• Do truyÒn m¸u qu¸ nhanh, qu¸ t¶i tuÇn hoµn, g©y suy
tim, phï phæi cÊp
–Xö trÝ: ngõng truyÒn, ®iÒu trÞ cÊp cøu phï phæi cÊp
- Xem thêm -