Tài liệu 216 trả lương tại cty cầu 1 thăng long

hoµn thiÖn c¸c h×nh thøc tr¶ l¬ng t¹i c«ng ty cÇu i th¨ng long 1 lêi giíi thiÖu C«ng t¸c qu¶n lý tiÒn l¬ng lµ mét trong nh÷ng chøc n¨ng quan träng trong c«ng t¸c qu¶n trÞ doanh nghhiÖp. Nã cã quan hÖ mËt thiÕt víi c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong c¸c doanh nghiÖp.TiÒn l¬ng lµ mét yÕu tè chi phÝ s¶n xuÊt quan träng, lµ mét bé phËn cÊu thµnh gi¸ thµnh s¶n phÈm cña doanh nghiÖp nhng l¹i lµ nguån thu chñ yÕu cña ngêi lao ®éng. C¸c ®Æc ®iÓm trªn ®ßi hái khi tæ chøc c«ng t¸c tiÒn l¬ng doanh nghiÖp ph¶i tu©n theo nh÷ng nguyªn t¾c vµ nh÷ng chÝnh s¸ch, chÕ ®é ®èi víi ngêi lao ®éng V× vËy, trong doanh nghiÖp viÖc x©y dùng thang l¬ng, b¶ng l¬ng, quü l¬ng, ®Þnh møc l¬ng, lùa chän c¸c h×nh thøc tr¶ l¬ng phï hîp ®¶m b¶o sù ph©n phèi c«ng b»ng cho mäi ngêi lao ®éng trong qu¸ tr×nh lµm viÖc, lµm cho tiÒn l¬ng thùc sù lµ ®éng lùc cho ngêi lao ®éng lµm viÖc tèt h¬n, kh«ng ngõng ®¶m b¶o c¶i thiÖn ®êi sèng vËt chÊt tinh thÇn cña ngêi lao ®éng vµ gia ®×nh hä lµ mét viÖc cÇn thiÕt vµ cÊp b¸ch. Trªn c¬ së lý luËn trªn vµ thùc tÕ thu thËp ®îc trong qu¸ tr×nh thùc tËp t¹i C«ng ty cÇu Th¨ng Long I em ®· chän ®Ò tµi “Hoµn thiÖn c¸c h×nh thøc tr¶ l¬ng t¹i c«ng ty cÇu I Th¨ng Long ” Víi môc ®Ých dïng nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vÒ tiÒn l¬ng, em ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn c«ng t¸c tæ chøc tiÒn l¬ng t¹i C«ng ty cÇu Th¨ng Long I, tõ ®ã t×m ra nh÷ng mÆt cÇn ph¸t huy, nh÷ng tån t¹i cÇn kh¾c phôc ®Ó ®a ra nh÷ng ph¬ng híng, gi¶i ph¸p cho c«ng t¸c tæ chøc x©y dùng c¸c h×nh thøc tr¶ l¬ng cã hiÖu qu¶. Bè côc ®Ò tµi cã ba phÇn: Ch¬ng I: Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ tiÒn l¬ng trong doanh nghiÖp Ch¬ng II: Thùc tr¹ng vÒ c¸c h×nh thøc tr¶ l¬ng t¹i c«ng ty cÇu I Th¨ng Long Ch¬ng III: Mét sè biÖn ph¸p nh»m hoµn thiÖn c¸c h×nh thøc tr¶ l¬ng t¹i c«ng ty cÇu I Th¨ng Long 2 ch¬ng I: nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ tiÒn l¬ng trong c¸c doanh nghiÖp I. B¶n chÊt cña tiÒn l¬ng: 1. Mét sè kh¸i niªm vÒ tiÒn l¬ng: Cïng víi c¸c thêi kú vµ sù ph¸t triÓn cña khoa häc kinh tÕ kh¸i niÖm tiÒn l¬ng ®îc quan niÖm theo c¸c c¸ch kh¸c nhau. Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng søc lao ®éng ®îc nh×n nhËn lµ mét thø hµng ho¸ ®Æc biÖt vµ do ®ã tiÒn l¬ng chÝnh lµ gi¸ c¶ søc lao ®éng, lµ kho¶n tiÒn mµ ngêi sö dông lao ®éng tr¶ cho ngêi lao ®éng tu©n theo c¸c quy luËt cña c¬ chÕ thÞ trêng. MÆc dï, tiÒn l¬ng trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng dï ph¶i tu©n theo c¸c quy luËt gi¸ trÞ, quy luËt c¹nh tranh, quy luËt cung cÇu (v× tiÒn l¬ng lµ gi¸ c¶ søc lao ®éng) ... ®Æc biÖt cßn ph¶i tu©n theo c¸c quy ®Þnh cña luËt ph¸p nhng quyÕt ®Þnh nhÊt vÉn ph¶i lµ quy luËt ph©n phèi theo lao ®éng. Kh¸i niÖm vÒ tiÒn l¬ng ë mét sè níc dïng ®Ó chØ mäi kho¶n thu nhËp cña ngêi lao ®éng. ë NhËt B¶n hay §µi loan, tiÒn l¬ng chØ mäi kho¶n thï lao mµ c«ng nh©n nhËn ®îc do viÖc lµm; bÊt luËn lµ dïng tiÒn l¬ng, l¬ng bæng, phô cÊp cã tÝnh 3 chÊt l¬ng, tiÒn thëng, tiÒn chia l·i hoÆc nh÷ng tªn gäi kh¸c nhau ®Òu lµ kho¶n tiÒn mµ ngêi sö dông lao ®éng chi tr¶ cho ngêi lao ®éng.Theo tæ chøc lao ®éng quèc tÕ (ILO) tiÒn l¬ng lµ sù tr¶ c«ng hoÆc thu nhËp; bÊt luËn dïng danh nghÜa nh thÕ nµo, mµ cã thÓ biÓu hiÖn b»ng tiÒn vµ ®îc Ên ®Þnh b»ng tho¶ thuËn gi÷a ngêi sö dông lao ®éng vµ ngêi lao ®éng cho mét c«ng viÖc ®· thùc hiÖn hay sÏ ph¶i thùc hiÖn. TÊt c¶ c¸c kh¸i niÖm trªn ®Òu mang mét néi dung tiÒn l¬ng lµ yÕu tè chi phÝ cña ngêi sö dông lao ®éng vµ lµ thu nhËp cña ngêi lao ®éng. Giê ®©y, víi viÖc ¸p dông qu¶n trÞ nh©n lùc b¶n chÊt cña tiÒn l¬ng ®· thay ®æi, quan hÖ gi÷a ngêi lao ®éng vµ ngêi sö dông lao ®éng ®· cã nh÷ng thay ®æi c¬ b¶n. TiÒn l¬ng cña ngêi lao ®éng do hai bªn tho¶ thuËn vµ ®îc tr¶ theo n¨ng suÊt lao ®éng, hiÖu qu¶ vµ chÊt lîng c«ng viÖc. " TiÒn l¬ng ®îc hiÓu lµ sè tiÒn mµ ngêi lao ®éng nhËn ®îc tõ ngêi sö dông lao ®éng cña hä thanh to¸n l¹i t¬ng øng víi sè lîng vµ chÊt lîng lao ®éng mµ hä ®· tiªu hao trong qu¸ tr×nh t¹o ra cña c¶i cho x· héi." Theo kh¸i niÖm trªn th× tiÒn l¬ng kh«ng ®¬n thuÇn lµ gi¸ c¶ søc lao ®éng, nã ®· chØ ra râ mèi quan hÖ gi÷a ngêi lao ®éng vµ ngêi sö dông lao ®éng ®· thay ®æi chuyÓn tõ h×nh thøc bãc lét mua hµng ho¸ sang quan hÖ hîp t¸c song ph¬ng hai bªn cïng cã lîi. TiÒn l¬ng kh«ng nh÷ng chÞu sù chi phèi cña c¸c quy luËt cña c¬ chÕ thÞ trêng hay luËt ph¸p quèc gia mµ cßn ®îc ph©n phèi theo n¨ng suÊt lao ®éng, chÊt lîng vµ hiÖu qu¶ c«ng viÖc. 2. C¸c yªu cÇu vµ chøc n¨ng cña tiÒn l¬ng: 2.1 Nh÷ng yªu cÇu trong tæ chøc tiÒn l¬ng: Khi tæ chøc tiÒn l¬ng trong doanh nghiÖp cÇn ph¶i ®¶m b¶o c¸c yªu cÇu sau ®©y: Mét lµ: §¶m b¶o t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng vµ kh«ng ngõng n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt, tinh thÇn cho ngêi lao ®éng. §©y lµ mét yªu cÇu quan träng nh»m thùc hiÖn ®óng chøc n¨ng vai trß cña tiÒn l¬ng. Yªu cÇu nµy ®Æt ra tiÒn l¬ng cÇn ph¶i ®¸p øng ®ñ c¸c nhu cÇu thiÕt yÕu cña ngßi lao ®éng vµ gia ®×nh hä, tiÒn l¬ng ph¶i lµ kho¶n thu nhËp chÝnh æn ®Þnh thêng xuyªn l©u dµi. Mét phÇn ®ñ ®Ó hä chi tr¶ nh÷ng chi phÝ sinh ho¹t t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng mét phÇn dïng cho n©ng cao chÊt lîng ®êi sèng vËt chÊt, tinh thÇn. §¶m b¶o ®îc cho ngêi lao ®éng h¨ng say chó t©m vµo c«ng viÖc tõ ®ã n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, gi¶m thÊp chi phÝ, h¹ gi¸ thµnh cho doanh nghiÖp. Muèn 4 vËy khi tr¶ l¬ng doanh nghiÖp cßn cÇn ph¶i chó ý ®Õn tiÒn l¬ng danh nghÜa vµ tiÒn l¬ng thùc tÕ cña ngêi lao ®éng v× ®«i khi tiÒn l¬ng danh nghÜa vµ tiÒn l¬ng thùc tÕ cã kho¶ng c¸ch xa rêi nhau. TiÒn l¬ng danh nghÜa cã thÓ lµ cao nhng trªn thùc tÕ vÉn kh«ng ®ñ chi tr¶ cho ngêi lao ®éng nu«i sèng b¶n th©n, t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng (tiÒn l¬ng thùc tÕ qu¸ thÊp) vµ ngîc l¹i. Hai lµ: Lµm cho n¨ng suÊt lao ®éng kh«ng ngõng n©ng cao. TiÒn l¬ng lµ ®ßn bÈy kinh tÕ quan träng cña doanh nghiÖp ®èi víi ngêi lao ®éng, t¹o c¬ së n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. Yªu cÇu nµy ®Æt ra nh»m ph¸t huy hÕt t¸c dông cña c«ng cô tiÒn l¬ng lµ ®ßn bÈy vËt chÊt cña doanh nghiÖp nã lu«n lu«n ph¶i lµ ®éng lùc cho ngêi lao ®éng n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng v¬n tíi thu nhËp cao h¬n.MÆt kh¸c ®©y còng lµ yªu cÇu ®Æt ra ®èi víi sù ph¸t triÓn n©ng cao tr×nh ®é vµ kü n¨ng cña ngßi lao ®éng. Ba lµ: §¶m b¶o tÝnh ®¬n gi¶n, râ rµng, dÔ hiÓu tÝnh c«ng b»ng cho ngêi lao ®éng. TiÒn l¬ng lu«n lµ mèi quan t©m hµng ®Çu cña mäi ngêi lao ®éng. Mét h×nh thøc tiÒn l¬ng ®¬n gi¶n râ rµng dÔ hiÓu cã t¸c ®éng trùc tiÕp tíi ®éng c¬ vµ th¸i ®é lµm viÖc cña ngßi lao ®éng, ®ång thêi lµm t¨ng hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng qu¶n lý, nhÊt lµ qu¶n lý tiÒn l¬ng trong doanh nghiÖp. 2.2 Chøc n¨ng cña tiÒn l¬ng:  Chøc n¨ng ®ßn bÈy cho doanh nghiÖp: TiÒn l¬ng lµ ®éng lùc kÝch thÝch n¨ng lùc s¸ng t¹o, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng hiÖu qu¶ nhÊt. Bëi v× tiÒn l¬ng g¾n liÒn quyÒn lîi thiÕt thùc nhÊt ®èi víi ngêi lao ®éng, nã kh«ng chØ tho¶ m·n vÒ nhu cÇu vÒ vËt chÊt ®èi mµ cßn mang ý nghÜa kh¼ng ®Þnh vÞ thÕ cña ngßi lao ®éng trong doanh nghiÖp. ChÝnh v× vËy khi tiÒn l¬ng nhËn ®îc tho¶ ®¸ng, c«ng t¸c tr¶ l¬ng cña doanh nghiÖp c«ng b»ng, râ rµng sÏ t¹o ra ®éng lùc t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, tõ ®ã lîi nhuËn cña doanh nghiÖp ®îc t¨ng lªn. Khi cã lîi nhuËn cao nguån phóc lîi trong doanh nghiÖp dµnh cho ngêi lao ®éng nhiÒu h¬n, nã lµ phÇn bæ sung cho tiÒn l¬ng lµm t¨ng thu nhËp vµ lîi Ých cho hä vµ gia ®×nh hä t¹o ra ®éng lùc lao ®éng t¨ng kh¶ n¨ng g¾n kÕt lµm viÖc t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt, xo¸ bá sù ng¨n c¸ch gi÷a nh÷ng ngêi sö dông lao ®éng vµ ngêi lao ®éng tÊt c¶ híng tíi môc tiªu cña doanh nghiÖp ®a sù ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp lªn hµng ®Çu. 5  Chøc n¨ng kÝch thÝch ngêi lao ®éng t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng: Khi x©y dùng c¸c h×nh thøc tr¶ l¬ng ph¶i ®¶m b¶o ®îc yªu cÇu nµy vµ ®ång thêi ®©y còng chÝnh lµ chøc n¨ng cña tiÒn l¬ng. §éng lùc cao nhÊt trong c«ng viÖc cña ngêi lao ®éng chÝnh lµ thu nhËp (tiÒn l¬ng) v× vËy ®Ó cã thÓ khuyÕn khÝch t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng chØ cã thÓ lµ tiÒn l¬ng míi ®¶m nhiÖm chøc n¨ng nµy. MÆt kh¸c, h×nh thøc qu¶n trÞ ngµy nay ®îc ¸p dông phæ biÕn lµ biÖn ph¸p kinh tÕ nªn tiÒn l¬ng cµng ph¸t huy ®îc hÕt chøc n¨ng cña m×nh t¹o ra ®éng lùc t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng.  Chøc n¨ng t¸i s¶n xuÊt lao ®éng: TiÒn l¬ng lµ thu nhËp chÝnh cña ngêi lao ®éng, cã thÓ nãi ®©y chÝnh lµ nguån nu«i sèng ngêi lao ®éng vµ gia ®×nh hä, v× vËy tiÒn l¬ng tr¶ cho ngêi lao ®éng ph¶i ®¶m b¶o t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng vµ n©ng cao chÊt lîng lao ®éng. Thùc hiÖn tèt chøc n¨ng nµy cña tiÒn l¬ng gióp doanh nghiÖp cã nguån lao ®éng æn ®Þnh ®¹t n¨ng suÊt cao. 3. C¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n tæ chøc thùc hiÖn tr¶ l¬ng trong doanh nghiÖp: Nguyªn t¾c 1: Tr¶ l¬ng ngang nhau cho nh÷ng lao ®éng nh nhau trong doanh nghiÖp: §©y lµ nguyªn t¾c ®¶m b¶o sù c«ng b»ng, tr¸nh sù bÊt b×nh ®¼ng trong c«ng t¸c tr¶ l¬ng. Nguyªn t¾c nµy ph¶i ®îc thÓ hiÖn trong c¸c thang l¬ng, b¶ng l¬ng vµ c¸c h×nh thøc tr¶ l¬ng trong doanh nghiÖp. Nguyªn t¾c 2: §¶m b¶o n¨ng suÊt lao ®éng t¨ng nhanh h¬n tiÒn l¬ng b×nh qu©n: Trong doanh nghiÖp tiÒn l¬ng lµ yÕu tè chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh; nguyªn t¾c nµy ®¶m b¶o cho doanh nghiÖp cã hiÖu qu¶ trong c«ng t¸c sö dông tiÒn l¬ng lµm ®ßn bÈy, thÓ hiÖn lªn hiÖu qu¶ trong sö dông chi phÝ cña doanh nghiÖp. Nguyªn t¾c 3: Ph©n phèi theo sè lîng vµ chÊt lîng lao ®éng: Nguyªn t¾c nµy ®ßi hái doanh nghiÖp tr¸nh t×nh tr¹ng x©y dùng c¸c h×nh thøc l¬ng ph©n phèi b×nh qu©n, v× nh thÕ sÏ t¹o ra sù û l¹i vµ søc ú cña ngßi lao ®éng trong doanh nghiÖp. Nguyªn t¾c 4: §¶m b¶o mèi quan hÖ hîp lý vÒ tiÒn l¬ng gi÷a nh÷ng ngêi lao ®éng trong c¸c ®iÒu kiÖn kh¸c nhau. Nguyªn t¾c nµy lµm c¨n cø cho doanh nghiÖp x©y dùng tæ chøc thùc hiÖn c«ng t¸c tiÒn l¬ng c«ng b»ng hîp lý trong doanh nghiÖp. Nh»m ®¶m b¶o cho c«ng 6 nh©n yªn t©m trong s¶n xuÊt trong nh÷ng ®iÒu kiÖn lµm viÖc khã kh¨n, m«i trêng ®éc h¹i ... II. C¸c h×nh thøc tr¶ l¬ng: Ngµy nay trong c¸c doanh nghiÖp, c¸c c«ng ty do cã sù kh¸c nhau vÒ ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt kinh doanh nªn c¸c h×nh thøc tr¶ l¬ng thêng ¸p dông kh«ng gièng nhau. Thêng th× cã hai h×nh thøc ®îc ¸p dông lµ : - H×nh thøc tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm. - H×nh thøc tr¶ l¬ng theo thêi gian. 1. H×nh thøc tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm : H×nh thøc tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm ®îc ¸p dông trong c¸c xÝ nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh, tiÒn l¬ng theo s¶n phÈm lµ tiÒn l¬ng mµ c«ng nh©n nhËn ®îc phô thuéc vµo ®¬n gi¸ cña s¶n phÈm vµ sè lîng s¶n phÈm s¶n xuÊt theo ®óng chÊt lîng. C«ng thøc : L = §*Q Trong ®ã : L : TiÒn l¬ng nhËn ®îc. § : §¬n gi¸ s¶n phÈm. Q : Khèi lîng s¶n phÈm. H×nh thøc tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm cã ý nghÜa : - H×nh thøc nµy qu¸n triÖt nguyªn t¾c tr¶ l¬ng ph©n phèi theo quy luËt lao ®éng , tiÒn l¬ng ngêi lao ®éng nh©n ®îc phô thuéc vµo sè lîng vµ chÊt lîng s¶n phÈm hoµn thµnh tõ ®ã kÝch thÝch m¹nh mÏ ngêi lao ®éng t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng. - Tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm cã t¸c dông trùc tiÕp khuyÕn khÝch ngêi lao ®éng ra søc häc tËp n©ng cao tr×nh ®é tay nghÒ, tÝch luü kinh nghiÖm, rÌn luyÖn kü n¨ng t¨ng kh¶ n¨ng s¸ng t¹o lµm viÖc vµ t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng. - Tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm cã nghÜa to lín trong viÖc n©ng cao vµ hoµn thiÖn c«ng t¸c qu¶n lý, n©ng cao tÝnh tù chñ, chñ ®éng trong c«ng viÖc cña ngêi lao ®éng. §Ó ¸p dông h×nh thøc tr¶ l¬ng nµy cÇn cã c¸c ®iÒu kiÖn : 7 - Ph¶i cã hÖ thèng møc lao ®éng ®îc x©y dùng cã c¨n cø khoa häc ( møc ®îc x©y dùng th«ng qua c¸c ph¬ng ph¸p kh¶o s¸t nh bÊm giê, chôp ¶nh c¸c bíc c«ng viÖc ®Ó cã ®îc lîng thêi gian hao phÝ chÝnh x¸c cña tõng bíc c«ng viÖc ) ®¶m b¶o tÝnh trung b×nh tiªn tiÕn cña hÖ thèng møc lao ®éng. - Ph¶i tæ chøc phôc vô n¬i lµm viÖc tèt, gãp phÇn h¹n chÕ tèi ®a lîng thêi gian lµm hao phÝ kh«ng cÇn thiÕt, gióp ngêi lao ®éng cã ®ñ ®iÒu kiÖn hoµn thµnh c«ng viÖc ®îc giao. - Ph¶i cã chÕ ®é kiÓm tra nghiÖm thu s¶n phÈm ®îc kÞp thêi bëi v× l¬ng cña c«ng nh©n phô thuéc rÊt lín vµo sè lîng s¶n phÈm xuÊt ra ®óng quy c¸ch chÊt lîng.Gi¸o dôc tèt ý thøc tr¸ch nhiÖm cña ngêi lao ®éng ®Ó hä võa phÊn ®Êu n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng t¨ng thu nhËp, nhng võa ph¶i ®¶m b¶o chÊt lîng s¶n phÈm ®ång thêi tiÕt kiÖm nguyªn vËt liÖu, sö dông hiÖu qu¶ m¸y mãc trang thiÕt bÞ . Cã nhiÒu chÕ ®é tr¶ l¬ng s¶n phÈm kh¸c nhau, bao gåm : 1.1 H×nh thøc tr¶ l¬ng s¶n phÈm trùc tiÕp c¸ nh©n : Trong chÕ ®é nµy, ®¬n gi¸ ®îc theo c«ng thøc : § = Lcv / Q hoÆc § = L*T Vµ Lsp = § * Q Trong ®ã : § : lµ ®¬n gi¸ tiÒn l¬ng tr¶ cho mét s¶n phÈm . Lcv : L¬ng theo cÊp bËc c«ng viÖc. Q : Møc s¶n lîng cña c«ng nh©n trong kú. T : Møc thêi gian hoµn thµnh mét ®¬n vÞ s¶n phÈm. LSP : TiÒn l¬ng c«ng nh©n ®îc nhËn trong kú. §èi tîng ¸p dông: H×nh thøc nµy ®îc ¸p dông trong ®iÒu kiÖn lao ®éng mang tÝnh ®éc lËp t¬ng ®èi, cã ®Þnh møc, kiÓm tra vµ nghiÖm thu s¶n phÈm mét c¸ch cô thÓ vµ riªng biÖt c¨n cø vµo sè lîng vµ chÊt lîng s¶n phÈm theo yªu cÇu kü thuËt.thùc tÕ mµ hä hoµn thµnh. - ¦u ®iÓm : Mèi quan hÖ gi÷a tiÒn l¬ng cña c«ng nh©n nhËn ®îc vµ kÕt qu¶ lao ®éng thÓ hiÖn râ rµng, kÝch thÝch c«ng nh©n n©ng cao tr×nh ®é tay nghÒ.ChÕ ®é tiÒn l¬ng nµy dÔ hiÓu dÔ tÝnh to¸n. 8 - Nhîc ®iÓm : Ngêi lao ®éng ch¹y theo sè lîng mµ kh«ng quan t©m ®Õn chÊt lîng s¶n phÈm. Ngêi lao ®éng Ýt quan t©m ®Õn tiÕt kiÖm vËt t nguyªn liÖu hay sö dông hiÖu qu¶ m¸y mãc thiÕt nