Tài liệu 226 tiền lương trong dncn

Qu¶n trÞ nh©n lùc Lêi nãi ®Çu TiÒn l¬ng lu«n lµ vÊn ®Ò ®îc x· héi quan t©m, bëi ý nghÜa kinh tÕ x· héi to lín cña nã. §èi víi ngêi lao ®éng tiÒn l¬ng lu«n lµ nguån thu nhËp quan träng nhÊt gióp hä ®¶m b¶o ®îc cuéc sèng b¶n th©n vµ gia ®×nh. §èi víi mét doanh nghiÖp, tiÒn l¬ng vèn lµ mét phÇn kh«ng nhá cña chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi víi nÒn kinh tÕ ®Êt níc tiÒn l¬ng lµ sù cô thÓ ho¸ qu¸ tr×nh ph©n phèi cña c¶i vËt chÊt do chÝnh ngêi lao ®éng trong x· héi t¹o ra. V× vËy, viÖc x©y dùng th¸ng l¬ng, quü l¬ng, lùa chän c¸c h×nh thøc tr¶ l¬ng lµm sao ®¶m b¶o sù ph©n phèi c©n b»ng cho ngêi lao ®éng trong x· héi gióp hä cã thÓ sèng b»ng chÝnh tiÒn l¬ng cña m×nh vµ tiÒn l¬ng lµ ®éng lùc thóc ®Èy ngêi lao ®éng lµm viÖc tèt h¬n. §©y lµ ®iÒu hÕt søc quan träng, ®Æc biÖt lµ ®èi víi nh÷ng doanh nghiÖp h¹t nh©n cña nÒn kinh tÕ. Trong thêi gian thùc tËp t¹i c«ng ty t«i ®· ®i s©u nghiªn cøu vÒ viÖc qu¶n lý vµ tr¶ l¬ng cho c¸n bé c«ng nh©n viªn cña c«ng ty. Víi mong muèn tõ nh÷ng kiÕn thøc hiÓu biÕt vÒ mÆt lý luËn cña vÊn ®Ò tiÒn l¬ng ®· häc ®îc vµ nghiªn cøu t¹i trêng, cïng víi nh÷ng thùc tiÔn vÒ c«ng t¸c tr· l¬ng cho ngêi lao ®éng trong c«ng ty ®Ó cã thÓ ph©n tÝch ®¸nh gi¸ råi ®a ra mét sè ý kiÕn vÒ c«ng t¸c tra l¬ng t¹i C«ng ty DÖt v¶i c«ng nghiÖp Hµ Néi. PhÇn I Néi dung vµ ý nghÜa cña tiÒn l¬ng trong c¸c Doanh nghiÖp c«ng nghiÖp. I. Kh¸i niÖm vµ ý nghÜa cña tiÒn l¬ng . I.1 Kh¸i niÖm. Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng hiÖn nay, tiÒn l¬ng lu«n ®îc coi lµ mét bé phËn quan träng cña gi¸ trÞ hµng ho¸. Ngoµi ra, tiÒn l¬ng cßn NguyÔn §×nh Ph¬ng Qu¶n trÞ nh©n lùc ®ãng vai trß quan träng trong ®êi sèng cña ngêi lao ®éng. VËy ®Ó hiÓu ®îc tiÒn l¬ng chóng ta nghiªn cøu c¸c ®Þnh nghÜa vÒ tiÒn l¬ng sau:  TiÒn l¬ng trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸ tËp trung. TiÒn l¬ng lµ mét phÇn thu nhËp quèc d©n ®îc biÓu hiÖn díi h×nh thøc tiÒn tÖ, ®îc Nhµ níc ph©n phèi mét c¸ch cã kÕ ho¹ch cho nh©n viªn c¨n cø vµo sè lîng vµ chÊt lîng lao ®éng mµ mçi ngêi cèng hiÕn.  TiÒn l¬ng trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng. §Æc biÖt lµ trong khu vùc s¶n xuÊt kinh doanh. tiÒn l¬ng lµ mét sè lîng tiÒn tÖ m0µ ngêi sö dông lao ®éng tr¶ cho ngêi lao ®éng theo gi¸ trÞ søc lao ®éng, lµ hao phÝ trªn c¬ së tháa thuËn theo hîp ®ång lao ®éng.  TiÒn l¬ng tèi thiÓu. Lµ møc tiÒn l¬ng tr¶ cho ngêi lao ®éng lµm nh÷ng c«ng viÖc gi¶n ®¬n nhÊt trong ®iÒu kiÖn lao ®éng b×nh thêng, bï ®¾p søc lao ®éng gi¶n ®¬n vµ mét phÇn tÝch lòy, t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng.  TiÒn l¬ng danh nghÜa. §îc hiÓu lµ sè tiÒn mµ ngêi sö dông lao ®éng tr¶ cho ngêi lao ®éng. Sè tiÒn nµy nhiÒu hay Ýt phô thuéc trùc tiÕp vµo n¨ng suÊt lao ®éng vµ hiÖu qña lµm viÖc cña ngêi lao ®éng, phô thuéc vµo tr×nh ®é, kinh nghiÖm lµm viÖc,… ngay trong qu¸ tr×nh lao ®éng.  TiÒn l¬ng thùc tÕ. §îc hiÓu lµ sè lîng c¸c lo¹i hµng ho¸ tiªu dïng vµ c¸c lo¹i dÞch vô cÇn thiÕt mµ ngêi lao ®éng hëng l¬ng cã thÓ mua ®îc b»ng tiÒn l¬ng danh nghÜa cña hä vµ ®îc tÝnh b»ng c«ng thøc sau: NguyÔn §×nh Ph¬ng Qu¶n trÞ nh©n lùc Itltt = I I tldn gc Trong ®ã: Itltt lµ chØ sè tiÒn l¬ng thùc tÕ. Itldn lµ chØ sè tiÒn l¬ng danh nghÜa Igc lµ chØ sè gi¸ c¶ Nh vËy tiÒn l¬ng thùc tÕ kh«ng chØ phô thuéc vµo tiÒn l¬ng danh nghÜa mµ cßn phô thuéc vµo gi¸ c¶ cña c¸c lo¹i hµng ho¸ tiªu dïng vµ c¸c lo¹i dÞch vô cÇn thiÕt mµ hä muèn mua. ë ViÖt nam chóng ta hiÖn nay, tiÒn l¬ng ®îc coi lµ gi¸ c¶ søc lao ®éng ®îc h×nh thµnh qua sù tho¶ thuËn gi÷a ngêi lao ®éng vµ ngêi sö dông lao ®éng phï hîp víi c¸c quan hÖ s¶n xuÊt lao ®éng cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®ang trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn vµ ®i vµo hoµn thiÖn theo ®Þnh híng XHCN. I. 2. ý nghÜa cña tiÒn l¬ng. Nh chóng ta ®· biÕt, tiÒn l¬ng ®ãng vai trß quan träng trong ®êi sèng cña ngêi lao ®éng, nã quyÕt ®Þnh sù æn ®Þnh, ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ vµ kinh tÕ gia ®×nh cña hä. TiÒn l¬ng lµ nguån ®Ó t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng v× vËy nã t¸c ®éng rÊt lín ®Õn th¸i ®é cña ngêi lao ®éng ®èi víi s¶n xuÊt, quyÕt ®Þnh t©m t t×nh