Tài liệu 237 ql vốn tại cty 20 - tc hậu cần

LuËn v¨n tèt nghiÖp Lª ThÞ Lµnh - QLKT 39B Lêi më ®Çu Kinh doanh trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, lîi nhuËn môc tiªu hµng ®Çu cña mét doanh nghiÖp. §Ó ®¹t ®îc lîi nhuËn tèi ®a mµ vÉn ®¶m b¶o s¶n phÈm chÊt lîng tèt, gi¸ c¶ hîp lý doanh nghiÖp v÷ng vµng trong c¹nh tranh th× c¸c doanh nghiÖp ph¶i kh«ng ngõng n©ng cao tr×nh ®é s¶n xuÊt kinh doanh trong ®ã qu¶n lý vµ sö dông vèn lµ mét bé phËn rÊt quan träng cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh tíi kÕt qu¶ vµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Vèn lµ mét ph¹m trï kinh tÕ hµng ho¸, lµ mét trong hai yÕu tè quan träng quyÕt ®Þnh ®Õn s¶n xuÊt vµ lu th«ng hµng ho¸. Vèn cßn lµ ch×a kho¸. Lµ ®iÒu kiÖn hµng ®Çu cña mäi qóa tr×nh ph¸t triÓn chÝnh v× vËy c¸c doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Ó cã thÓ c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh th× ph¶i cã mét luîng vèn nhÊt ®Þnh. Vèn s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp bao gåm vèn cè ®Þnh vµ vèn lu ®éng, díi h×nh th¸i hiÖn vËt nã biÓu hiÖn lµ tµi s¶n cè ®Þnh vµ tµi s¶n lu ®éng. C«ng ty 20 Tæng côc hËu cÇn ®· tr¶i qua chÆng ®êng h¬n 40 n¨m tån t¹i vµ ph¸t triÓn. Trong suèt thêi kú ®ã, do tr¶i qua nhiÒu giai ®o¹n nªn C«ng ty ®· cã nhiÒu x¸o trén. Cho ®Õn nay c«ng t¸c s¶n xuÊt kinh doanh ®· ®îc æn ®Þnh vµ lµm ¨n cã hiÖu qu¶. Tuy nhiªn vÉn cßn nhiÒu yÕu tè khã kh¨n, trong ®ã vÊn ®Ò qu¶n lý vµ sö dông vèn cã hiÖu qu¶ lµ mét trong nh÷ng yÕu tè cã ¶nh hëng lín ®Õn ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt kinh doanh cña C«ng ty. ChÝnh v× nªn em ®· chän ®Ò tµi "Ph¬ng híng vµ mét sè biÖn ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c qu¶n lý vèn s¶n xuÊt kinh doanh C«ng ty 20 - Tæng côc hËu cÇn" ®Ó lµm ®Ò tµi cho m×nh. Víi ®Ò tµi trªn, chuyªn ®Ò ®îc chia lµm ba phÇn: PhÇn I: N©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn, mét vÊn ®Ò cÊp b¸ch víi c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng. 1 LuËn v¨n tèt nghiÖp Lª ThÞ Lµnh - QLKT 39B PhÇn II: Ph©n tÝch thùc tr¹ng t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh vµ t×nh h×nh qu¶n lý vèn s¶n xuÊt kinh doanh cña C«ng ty 20. PhÇn III: Mét sè ph¬ng híng vµ biÖn ph¸p chñ yÕu nh»m gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý vèn s¶n xuÊt kinh doanh C«ng ty 20. Chuyªn ®Ò hoµn thµnh ®îc sù gióp ®ì nhiÖt t×nh cña c« TS Lª ThÞ Anh V©n cïng toµn thÓ c¸n bé nh©n viªn C«ng ty 20! Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n! 2 LuËn v¨n tèt nghiÖp Lª ThÞ Lµnh - QLKT 39B PhÇn i n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn mét vÊn ®Ò cÊp b¸ch víi c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng I- Kh¸i niÖm vµ ph©n lo¹i vèn trong doanh nghiÖp: 1- Kh¸i niÖm vµ chu tr×nh vËn ®éng cña vèn trong doanh nghiÖp 1-1/ Kh¸i niÖm vÒ vèn trong s¶n xuÊt Vèn lµ mét ph¹m trï kinh tÕ trong lÜnh vùc tµi chÝnh, nã g¾n liÒn víi nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸. Vèn lµ tiÒn huy ®éng vµo s¶n xuÊt nh»m môc ®Ých sinh lîi, hay nãi c¸ch kh¸c, tiÒn chØ lµ vèn khi ®îc ®a vµo trong s¶n xuÊt lu th«ng. Vai trß vèn s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp thùc hiÖn yªu cÇu cña c¬ chÕ h¹ch to¸n kinh doanh, tøc lµ qu¸n triÖt quan ®iÓm tiÕt kiÖm vµ hiÖu qu¶ sö dông vèn trªn c¬ së tù chñ kinh tÕ vµ tµi chÝnh. Yªu cÇu tiÕt kiÖm nãi nªn tÝnh hîp lý, tÝnh ®óng møc trong viÖc sö dông vèn víi mét lîng vèn nhÊt ®Þnh víi môc ®Ých ®¹t ®îc mét møc lîi nhuËn hoÆc doanh thu cao h¬n. HiÖu qu¶ kinh tÕ cuèi cïng thÓ hiÖn ë sè lîi nhuËn thu ®îc. §iÒu ®ã phô thuéc vµo vÊn ®Ò s¶n xuÊt vèn cã hîp lý hay kh«ng, cã tiÕt kiÖm chi phÝ vµ t¨ng dù tr÷ hay kh«ng ®Ó ®¹t ®îc môc ®Ých n©ng cao sè vßng quay cña vèn. §èi víi mçi lo¹i h×nh doanh nghiÖp nguån gèc viÖc h×nh thµnh vèn lµ kh¸c nhau vµ së h÷u còng kh¸c nhau. §èi víi doanh nghiÖp nhµ níc th× vèn s¶n xuÊt lµ do nhµ níc cÊp vµ giao quyÒn tù chñ vÒ tµi chÝnh cho doanh nghiÖp vµ doanh nghiÖp cã tr¸ch nhiÖm ph¶i b¶o toµn vµ ph¸t triÓn vèn. §èi víi lo¹i h×nh doanh nghiÖp kh¸c nhau nh doanh nghiÖp t nh©n, doanh nghiÖp tËp thÓ, doanh nghiÖp t b¶n th× nguån vèn ®îc huy ®éng tõ c¸c nguån vèn kh¸c nhau. XÐt vÒ h×nh th¸i vËt chÊt cña vèn s¶n xuÊt gåm hai yÕu tè c¬ b¶n cña qóa tr×nh s¶n xuÊt lµ t liÖu lao ®éng vµ ®èi tîng lao ®éng. 1-2/ Chu tr×nh vËn ®éng cña vèn trong doanh nghiÖp : 3 LuËn v¨n tèt nghiÖp Lª ThÞ Lµnh - QLKT 39B Trong doanh nghiÖp vèn vËn ®éng theo quy tr×nh cña qóa tr×nh t¸i