A. §Æt vÊn ®Ò
Nh chóng ta ®· biÕt, thÞ trêng ngêi mua lµ c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i
bao gåm tÊt c¶ c¸c c¸ nh©n vµ tæ chøc mua hµng ho¸ ®Ó b¸n l¹i hoÆc cho
thuª nh»m môc ®Ých kiÕm lêi. Nãi mét c¸ch cô thÓ h¬n th× hä chÝnh lµ nh÷ng
ngêi b¸n sØ vµ b¸n lÎ c¸c lo¹i hµng ho¸ vµ dÞch vô. Nh vËy, c¸c doanh
nghiÖp dùa vµo nhu cÇu cña thÞ trêng ngêi tiªu dïng ®Ó quyÕt ®Þnh m×nh kinh
doanh hµng ho¸ vµ dÞch vô thÞ trêng ®ang cã nhu cÇu. ChÝnh bëi lÏ ®ã, viÖc
®a ra c¸c quyÕt ®Þnh mua hµng cña doanh nghiÖp th¬ng m¹i lµ mét yÕu tè
rÊt quan träng cã liªn quan ®Õn sù thµnh c«ng hay thÊt b¹i trong kinh
doanh. ViÖc nghiªn cøu ®Ó hiÓu biÕt mét c¸ch thÊu ®¸o vµ cÆn kÏ hµnh vi
mua cña doanh nghiÖp th¬ng m¹i lµ mét viÖc lµm cÇn thiÕt kh«ng chØ víi
nh÷ng nhµ qu¶n trÞ marketing mµ cßn lµ mét ®iÒu cÊp thiÕt víi nh÷ng sinh
viªn ®ang theo häc chuyªn ngµnh marketing, nh÷ng ngêi sÏ ho¹t ®éng trong
lÜnh vùc nµy trong t¬ng lai.
N»m trong ph¹m vi ch¬ng tr×nh, cuèn tiÓu luËn nµy ph©n tÝch nh÷ng
quyÕt ®Þnh mua cña c«ng ty th¬ng m¹i. Trong qu¸ tr×nh x©y dùng ®Ò tµi, do
h¹n chÕ vÒ thêi gian vµ kiÕn thøc cã liªn quan ®Õn m«n häc, ch¾c ch¾n sÏ
kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt vÒ mÆt néi dung, mong c¸c thÇy, c¸c c«,
còng nh toµn thÓ c¸c b¹n sinh viªn th«ng c¶m vµ ®ãng gãp nh÷ng ý kiÕn quý
b¸u ®Ó b¶n th©n cã thÓ rót ra kinh nghiÖm cho nh÷ng lÇn viÕt sau.
Mét lÇn n÷a, xin göi lêi c¶m ¬n ch©n thµnh vµ s©u s¾c ®Õn thÇy c« vµ
c¸c b¹n sinh viªn.
B. Néi dung vÊn ®Ò.
I/ ThÞ trêng c¸c tæ chøc:
1
ThÞ trêng cña c¸c tæ chøc gåm tÊt c¶ nh÷ng tæ chøc mua hµng ho¸ vµ
dÞch vô ®Ó sö dông vµo viÖc s¶n xuÊt ra c¸c s¶n phÈm kh¸c hay nh÷ng dÞch
vô ®Ó b¸n, cho thuª hay cung øng cho nh÷ng ngêi kh¸c.
XÐt theo nh÷ng ph¬ng diÖn nµo ®ã, c¸c thÞ trêng tæ chøc còng gièng nh
c¸c thÞ trêng tiªu thô, c¶ hai ®Òu bao gåm nh÷ng con ngêi ®ãng vai trß mua
vµ ®a ra nh÷ng quyÕt ®Þnh mua ®Ó tho¶ m·n c¸c nhu cÇu. Tuy nhiªn trªn mét
khÝa c¹nh nµo ®ã, thÞ trêng tæ chøc kh¸c biÖt h¼n so víi nh÷ng thÞ trêng tiªu
thô. Nh÷ng c¸i kh¸c biÖt chÝnh yÕu n»m ë trong kÕt cÊu thÞ trêng vµ c¸c ®Æc
tÝnh vÒ nhu cÇu, b¶n chÊt, cña ®¬n vÞ mua, c¸c lo¹i quyÕt ®Þnh, ...
* Mét sè ®Æc ®iÓm kh¸c biÖt ®ã lµ:
- Ýt ngêi mua h¬n: Ngêi ho¹t ®éng trªn thÞ trêng nµy thêng cã quan hÖ
víi Ýt ngêi mua h¬n so víi nh÷ng ho¹t ®éng trªn thÞ trêng ngêi tiªu dïng.
- Ngêi mua tÇm cì h¬n: NhiÒu thÞ trêng c¸c doanh nghiÖp cã ®Æc ®iÓm
lµ tû lÖ tËp trung ngêi mua rÊt cao: mét vµi ngêi mua tÇm cì chiÕm gÇn hÕt
khèi lîng ngêi mua.