c¶m cña nh©n d©n ®èi víi chÕ ®é cña XH. XÐt trªn gãc ®é qu¶n lý kinh doanh, qu¶n lý XH, v× tiÒn l¬ng lu«n lµ nguån sèng cña ngêi lao ®éng nªn nã lµ ®ßn bÈy kinh tÕ cùc kú quan träng. Th«ng qua chÝnh s¸ch tiÒn l¬ng, Nhµ níc cã thÓ ®iÒu chØnh l¹i nguån lao ®éng gi÷a c¸c vïng theo yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ XH cña ®Êt níc. XÐt trªn ph¹m vi Doanh nghiÖp, tiÒn l¬ng ®ãng vai trß quan träng trong viÖc kÝch thÝch ngêi lao ®éng ph¸t huy kh¶ n¨ng lao ®éng s¸ng t¹o cña hä, lµm viÖc tËn tôy, cã tr¸ch nhiÖm cao ®èi víi c«ng viÖc. tiÒn l¬ng cao hay thÊp lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh ®Õn ý thøc c«ng viÖc cña hä ®èi víi C«ng ty. §Æc biÖt trong c¬ chÕ thÞ trêng hiÖn nay, khi mµ phÇn lín lao ®éng ®îc tuyÓn dông trªn c¬ sì hîp ®ång lao ®éng, ngêi lao ®éng cã quyÒn lùa chän lµm viÖc cho n¬i nµo mµ hä cho lµ cã lîi nhÊt. V× vËy chÝnh tiÒn l¬ng ®iÒu kiÖn ®¶m b¶o cho Doanh nghiÖp cã mét ®éi ngò lao ®éng lµnh nghÒ. Th«ng qua tiÒn l¬ng, ngêi l·nh ®¹o híng ngêi lao ®éng NguyÔn §×nh Ph¬ng Qu¶n trÞ nh©n lùc lµm viÖc theo ý ®Þnh cña m×nh, nh»m tæ chøc hîp lý, t¨ng cêng kû luËt lao ®éng còng nh khuyÕn khÝch t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng trong s¶n xuÊt. VÒ mÆt néi dung, tiÒn l¬ng lµ ph¹m trï kinh tÕ tæng hîp, cô thÓ lµ:  TiÒn l¬ng lµ mét ph¹m trï trao ®æi . Søc lao ®éng lµ mét lo¹i hµng ho¸ ®Æc biÖt, nhng còng nh c¸c lo¹i hµng ho¸ kh¸c, khi ®îc ®em ra mua – b¸n trªn thÞ trêng th× nã ph¶i tu©n theo nguyªn t¾c trao ®æi ngang gi¸, gi¸ c¶ hµng ho¸ søc lao ®éng ph¶i ngang b»ng víi gi¸ c¶ c¸c t liÖu sinh ho¹t mµ ngêi lao ®éng tiÕn hµnh t¸i t¹o søc lao ®éng. Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay khi cung vÒ lao ®éng lín h¬n cÇu vÒ lao ®éng th× viÖc mua b¸n søc lao ®éng thùc sù cha tu©n thñ ®óng nguyªn t¾c nµy mét sè trêng hîp ngêi lao ®éng ph¶i chÊp nhËn tiÒn c«ng rÏ, kh«ng b»ng víi søc lao ®éng mµ ngêi lao ®éng bá ra hay nãi c¸ch kh¸c: sù trao ®æi kh«ng ngang gi¸ ®· g©y ra nhiÒu tiªu cùc trong XH vµ chóng ta cÇn ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p ®Ó h¹n chÕ.  TiÒn l¬ng lµ mét ph¹m trï ph©n phèi . S¶n xuÊt hµng ho¸ cña Doanh nghiÖp , cña c¶i vËt chÊt cña XH do ngêi lao ®éng lµm ra vµ nã ®îc ph©n phèi l¹i cho ngêi lao ®éng theo nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau, trong ®ã tiÒn l¬ng lµ mét h×nh thøc biªu hiÖn râ nÐt nhÊt cña sù ph©n phèi nµy. §Ó ®¶m b¶o sù ph©n phèi tiÒn l¬ng ®îc c«ng b»ng, hîp lý cÇn c¨n cø vµo n¨ng suÊt lao ®éng, n¨ng suÊt lao ®éng lµ thíc ®o sè lîng vµ chÊt lîng lao ®éng cña mçi ngêi. Thùc tÕ trong Doanh nghiÖp qu¶n lý giái ®· kh¼ng ®Þnh: dï chÕ ®é tr¶ l¬ng kho¸n hay l¬ng thêi gian, chÕ ®é tr¶ l¬ng s¶n phÈm hay hîp ®ång thêi vô … Nhng nÕu g¾n víi sè lîng vµ chÊt lîng lao ®éng th«ng qua hÖ thèng møc lµ khoa häc, g¾n víi s¶n phÈm cuèi cïng th× c¸c chÕ ®é tiÒn l¬ng ph¸t huy t¸c dông tèt trong viÖc khuyÕn khÝch ngêi lao ®éng. Tr¶ l¬ng ®óng, ®ñ vµ c«ng b»ng thÓ hiÖn møc ®é cèng hiÕn cña ngêi lao ®éng, sù thõa nhËn c«ng lao vµ ®·i ngé, th× tiÒn l¬ng khi ®ã míi thùc sù lµ ®éng lùc khuyÕn khÝch t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng .  TiÒn l¬ng lµ mét ph¹m trï tiªu dïng. Trong bÊt kú XH nµo th× tiÒn l¬ng lu«n thùc hiÖn chøc n¨ng kinh tÕ XH c¬ b¶n cña nã lµ ®¶m b¶o t¸i l¹i søc lao ®éng. Tuy nhiªn, møc ®é t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng cho ngêi lao ®éng trong mçi chÕ ®é lµ kh¸c NguyÔn §×nh Ph¬ng Qu¶n trÞ nh©n lùc nhau, ngêi lao ®éng t¸i l¹i søc lao ®éng cña m×nh th«ng qua c¸c t liÖu sinh ho¹t nhËn ®îc tõ viÖc sö dông kho¶n tiÒn l¬ng cña hä, v× vËy qui ®Þnh møc ®é t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng lµ tiÒn l¬ng thùc tÕ chø kh«ng ph¶i lµ tiÒn l¬ng danh nghÜa. II. C¸c nguyªn t¾c vµ yªu cÇu cña tæ chøc tiÒn l¬ng. II.1. C¸c nguyªn t¾c cña tæ chøc tiÒn l¬ng.  