s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp nh sau: S¬ ®å 1: Quy tr×nh vËn ®éng cña vèn trong doanh nghiÖp C«ng cô lao ®éng vµ Mua TiÒn søc lao ®éng B¸n Nguyªn vËt s¶n xuÊt hµng liÖu chÕ biÕn ho¸ TiÒn 2- Ph©n lo¹i vèn trong doanh nghiÖp: Cã nhiÒu c¸ch ph©n lo¹i vèn trong doanh nghiÖp. Dùa vµo vµo nh÷ng c¨n cø kh¸c nhau chóng ta cã nh÷ng ph©n lo¹i sau: C¨n cø vµo h×nh th¸i biÓu hiÖn, vèn ®îc chia thµnh vèn h÷u h×nh vµ vèn v« h×nh. -/ Vèn h÷u h×nh gåm tiÒn, c¸c giÊy tê cã gi¸ trÞ vµ nh÷ng tµi s¶n biÓu hiÖn b»ng hiÖn vËt kh¸c nh quyÒn sö dông ®Êt ®ai, nhµ m¸y. -/ Vèn v« h×nh gåm nh÷ng gi¸ trÞ tµi s¶n v« h×nh nh uy tÝn kinh doanh, nh·n hiÖu, b¶n quyÒn, s¸ng chÕ ph¸t minh. ViÖc nhËn thøc ®óng ®¾n ®Çy ®ñ vÒ nh÷ng h×nh thøc tån t¹i cña vèn sÏ gióp Ých cho viÖc qu¶n lý, khai th¸c triÖt ®Ó vèn còng nh gióp cho viÖc ph¸t triÓn nh÷ng tiÒm n¨ng vÒ vèn ®Æc biÖt lµ ph¸t triÓn vèn v« h×nh v× ®©y lµ lîi thÕ riªng cã, vèn v« h×nh ®îc sö dông tèt sÏ lµ mét lîi thÕ c¹nh tranh trong ho¹t ®éng kinh doanh, ®ång thêi gióp cho viÖc ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c gi¸ trÞ cña vèn, lµm c¬ së gãp vèn kinh doanh, kªu gäi hîp t¸c ®Çu t. * C¨n cø vµo thêi h¹n lu©n chuyÓn, vèn ®îc chia thµnh, vèn ng¾n h¹n, vèn trung h¹n, vèn dµi h¹n. -/ Vèn ng¾n h¹n: lµ vèn cã thêi h¹n lu©n chuyÓn díi 1n¨m. -/ Vèn trung h¹n: lµ vèn cã thêi h¹n lu©n chuyÓn tõ 1®Õn 5n¨m. -/ Vèn dµi h¹n: lµ vèn cã thêi h¹n lu©n chuyÓn lín h¬n 5n¨m. 4 LuËn v¨n tèt nghiÖp Lª ThÞ Lµnh - QLKT 39B * C¨n cø vµo ph¬ng thøc lu©n chuyÓn gi¸ trÞ, vèn ®îc chia thµnh vèn cè ®Þnh, vèn lu ®éng. Chóng ta sÏ ®i s©u vµo nghiªn cøu c¸ch ph©n lo¹i nµy ë c¸c phÇn sau. 2-1/ Vèn cè ®Þnh trong doanh nghiÖp 2-1-1/ Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm vèn cè ®Þnh Vèn cè ®Þnh lµ mét bé phËn cña nguån vèn s¶n xuÊt kinh doanh, lµm h×nh th¸i gi¸ trÞ cña tµi s¶n cè ®Þnh ®ang ph¸t huy t¸c dông trong s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. Vèn cè ®Þnh d÷ mét vai trß hÕt søc quan träng trong qóa tr×nh h×nh thµnh s¶n xuÊt, nã quyÕt ®Þnh tr×nh ®é kü thuËt cña c«ng nghÖ sö dông trong doanh nghiÖp tr×nh ®é c¬ së h¹ tÇng cña doanh nghiÖp, do ®ã lµ c¬ së cho viÖc ¸p dông nh÷ng thµnh tùu khoa häc tiªn tiÕn vµo s¶n xuÊt më réng vµ kh«ng ngõng n©ng cao chÊt lîng ®êi sèng cña c¸n bé c«ng nh©n viªn. Tuú theo ®Æc ®iÓm kinh tÕ mçi nghµnh, kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña tõng doanh nghiÖp s¶n xuÊt mµ mçi doanh nghiÖp cÇn cã kÕ ho¹ch ®óng ®¾n cho viÖc ®Çu t mua s¾m trang thiÕt bÞ m¸y mãc vµ ®¶m b¶o hiÖu qu¶ cao trong viÖc sö dông vèn cè ®Þnh cho s¶n xuÊt. Theo quy ®Þnh hiÖn nay th× nh÷ng tµi s¶n cña doanh nghiÖp cã gi¸ trÞ lín h¬n 5 triÖu ®ång vµ thêi gian sö dông lín h¬n mét n¨m th× ®îc xÕp vµo lo¹i tµi s¶n cè ®Þnh. Tµi s¶n cè ®Þnh kh«ng chuyÓn mét lÇn toµn bé gi¸ trÞ cña nã vµo s¶n phÈm mµ ®ãng gãp trong nhiÒu chu kú s¶n xuÊt. 2-1-2/ C¬ cÊu vèn cè ®Þnh : ViÖc nghiªn cøu c¬ cÊu vèn cè ®Þnh cã ý nghÜa hÕt søc quan träng trong qóa tr×nh qu¶n lý vµ sö dông vèn cè ®Þnh. Khi nghiªn cøu c¬ cÊu vèn cè ®Þnh ph¶i nghiªn cøu trªn hai gi¸c ®é lµ néi dung kÕ ho¹ch vµ tû träng tõng lo¹i. VÊn ®Ò c¬ b¶n lµ ph¶i x©y dùng ®îc mét c¬ cÊu hîp lý phï hîp víi t×nh h×nh cô thÓ cña doanh nghiÖp, vÒ mÆt kinh tÕ kü thuËt tr×nh ®é qu¶n lý c¸c nguån vèn trong doanh nghiÖp. CÇn nhËn thøc c¬ cÊu vèn cè ®Þnh trong doanh nghiÖp chØ lµ mét yÕu tè ®éng vµ thay ®æi theo kh«ng gian vµ thêi gian. Nhµ qu¶n lý vèn ph¶i x¸c ®Þnh ®îc c¬ cÊu hîp lý trong tõng thêi kú. HiÖn nay vèn cè ®Þnh trong doanh nghiÖp ®îc biÓu hiÖn b»ng h×nh th¸i gi¸ trÞ cña c¸c lo¹i tµi s¶n cè ®Þnh huy ®éng vµo s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp. 5 LuËn v¨n tèt nghiÖp Lª ThÞ Lµnh - QLKT 39B - Nhµ xëng, vËt kiÕn tróc ®Ó phôc vô s¶n xuÊt . - ThiÕt bÞ ®éng lùc vµ hÖ thèng truyÒn dÉn. - M¸y mãc thiÕt bÞ s¶n xuÊt . - Dông cô lµm viÖc ®o lêng vµ thÝ nghiÖm - ThiÕt bÞ vµ ph¬ng tiÖn vËn t¶i, dông cô qu¶n lý. - C¸c lo¹i tµi s¶n cè ®Þnh kh¸c. Trong c¬ cÊu vèn cè ®Þnh cÇn ®Æc biÖt chó ý tíi mèi quan hÖ gi÷a c¸c bé phËn m¸y mãc thiÕt bÞ vµ phÇn nhµ xëng phôc vô s¶n xuÊt. 2-1-3/ C«ng t¸c qu¶n lý vèn trong doanh nghiÖp. Qu¶n lý vèn cè ®Þnh lµ mét trong nh÷ng néi dung quan träng cña c«ng t¸c tµi chÝnh doanh nghiÖp. Trong qóa tr×nh kinh doanh, sù vËn ®éng cña vèn cè ®Þnh g¾n liÒn víi h×nh th¸i biÓu hiÖn vËt chÊt cña nã. V× vËy ph¶i nghiªn cøu nh÷ng tÝnh chÊt vµ ®Æc ®iÓm cña tµi s¶n cè ®Þnh trong doanh nghiÖp th× míi cã thÓ qu¶n lý tèt tµi s¶n cè ®Þnh. Cã c¸c h×nh thøc