- Quan hÖ chÆt chÏ gi÷a ngêi cung øng vµ kh¸ch hµng: gi÷a ngêi cung
øng vµ kh¸ch hµng cã mèi quan hÖ rÊt chÆt chÏ. Ngêi cung øng thêng s½n
sµng cung cÊp hµng ho¸ theo ý kh¸ch hµng cho tõng nhu cÇu cña mçi doanh
nghiÖp th¬ng m¹i.
- C¸c thÞ trêng tæ chøc cã tÝnh chÊt tËp trung vÒ mÆt ®Þa lý
- ViÖc mua s¾m thêng liªn quan ®Õn nhiÒu bªn tham gia vµ viÖc mua
s¾m cã tÝnh chÊt chuyªn nghiÖp h¬n. ViÖc mua s¾m cña c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i thêng do ®¹i diÖn mua ®· ®îc huÊn luyÖn th«ng th¹o thùc hiÖn. ViÖc
mua hµng cµng phøc t¹p, cã thÓ cµng cã nhiÒu ngêi sÏ tham gia vµo tiÕn tr×nh
2
quyÕt ®Þnh.
- Thêng ph¶i ®èi diÖn víi víi nh÷ng quyÕt ®Þnh mua cã tÝnh chÊt phøc
t¹p. Nh÷ng th¬ng vô mua thêng liªn quan ®Õn khèi lîng tiÒn kh¸ lín, c¸c c©n
nh¾c phøc t¹p vÒ mÆt kinh tÕ, kü thuËt vµ c¸c ¶nh hëng qua l¹i r¾c rèi gi÷a
nh÷ng ngêi thuéc nhiÒu cÊp ®é trong tæ chøc kh¸ch mua.
- TiÕn tr×nh mua cã khuynh híng ®óng quy c¸ch h¬n so víi tiÕn tr×nh
mua cña ngêi tiªu thô. C¸c th¬ng vô mua thêng yªu cÇu nh÷ng chi tiÕt kü
thuËt cña s¶n phÈm, th¶o ra c¸c yªu cÇu vÒ mua, c¸c nghiªn cøu kü lìng vÒ
nhµ cung cÊp vµ sù phª chuÈn chÝnh thøc.
- Môc ®ich mua cña c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i lµ “b¸n l¹i dÓ kiÕm
lêi”. V× vËy, hµng ho¸ mµ hä lùa chän mua do ngêi mua l¹i cña hä quyÕt
®Þnh chø kh«ng ph¶i chÝnh b¶n th©n hä.
- Danh môc c¸c lo¹i hµng ho¸ hä mua s¾m rÊt phong phó vµ ®a d¹ng.
II/ Ph©n tÝch c¸c quyÕt ®Þnh mua cña C/ty th¬ng m¹i :
Nh chóng ta ®· biÕt, c¸c c«ng ty th¬ng m¹i cã trung t©m mua bao gåm
mét sè lîng ngêi tham gia kh¸c nhau, nh÷ng ngêi nµy ¶nh hëng qua l¹i t¹o
thµnh nhiÒu thø quyÕt ®Þnh mua kh¸c nhau. Hä cã mét tiÕn tr×nh quyÕt ®Þnh
mua mµ khëi ®Çu b»ng viÖc nhËn ra vÊn ®Ò vµ kÕt thóc b»ng viÖc quyÕt ®Þnh
mua nh÷ng mÆt hµng nµo, víi ®iÒu kiÖn g×, tõ nh÷ng nhµ cung cÊp nµo. Ngêi
mua chÞu ¶nh hëng cña c¶ mét lo¹t yÕu tè m«i trêng, tæ chøc t¸c ®éng qua
l¹i gi÷a c¸c c¸ nh©n vµ cña chÝnh b¶n ht©n c¸ nh©n. §Ó hiÓu râ vÒ vÊn ®Ò nµy
h¬n n÷a chóng ta cïng nhau ph©n tÝch nh÷ng yÕu tè ¶nh hëng ®Õn tiÕn tr×nh
quyÕt ®Þnh mua cña c«ng ty th¬ng m¹i :
Thø nhÊt, yÕu tè m«i trêng. Nh÷ng ngêi mua trong c¸c doanh nghiÖp
3
th¬ng m¹i chÞu ¶nh hëng rÊt lín cña c¸c yÕu tè trong m«i trêng kinh tÕ hiÖn
t¹i vµ s¾p tíi, nh møc cÇu chñ yÕu, quan ®iÓm kinh tÕ, vµ gi¸ trÞ cña ®ång
tiÒn . Gi¶ dô nh trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÐ bÞ suy tho¸i thi c¸c nhµ qu¶n trÞ
c«ng ty th¬ng m¹i sÏ gi¶m bít c¸c quyÕt ®Þnh ®Çu t mua s¾m thiÕt bÞ, dù
tr÷... phôc vô cho qu¸ tr×nh b¸n hµng.