Tr¶ l¬ng ngang nhau cho lao ®éng ngang nhau. Khi lao ®éng cã chÊt lîng ngang nhau th× tiÒn l¬ng ph¶i tr¶ ngang nhau, nghÜa lµ khi hai hay nhiÒu lao ®éng cïng lµm mét c«ng viÖc, thêi gian, tay nghÒ vµ n¨ng suÊt lao ®éng nh nhau th× tiÒn l¬ng ®îc hëng nh nhau, kh«ng ph©n biÖt chñng téc, giíi tÝnh, tuæi t¸c,… ChÕ ®é XH hiÖn nay, nguyªn t¾c nµy kh«ng mÊt ®i mµ tiÕp tôc tån t¹i. NguyÔn §×nh Ph¬ng Qu¶n trÞ nh©n lùc  §¶m b¶o tèc ®é t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng nhanh h¬n tèc ®é t¨ng b×nh qu©n. Qui ®Þnh nµy lµ mét nguyªn t¾c quan träng khi tæ chøc tiÒn l¬ng v× cã nh vËy míi t¹o c¬ së cho gi¶m gi¸ thµnh vµ t¨ng tÝch lòy. TiÒn l¬ng lµ mét bé phËn cña thu nhËp quèc d©n, mét phÇn gi¸ trÞ míi s¸ng t¹o, tiÒn l¬ng lµ h×nh thøc vµ lµ c«ng cô c¬ b¶n thùc hiÖn nguyªn t¾c nµy. §iÒu ®ã ®ång thêi cã nghÜa r»ng xÐt ë tÇm vÜ m«, chØ ®îc phÐp ph©n phèi vµ tiªu dïng trong ph¹m vi thu nhËp quèc d©n, tèc ®é t¨ng tiÒn l¬ng kh«ng ®îc t¨ng h¬n tèc ®é t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng . TiÒn l¬ng b×nh qu©n t¨ng lªn phô thuéc vµo nh÷ng nh©n tè chñ quan do n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng ( n©ng cao tr×nh ®é lµnh nghÒ, gi¶m bít tæn thÊt vÒ thêi gian lao ®éng …). N¨ng suÊt lao ®éng t¨ng kh«ng ph¶i chØ do nh÷ng nh©n tè trªn mµ cßn trùc tiÕp phô thuéc vµo c¸c nh©n tè kh¸ch quan kh¸c (¸p dông kü thuËt míi, sö dông hîp lý tµi nguyªn thiªn nhiªn…). Nh vËy, tèc ®é t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng râ rµng lµ cã kh¶ n¨ng kh¸ch quan lín h¬n tèc ®é t¨ng cña tiÒn l¬ng b×nh qu©n. Kh«ng nh÷ng thÕ, khi xem xÐt c¸c mèi quan hÖ gi÷a tèc ®é t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng víi tiÒn l¬ng thùc tÕ, gi÷a tÝch lòy vµ tiªu dïng. Trong thu nhËp quèc d©n ta thÊy chóng cã mèi quan hÖ liªn hÖ trùc tiÕp víi tèc ®é ph¸t triÓn khu vùc I ( s¶n xuÊt t liÖu s¶n xuÊt) vµ khu vùc II (s¶n xuÊt vËt phÈm tiªu dïng). Do yªu cÇu cña t¸i s¶n xuÊt më réng ®ßi hái khu vùc I ph¶i t¨ng nhanh h¬n khu vùc II. Tèc ®é t¨ng cña tæng s¶n phÈm XH (I + II) lín h¬n tèc ®é t¨ng cña khu vùc II lµm cho s¶n phÈm XH tÝnh b×nh qu©n theo ®Çu ngêi lao ®éng t¨ng. VËy trong ph¹m vi nÒn kinh tÕ quèc d©n còng nh néi bé c¸c Doanh nghiÖp, muèn h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ t¨ng tÝch lòy th× kh«ng cßn con ®êng nµo kh¸c ngoµi viÖc t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng nhanh h¬n tèc ®é t¨ng tiÒn l¬ng b×nh qu©n.  §¶m b¶o mèi quan hÖ hîp lý vÒ tiÒn l¬ng gi÷a c¸c ngµnh nghÒ kh¸c nhau trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. + Tr×nh ®é lµnh nghÒ b×nh qu©n kh¸c nhau ë c¸c ngµnh nghÒ kh¸c nhau th× kh¸c nhau. ThÓ hiÖn mÆt chÊt lîng lao ®éng trong Doanh nghiÖp tr¶ l¬ng th× tr¶ theo chÊt lîng lao ®éng. §iÒu kiÖn lao ®éng kh¸c nhau kh«ng NguyÔn §×nh Ph¬ng Qu¶n trÞ nh©n lùc nh÷ng gi÷a c¸c ngµnh nghÒ mµ néi bé tõng Doanh nghiÖp còng kh¸c nhau. V× thÕ khi ®iÒu kiÖn lao ®éng kh¸c nhau th× tiÒn l¬ng kh¸c nhau. Do ®ã ®Ó t¸i søc lao ®éng kh¸c nhau th× tiÒn l¬ng kh¸c nhau. + VÞ trÝ quan träng cña ngµnh. Trong tõng têi kú nhÊt ®Þnh th× mçi thêi kú cã mét vÞ trÝ quan träng trong nÒn kinh tÕ, nh÷ng ngµnh cã vÞ trÝ quan träng trong nÒn kinh tÕ th× tiÒn l¬ng ph¶i cao ®Ó môc ®Ých khuyÕn khÝch lao ®éng vµo ngµnh nghÒ ®ã. II.2. Nh÷ng yªu cÇu cña tæ chøc tiÒn l¬ng.  §¶m b¶o t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng vµ kh«ng ngõng n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt, tinh thÇn cho ngêi lao ®éng. Søc lao ®éng lµ n¨ng lùc lao ®éng cña con ngêi, lµ toµn bé thÓ lùc vµ trÝ lùc cña con ngêi. Søc lao ®éng thÓ hiÖn ë tr¹ng th¸i tinh thÇn, t©m lý, nhËn thøc kü n¨ng lao ®éng vµ ph¬ng ph¸p lao ®éng. Søc lao ®éng lµ mét trong 3 yÕu tè cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, nã lµ yÕu tè quan träng nhÊt vµ theo quan ®iÓm hiÖn nay, tiÒn l¬ng lµ gi¸ c¶ søc lao ®éng do ®ã nã ph¶i ®¶m b¶o t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng ®èi víi viÖc tr¶ l¬ng trong Doanh nghiÖp ph¶i tu©n thñ theo c¸c nguyªn t¾c hay c¸c ®iÒu kiÖn sau: Kh«ng thÊp h¬n møc l¬ng tèi thiÓu do Nhµ níc qui ®Þnh cho tõng vïng, tõng ngµnh. Ngêi lao ®éng lµm ®ªm, lµm thªm giê ph¶i cho nghØ hoÆc tr¶ l¬ng thªm theo qui ®inh. Doanh nghiÖp tr¶ l¬ng vµ c¸c kho¶n phô cÊp trùc tiÕp cho tõng ngêi lao ®éng trùc tiÕp, ®Çy ®ñ, ®óng h¹n t¹i n¬i lµm viÖc vµ b»ng tiÒn mÆt. Khi Doanh nghiÖp bè trÝ lao ®éng t¹m thêi chuyÕn sang lµm mét c«ng viÖc kh¸c th× tiÒn l¬ng kh«ng ®îc thÊp h¬n møc l¬ng cña c«ng viªc tríc. Khi Doanh nghiÖp ph¸ s¶n th× tiÒn l¬ng ph¶i u tiªn thanh to¸n cho ngêi lao ®éng tríc.  Lµm cho n¨ng suÊt lao ®éng kh«ng ngõng n©ng cao.  §¶m b¶o tÝnh ®¬n gi¶n, dÔ hiÓu. III. Mét sè chÕ ®é tr¶ l¬ngvµ c¸c h×nh thøc tr¶ l¬ng. NguyÔn §×nh Ph¬ng Qu¶n trÞ nh©n lùc III. 1. C¸c chÕ ®é tr¶ l¬ng.  ChÕ ®é tiÒn l¬ng cÊp bËc. a. Kh¸i niÖm. Lµ mét v¨n b¶n qui ®Þnh cña Nhµ níc mµ c¸c Doanh nghiÖp dùa vµo ®ã ®Ó tr¶ l¬ng cho c«ng nh©n theo chÊt lîng lao ®éng cña hä. b. C¸c yÕu tè cña chÕ ®é tiÒn l¬ng cÊp bËc. b.1.Thang l¬ng : Lµ b¶ng x¸c ®Þnh tû lÖ tiÒn l¬ng gi÷a nh÷ng c«ng nh©n cïng nghÒ hoÆc cïng nhãm nghÒ gièng nhau theo tr×nh ®é vµ cÊp bËc cña hä. Mçi thang l¬ng cã mét sè bËc l¬ng vµ c¸c hÖ sè phï hîp víi c¸c bËc ®ã. BËc l¬ng I II III IV V ChØ tiªu Hªsè l¬ng HÖ sè t¨ng tuyÖt ®èi 1.35 HÖ sè t¨ng t¬ng ®èi 1.47 0.12 1.62 0.15 1.78 0.16 2.18 0.40 8.9 9.2 9.89 22.4 V I II 2.67 0.49 3.28 0.61 22.47 VÝ dô: KÕt cÊu cña mét thang l¬ng nh sau: BËcl¬ng ChØ tiªu HS l¬ng Mc ¬ng(1000) I II 1,35 1,47 l- 1350 1470 III IV V VI VII 1,62 1620 1.78 1780 2,18 2180 2.67 2670 3,26 3260 +Thang l¬ng lý thuyÕt. §©y lµ thang l¬ng c¬ së. VÝ dô: KÕt cÊu cña mét thang l¬ng nh sau: NguyÔn §×nh Ph¬ng V 22.8 Qu¶n trÞ nh©n lùc Trong ®ã: HÖ sè t¨ng tuyÖt ®èi lµ hiÖu sè cña c¸c hÖ sè l¬ng hai bËc liªn tiÕp nhau. HÖ sè t¨ng t¬ng ®èi lµ th¬ng sè cña hÖ sè t¨ng tuyÖt ®èi víi hÖ sè l¬ng cña bËc ®øng tríc. b.2. Møc l¬ng. Lµ lîng tiÒn ®Ó tr¶ l¬ng lao ®éng cho mét ®¬n vÞ thêi gian, phï hîp víi c¸c bËc trong thang l¬ng, thêng th× nhµ níc quy ®Þnh møc l¬ng bËc mét hoÆc møc l¬ng tèi thiÓu víi hÖ sè l¬ng cña bËc t¬ng øng. Møc l¬ng tèi thiÓu ®îc nhµ níc quy ®Þnh theo tõng thêi kú phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ cña tõng dai ®o¹n. b.3. Tiªu chuÈn cña tiÒn l¬ng kü thuËt Lµ v¨n b¶n quy ®Þnh vÒ møc ®é phóc t¹p c«ng viÖc vµ yªu cÇu tr×nh ®é lµnh nghÒ cña c«ng nh©n ë bËc nµo ®ã ph¶i hiÓu biÕt vÒ kü thuËt. VËy ba yÕu tè trªn cã mèi quan hÖ chÆt chÏ qua l¹i víi nhau. Mçi yÕu tè cã mét t¸c dông riªng ®èi víi viÖc x¸c ®Þnh chÊt lîng lao ®éng vµ ®iÒu kiÖn lao ®éng cña c«ng nh©n. Nã lµ mét yÕu tè quan träng ®Ó vËn dông tr¶ l¬ng cho ngêi lao ®éng trong mäi thµnh phÇn kinh tÕ.  ChÕ ®é tr¶ l¬ng chøc vô. ChÕ ®é nµy dïng ®Ó tr¶ l¬ng cho nh÷ng c¸n bé qu¶n lý, lao ®éng qu¶n lý lµ kh«ng thÓ thiÕu ®îc trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn, ph©n c«ng hiÖp t¸c lao ®éng ngµy cµng s©u réng. §Æc ®iÓm cña lao ®éng qu¶n lý kÕt qu¶ kh«ng thÓ ®Þnh møc ®îc, v× nã lµ lao ®éng trÝ ãc kh«ng cã s¶n phÈm trùc tiÕp, chÕ ®é tr¶ l¬ng nµy th«ng qua bËc l¬ng cña ngêi lao ®éng. ChÕ ®é tiÒn l¬ng chøc vô chñ yÕu ¸p dông cho c¸c c¸n bé vµ nh©n viªn trong c¸c doanh nghiÖp thuéc c¸c lo¹i nghµnh nghÒ kinh tÕ, tiÒn l¬ng cña lo¹i ngêi nµy phô thuéc vµo ph©n h¹ng doanh nghiÖp. Ph©n h¹ng doanh nghiÖp liªn quan ®Õn ®é phøc t¹p cña lao ®éng qu¶n lý, th«ng qua c¸c chØ tiªu ®îc dao vµ tr×nh ®é c«ng nh©n, thñ c«ng, b¸n c¬ giíi hay tù ®éng ho¸ vµ ph¹m vi ho¹t ®éng lµ trong néi bé vïng, tÜnh, huyÖn, ph¹m vi trong níc, ph¹m vi réng lµ quan hÖ víi níc ngoµi, ph¹m vi cµng réng cµng phøc t¹p. NguyÔn §×nh Ph¬ng Qu¶n trÞ nh©n lùc HiÖu qu¶ cña s¶n xuÊt kinh doanh bao gåm c¸c chØ tiªu doanh thu thùc hiÖn vµ thùc hiÖn nghÜa vô víi nhµ níc. Lîi nhuËn thùc hiÖn vµ tû suÊt lîi nhuËn thùc hiÖn trªn vèn giao, tÊt c· nh÷ng c¸i trªn ngêi ta dïng ph¬ng ph¸p cho ®iÓm vµ chuyÓn sang h¹ng, sè h¹ng cµng cao th× hÖ sè l¬ng cµng cao. III.2 C¸c h×nh thøc tr¶ l¬ng . 1. H×nh thøc tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm. Theo h×nh thøc nµy th× tiÒn l¬ng cña c«ng nh©n ®îc c¨n cø vµo ®¬n gi¸ s¶n phÈm vµ sè lîng s¶n phÈm ®îc chÕ t¹o ®¶m b¶o chÊt lîng. C«ng thøc tÝnh tiÒn l¬ng s¶n phÈm ®îc x¸c ®Þnh nh sau: n TLsf =  DGi x SFi i 1 TLsf : TiÒn l¬ng s¶n phÈm. DGi : §¬n gi¸ tõng lo¹i s¶n phÈm. SFi : Sè lîng tõng lo¹i s¶n phÈm. i : Chñng lo¹i s¶n phÈm. TiÒn l¬ng s¶n phÈm phô thuéc vµo s¶n phÈm i. §¬n gi¸ lµ sè lîng tiÒn tÖ quy ®Þnh ®Ò tµi cho ngêi lao ®éng khi chÕ t¹o mét s¶n phÈm ®¶m b¶o chÊt lîng. §¬n gi¸ ®îc tÝnh b»ng c«ng thøc: §G = S M CN = S CN x SL Scn :suÊt l¬ng cÊp bËc c«ng M Msl TG : Møc thêi gian quy ®Þnh s¶n xuÊt ra mét ®¬n vÞ s¶n phÈm :Møc s¶n lîng quy ®Þnh s¶n xuÊt ra mét ®¬n vÞ thêi gian a. ¦u ®iÓm . H×nh thøc tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm g¾n chÆt víi tiÒn l¬ng cña ngêi lao ®éng tõ ®ã khuyÕn khÝch c«ng nh©n lµm ra nhiÒu s¶n phÈm, nã qu¸n triÖt nguyªn t¾c tr¶ l¬ng theo sè lîng vµ chÊt lîng lao ®éng . NguyÔn §×nh Ph¬ng Qu¶n trÞ nh©n lùc Nã n©ng cao tÝnh tù gi¸c cña c«ng nh©n kh«ng cÇn ph¶i ®éi ngò c¸n bé gi¸m s¸t nhiÒu v× ngêi c«ng nh©n ph¶i lµm nhiÒu ®Ó thu ®îc lîi nhuËn cao. b. Nhîc ®iÓm. NÕu chóng ta kh«ng tæ chøc tèt c«ng t¸c kiÓm tra sè lîng vµ chÊt lîng s¶n phÈm th× c«ng nh©n sÏ chó ý ®Õn mÆt sè lîng mµ kh«ng chó ý mÆt chÊt lîng. §Ó cã ®îc møc s¶n phÈm th× ph¶i cã chi phÝ lín cho cÊp bËc c«ng viÖc so víi tr¶ l¬ng thêi gian. c. Ph¹m vi ¸p dông. XuÊt ph¸t tõ môc ®Ých hay môc tiªu tr¶ l¬ng s¶n phÈm, lµm thÕ nµo ®Ó khuyÕn khÝch c«ng nh©n lµm ra nhiÒu s¶n phÈm, do ®ã chØ ¸p dông víi n¬i nµo cÇn nhiÒu s¶n phÈm vµ nh÷ng n¬i s¶n xuÊt thñ c«ng b¸n c¬ giíi, nh÷ng n¬i s¶n xuÊt gi¸n ®o¹n cã chu kú. d. §iÒu kiÖn ®Ó ¸p dông. ChØ cã khi nµo ¸p dông tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm vµ cã hiÖu qu¶. Lùa chän vµ x©y dùng c¸c ®Þnh møc cã c¨n cø khoa häc. Cã 2 lo¹i ®Þnh møc: møc s¶n lîng vµ møc thêi gian. Tæ chøc phôc phô n¬i lµm viÖc t¹o ®iÒu kiÖn cho ngêi lao ®éng ®îc thuËn lîi, t¹o ra ®îc nhiÒu s¶n phÈm vµ rót ng¾n thêi gian ®Þnh møc. Thùc hiÖn tèt c«ng t¸c thèng kª, kiÓm kª, kiÓm tra, nghiÖm thu s¶n phÈm ®Ó x¸c ®Þnh ®îc chÊt lîng, sè l¬ng s¶n phÈm ®Ó lµm c¨n cø tr¶ l¬ng ®óng cho ngêi c«ng nh©n. e. C¸c chÕ ®é tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm. e.1. ChÕ ®é tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm trùc tiÕp c¸ nh©n. TiÒn l¬ng cña c«ng nh©n ®îc phô thuéc vµo ®¬n gi¸ vµ s¶n lîng s¶n phÈm mµ c«ng nh©n ®ã chÕ t¹o ®¶m b¶o chÊt lîng. C«ng thøc tÝnh : §G = L =LxT Q Trong ®ã: §G : §¬n gi¸ s¶n phÈm. L : L¬ng theo cÊp bËc c«ng viÖc. NguyÔn §×nh Ph¬ng Qu¶n trÞ nh©n lùc Q : Møc s¶n lîng. T : Møc thêi gian. ¦u ®iÓm : Mèi quan hÖ gi÷a tiÒn l¬ng c«ng nh©n nhËn ®îc vµ kÕt qu¶ lao ®éng ®îc thÓ hiÖn râ rµng, do ®ã kÝch thÝch c«ng nh©n n©ng cao tr×nh ®é tay nghÒ ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, t¨ng thªm thu nhËp. ChÕ ®é tiÒn l¬ng nµy dÔ hiÓu, c«ng nh©n dÔ dµng tÝnh to¸n ®îc sè tiÒn sau khi hoµn thµnh nhiÖm vô s¶n suÊt. Nhîc ®iÓm: Ngêi lao ®éng Ýt quan t©m ®Õn viÖc sö dông tèt m¸y mãc, thiÕt bÞ vµ nguyªn vËt liÖu. NÕu kh«ng cã quy ®Þnh cô thÓ vÒ viÖc sö dông vËt t thiÕt bÞ. e.2. ChÕ ®é tr¶ l¬ng tÝnh theo s¶n phÈm tËp thÓ. Theo chÕ ®é nµy th× tiÒn l¬ng cña c«ng nh©n nhËn ®îc c¨n cø vµo ®¬n gi¸ tËp thÓ vµ sè l¬ng s¶n phÈm tËp thÓ s¶n xuÊt ra vµ c¸ch ph©n chia tiÒn l¬ng cho tõng c¸ nh©n. C«ng thøc tÝnh: TLsptt=§Gtt x Sptt Trong ®ã: SPtt lµ sè lîng s¶n phÈm tËp thÓ §Gtt lµ ®¬n gi¸ s¶n phÈm tËp thÓ, vµ ®îc tÝnh theo c«ng thøc sau: n §Gtt =  Scv = Scv x Mtg  M n i 1 i 1 stt Scv lµ suÊt l¬ng cÊp bËc c«ng viÖc cña tõng c«ng nh©n . Msl lµ Møc s¶n lîng quy ®Þnh s¶n xuÊt ra trong mét ®¬n vÞ thêi gian Mtg lµ Møc thêi gian quy ®Þnh s¶n xuÊt ra trong mét ®¬n vÞ thêi gian ¦u ®iÓm: NguyÔn §×nh Ph¬ng Qu¶n trÞ nh©n lùc KhuyÕn khÝch c«ng nh©n trong tæ n©ng cao tr¸ch nhiÖm tríc tËp thÓ quan t©m ®Õn kÕt qu¶ cuèi cïng cña tæ hai nhãm. Nhîc ®iÓm: L¬ng cña mçi c«ng nh©n kh«ng ®îc trùc tiÕp quyÕt ®Þnh mÆt kh¸c ph©n phèi tiÒn l¬ng cha tÝnh ®Õn t×nh h×nh thùc tÕ cña c«ng nh©n nªn cha thÓ hiÖn nguyªn t¾c ph©n phèi trong lao ®éng. e.3. ChÕ ®é tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm gi¸n tiÕp. ChÕ ®é nµy trªn thùc tÕ chØ ¸p dông cho nh÷ng c«ng nh©n phô mµ c«ng viÖc cña hä cã ¶nh ®Õn nhiÒu kÕt qu¶ lao ®éng cña c«ng nh©n chÝnh hëng l¬ng theo s¶n phÈm nh÷ng c«ng nh©n söa ch÷a phôc vô m¸y sîi, m¸y dÖt, trong nhµ m¸y dÖt. §Æc ®iÓm cña chÕ ®é nµy lµ tiÒn l¬ng cña c«ng nh©n phô thuéc vµo kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña c«ng nh©n chÝnh. Do ®ã ®¬n gi¸ ®îc tÝnh theo c«ng thøc sau: §G = L MxQ Trong ®ã: L: L¬ng cÊp bËc cña c«ng nh©n phô. Q: Møc s¶n lîng cña c«ng nh©n chÝnh. e.4. ChÕ ®é tr¶ l¬ng kho¸n: ¸p dông cho nh÷ng c«ng viÖc nÕu giao tõng chi tiÕt, bé phËn sÏ kh«ng cã lîi mµ ph¶i giao toµn bé khèi lîng cho c«ng nh©n hoµn thµnh trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh. ChÕ ®é nµy chØ ¸p dông chñ yÕu trong x©y dùng c¬ b¶n vµ mét sè c«ng viÖc trong n«ng nghiÖp. Trong c«ng nghiÖp chÕ ®é tr¶ l¬ng nµy chØ ¸p dông cho nh÷ng c«ng nh©n khi hoµn thµnh nh÷ng c«ng viÖc ®ét xuÊt nh s÷a ch÷a th¸o l¾p nhanh mét sè thiÕt bÞ ®a vµo s¶n xuÊt … ChÕ ®é còng cã thÓ ¸p dông cho c¸ nh©n hoÆc tËp thÓ. NguyÔn §×nh Ph¬ng Qu¶n trÞ nh©n lùc TiÒn l¬ng sÏ ®îc tr¶ theo sè lîng mµ c«ng nh©n hoµn thµnh ghi trong phiÕu giao kho¸n. ChÕ ®é l¬ng kho¸n khuyÕn khÝch c«ng nh©n hoµn thµnh nhiÖm vô tríc thêi h¹n, ®¶m b¶o ®· ghi chÊt lîng c«ng viÖc th«ng qua hîp ®ång giao kho¸n. e.5. ChÕ ®é tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm cã thëng. ChÕ ®é tr¶ l¬ng nµy vÒ thùc chÊt lµ c¸c chÕ ®é tr¶ c«ng s¶n phÈm kÓ trªn kÕt hîp víi c¸c h×nh thøc tiÒn thëng. Khi ¸p dông h×nh thøc tr¶ l¬ng nµy, toµn bé s¶n phÈm ®îc ¸p dông theo ®¬n gi¸ cè ®Þnh cßn tiÒn thëng sÏ c¨n cø vµo tr×nh ®é hoµn thµnh vµ hoµn thµnh vît møc c¸c chØ tiªu vÒ sè lîng vµ chÊt lîng cña chÕ ®é tiÒn l¬ng quy ®Þnh. TiÒn l¬ng tr¶ theo s¶n phÈm cã thëng (Lth) ®îc tÝnh theo c«ng thøc: Lth = L + Trong ®ã : L ( m*h ) 100 L: TiÒn l¬ng tr¶ theo s¶n phÈm víi ®¬n gi¸ cè ®Þnh. m: % tiÒn thëng cho 1% hoµn thµnh kÕ ho¹ch. h: % hoµn thµnh vît møc chØ tiªu thêng. H×nh thøc nµy khi ¸p dông ®©y lµ ®iÒu kiÖn tèt khi ¸p dông ®Ó t¹o ®éng lùc thóc ®Èy khuyÕn khÝch ngêi c«ng nh©n lµm viÖc tèt h¬n. e.6. ChÕ ®é tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm luü tiÕn. ChÕ ®é tr¶ l¬ng nµy chØ ¸p dông ë nh÷ng kh©u yÕu trong s¶n xuÊt. Khi s¶n xuÊt ®ang khÈn tr¬ng, xÐt duyÖt viÖc ®ang tån t¹i ë kh©u nµy cã t¸c dông thóc ®Éy s¶n xuÊt ë bé phËn kh¸c, kh©u kh¸c cã liªn quan gãp phÇn hoµn thµnh vît møc kÕ ho¹ch. Trong chÕ ®é tr¶ l¬ng nµy ®îc ¸p dông hai lo¹i ®¬n gi¸, ®¬n gi¸ cè ®Þnh vµ ®¬n gi¸ luü tiÕn. §¬n gi¸ cè ®Þnh tÝnh gièng nh trong chÕ ®é tr¶ l¬ng s¶n phÈm trùc tiÕp c¸ nh©n. §¬n gi¸ luü tiÕn ®îc dïng ®Ó tÝnh cho nh÷ng s¶n phÈm vît møc kÕ ho¹ch t¹i møc khëi ®iÓm ®îc tÝnh theo c«ng thøc: NguyÔn §×nh Ph¬ng Qu¶n trÞ nh©n lùc K= Trong ®ã : d xt d cd c 1 K : Lµ tØ lÖ t¨ng ®¬n gi¸ hîp lÝ. d : Lµ tØ träng chi phÝ s¶n xuÊt gi¸n tiÕp cè ®Þnh trong gi¸ thµnh s¶n phÈm . t cd : TØ lÖ cña sè tiÒn tiÕt kiÖm vÒ chi phÝ s¶n xuÊt gi¸n tiÕp cè ®Þnh dïng ®Ó t¨ng ®¬n gi¸. c d 1: TØ träng cña tiÒn c«ng c«ng nh©n s¶n xuÊt trong gi¸ thµnh s¶n phÈm khi hoµn thµnh vît møc s¶n lîng 100%. TiÒn c«ng cña c«ng nh©n ®îc tÝnh theo c«ng thøc sau:  L Px Q   PxK Q  Q  1 1 0 Trong ®ã: Q 1 : Lµ s¶n lîng thùc tÕ. Q 0 : Lµ s¶n lîng ®¹t møc khëi ®iÓm P : Lµ ®¬n gi¸ cã tÝnh theo s¶n phÈm. K : Lµ tØ lÖ ®¬n gi¸ s¶n phÈm ®îc n©ng cao. 2. H×nh thøc tr¶ l¬ng theo thêi gian: TiÒn l¬ng tr¶ theo thêi gian chñ yÕu ¸p dung ®èi víi nh÷ng ngêi lµm c«ng t¸c qu¶n lÝ, cßn ®èi víi c«ng nh©n s¶n xuÊt chØ ¸p dông ë nh÷ng bé phËn lao ®éng lµm b»ng m¸y mãc lµ chñ yÕu hoÆc c«ng viÖc kh«ng thÓ tiÕn hµnh ®Þnh møc mét c¸ch chÆt chÏ chÝnh x¸c hoÆc v× tÝnh chÊt cña s¶n xuÊt nÕu thùc hiÖn tr¶ c«ng theo s¶n phÈm sÏ kh«ng ®¶m b¶o ®îc chÊt l¬ng s¶n phÈm. NguyÔn §×nh Ph¬ng Qu¶n trÞ nh©n lùc Víi h×nh thøc tr¶ l¬ng nµy cã rÊt nhiÒu nhîc ®iÓm v× nã cha g¾n thu nhËp cña mçi ngêi víi kÕt qu¶ lao ®éng mµ hä ®· ®¹t ®îc trong têi gian lao ®éng. H×nh thøc tr¶ l¬ng nµy bao gåm hai chÕ ®é:  ChÕ ®é tr¶ l¬ng theo thêi gian gi¶n ®¬n. Lµ chÕ ®é tr¶ l¬ng mµ tiÒn l¬ng nhËn ®îc cña mçi ngêi c«ng nh©n do møc l¬ng cÊp bËc cao hay thÊp mµ cã thêi gian thùc tÕ lµm nhiÒu hay Ýt quyÕt ®Þnh. ChØ ¸p dông ë nh÷ng n¬i khã x¸c ®Þnh møc lao ®éng chÝnh x¸c khã ®¸nh gi¸ c«ng viÖc chÝnh x¸c. Cã ba lo¹i l¬ng theo thêi gian gi¶n ®¬n: L¬ng giê. L¬ng ngµy. L¬ng th¸ng. Nhîc ®iÓm cña chÕ ®é tr¶ l¬ng nµy lµ mang tÝnh chÊt b×nh qu©n, kh«ng khuyÕn khÝch sö dông hîp lÝ thêi gian lµm viÖc, tiÕt kiÖm nguyªn vËt liÖu, tËp trung c«ng suÊt cña m¸y mãc ®Ó t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng.  