qu¶n lý tµi s¶n cè ®Þnh sau: KhÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh vµ lËp kÕ ho¹ch khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh: - Hao mßn tµi s¶n cè ®Þnh: Trong qóa tr×nh sö dông còng nh khi kh«ng sö dông th× tµi s¶n cè ®Þnh bÞ hao mßn díi hai h×nh thøc lµ hao mßn h÷u h×nh vµ hao mßn v« h×nh. Hao mßn h÷u h×nh lµ sù hao mßn vÒ vËt chÊt , sù tæn thÊt dÇn vÒ chÊt lîng, lµm gi¶m gi¸ trÞ cña tµi s¶n cè ®Þnh. Hao mßn h÷u h×nh lµ tµi s¶n cè ®Þnh gi¶m dÇn gi¸ trÞ cïng víi gi¸ trÞ cña nã chuyÓn dÇn vµo s¶n phÈm s¶n xuÊt ra. Khi kh«ng ®îc sö dông , n»m ngoµi qóa tr×nh s¶n xuÊt th× hao mßn h÷u h×nh lµ tµi s¶n cè ®Þnh thÓ hiÖn ë chç tµi s¶n cè ®Þnh mÊt dÇn gi¸ trÞ sö dông do t¸c ®éng cña c¸c ®iÒu kiÖn tù nhiªn. C¸c nh©n tè ¶nh hëng tíi hao mßn h÷u h×nh: Gåm 3 nhãm nh©n tè sau: - Nhãm nh©n tè thuéc chÊt lîng tµi s¶n cè ®Þnh; vËt liÖu chÕ t¹o, c«ng nghÖ chÕ t¹o, chÊt lîng x©y dùng vµ l¾p ®Æt tµi s¶n cè ®Þnh ®ã. - Nhãm nh©n tè trong qóa tr×nh sö dông: Thêi gian vµ cêng ®é sö dông trong s¶n xuÊt, tay nghÒ c«ng nh©n, chÕ ®é b¶o dìng söa ch÷a. 6 LuËn v¨n tèt nghiÖp Lª ThÞ Lµnh - QLKT 39B - Nhãm nh©n tè thuéc ®iÒu kiÖn tù nhiªn; ®é Èm, nhiÖt ®é ...... Hao mßn v« h×nh tµi s¶n cè ®Þnh: Lµ viÖc tµi s¶n cè ®Þnh bÞ gi¶m gi¸ trÞ do n¨ng suÊt lao ®éng x· héi t¨ng lªn. Ngêi ta s¶n xuÊt ra lo¹i tµi s¶n cè ®Þnh cã chÊt lîng nh cò, thËm chÝ tèt h¬n víi gi¸ thµnh h¹ h¬n. Tµi s¶n cè ®Þnh bÞ gi¶m gi¸ do kü thuËt ngµy cµng tiÕn bé h¬n. Trong qóa tr×nh sö dông tµi s¶n cè ®Þnh c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp cÇn nghiªn cøu ®Ó t×m ra nh÷ng biÖn ph¸p, nh»m gi¶m tèi ®a tæn thÊt do hao mßn v« h×nh g©y ra nh: n©ng cao tr×nh ®é sö dông tµi s¶n cè ®Þnh c¶ vÒ thêi gian vµ cêng ®é ®Èy nhanh viÖc c¶i tiÕn vµ hiÖn ®¹i ho¸ m¸y mãc thiÕt bÞ, tæ chøc tèt c«ng t¸c b¶o qu¶n vµ söa ch÷a m¸y mãc thiÕt bÞ. - KhÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh: trong qóa tr×nh tham gia vµo nhiÒu chu kú s¶n xuÊt h×nh th¸i vËt chÊt cña tµi s¶n cè ®Þnh kh«ng thay ®æi nhng gi¸ trÞ hao mßn dÇn vµ chuyÓn tõng phÇn vµo s¶n phÈm. PhÇn gi¸ trÞ nµy thu håi díi h×nh thøc khÊu hao vµ h¹ch to¸n dÇn vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm. B¶n chÊt kinh tÕ cña khÊu hao tµi s¶n tµi s¶n cè ®Þnh trong qóa tr×nh sö dông lµ sù mÊt dÇn gi¸ trÞ tµi s¶n cè ®Þnh, phÇn gi¸ trÞ nµy ®îc bï ®¾p b»ng sù chuyÓn dÞch tõng phÇn vµo gi¸ trÞ cña s¶n phÈm. KhÊu hao ®îc thùc hiÖn b»ng c¸ch chuyÓn gi¸ trÞ vµo s¶n phÈm mét c¸ch cã kÕ ho¹ch theo ®Þnh møc ®· quy ®Þnh trong suèt thêi gian tµi s¶n cè ®Þnh ®îc sö dông ®ång thêi lËp quü khÊu hao ®Ó bï ®¾p phÇn gi¸ trÞ tµi s¶n cè ®Þnh bÞ hao mßn. C«ng t¸c khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh cã ¶nh hëng lín ®Õn vÊn ®Ò ph¸t triÓn vµ b¶o toµn vèn, n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn. Tõ ngµy 1/1/1995 c¸c doanh nghiÖp nhµ níc ®îc phÐp d÷ l¹i toµn bé khÊu hao trÝch ®îc ®Ó ®Çu t thay thÕ ®æi míi tµi s¶n cè ®Þnh chø kh«ng ph¶i trÝch nép 1 phÇn quü khÊu hao vµo ng©n s¸ch nhµ níc nh tríc n÷a. ViÖc khÊu hao söa ch÷a lín ®Ó söa ch÷a tµi s¶n cè ®Þnh ®îc tiÕn hµnh mét c¸ch cã hÖ thèng nh»m duy tr× kh¶ n¨ng s¶n xuÊt cña tµi s¶n cè ®Þnh trong suèt thêi gian sö dông nã. Doanh nghiÖp tiÕn hµnh trÝch khÊu hao söa ch÷a lín. KhÊu hao ®îc trÝch theo tû lÖ khÊu hao ®îc x¸c ®Þnh tríc . Tû lÖ khÊu hao lµ tû lÖ gi÷a sè tiÒn trÝch khÊu hao hµng n¨m so víi nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh. ViÖc x¸c ®Þnh tû lÖ khÊu hao hîp lý cã mét ý nghÜa hÕt søc quan träng. NÕu tû lÖ khÊu hao thÊp th× doanh nghiÖp sÏ kh«ng bï ®¾p ®îc tæn thÊt thùc tÕ do hao mßn tµi s¶n cè ®Þnh g©y ra, doanh nghiÖp kh«ng b¶o toµn ®îc vèn. 7 LuËn v¨n tèt nghiÖp Lª ThÞ Lµnh - QLKT 39B NÕu tû lÖ khÊu hao qu¸ cao th× gi¸ thµnh s¶n phÈm cña doanh nghiÖp sÏ t¨ng cao mét c¸ch gi¶ t¹o do vËy sÏ ¶nh hëng ®Õn kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Theo chÕ ®é hiÖn hµnh, muèn ®æi míi thiÕt bÞ, doanh nghiÖp ph¶i tÝch luü trong thêi gian dµi tõ 8 ®Õn 12 n¨m. Sau thêi gian nµy khÊu hao cña doanh nghiÖp thêng bÞ gi¶m do ¶nh hëng cña l¹m ph¸t vµ doanh nghiÖp sÏ kh«ng cã ®ñ kh¶ n¨ng ®Ó t¸i ®Çu t tµi s¶n cè ®Þnh. MÆt kh¸c, ph¬ngph¸p khÊu hao tuyÕn tÝnh mµ doanh nghiÖp ®ang ¸p dông hiÖn nay cã nhîc ®iÓm lµ cha t¹o ®iÒu kiÖn cho doanh nghiÖp thu håi vèn nhanh ®Ó cã thÓ ®æi míi thiÕt bÞ vµ øng dông kü thuËt míi vµo s¶n xuÊt. - LËp kÕ ho¹ch khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh: KÕ ho¹ch khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh lµ mét bé phËn quan träng cña kÕ ho¹ch tµi chÝnh doanh nghiÖp. KÕ ho¹ch khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh ph¶n ¸nh c¸c chØ tiªu vÒ gi¸ trÞ tµi s¶n cè ®Þnh nh: Tæng nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh ®Çu kú, t×nh h×nh t¨ng gi¶m tµi s¶n cè ®Þnh trong kú, gi¸ trÞ tæng tµi s¶n cè ®Þnh cÇn tÝnh khÊu hao trong kú vµ tû lÖ khÊu hao, ph¬ng híng sö dông quü khÊu hao. Theo quy ®Þnh sè 517/TTg ngµy 21/10/1995, kÕ ho¹ch khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh gåm: -Tµi s¶n cè ®Þnh kh«ng ph¶i tÝnh khÊu hao c¬ b¶n vµ khÊu hao söa ch÷a lín (®Êt ®ai). - Tµi s¶n cè ®Þnh t¨ng thªm trong n¨m kÕ ho¹ch. Tµi s¶n cè ®Þnh t¨ng trong th¸ng th× th¸ng sau míi tÝnh khÊu hao. VÝ dô: Mét «t« mua vµo gi÷a th¸ng 6 vµ ®a vµo sö dông ngay th× tÝnh khÊu hao tõ th¸ng 7. - Tµi s¶n cè ®Þnh gi¶m ®i trong n¨m kÕ ho¹ch. Tµi s¶n cè ®Þnh gi¶m ®i trong th¸ng th× th¸ng sau míi tÝnh khÊu hao. VÝ dô: Mét thiÕt bÞ thanh lý vµo gi÷a th¸ng 1 th× th¸ng 1 vÉn tÝnh khÊu hao thiÕt bÞ nµy vµ th«i tÝnh khÊu hao vµo th¸ng 2. - Tæng nguyªn gi¸ b×nh qu©n tµi s¶n cè ®Þnh ph¶i tÝnh khÊu hao trong n¨m: ®îc tÝnh theo c«ng thøc: 8 LuËn v¨n tèt nghiÖp Lª ThÞ Lµnh - QLKT 39B Tæng nguyªn gi¸ b×nh qu©n tµi s¶n cè ®Þnh ph¶i tÝnh khÊu hao trong kú NguyÔn gi¸ NguyÔn gi¸ = b×nh qu©n tµi = s¶n cè ®Þnh + ®Çu kú NguyÔn gi¸ b×nh qu©n tµi s¶n cè ®Þnh t¨ng trong kú - b×nh qu©n tµi s¶n cè ®Þnh gi¶m trong kú B¶o toµn vµ ph¸t triÓn vèn cè ®Þnh: Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng theo ph¬ng thøc h¹ch to¸n kinh doanh. §Ó ®¶m b¶o qóa tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ®îc tiÕn hµnh nhÞp nhµng th× doanh nghiÖp doanh nghiÖp ph¶i b¶o toµn vµ ph¸t triÓn ®îc vèn. Ho¹t ®éng trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, c¸c doanh nghiÖp kh«ng tr¸nh khái bÞ nh÷ng t¸c ®éng cña nh÷ng thay ®æi trªn nh l¹m ph¸t quan hÖ cung cÇu.... ®Æc biÖt l¹m ph¸t lµm cho søc mua ®ång tiÒn gi¶m ®i, gi¸ trÞ vèn cña doanh nghiÖp thÊp h¬n so víi thùc tÕ. Ngoµi ra, vèn cè ®Þnh cßn bÞ thÊt tho¸t do yÕu kÐm vÒ qu¶n lý dÉn tíi h háng, mÊt m¸t tµi s¶n cè ®Þnh. Do vËy vèn cè ®Þnh bÞ gi¶m ®i. B¶o toµn vèn cã hai mÆt lµ b¶o toµn vÒ mÆt hiÖn vËt vµ b¶o toµn vÒ mÆt gi¸ trÞ. - B¶o toµn vèn cè ®Þnh vÒ mÆt hiÖn vËt lµ trong qóa tr×nh sö dông tµi s¶n cè ®Þnh, doanh nghiÖp ph¶i qu¶n lý chÆt chÏ kh«ng ®Ó tµi s¶n cè ®Þnh bÞ mÊt m¸t h háng kh«ng sö dông sai môc ®Ých hoÆc mua b¸n tµi s¶n cè ®Þnh bÞ háng chªnh lÖch gi¸. - B¶o toµn vèn cè ®Þnh vÒ mÆt gi¸ trÞ: trong ®iÒu kiÖn cã sù biÕn ®éng vÒ gi¸, c¸c doanh nghiÖp ph¶i thùc hiÖn nghiªm chØnh c¸c quy ®Þnh cña nhµ níc vÒ viÖc ®iÒu chØnh nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh, vèn cè ®Þnh theo c¸c hÖ sè tÝnh l¹i do c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn ban hµnh nh»m b¶o ®¶m gi¸ trÞ tµi s¶n cè ®Þnh. Sè vèn cè ®Þnh doanh nghiÖp ph¶i b¶o toµn cuèi kú ®îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc sau: 9 LuËn v¨n tèt nghiÖp Sè vèn cè ®Þnh ph¶i b¶o toµn Lª ThÞ Lµnh - QLKT 39B Sè vèn cè = ®Þnh ®îc = giao trong kú - KhÊu HÖ sè ®iÒu hao c¬ chuyÓn gi¸ b¶n trÝch x x trong kú trÞ phÇn vèn cè ®Þnh T¨ng gi¶m vèn + cè ®Þnh trong kú 2-2/ Vèn lu ®éng trong doanh nghiÖp 2.2.1/Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm vèn lu ®éng: Vèn lu ®éng lµ mét bé phËn vèn s¶n xuÊt kinh doanh dïng ®Ó ®Çu t vµo tµi s¶n lu ®éng vµ vèn lu ®éng ®Ó ®¶m b¶o cho qóa tr×nh s¶n xuÊt vµ t¸i s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp ®îc tiÕn hµnh b×nh thêng. Vèn lu ®éng tham gia trùc tiÐp vµo qóa tr×nh s¶n xuÊt, qua mçi chu kú lu ®éng vèn lu ®éng chuyÓn qua nhiÒu h×nh th¸i kh¸c nhau nh tiÒn tÖ, nguyªn vËt liÖu s¶n phÈm dë dang vµ trë l¹i h×nh th¸i tiÒn tÖ sau khi s¶n phÈm ®îc tiªu thô. Kh¸c víi vèn cè ®Þnh, vèn lu ®éng chuyÓn toµn bé gi¸ trÞ vµo s¶n phÈm sau mçi chu kú s¶n xuÊt. Qóa tr×nh vËn ®éng cña vèn lu ®éng thÓ hiÖn díi hai h×nh th¸i: - VÒ mÆt hiÖn vËt, vèn lu ®éng gåm nguyªn vËt liÖu, b¸n thµnh phÈm vµ s¶n phÈm dë dang, thµnh phÈm, c«ng cô lao ®éng. - VÒ mÆt gi¸ trÞ, vèn lu ®éng biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña nguyªn vËt liÖu, b¸n thµnh phÈm, c«ng cô vµ c¸c lo¹i tµi s¶n lu ®éng kh¸c nh gi¸ trÞ t¨ng thªm do viÖc sö dông lu ®éng ( gi¸ trÞ thÆng dë dang) vµ c¸c chi phÝ b»ng tiÒn trong qóa tr×nh lu th«ng. Sù lu cña vèn lu ®éng vÒ mÆt gi¸ trÞ vµ hiÖn vËt ®îc biÓu hiÖn b»ng c«ng thøc sau: TiÒn - NVLchi phÝ lao ®éng - s¶n xuÊt - hµng ho¸ vµ dÞch vô - tiÒn Trong qóa tr×nh vËn ®éng, vèn