Thø hai, yÕu tè tæ chøc. Thùc tÕ, mçi tæ chøc mua hµng ®Òu cã nh÷ng
môc tiªu, chÝnh s¸ch, thñ tôc, c¬ cÊu vÒ tæ chøc vµ hÖ thèng riªng cña m×nh.
Ngêi ho¹t ®éng trªn thÞ trêng doanh nghiÖp ph¶i t×m hiÓu chóng ®Ó tr¶ lêi ®îc nh÷ng c©u hái nh: cã bao nhiªu ngêi tham gia vµo quyÕt ®Þnh mua ? Hä lµ
nh÷ng ai ? Tiªu chuÈn ®¸nh gi¸ cña hä lµ nh thÕ nao ? Nh÷ng chÝnh s¸ch vµ
h¹n chÕ cña c«ng ty ®èi víi ngêi mua lµ g× ?
Nh÷ng ngêi ho¹t ®éng trªn thÞ trêng c¸c doanh nghiÖp ph¶i lu«n tØnh
t¸o víi nh÷ng xu híng tæ chøc sau ®©y trong lÜnh vùc mua s¾m:
+/ N©ng cÊp bé phËn cung øng: ChuyÓn tõ bé phËn cung øng kiÓu cò,
chØ chó träng ®Õn viÖc mua ®îc rÎ nhÊt, thµnh bé phËn mua s¾m cã
nhiÖm vô t×m kiÕm gi¸ trÞ tèt nhÊt tõ sè ngßi cung øng Ýt h¬n vµ tèt
h¬n.
+/ Cung øng tËp trung: Trong nh÷ng c«ng ty cã nhiÒu chi nh¸nh, toµn
bé viÖc cung øng ®Òu do c¸c nh¸nh thùc hiÖn riªng lÎ ®îc chuyÓn
sang cung øng tËp trung trong mét møc ®é nµo ®ã.
+/ Hîp ®ång dµi h¹n: ChÊp nhËn nh÷ng hîp ®ång dµi h¹n víi nh÷ng
ngêi cung øng tin cËy.
+/ §¸nh gi¸ thµnh tÝch cung øng: NhiÒu c«ng ty th¬ng m¹i ®Þnh ra c¸c
chÕ ®é khen thëng ®Ó thëng cho nh÷ng ngêi qu¶n lý cung øng ®· cã
4
thµnh tÝch mua s¾m tèt.
Thø ba, c¸c yÕu tè quan hÖ c¸ nh©n. Trung t©m mua s¾m thêng gåm cã
mét sè ngêi tham gia cã møc ®é quan t©m, quyÒn h¹n vµ søc thuyÕt phôc
kh¸c nhau. Bªn c¹nh ®ã cßn cã nh÷ng yÕu tè c¸ nh©n, ®iÒu ®ã cã nghÜa lµ
mçi ngêi tham gia vµo qu¸ tr×nh mua s¾m ®Òu cã nh÷ng ®éng c¬, nhËn thøc
vµ së thÝch riªng cña m×nh. Nh÷ng yÕu tè nµy phô thuéc vµo tuæi t¸c, thu
nhËp, tr×nh ®é häc vÊn, tr×nh ®é nghÒ nghiÖp, nh©n c¸ch, th¸i ®é víi rñi ro vµ
v¨n ho¸ cña ngêi tham gia.
1/ Nh÷ng ngêi b¸n l¹i ®a ra nh÷ng quyÕt ®Þnh mua g× ?
a/ C¸c c«ng ty th¬ng m¹i vËn hµnh nh nh÷ng ®¹i diÖn mua hµng cho
c¸c kh¸ch hµng cña hä, do vËy hä mua nh÷ng s¶n phÈm vµ nh·n hiÖu mµ hä
nghÜ sÏ thu hót dîc c¸c kh¸ch hµng cña m×nh. Hä ph¶i quyÕt ®Þnh nªn kinh
doanh phæ hµng g× ? vµ ph¶i mua tõ nh÷ng ngêi b¸n nµo, th¬ng lîng vÒ c¸c
møc gi¸ vµ ®iÒu kiÖn mua kh¸c. Trong c¸c quyÕt ®Þnh nÝo trªn, quyÕt ®Þnh vÒ
phæ hµng lµ ®iÒu chñ yÕu vµ nã x¸c ®Þnh chç ®øng cña c«ng ty trªn th¬ng trêng. ChiÕn lîc phæ hµng cña c«ng ty l¹i sÏ ¶nh hëng m¹nh mÏ ®Õn chuyÖn
lùa chän mua nh÷ng s¶n phÈm nµo vµ mua tõ nhµ cung cÊp nµo.
Trong viÖc ®a ra quyÕt ®Þnh mua, c«ng ty th¬ng m¹i ®èi diÖn víi ba lo¹i
quyÕt ®Þnh mua. Trong t×nh huèng mua mÆt hµng míi, c«ng ty th¬ng m¹i ®îc
chµo hµng mét mÆt hµng míi, råi ®a ra c©u tr¶ lêi tuú thuéc vµo mÆt hµng
míi ®ã.