ChÕ ®é tr¶ l¬ng theo thêi gian cã thëng: ChÕ ®é tr¶ l¬ng nµy lµ sù kÕt hîp gi÷a chÕ ®é tr¶ l¬ng theo thêi gian gi¶n ®¬n víi tiÒn thëng, khi ®¹t ®îc chØ tiªu vÒ sè lîng vµ chÊt l¬ng ®· quy ®Þnh. Chñ yÕu ¸p dông víi nh÷ng c«ng nh©n phô lµm nh÷ng c«ng viÖc phô. Ngoµi ra cßn ¸p dông ®èi víi c«ng nh©n chÝnh lµm viÖc ë nh÷ng kh©u s¶n xuÊt cã tr×nh ®é c¬ khÝ ho¸ cao, tù ®éng ho¸ hoÆc nh÷ng c«ng viÖc tuyÖt ®èi ®¶m b¶o chÊt l¬ng. TiÒn thëng ®îc tÝnh b»ng c¸ch lÊy l¬ng tr¶ theo thêi gian ®¬n gi¶n nh©n víi thêi gian lµm viÖc thùc tÕ sau ®ã céng víi tiÒn thëng. ChÕ ®é tr¶ l¬ng nµy cã nhiÒu u ®iÓm kh«ng nh÷ng ph¶n ¸nh tr×nh ®é thµnh th¹o vµ thêi gian lµm viÖc thùc tÕ mµ cßn g¾n chÆt víi thµnh tÝch c«ng t¸c cña tõng ngêi th«ng qua c¸c chØ tiªu xÐt thëng ®· ®¹t ®îc. V× vËy, nã khuyÕn khÝch ngêi lao ®éng quan t©m ®Õn tr¸ch nhiÖm vµ kÕt qu¶ c«ng t¸c cña m×nh. Do ®ã, cïng víi ¶nh hëng cña tiÕn bé kÜ thuËt, chÕ ®é nµy ngµy cµng ®îc më réng. IV. TiÒn thëng: 1.§Þnh nghÜa: NguyÔn §×nh Ph¬ng Qu¶n trÞ nh©n lùc TiÒn thëng thùc chÊt lµ kho¶n bæ sung cho tiÒn l¬ng nh»m qu¸n triÖt h¬n nguyªn t¾c ph©n phèi theo lao déng vµ g¾n víi hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña ®¬n vÞ. 2. Vai trß cña tiÒn thëng: TiÒn thëng lµ mét yÕu tè khuyÕn khÝch ngêi lao ®éng quan t©m tiÕt kiÖm lao ®éng sèng, lao ®éng vËt ho¸, ®¶m b¶o yªu cÇu vÒ chÊt lîng s¶n phÈm vµ thêi gian hoµn thµnh c«ng viÖc. TiÒn thëng lµ phÇn cøng mµ doanh nghiÖp tr¶ trùc tiÕp cho ngêi lao ®éng, lao ®éng lµ yÕu tè chñ yªó gãp phÇn t¹o ra gi¸ trÞ míi(gi¸ trÞ thÆng d) t¹o ra lîi nhuËn cho doanh nghiÖp. V× vËy, ngoµi tiÒn l¬ng ngêi lao ®éng cßn ®îc hëng mét phÇn lîi nhuËn díi d¹ng tiÒn thëng vµ c¸c kho¶n phóc lîi kh¸c bæ sung vµo tiÒn l¬ng. 3. Néi dung tæ chøc thëng: a. §iÒu kiÖn thëng: Nh»m x¸c ®Þnh nh÷ng tiªn ®Ò ®Ó thùc hiÖn mét h×nh thøc thëng nµo ®ã ®ång thêi dïng ®Ó kiÓm tra viÖc thùc hiÖn chØ tiªu xÐt thëng. Møc tiÒn thëng cao hay thÊp phô thuéc vµo nguån tiÒn thëng nhng kh«ng nªn cao qu¸ lµm gi¶m vai trß tiÒn l¬ng vµ ph¶n ¸nh kh«ng chÝnh x¸c kÕt qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp. b. Nguån tiÒn thëng: Cã tõ tiÕt kiÖm, chi phÝ s¶n xuÊt cña c«ng nh©n hoÆc cÊp tõ lîi nhuËn. c. ChØ tiªu thëng. +Thëng gi¶m tû lÖ hµng háng. ChØ tiªu xÐt thëng: hoµn thµnh hoÆc gi¶m ®îc tû lÖ hµng háng so víi qui ®Þnh. §iÒu kiÖn xÐt thëng: ph¶i cã møc s¶n lîng, ph¶i tæ chøc kiÓm tra, nghiÖm thu s¶n phÈm chÆt chÏ vÒ sè lîng vµ chÊt lîng s¶n phÈm hoµn thµnh. Thëng n©ng cao tû lÖ hµng cã chÊt lîng cao. ChØ tiªu xÐt thëng: hoµn thµnh vµ hoµn thµnh vît møc s¶n phÈm lo¹i I vµ lo¹i II trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh. §iÒu kiÖn xÐt thëng: cÇn x¸c ®Þnh râ tiªu chuÈn chÊt lîng c¸c lo¹i s¶n phÈm, ph¶i tæ chøc kiÓm tra, nghiÖm thu s¶n phÈm. NguyÔn §×nh Ph¬ng Qu¶n trÞ nh©n lùc Nguån thëng: dùa vµo chªnh lÖch gi¸ trÞ s¶n phÈm, c¸c lo¹i ®¹t ®îc so víi tû lÖ s¶n lîng ®¹t ®îc. +Thëng hoµn thµnh vµ hoµn thµnh vît møc kÕ ho¹ch. ChØ tiªu xÐt thëng: hoµn thµnh vµ hoµn thoµnh vît møc kÕ ho¹ch s¶n xuÊt. §iÒu kiÖn xÐt thëng: ®èi víi c«ng nh©n s¶n xuÊt vµ c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt kinh doanh ph¶i hoµn thµnh møc lao ®éng ®îc giao, b¶o ®¶m chÊt lîng vµ yªu cÇu vÒ qui tr×nh vµ qui ph¹m kü thuËt. +Thëng tiÕt kiÖm nguyªn liÖu, nhiªn liÖu vµ vËt liªu. ChØ tiªu xÐt thëng: hoµn thµnh vµ hoµn thµnh vît møc chØ tiªu tiÕt kiÖm vËt t. §iÒu kiÖn xÐt thëng: tiÕt kiÖm vËt t nhng ph¶i ®¶m b¶o qui ph¹m kü thuËt, tiªu chuÈn chÊt lîng s¶n phÈm, an toµn lao ®éng, lµm tèt c«ng t¸c thèng kª, ho¹ch to¸n sè lîng vµ gi¸ trÞ vËt t tiÕt kiÖm ®îc. V. Phóc lîi 1. Kh¸i niÖm. Phóc lîi lµ phÇn hç trî thªm nh»m ®¶m b¶o ®êi sèng cho ngêi lao ®éng vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng. 2. C¸c lo¹i phóc lîi. Bao gåm hai lo¹i phóc lîi b¾t buéc vµ kh«ng b¾t buéc.  Phóc lîi b¾t buéc lµ kho¶n mµ Doanh nghiÖp ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n viªn trong C«ng ty theo qui ®Þnh cña nhµ níc.  Phóc lîi kh«ng b¾t buéc lµ kho¶n Doanh nghiÖp tù chi tr· cho c«ng nh©n theo quy ®Þnh cña C«ng ty. a. Phóc lîi b¾t buéc. + Phô cÊp ®éc h¹i nguy hiÓm. ¸p dông víi nh÷ng nghÒ hoÆc c«ng viÖc cã ®iÒu kiÖn lao ®éng ®éc h¹i, nguy hiÓm, ®îc x¸c ®Þnh trong møc l¬ng gåm 4 møc sau: 0.1, 0.2, 0.3, 0.4 so víi møc l¬ng tèi thiÓu. + Phô cÊp tr¸ch nhiÖm. ¸p dông víi mét sè nghÒ hoÆc c«ng viÖc ®ßi hái tr¸ch nhiÖm hoÆc kinh nghiÖm trong c«ng t¸c qu¶n lý kh«ng thuéc chøc vô l·nh ®¹o, gåm 3 møc sau: 0.1, 0.2, 0.3 so víi møc l¬ng tèi thiÓu. NguyÔn §×nh Ph¬ng Qu¶n trÞ nh©n lùc +Phô cÊp lµm ®ªm. = x (0,3 - 0,4)% x Trong ®ã: 0.3% ¸p dông cho c«ng nh©n kh«ng thêng xuyªn lµm ®ªm. 0.4% ¸p dông cho c«ng viÖc lµm ®ªm. b. Phóc lîi kh«ng b¾t buéc. §©y lµ nh÷ng kho¶n C«ng ty chi ra trong n¨m ®Ó phô thªm thu nhËp, nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh trong n¨m cho c«ng nh©n viªn trong C«ng ty, nh c¸c ngµy héi ngµy lÔ, tæ chøc cho ®i nghØ m¸t…. VI. Sù cÇn thiÕt cña viÖc hoµn thiÖn c«ng t¸c tr¶ l ¬ng ë Doanh nghiÖp c«ng nghiÖp. C«ng t¸c tr¶ l¬ng ë Doanh nghiÖp ®îc thÓ hiÖn tèt cã ý nghÜa hÕt søc quan träng. Lùa chän c¸c h×nh thøc tr¶ l¬ng hîp lý kh«ng chØ ®¶m b¶o tr¶ ®óng, ®ñ l¬ng cho ngêi lao ®éng, g¾n tiÒn l¬ng víi kÕt qu¶ lao ®éng thùc sù cña mçi ngêi mµ cßn lµm cho mäi ngêi thÊy tiÒn l¬ng lµ thu nhËp chÝnh, lµ ®éng lùc thóc ®Èy hä ph¸t huy s¸ng kiÕn vµ tõ ®ã hä c¶m thÊy g¾n bã thùc sù víi c«ng viÖc cña m×nh. C«ng t¸c tr¶ l¬ng tèt gióp C«ng ty khai th¸c tèt tiÒm n¨ng nh c«ng t¸c tæ chøc s¶n xuÊt tèt, tæ chøc qu¶n lý lao ®éng, h¹ch to¸n chi phÝ … ®îc thùc hiÖn tèt h¬n. Tr¶ l¬ng hîp lý gióp Doanh nghiÖp tiÕt kiÖm ®îc chi phÝ s¶n xuÊt mµ vÉn thu ®îc lîi nhuËn cao, c«ng t¸c tiÒn l¬ng trong c¸c Doanh nghiÖp bao gåm rÊt nhiÒu néi dung, tõ viÖc lËp vµ sö dông qòy l¬ng, lùa chän c¸c chÕ ®é tr¶ l¬ng cho ngêi lao ®éng phï hîp, viÖc tÝnh to¸n ph©n phèi tiÒn l¬ng cho c¸n bé c«ng nh©n viªn trong Doanh nghiÖp ®óng, ®ñ, c«ng b»ng lµ mét vÊn ®Ò cÊp b¸ch vµ cÇn thiÕt. Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng hiÖn nay, khi c¸c Doanh nghiÖp ho¹t ®éng kinh doanh díi sù ®iÒu tiÕt cña bµn tay v« h×nh (thÞ trêng) vµ bµn tay h÷u h×nh( Nhµ níc ) th× viÖc qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh cÇn ph¶i cã sù kÕt hîp hµi hoµ gi÷a tÝnh khoa häc vµ tÝnh nghÖ thuËt. Trong c«ng t¸c tr¶ l¬ng còng vËy, hiÖn nay cã rÊt nhiÒu Doanh nghiÖp dùa trªn c¸c h×nh thøc, chÕ ®é tr¶ l¬ng theo hÖ sè, kho¸n qòy l¬ng … §Ó ®¶m b¶o cho viÖc ph©n phèi tiÒn l¬ng c«ng b»ng, phï hîp víi ®Æc ®iÓm cña tæ chøc s¶n xuÊt, ®ång thêi ph¸t huy tèi ®a vai trß ®ßn bÈy kinh tÕ cña tiÒn l¬ng. Nh×n chung, mçi ph¬ng ph¸p ®Òu cã nh÷ng u ®iÓm vµ nhîc ®iÓm riªng. Bªn c¹nh nh÷ng Doanh nghiÖp lµm tèt c«ng t¸c tr¶ l¬ng cßn cã nh÷ng Doanh nghiÖp lµm cha thËt tèt bëi nh÷ng nguyªn nh©n kh¸ch quan còng nh chñ quan t¸c ®éng. HiÖn nay hÖ thèng chÝnh s¸ch tiÒn l¬ng cña Nhµ níc vÉn NguyÔn §×nh Ph¬ng Qu¶n trÞ nh©n lùc ®ang cßn trong giai ®o¹n ®iÒu chØnh vµ ®æi míi, viÖc ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña Doanh nghiÖp mang tÝnh æn ®Þnh. Tr×nh ®é vµ kinh nghiÖm cña c¸n bé lµm c«ng t¸c tiÒn l¬ng cßn thÊp, cha coi träng lîi Ých kinh tÕ cña ngêi lao ®éng, v× vËy kh«ng ngõng hoµn thiÖn c«ng t¸c tr¶ l¬ng, ®©y lµ yªu cÇu cÇn thiÕt kh¸ch quan cña mçi Doanh nghiÖp cÇn ph¶i thùc hiÖn . PhÇn II: Ph©n tÝch thùc tr¹ng c«ng t¸c tr¶ l¬ng ë C«ng ty DÖt V¶i C«ng NghiÖp Hµ Néi I. S¬ lîc vÒ qu¸ tr×nh h×nh thµnh ph¸t triÓn cñaC«ng ty DÖt v¶i C«ng nghiÖp Hµ Néi (HAICATEX) 1. LÞch sö h×nh thµnh cña C«ng ty C«ng ty DÖt v¶i C«ng nghiÖp Hµ Néi lµ mét doanh nghiÖp quèc doanh trung ¬ng thuéc Bé C«ng nghiÖp qu¶n lý. C«ng ty ®îc thµnh lËp n¨m 1967 nh»m ®¸p øng nhu cÇu kh¸ch quan cña nÒn kinh tÕ Quèc d©n, ®ång thêi ®¸p øng nhu cÇu chuyªn m«n ho¸ ngµnh dÖt. NhiÖm vô chñ yÕu cña C«ng ty lµ dÖt v¶i dïng trong C«ng nghiÖp, nh: v¶i mµnh, v¶i b¹t, sîi se, ... lµ nh÷ng t liÖu s¶n xuÊt phôc vô cho c¸c ngµnh s¶n xuÊt cña nÒn kinh tÕ Quèc d©n. Cô thÓ: v¶i mµnh ®Ó s¶n xuÊt lèp xe, v¶i b¹t dïng lµm b¨ng truyÒn t¶i lo¹i nhá, s¶n xuÊt giÇy, g¨ng tay, quÇn ¸o b¶o hé lao ®éng..., sîi se dïng lµm chØ kh©u d©n dông, chØ kh©u C«ng nghiÖp, se ®Ó dÖt c¸c lo¹i v¶i Gabodin, Dê luyn, v¶i bß... C«ng ty DÖt v¶i C«ng nghiÖp Hµ Néi lµ mét doanh nghiÖp duy nhÊt trong c¶ níc ®îc giao nhiÖm vô s¶n xuÊt. C¸c th«ng sè kü thuËt C«ng ty ph¶i tù t×m tßi, nghiªn cøu ®Ó ®¸p øng nhu cÇu sö dông cña kh¸ch hµng, Ýt cã sù häc hái trao ®æi kinh nghiÖm víi c¸c doanh nghiÖp kh¸c trong ngµnh. Trong ®iÒu kiÖn nh vËy, C«ng ty võa tæ chøc s¶n xuÊt, võa hoµn thiÖn tõng bíc quy tr×nh c«ng nghÖ, s¾p xÕp lao ®éng hîp lý, ®a n¨ng suÊt lao ®éng kh«ng ngõng t¨ng lªn. Qua 35 n¨m x©y dùng vµ trëng thµnh, C«ng ty ®· ph¸t triÓn lín m¹nh vÒ c¬ së vËt chÊt kü thuËt, tr×nh ®é qu¶n lý vµ cã mét ®éi ngò c¸n bé c«ng NguyÔn §×nh Ph¬ng