lu ®éng biÓn ®æi tõ h×nh th¸i nµy sang h×nh th¸i kh¸c vµ sau ®ã trë vÒ h×nh th¸i ban ®Çu. Mét vßng khÐp kÝn lµ mét chu kú vËn ®éng cña vèn lu ®éng do ®ã ®Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh vµ hiÖu qu¶ sö dông vèn ta ph¶i xem xÐt ®é dµi vËn ®éng cña vèn lu ®éng. NÕu ®é dµi vËn ®éng cña vèn lu ®éng ng¾n th× hiÖu qu¶ sö dông vèn lu ®éng cña doanh nghiÖp sÏ cao h¬n. 10 LuËn v¨n tèt nghiÖp Lª ThÞ Lµnh - QLKT 39B 2-2-2/ C¬ cÊu cña vèn lu ®éng: C¬ cÊu vèn lu ®éng lµ tû lÖ gi÷a c¸c bé phËn cÊu thµnh vèn lu ®éng vµ mèi quan hÖ gi÷a c¸c bé phËn Êy. Tû lÖ gi÷a c¸c bé phËn trong tæng vµ sè vèn lu ®éng hîp lý. X¸c ®Þnh chÝnh x¸c c¬ cÊu cña vèn lu ®éng cã ý nghÜa hÕt søc quan träng trong viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn lu ®éng. ViÖc x¸c ®Þnh ®îc c¬ cÊu vèn lu ®éng hîp lý sÏ ®¶m b¶o cho viÖc ®¸p øng yªu cÇu vÒ vèn lu ®éng ë tõng bé phËn tõng kh©u mét c¸ch tèt nhÊt do ®ã sÏ ®¶m b¶o viÖc sö dông hîp lý vèn lu ®éng. C¨n cø vµo qóa tr×nh tuÇn hoµn lu chuyÓn, vèn lu ®éng ®îc chia lµm ba lo¹i: - Vèn lu ®éng trong kh©u dù tr÷: Lµ vèn lu ®éng ®îc dïng ®Ó mua nguyªn vËt liÖu, c«ng cô dông cô .... dù tr÷ cho s¶n xuÊt. - Vèn lu ®éng trong s¶n xuÊt: Lµ vèn lu ®éng trùc tiÕp phôc vô s¶n xuÊt, lµ h×nh th¸i gi¸ trÞ cña s¶n phÈm dë dang, b¸n thµnh phÈm. - Vèn lu ®éng trong kh©u lu th«ng: Lµ bé phËn vèn lu ®éng phôc vô cho giai ®o¹n tiªu thô s¶n phÈm vµ gi¸ trÞ thµnh phÈm trong kho, hµng göi b¸n.... C¨n cø nguån huy ®éng, vèn lu ®éng ®îc chia nh sau: - Vèn lu ®éng do ng©n s¸ch cÊp: Lµ vèn lu ®éng doanh nghiÖp ®îc nhµ níc giao quyÒn sö dông. - Vèn lu ®éng tù bæ sung: Lµ vèn lu ®éng mµ doanh nghiÖp tù bæ sung tõ lîi nhuËn cña doanh nghiÖp. - Vèn liªn doanh: Lµ vèn mµ doanh nghiÖp liªn doanh víi c¸c ®¬n vÞ kh¸c, b»ng tiÒn mÆt hay b»ng hiÖn vËt. - Vèn tÝn dông: Lµ vèn vay cña ng©n hµng, b¹n hµng ... - Vèn vay tõ c¸c nguån kh¸c. C¨n cø vµo sù ph©n lo¹i vèn lu ®éng ta cã thÓ x¸c ®Þnh sè vèn lu ®éng cÇn thiÕt ë c¸c kh©u, tõ ®ã cã thÓ lËp kÕ ho¹ch huy ®éng vèn tõ c¸c nguån kh¸c ®Ó ®¸p øng nhu cÇu vÒ vèn lu ®éng. 11 LuËn v¨n tèt nghiÖp Lª ThÞ Lµnh - QLKT 39B 2-2-3/ Néi dung c«ng t¸c qu¶n lý vèn lu ®éng: - Mét lµ: X©y dùng møc vèn lu ®éng ®Þnh møc cho kú kÕ ho¹ch thêng xuyªn cho s¶n xuÊt kinh doanh trong kú cã thÓ x©y dùng ®îc. C«ng t¸c x©y dùng vèn lu ®éng ®Þnh møc ®îc tiÕn hµnh cho c¶ ba kh©u: dù tr÷ , s¶n xuÊt, lu th«ng. Vèn lu ®éng ®Þnh møc qóa thõa hoÆc qóa thiÕu ®Òu lµm cho doanh nghiÖp ho¹t ®éng khã kh¨n: Qóa thö g©y ra hiÖn tîng øa ®äng vèn, qóa thiÕu kh«ng ®¸p øng nhu cÇu cña doanh nghiÖp. Theo chÕ ®é hiÖn hµnh, vèn lu ®éng ®Þnh møc ®îc nhµ níc cÊp cho c¸c doanh nghiÖp nhµ níc mét lÇn. Trong qóa tr×nh sö dông doanh nghiÖp ph¶i thêng xuyªn duy tr× ho¹t ®éng b¶o toµn vµ ph¸t triÓn vèn ®Ó ®¶m b¶o cho doanh nghiÖp ho¹t ®éng b×nh thêng. §Ó x¸c ®Þnh vèn lu ®éng ®Þnh møc kú kÕ ho¹ch, ta ph¶i x¸c ®Þnh vèn lu ®éng ®Þnh møc ë c¸c kh©u dù tr÷, s¶n xuÊt lu th«ng cho tõng lo¹i (nguyªn vËt liÖu chÝnh, nguyªn vËt liÖu phô, nhiªn liÖu....) sau ®ã céng l¹i thµnh vèn lu ®éng ®Þnh møc trong kú kÕ ho¹ch. Vèn lu ®éng ®Þnh møc ë kh©u dù tr÷ : ViÖc x¸c ®Þnh vèn lu ®éng ®Þnh møc ë kh©u dù tr÷ cÇn kÕt hîp chÆt chÏ víi kÕ ho¹ch thu mua nguyªn vËt liÖu vµ dù tÝnh chi phÝ s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. Vèn lu ®éng ®Þnh møc ë kh©u dù tr÷ ®îc tÝnh to¸n vµo møc lu©n chuyÓn kÕ ho¹ch hµng ngµy vµ ®Þnh møc sè ngµy dù tr÷. Møc lu©n chuyÓn hµng ngµy ®îc tÝnh b»ng c¸ch lÊy møc lu©n chuyÓn c¶ n¨m chia cho 360. §Þnh møc sè ngµy dù tr÷ ®îc tÝn nh sau: §èi nguyªn vËt liÖu nhËp khÈu th× ®Þnh møc sè ngµy dù tr÷ ®îc c¬ quan cÊp trªn quy ®Þnh: §èi nguyªn vËt liÖu mua trong níc, ta cã thÓ ¸p dông c«ng thøc sau: §Þnh Sè ngµy møc sè = c¸ch nhau ngµy dù = gi÷a hai tr÷ lÇn mua HÖ sè x x thu + mua + xen kÏ Sè ngµy Sè ngµy vËn chuyÓn + chØnh lý + chuÈn bÞ Sè + ngµy + b¶o hiÓm Vèn lu ®éng ®Þnh møc ë kh©u s¶n xuÊt: Vèn lu ®éng ®Þnh møc ë kh©u s¶n xuÊt ®îc x¸c ®Þnh riªng cho s¶n phÈm dë dang b¸n thµnh phÈm tù chÕ vµ chi phÝ chê ph©n bæ. 12 LuËn v¨n tèt nghiÖp Lª ThÞ Lµnh - QLKT 39B Vèn lu ®éng ®Þnh møc cho s¶n phÈm dë dang ®îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc sau: Møc lu©n Vèn lu ®éng ®Þnh møc cho s¶n phÈm dë HÖ sè chuyÓn cña = thµnh phÈm = theo gi¸ : 360 s¶n xuÊt phÈm x s¶n x dë thµnh c«ng dang Chu kú thµnh phÈm dang xëng Vèn lu ®éng ®Þnh møc cho b¸n thµnh phÈm tù chÕ ®îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc sau: Møc lu©n Vèn lu ®éng ®Þnh møc cho b¸n thµnh