Trong t×nh huèng ngêi b¸n thuËn h¶o nhÊt, c«ng ty th¬ng m¹i cÇn ®Õn
5
mét mÆt hµng vµ x¸c ®Þnh nhµ cung cÊp thuËn h¶o nhÊt. Mét sè t×nh huèng
cã thÓ x¶y ra nh sau: khi ngêi mua kh«ng cã chç ®Ó tiÕp nhËn tÊt c¶ c¸c nh·n
hiÖu hiÖn cã; khi ngêi mua ®ang t×m kiÕm chÕ t¹o ra mét nh·n hiÖu riªng.
Trong t×nh huèng nh÷ng ®iÒu kiÖn lîi h¬n, c«ng ty th¬ng m¹i muèn
thu ®îc nh÷ng ®iÌu kiÖn cã lîi h¬n tõ phÝa nhµ cung cÊp hiÖn t¹i. VÒ mÆt
ph¸p lý, c¸c nhµ cung cÊp bÞ ng¨n cÊm kh«ng ®îc ®a ra nh÷ng ®iÒu kiÖn
kh¸c nhau cho c¸c c«ng ty th¬ng m¹i kh¸c nhau thuéc cïng mét lo¹i th¬ng
m¹i, trõ khi nh÷ng ®iÒu kiÖn nµy ph¶n ¸nh c¸c kh¸c biÖt vÒ phÝ tæn, t×nh
tr¹ng bu«n b¸n Õ Èm, hay nh÷ng hoµn c¶nh ®Æc biÖt kh¸c. Tuy nhiªn, c«ng ty
th¬ng m¹i lu«n thóc ®Èy c¸c nhµ cung cÊp cung cÊp nh÷ng ®iÒu kiÖn u ®·i
h¬n, sù phôc vô nhiÒu h¬n, c¸c ®iÒu kiÖn tÝn dông tèt h¬n, vµ møc chiÕt khÊu
theo khèi lîng cao h¬n.
b/ Mét sè chiÕn lîc lùa chän mÆt hµng kinh doanh : Cã 4 chiÕn lîc
lùa chän mÆt hµng kinh doanh.
- Kinh doanh chñng lo¹i hµng ho¸ riªng biÖt, tøc lµ hä chØ mua vµ b¸n
mét lo¹i hang ho¸, chØ cã mét ngêi s¶n xuÊt. VÝ dô: Mét ngêi b¸n lÎ chØ b¸n
ti vi cho h·ng Sony.
- Kinh doanh theo chiÒu s©u, kinh doanh nhiÒu mÆt hµng t¬ng tù do
nhiÒu ngêi s¶n xuÊt. VÝ dô nh ngêi trung gian kinh doanh s¶n phÈm ti-vi cña
nhiÒu h·ng nh Sony, Daewoo, Samsung, ...
- Kinh doanh réng, tøc lµ kinh doanh mét chñng lo¹i cã nhiÒu mÆt hµng
cã liªn quan víi nhau . VÝ dô ngêi trung gian kinh doanh ®å ®iÖn tö gåm dÇu
video, ti-vi, dông cô ghi, loa, ...
- Kinh doanh hçn hîp, mÆt hang kinh doanh bao gåm nhiÒu chñng lo¹i
kh¸c nhau. VÝ dô nh kinh doanh theo kiÓu siªu thÞ,...
6
QuyÕt ®Þnh vÒ danh môc hµng ho¸ kinh doanh cua doanh nghiÖp th¬ng
m¹i ®a ngêi cung øng hµng hãa vµo nh÷ng t×nh huãng c¹nh tranh kh¸c nhau,
buéc ngêi cung øng ph¶i cã nh÷ng chiÕn lîc Marketing-Mix phï hîp víi
tõng quyÕt ®Þnh cña hä. VÝ dô nh nÕu ngêi trung gian chän chiÕn lîc “kinh
doanh theo chiÒu s©u” th× c¸c nhµ cung øng nh÷ng s¶n phÈm cïng lo¹i sÏ
ph¶i c¹nh tranh nhau vÒ nh·n hiÖu. Thùc hiÖn c¸c nç lùc Marketing ®Ó gi÷ ®îc vÞ trÝ cña m×nh vµ t×m c¸ch lÊn vÞ trÝ sang nh·n hiÖu kh¸c.
2/ CÊu tróc tham dù vµo tiÕn tr×nh mua cña c«ng ty th¬ng m¹i:
Ai lµ ngêi lµm c«ng viÖc mua cho c¸c c«ng ty b¸n bu«n vµ b¸n lÎ ? C©u
tr¶ lêi tïy thuéc vµo ngêi b¸n bu«n hoÆc b¸n lÎ, ho¹t ®éng kinh doanh theo
quy m« nh thÕ nµo, víi h×nh thøc kinh doanh nµo ? Trung t©m mua cña c¬ së
th¬ng m¹i cã thÓ bao gåm mét hoÆc nhiÒu ngêi tham gia ®¶m nhiÖm c¸c vai
trß ngêi sö dông, ngêi ¶nh hëng, ngßi mua, ngêi quyÕt ®Þnh, ngêi b¶o vÖ, ngêi quyÕt ®Þnh, hoÆc ngêi phª duyÖt.
Ngêi sö dông lµ nh÷ng ngêi sÏ sö dông s¶n phÈm hay dÞch vô ®ã. Trong
nhiÒu trêng hîp, ngêi sö dông ®Ò xuÊt viÖc mua hµng vµ gióp x¸c ®Þnh c¸c
quy c¸ch kü thuËt cña s¶n phÈm.
Ngêi ¶nh hëng lµ nh÷ng ngêi cã ¶nh hëng ®Õn quyÕt ®Þnh mua s¾m. Hä
thêng gióp x¸c ®Þnh quy c¸ch kü thuËt vµ còng cung cÊp th«ng tin ®Ó ®¸nh
gi¸ c¸c ph¬ng ¸n. C¸c nh©n viªn kü thuËt thêng lµ nh÷ng ngêi ¶nh hëng quan
träng.
Ngêi mua lµ nh÷ng ngêi chÝnh thøc ®îc quyÒn lùa chän ngêi cung øng vµ
th¬ng lîng nh÷ng ®iÒu kiÖn mua hµng. Ngêi mua cã thÓ gióp h×nh thµnh
nh÷ng yªu cÇu vÒ quy c¸ch s¶n phÈm, nhng hä gi÷ vai trß chñ yÕu trong viÖc
chän lùa ngêi b¸n vµ th¬ng lîng. Trong nh÷ng trêng hîp mua b¸n t¬ng ®èi
phøc t¹p, ngêi mua cã thÓ bao gåm c¶ nh÷ng nhµ qu¶n trÞ cÊp cao tham gia
th¬ng lîng.
7
Ngêi quyÕt ®Þnh lµ nh÷ng ngêi quyÕt ®Þnh nh÷ng yªu cÇu vÒ s¶n phÈm hay
vÒ nh÷ng ngêi cung øng.
Ngêi b¶o vÖ lµ ngêi cã quyÒn ng¨n chÆn kh«ng cho nh÷ng ngêi b¸n hay
th«ng tin tiÕp cËn nh÷ng thµnh viªn cung øng, nh©n viªn tiÕp t©n, vµ nh©n
viªn tæng ®µi ®iÖn tho¹i cã thÓ ng¨n chÆn kh«ng ®Ó nh©n viªn b¸n hµng tiÕp
xóc víi nh÷ng ngêi sö dông hay ngêi quyÕt ®Þnh.
Ngêi phª duyÖt lµ nh÷ng ngêi phª chuÈn nh÷ng ®Ò nghÞ cña ngêi quyÕt
®Þnh hay ngêi mua.
Mét sè trong sè ®· kÓ trªn sÏ cã tr¸ch nhiÖm mua chÝnh thøc vµ mét sè
sÏ lµ nh÷ng ngêi cã ¶nh hëng sau hËu trêng. ViÖc cã bao nhiªu ngêi tham gia
vµo c¸c quyÕt ®Þnh mua cña doanh nghiÖp th¬ng m¹i phô thuéc vµo quy m«
kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i. §èi víi nh÷ng c¬ së nhá th× ngêi chñ trùc tiÕp tiÕn hµnh vµ quyÕt ®Þnh lu«n viÖc mua. Trong nh÷ng c¬ së
lín, viÖc mua lµ mét chøc n¨ng ®îc chuyªn m«n ho¸ vµ lµ mét c«ng viÖc lµm
thêng xuyªn nh c¸c phÇn viÖc kh¸c. Trung t©m mua vµ c¸c ho¹t ®éng cña nã
thay ®æi tuú theo c¸c dang c¬ së th¬ng m¹i kh¸c nhau, vµ thËm chÝ cã thÓ cã
c¶ trong mçi lo¹i hµng. VÝ dô trong chiÕn lîc cña h·ng Kodax b¸n phim
chôp X quang cho c¸c bÖnh viÖn lµ b¸n cho nh÷ng kü thuËt viªn tr¸ng phim,
nhng c«ng ty kh«ng nhËn thÊy lµ ngµy cµng nhiÒu quyÕt ®Þnh mua phim ®Òu
do ngêi phô tr¸ch chuyªn m«n th«ng qua. §Õn khi møc tiªu thô cña hä gi¶m
xuèng th× Kodak míi hiÓu ®îc nh÷ng thay ®æi trong phong c¸ch mua s¾m vµ
véi v· xem xÐt l¹i chiÕn lîc x¸c ®Þnh môc tiªu cña thÞ trêng cña m×nh.