phÈm chuyÓn cña = thµnh phÈm = theo gi¸ : 360 x thµnh c«ng x- tù chÕ HÖ sè §Þnh møc x thµnh sè ngµy x dù tr÷ phÈm tù chÕ ëng Vèn lu ®éng ®Þnh møc cho chi phÝ chê ph©n bæ ®îc tÝnh nh sau: Vèn lu ®éng ®Þnh møc chi phÝ chê ph©n = = bæ Sè ®Çu n¨m cña chi phÝ chê ph©n bæ + + Chi phÝ chê - ph©n bæ ph¸t sinh trong n¨m - Sè phaØ ph©n bæ trong n¨m Vèn lu ®éng ®Þnh møc cho kh©u lu th«ng: Vèn lu ®éng ®Þnh møc cho kh©u tiªu thô bao gåm vèn lu ®éng ®Þnh møc cho thµnh phÈm vµ hµng ho¸ mua ngoµi phcô vô cho c«ng t¸c tiªu thô. Vèn lu ®éng ®Þnh møc cho thµnh phÈm ®îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc sau:  gi¸ thµnh c«ng §Þnh møc vèn lu ®éng cho thµnh phÈm = xëng cña toµn bé = s¶n phÈm hµng ho¸ 13 : : x 360 x §Þnh møc sè ngµy dù tr÷ thµnh phÈm LuËn v¨n tèt nghiÖp Lª ThÞ Lµnh - QLKT 39B §èi víi hµng ho¸ mua ngoµi phôc vô cho kh©u tiªu thô:  gi¸ trÞ §Þnh møc vèn lu ®éng cho hµng ho¸ mua ngoµi phôc vô cho tiªu thô = = §Þnh møc sè hµng ho¸ mua c¶ n¨m phôc vô tiªu : : x 360 x ngµy dù tr÷ hµng ho¸ mua thô ngoµi Trong ba bé phËn trªn th× vèn lu ®éng trong kh©u s¶n xuÊt cã vai trß quan träng nhÊt trong c¬ cÊu vèn lu ®éng. Do vËy doanh nghiÖp ph¶i cã biÖn ph¸p qu¶n lý tèt vèn lu ®éng ë kh©u nµy vµ kh«ng ngõng n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn lu ®éng ë kh©u s¶n xuÊt. Hai lµ: LËp kÕ ho¹ch nguån vèn lu ®éng ®Þnh møc. Vèn lu ®éng cña doanh nghiÖp ®îc h×nh thµnh tõ nhiÒu nguån kh¸c nhau nh tõ ng©n s¸ch, vèn chiÕm dông. Vèn lu ®éng ®Þnh møc møc n¨m kÕ ho¹ch ®îc x¸c ®Þnh c¨n cø vµo t×nh h×nh thùc tÕ vèn lu ®éng n¨m tríc vµ nhu cÇu vÒ vèn trong n¨m kÕ ho¹ch. NÕu n¨m tríc doanh nghiÖp cã mét sè vèn lu ®éng tù cã nhÊt®Þnh th× n¨m kÕ ho¹ch chØ cÇn lËp kÕ ho¹ch nguån vèn lu ®éng nh»m tÝnh ra møc thõa thiÕu so víi nhu cÇu vèn lu ®éng n¨m kÕ ho¹ch. Sè vèn lu ®éng tù cã cÇn thiÕt cho n¨m kÕ ho¹ch ®îc bï ®¾p b»ng sè vèn tù cã chuyÓn tõ n¨m tríc sang. Bai lµ: B¶o toµn vµ ph¸t triÓn vèn lu ®éng. Do vèn lu ®éng chuyÓn toµn bé gi¸ trÞ mét lÇn vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ h×nh th¸i vËt chÊt cña vèn lu ®éng thêng xuyªn thay ®æi nªn doanh nghiÖp ph¶i chó träng c«ng t¸c b¶o toµn vµ ph¸t triÓn vèn lu ®éng vÒ mÆt gi¸ trÞ. B¶o toµn gi¸ trÞ vèn lu ®éng thùc chÊt lµ d÷ ®îc gi¸ trÞ thùc tÕ hay lµ b¶o toµn søc mua cña vèn, thÓ hiÖn ë kh¶ n¨ng mua s¾m vËt t cho kh©u dù tr÷ vµ tµi s¶n lu ®éng nãi chung, duy tr× kh¶ n¨ng thanh to¸n cña doanh nghiÖp. Trong qóa tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, doanh nghiÖp ph¶i thêng xuyªn h¹ch to¸n ®óng gi¸ trÞ thùc tÕ cña vËt t hµng ho¸ nh»m tÝnh ®óng tÝnh ®ñ vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm ®Ó cã thÓ b¶o toµn vµ ph¸t triÓn vèn. Néi dung c¬ b¶n cña c«ng t¸c ph¸t triÓn vµ b¶o toµn vèn. 14 LuËn v¨n tèt nghiÖp Lª ThÞ Lµnh - QLKT 39B - C¸c doanh nghiÖp ph¶i b¶o toµn vèn lu ®éng ngay trong qóa tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh trªn c¬ së møc t¨ng gi¶m gi¸ tµi s¶n lu ®éng thùc tÕ cña doanh nghiÖp. - Doanh nghiÖp ph¶i ®Þnh kú x¸c ®Þnh møc chªnh lÖch tån kho c¸c kh©u ®Ó cã kÕ ho¹ch bæ sung vèn lu ®éng cho c¸c kh©u thiÕu. Sè vèn lu ®éng ph¶i b¶o toµn hµng n¨m cña doanh nghiÖp ®îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc sau: Sè vèn lu ®éng ph¶i b¶o toµn ®Õn cuèi n¨m b¸o c¸o = = Sè vèn ®îc giao cÇn ph¶i b¶o toµn ®Çu n¨m x x HÖ sè trît gi¸ vèn lu ®éng cña doanh nghiÖp trong n¨m II- Kh¸i niÖm vµ sù cÇn thiÕt ph¶i n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn trong c¸c doanh nghiÖp: 1- C¸c kh¸i niÖm vµ b¶n chÊt cña hiÖu qu¶ kinh tÕ : 1-1/ C¸c kh¸i niÖm. Tõ tríc ®Õn nay, c¸c nhµ kinh tÕ ®· ®a ra nhiÒu kh¸i niÖm kh¸c nhau vÒ hiÖu qu¶ kinh tÕ cña doanh nghiÖp. - HiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh lµ møc ®é h÷u Ých cña s¶n phÈm s¶n xuÊt ra tøc lµ gi¸ trÞ cña nã hoÆc doanh thu lµ lîi nhuËn thu ®îc trong qóa tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. - HiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh lµ sù t¨ng trëng kinh tÕ ph¶n ¸nh qua nhÞp ®é t¨ng lªn cña c¸c chØ tiªu kinh tÕ. C¸ch hiÓu nµy lµ phiÕm diÖn chØ ®øng trªn møc ®é biÕn ®éng thêi gian. - HiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh lµ møc ®é tiÕt kiÖm chi phÝ vµ t¨ng kÕt qu¶. §©y chØ lµ biÓu hiÖn cña b¶n chÊt chø kh«ng ph¶i lµ kh¸i niÖm vÒ hiÖu qu¶ kinh tÕ. - HiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh lµ chØ tiªu ®îc x¸c ®Þnh b»ng tû lÖ so s¸nh gi÷a kÕt qu¶ vµ chi phÝ.§Þnh nghÜa nh vËy chØ nãi vÒ c¸ch x¸c lËp c¸c chØ tiªu, chø kh«ng to¸t lªn ý niÖm cña vÊn ®Ò. 15 LuËn v¨n tèt nghiÖp Lª ThÞ Lµnh - QLKT 39B - HiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh lµ møc t¨ng kÕt qu¶ cña s¶n xuÊt kinh doanh trªn mçi lao ®éng hay møc danh lîi cña vèn s¶n xuÊt kinh doanh. Quan ®iÓm nµy muèn quy hiÖu qu¶ vÒ mét chØ tiªu tæng hîp cô thÓ nµo ®ã. Bëi vËy cÇn mét kh¸i niÖm bao qu¸t h¬n. HiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh lµ mét ph¹m trï kinh tÕ theo chiÒu s©u ph¶n ¸nh tr×nh ®é khai th¸c c¸c nguån lùc vµ tr×nh ®é chi phÝ c¸c nhuån lùc ®ã trong qóa tr×nh s¶n xuÊt nh»m thùc hiÖn môc tiªu kinh doanh. Nã lµ thíc ®o ngµy cµng trë nªn quan träng cña sù t¨ng trëng kinh tÕ vµ lµ chç dùa c¬ b¶n ®Ó ®¸nh gi¸ viÖc thùc hiÖn môc tiªu kinh tÕ cña doanh nghiÖp trong tõng thêi kú. HiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh ®îc x¸c ®Þnh b»ng c¸ch so s¸nh kÕt qu¶ ®Çu ra víi chi phÝ ®Çu vµo. §Þnh møc vèn lu ®éng cho thµnh phÈm = Tæng chi phÝ ®Çu vµo Tæng kÕt qu¶ ®Çu ra HiÖu qu¶ sö dông vèn lµ mét ph¹m trï kinh tÕ thÓ hiÖn tr×nh ®é sö dông vèn cña doanh nghiÖp, ph¶n ¸nh tr×nh ®é khai th¸c vµ sö dông c¸c nguån vèn trong doanh nghiÖp nh»m ®¹t kÕt qu¶ cao nhÊt trong qóa tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh víi chi phÝ thÊp nhÊt. 1-2/ B¶n chÊt vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ: B¶n chÊt cña hiÖu qu¶ kinh tÕ lµ n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng x· héi vµ tiÕt kiÖm lao ®éng x· héi. §©y lµ hai mÆt cã liªn quan mËt thiÕt cña vÊn ®Ò hiÖu qu¶ kinh tÕ, g¾n liÒn víi hai quy luËt t¬ng øng nÒn s¶n xuÊt x· héi lµ quy luËt t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng vµ quy luËt tiÕt kiÖm thêi gian. ChÝnh viÖc khan hiÕm nguån lùc vµ viÖc sö dông chóng cã tÝnh c¹nh tranh nh»m tho¶ m·n nhu cÇu ngµy cµng t¨ng cña x· héi ®Æt ra yªu cÇu ph¶i khai th¸c tËn dông vµ triÖt ®Ó c¸c nguån lùc. §Ó ®¹t ®îc môc tiªu kinh doanh c¸c doanh nghiÖp buéc ph¶i chó träng c¸c ®iÒu kiÖn néi t¹i, ph¸t huy n¨ng lùc cña c¸c yÕu tè s¶n xuÊt vµ tiÕt kiÖm chi phÝ. V× vËy yªu cÇu n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh lµ ph¶i ®¹t kÕt qu¶ tèi ®a víi chi phÝ tèi thiÓu hay nãi chÝnh x¸c h¬n lµ ®¹t ®îc kÕt qu¶ tèi ®a víi chi phÝ nhÊt ®Þnh hay ngîc l¹i ®¹t kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh víi chi phÝ tèi thiÓu. Chi phÝ ë ®©y ®îc theo nghÜa réng: Chi phÝ t¹o ra nguån lùc vµ chi phÝ sö dông nguån lùc; ®ång thêi bao gåm c¶ chi phÝ c¬ héi. 16 LuËn v¨n tèt nghiÖp Lª ThÞ Lµnh - QLKT 39B 2/ Sù cÇn thiÕt ph¶i n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn N©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn lµ mét trong c¸c biÖn ph¸p quan träng nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. ViÖc n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn tøc lµ ®ång lo¹t c¸c biÖn ph¸p ®Ó gi¶m chi phÝ vÒ vèn cña ho¹t ®éng kinh doanh mµ vÉn ®¹t ®îc kÕt qu¶ tèt nhÊt. Møc lîi nhuËn mµ doanh nghiÖp ®¹t ®îc tÝnh to¸n dùa trªn tæng chi phÝ vµ tæng doanh thu theo c«ng thøc. Lîi nhuËn = Tæng doanh thu - Tæng chi phÝ Do chi phÝ vÒ vèn cña doanh nghiÖp còng ®îc coi nh lµ mét lo¹i chi phÝ cña doanh nghiÖp nªn viÖc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p nh»m gi¶m chi phÝ cho doanh nghiÖp v× vËy gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. Khi viÖc sö dông vèn ®îc n©ng cao th× lîi nhuËn cña doanh nghiÖp sÏ t¨ng lªn. Doanh nghiÖp sÏ cã uy tÝn trªn thÞ trêng tµi chÝnh do ®ã viÖc huy ®éng vµ sö dông vèn trong t¬ng lai cña doanh nghiÖp sÏ thuËn lîi vµ dÔ dµng h¬n. Doanh nghiÖp sÏ cã nhiÒu lîi thÕ h¬n trong c¹nh tranh trªn thÞ trêng tiªu thô s¶n phÈm. Do ®ã doanh nghiÖp l¹i cã thÓ ®¹t ®îc mét møc hiÖu qu¶ sö dông vèn cao h¬n. MÆt kh¸c, do yªu cÇu cña viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn vµ c¸c biÖn ph¸p ¸p dông ®Ó cã hiÖu qu¶ sö dông vèn cao h¬n th× ®éi ngò c¸n bé c«ng nh©n viªn trong doanh nghiÖp, ®Æc biÖt nh÷ng c¸n bé lµm c«ng t¸c qu¶n lý vèn sÏ rÌn luyÖn ®Ó cã tr×nh ®é cao h¬n nh»m ®¸p øng ®îc nh÷ng yªu cÇu cao h¬n. III- C¸c chØ tiªu ph¶n ¸nh hiÖu qu¶ sö dông vèn : 1- C¬ cÊu vèn cña doanh nghiÖp. §Ó ®¸nh gi¸ tr×nh ®é sö dông vèn cña doanh nghiÖp ngêi ta xem xÐt c¬ cÊu vèn cña doanh nghiÖp. C¬ cÊu vèn cña doanh nghiÖp chØ ra tû träng vèn mµ doanh nghiÖp ®Çu t vµo tµi s¶n cè ®Þnh vµ tµi s¶n lu ®éng lµ bao nhiªu trong tæng tµi s¶n cña doanh nghiÖp. C¬ cÊu cã ¶nh hëng lín tíi hiÖu qu¶ sö dông vèn v× c¬ cÊu vèn cña doanh nghiÖp cµng hîp lý bao nhiªu th× hiÖu qu¶ sö dông cµng hîp lý bÊy nhiªu. C¬ cÊu vèn cña doanh nghiÖp hîp lý tøc lµ doanh nghiÖp ®¸p øng ®ñ nhu cÇu vÒ vèn ë c¸c kh©u cña doanh nghiÖp, kh«ng cã hiÖn tîng thiÕu vèn hay thõa vèn. 17 LuËn v¨n tèt nghiÖp Lª ThÞ Lµnh - QLKT 39B 1-1/ Tû träng tµi s¶n cè ®Þnh : Tû träng tµi Tæng gi¸ trÞ tµi s¶n cè ®Þnh s¶n cè = Tæng gi¸ trÞ tµi s¶n cña doanh nghiÖp ®Þn h ChØ sè nµy cho biÕt tæng tµi s¶n cña doanh nghiÖp th× cã bao nhiªu phÇn lµ tµi s¶n cè ®Þnh. Møc tµi s¶n cè ®Þnh hîp lý cho tõng doanh nghiÖp phô thuéc vµo nghµnh nghÒ mµ doanh nghiÖp ®ã tham gia vµo s¶n xuÊt. 1-2/ Tû träng tµi s¶n lu ®éng : Tû träng tµi Tæng tµi s¶n lu ®éng s¶n lu = Tæng tµi s¶n cña doanh nghiÖp ®én g ChØ sè nµy chØ ra tû träng cña tµi s¶n lu ®éng trong tæng tµi s¶n cña doanh nghiÖp. 1-3/ Vßng quay cña vèn: Vßng quay cña vèn Tæng doanh thu thuÇn = Sè vßng quay cña vèn lu ®éng Tæng sè vèn = Tæng doanh thu thuÇn Tæng sè vèn lu ®éng ChØ tiªu nµy ph¶n ¸nh tèc ®é chu chuyÓn cña vèn doanh nghiÖp. Tèc ®é chu chuyÓn vèn doanh nghiÖp cµng cao th× hiÖu qu¶ sö dông vèn doanh nghiÖp cµng cao do chØ tiªu doanh thu cña doanh nghiÖp lµ cao. Ngîc l¹i sÏ lµ cã vèn ®Ó nÕu nh c¸c chØ tiªu vÒ vßng quay cña vèn cña doanh nghiÖp gi¶m ®i so víi kú tríc. 2/ C¸c chØ tiªu ph¶n ¸nh hiÖu qu¶ sö dông vèn cè ®Þnh: 2-1/ Søc s¶n xuÊt cña tµi s¶n cè ®Þnh : 18 LuËn v¨n tèt nghiÖp Lª ThÞ Lµnh - QLKT 39B ChØ tiªu nµy cho biÕt cø mét ®ång nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh b×nh qu©n ®îc huy ®éng trong s¶n xuÊt th× t¹o ra bao nhiªu ®ång gi¸ trÞ s¶n lîng cña doanh nghiÖp.ChØ tiªu nµy cµng lín cµng tèt. = Søc s¶n xuÊt cña tµi s¶n cè ®Þnh Gi¸ trÞ tæng s¶n lîng = Nguyªn gi¸ b×nh qu©n tµi s¶n cè ®Þnh Gi¸ trÞ tæng s¶n lîng ta cã thÓ thay thÕ b»ng doanh thu hay gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp. 2-2/ Søc sinh lêi cña cña tµi s¶n cè ®Þnh : ChØ tiªu nµy cho biÕt cø mét ®ång nguyªn gi¸ trÞ tµi s¶n cè ®Þnh dïng trong s¶n xuÊt t¹o ra mÊy ®ång lîi nhuËn. ChØ tiªu nµy cµng lín cµng tèt. Søc sinh lêi cña tµi Tæng lîi nhuËn = s¶n cè ®Þnh Nguyªn gi¸ b×nh qu©n tµi s¶n cè ®Þnh 2-3/ SuÊt hao phÝ tµi s¶n cè ®Þnh : ChØ tiªu nµy cho biÕt cø ®Ó t¹o ra mét ®ång gi¸ trÞ tæng s¶n lîng th× ph¶i cã bao nhiªu ®ång nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh. ChØ tiªu nµy cµng nhá cµng tèt vµ chøng tá trong kú doanh nghiÖp ®· sö dông tiÕt kiÖm tµi s¶n cè ®Þnh cña doanh nghiÖp. SuÊt hao phÝ tµi s¶n cè ®Þnh = Nguyªn gi¸ b×nh qu©n tµi s¶n cè ®Þnh Gi¸ trÞ tæng s¶n lîng Ngoµi ra chóng ta cßn nªn tham kh¶o c¸c chØ tiªu hÖ sè sö dông m¸y mãc thiÕt bÞ cña doanh nghiÖp vÒ c«ng suÊt (H1) vµ hÖ sè sö dông m¸y mãc thiÕt bÞ vÒ thêi gian vµ hÖ sè ®æi míi tµi s¶n cè ®Þnh ( H3) khi ®¸nh gi¸ vÒ hiÖu sö dông vèn cè ®Þnh. H1 = C«ng suÊt thùc tÕ cña m¸y mãc thiÕt bÞ C«ng suÊt thiÕt kÕ cña m¸y mãc thiÕt bÞ HÖ sè nµy ph¶n ¸nh n¨ng lùc ho¹t ®éng thùc tÕ cña m¸y mãc trong doanh nghiÖp so víi c«ng suÊt thiÕt kÕ cña chóng. HÖ sè nµy cµng cao chøng tá r»ng c«ng ty cã nh÷ng lç lùc ®¸ng kÓ trong viÖc sö dông m¸y mãc thiÕt bÞ, tËn dông tèt c«ng suÊt m¸y mãc, gi¶m ®îc hao mßn v« h×nh ®èi víi doanh nghiÖp. 19 LuËn v¨n tèt nghiÖp H2 Lª ThÞ Lµnh - QLKT 39B = Thêi gian sö dông m¸y mãc thùc tÕ Tæng thêi gian sö dông m¸y mãc theo kÕ ho¹ch HÖ sè nµy cµng lín cµng tèt, nã chØ ra ®îc møc ho¹t ®éng tèt cña m¸y mãc. Khi chØ sè nµy cµng cao chøng tá trong kú m¸y mãc cña doanh nghiÖp ho¹t ®éng tèt, Ýt bÞ h háng lªn cã thÓ ho¹t ®éng trong phÇn lín thêi gian. H3 = Tæng gi¸ trÞ tµi s¶n cè ®Þnh míi trong kú Tæng gi¸ trÞ tµi s¶n cè ®Þnh HÖ sè nµy ph¶n ¸nh tû träng cña nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh mua míi trong kú trong tæng sè tµi s¶n cè ®Þnh cña doanh nghiÖp. 3-C¸c chØ tiªu ph¶n ¸nh hiÖu qu¶ sö dông vèn lu ®éng cña doanh nghiÖp. 3-1/ Søc s¶n xuÊt cña vèn lu ®éng. ChØ tiªu nµy cho biÕt c mét ®ång vèn lu ®éng dïng trong s¶n xuÊt th× t¹o ra mÊy ®ång gi¸ trÞ s¶n lîng. ChØ tiªu nµy cµng lín cµng tèt. Søc s¶n xuÊt cña vèn lu ®éng Gi¸ trÞ tæng s¶n lîng = Tæng vèn lu ®éng 3-2/ Søc sinh lêi cña vèn lu ®éng ChØ tiªu nµy cho biÕt cø mét ®ång vèn lu ®éng dïng trong s¶n xuÊt t¹o ra mÊy ®ång lîi nhuËn. ChØ tiªu nµy cµng lín cµng tèt. Søc sinh lêi cña vèn lu ®éng = Tæng lîi nhuËn Tæng vèn lu ®éng 3-3/ SuÊt hao phÝ vèn lu ®éng ChØ tiªu nµy cho biÕt ®Ó t¹o ra mét ®ång gi¸ trÞ tæng s¶n lîng th× ph¶i huy ®éng bao nhiªu ®ång vèn lu ®éng. ChØ tiªu nµy cµng nhá cµng tèt. SuÊt hao phÝ vèn lu ®éng = Vèn lu ®éng b×nh qu©n n¨m = Tæng vèn lu ®éng b×nh qu©n Tæng doanh thu thuÇn T1/2+T2+T3+...T11+T12+T`1/2 12 20