Ngay c¶ khi mét mÆt hµng ®· ®îc héi ®ång mua chÊp thuËn råi, c¸c nhµ
qu¶n trÞ ë tõng c¬ së trong chuçi vÉn kh«ng chÊp nhËn bµy b¸n. Thùc tÕ,
trong c¸c cöa hµng b¸ch ho¸ tæng hîp vµ nh÷ng siªu thÞ ®éc lËp, phÇn lín
c¸c mÆt hµng míi ®ùoc chÊp nhËn mua lµ do quyÕt ®Þnh cña riªng nhµ qu¶n
trÞ cña hµng, vµ chØ mét sè Ýt chÞu sù ph©n phèi b¾t buéc.
8
3/ Ph©n tÝch tiÕn tr×nh mua cña c«ng ty th¬ng m¹i:
* §èi víi nh÷ng mÆt hµng míi th× c«ng ty th¬ng m¹i ph¶i tr¶i qua 8 bíc ®Ó
thùc hiÖn tiÕn tr×nh mua, gäi ®ã lµ quy tr×nh 8 bíc:
Bíc 1: ý thøc vÊn ®Ò
Qu¸ tr×nh mua s¾m b¾t ®Çu khi cã mét ngêi nµo ®ã trong c«ng ty ý thøc
®îc mét vÊn ®Ò nhu cÇu cã thÓ ®¸p øng ®îc b»ng c¸ch mua mét lo¹t hµng
ho¸ hay dÞch vô. ý thøc vÊn ®Ò lµ kÕt qu¶ t¸c ®éng cua rnh÷ng t¸c nh©n kÝch
thÝch bªn ngoµi hay bªn trong. Trong néi bé th× nh÷ng t¸c ®éng ®ã lµ: C«ng
ty quyÕt ®Þnh ph¸t triÓn mét mÆt hµng míi c¨n cø theo nhu cÇu cña ngêi tiªu
dïng. C«ng ty nhËn thÊy r»ng nÕu kinh doanh mÆt hµng nµy sÏ kiÕm ®îc
nhiÒu kho¶n lîi nhuËn. Tï phÝa bªn ngoµi th× t¸c ®éng chñ yÕu lµ tõ phÝa cÇu
cña thÞ trêng. NÕu cÇu cña thÞ trêng trong mét kho¶ng thêi gian ®ang lµ rÊt
cao vÒ mét mÆt hµng nµo ®ã th× ®ã lµ ®éng lùc hèi thóc quyÕt ®Þnh kinh
doanh mÆt hµng ®ã cña c«ng ty th¬ng m¹i.
Bíc 2: M« t¶ kh¸i qu¸t nhu cÇu:
Sau khi ý thøc ®îc nhu cÇu, ngêi mua ph¶i tiÕn hµnh x¸c ®Þnh nh÷ng
®Æc ®iÓm cho sè lîng mÆt hµng cã nhu cÇu. §èi víi nh÷ng mÆt hµng tiªu
chuÈn th× kh«ng cã vÊn ®Ò g×, nhng víi nh÷ng mÆt hµng phøc t¹p th× ngêi
mua ph¶i cïng víi nh÷ng ngêi kh¸c x¸c ®Þnh ®Æc ®iÓm chung. Hä sÏ ph¶i
x¸c ®Þnh tÇm quan träng, ®é tin cËy, ®é bÒn, gi¸ vµ c¸c tÝnh chÊt mong muèn
kh¸c ®èi víi mÆt hµng ®ã.
9
Bíc 3: X¸c ®Þnh quy c¸ch s¶n phÈm.
ë bíc nµy, tæ chøc mua hµng sÏ ®a ra nh÷ng quy c¸ch kü thuËt cña mÆt
hµng. Tæ kü thuËt ph©n tÝch gi¸ trÞ s¶n phÈm ®îc giao nhiÖm vô so¹n th¶o dù
¸n. Ph©n tÝch gi¸ trÞ s¶n phÈm lµ mét ph¬ng ph¸p gi¶m chi phÝ, trong ®ã c¸c
bé phËn cÊu thµnh ®îc nghiªn cøu kü lìng.
Nh÷ng nhµ cung øng còng cã thÓ sö dông viÖc ph©n tÝch s¶n phÈm lµm
c«ng cô ®Ó x¸c ®Þnh vÞ trÝ cña m×nh nh»m giµnh ®îc kh¸ch hµng. NÕu biÕt
sím vµ tham gia vµo nh÷ng quy c¸ch s¶n phÈm cña ngêi mua th× ngêi cung
øng sÏ cã nhiÒu kh¶ n¨ng ®îc lùa chän trong giai ®o¹n lùa chon nhµ cung
øng.
Bíc 4: T×m kiÕm ngêi cung øng.
B©y giê ngêi mua ph¶i cè g¾ng x¸c ®Þnh nh÷ng ngêi cung øng phï hîp
nhÊt. Ngêi mua cã thÓ nghiªn cøu nh÷ng danh b¹ th¬ng m¹i, t×m kiÕm trªn
m¹ng th«ng tin toµn cÇu internet, tham dù triÓn l·m, gäi ®iÖn cho c¸c c«ng ty
kh¸c. NhiÖm vô cña ngêi cung øng lµ ®¨ng ký tªn trong danh b¹ th¬ng m¹i,
triÓn khai c¸c ch¬ng tr×nh xóc tiÕn qu¶ng c¸o, thiÕt lËp trang web giíi thiÖu
vÒ b¶n th©n ngêi cung øng,... Nh÷ng ngêi cung øng thiÕu n¨ng lùc s¶n xuÊt
hay cã tiÕng xÊu sÏ bÞ tõ chèi. Nh÷ng ngêi ®ñ tiªu chuÈn sÏ ®îc mêi ®Õn ®Ó
xem xÐt.
Bíc 5: Yªu cÇu chµo hµng.
10
B©y giê ngêi mua yªu cÇu nh÷ng ngêi cung øng ®ñ tiªu chuÈn göi b¶n
chµo hµng. Mét sè ngêi cung øng sÏ göi catalog hay cö mét ®Þ diÖn b¸n hµng
®Õn. Trong trêng hîp mÆt hµng ®¾t tiÒn hay phøc t¹p, th× ngêi mua sÏ yªu cÇu
tõng ngêi cung øng göi v¨n b¶n chµo hµng chi tiÕt. Ngêi mua sÏ lo¹i bít mét
sè ngêi cung øng cßn l¹i lµm b¶n tr×nh bµy chÝnh thøc.
V× thÕ, nh÷ng ngêi ho¹t ®éng trªn thÞ trêng ph¶i cã ®ñ chuyªn m«n ®Ó
nghiªn cøu, viÕt vµ tr×nh bµy b¶n chµo hµng. Nh÷ng b¶n chµo hµng ®ã ph¶i lµ
nh÷ng v¨n b¶n marketing chø kh«ng ph¶i lµ v¨n b¶n kü thuËt. C¸ch tr×nh bµy
miÖng ph¶i t¹o ®îc niÒm tin. Hä cÇn x¸c ®Þnh vÞ trÝ n¨ng lùc vµ c¸c nguån tµi
nguyªn c«ng ty ®Ó ®¶m b¶o ®øng v÷ng trong c¹ch tranh.
Bíc 6: Lùa chon ngêi cung øng.
Víi mçi mét doanh nghiÖp th¬ng m¹i cô thÓ th× nh÷ng quy ®Þnh viÖc
lùa chän nhµ cung øng lµ kh¸c nhau. Nh÷ng nhµ lµm marketing ph¶i hiÓu vµ
n¾m râ qóa tr×nh nµy nÕu hä muèn trá thµnh nh÷ng ngêi cung øng cho kh¸ch
hµng lín. Trung t©m mua s¾m cña ngêi mua sÏ x¸c ®Þnh nh÷ng tÝnh chÊt
mong muèn cña ngêi cung øng vµ nªu râ tÇm quan träng t¬ng ®èi cña chóng.
Trung t©m mua s¾m sÏ xÕp h¹ng nh÷ng ngêi cung øng theo nh÷ng tÝnh chÊt
nµy vµ x¸c ®Þnh ngêi cung øng hÊp dÉn nhÊt. C¸c tÝnh chÊt ®ã lµ: n¨ng lùc kü
thuËt s¶n xuÊt, t×nh h×nh tµi chÝnh, ®é tin cËy cña s¶n phÈm, ®é tin cËy cña
viÖc giao hµng, n¨ng lùc d¶m b¶o dÞch vô.
Trung t©m mua s¾m cã thÓ cè g¾ng th¬ng lîng víi nh÷ng ngêi cung
øng ®îc a thÝch ®Ó ®¹t ®îc gi¸ vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn tèt h¬n tríc khi lùa chän
lÇn cuèi cïng. Ngßi lµm marketing cã thÓ ®¸p l¹i yªu cÇu gi¸ thÊp h¬n theo
mét sè c¸ch. Hä cã thÓ nªu lªn gi¸ trÞ cña nh÷ng dÞch vô mµ hiÖn nay ngêi
11
mua ®ang nhËn ®îc, nhÊt lµ trong trêng hîp nh÷ng dÞch vô ®ã h¬n h¼n nh÷ng
dÞch vô do ®èi thñ c¹ch tranh ®¶m b¶o. Ngêi lµm marketing cã thÓ cã ®ñ kh¶
n¨ng ®Ó chøng minh r»ng chi phÝ suèt ®êi sö dông s¶n phÈm ®ã thÊp h¬n so
víi chi phÝ cho s¶n phÈm cña c¸c ®èi thñ c¹ch tranh, cho dï gi¸ mua cña nã
cao h¬n.
C¸c trung t©m mua s¾m còng cã thÓ quyÕt ®Þnh sÏ sö dông bao nhiªu
ngêi cung øng. NhiÒu doanh nghiÖp thÝch sö dông nhiÒu ngêi cung øng ®Ó hä
kh«ng phô thuéc vµo mét ngêi cung øng vµ còng cã thÓ so s¸nh gi¸ c¶ vµ kÕt
qu¶ thùc hiÖn cña nh÷ng ngêi cung øng c¹nh tranh. Ngêi mua thêng dån
phÇn lín ®¬n ®Æt hµng cho ngêi cung øng tèt nhÊt
Bíc 7: Lµm thñ tôc ®Æt hµng.
B©y giê ngêi mua th¬ng lîng vÒ ®¬n ®Æt hµng cuèi cïng víi nh÷ng ngêi cung øng ®· dîc chän, ®a ra nh÷ng quy c¸ch kü thuËt, sè lîng cÇn thiÕt,
thêi gian giao hµng dù kiÕn, chÝnh s¸ch tr¶ l¹i hµng, b¶o hµnh, ... Ngêi mua
cã xu híng ký kÕt nh÷ng hîp ®ång bao qu¸t chø kh«ng lµm nh÷ng ®¬n ®Æt
hµng ®Þnh kú. Mét hîp ®ång bao qu¸t thiÕt lËp ®îc mèi quan hÖ l©u dµi,
trong ®ã ngêi cung øng høa hÑn sÏ cung cÊp tiÕp cho ngêi mua khi cÇn víi
gi¸ ®· tho¶ thuËn tríc cho mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh. ViÖc ký kÕt hîp
®ång bao qu¸t ®· lµm ph¸t triÓn viÖc mua hµng tõ mét nguån hµng, ®Æt hµng
cho ngêi b¸n khi cÇn hµng, vµ ®Æt nhiÒu mÆt hµng h¬n tõ ngu«ng mua ®ã.
§iÒu nµy liªn kÕt chÆt chÏ h¬n ngêi cung øng víi ngêi mua vµ lµm cho
nh÷ng ngêi cung øng ë ngoµi kh«ng chen ch©n vµo trõ khi ngêi mua kh«ng
hµi lßng víi gi¸, chÊt lîng hay dÞch vô cña ngêi cung øng trong cuéc.
Bíc 8: §¸nh gi¸ kÕt qu¶ thùc hiÖn.
12
Ngêi mua xem xÐt l¹i kÕt qu¶ thùc hiÖn cña nh÷ng ngêi cung øng cô
thÓ . Cã thÓ ¸p dông ba ph¬ng ph¸p:
+/ Ngêi mua cã thÓ liªn hÖ víi ngêi tiªu dïng cuèi cïng vµ ®Ò nghÞ hä
cho ý kiÕn ®¸nh gi¸.
+/ Ngêi mua cã thÓ ®¸nh gi¸ ngêi cung øng theo mét sè tiªu chuÈn
b»ng ph¬ng ph¸p cho ®iÓm cã träng sè.
+/ Ngêi mua cã thÓ tÝnh tæng chi phÝ ph¸t sinh do thùc hiÖn tåi ®Ó dÉn
tíi chi phÝ mua hµng ®îc ®iÒu chØnh vµ bao gåm c¶ gi¸ mua.
ViÖc ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ thùc hiÖn cã thÓ dÉn tíi ®Õn chç ngêi mua tiÕp
tôc quan hÖ, thay ®æi hay lo¹i bá ngêi cung øng.
* §èi víi nh÷ng mÆt hµng th«ng thêng, ngêi mua chØ ®¬n gi¶n ®Æt hµng
tiÕp khi lîng hµng tån cßn Ýt. Sù ®Æt tiÕp còng giao cho ngêi cung cÊp khi nµo
mµ ngêi mua vÉn cßn hµi lßng víi hµng ho¸, sù phôc vô, vµ c¸c ®iÒu kiÖn
mua kh¸c.
C. KÕt thóc vÊn ®Ò
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, c«ng ty th¬ng m¹i muèn t×m ®îc vÞ trÝ v÷ng
ch¾c cña m×nh trªn thÞ trêng th× cÇn ph¶i kh¼ng ®Þnh ®îc nh÷ng vÞ thÕ s¶n
phÈm mµ c«ng ty kinh doanh, ph¶i nhanh nh¹y víi nh÷ng diÔn biÕn cña thÞ
trêng ®Ó trªn c¬ së ®ã ®a ra c¸c quyÕt ®Þnh mua kÞp thêi vµ ®óng ®¾n. §iÒu
®ã cµng kh¼ng ®Þnh vai trß quan träng cña quyÕt ®Þnh mua trong c«ng ty th¬ng m¹i . V× lý do ®ã, viÖc ph©n tÝch vµ nhËn thøc vÒ hµnh vi mua lµ hÕt søc
cÇn thiÕt ®èi víi mçi mét doanh nghiÖp th¬ng m¹i cô thÓ.
13
14
- Xem thêm -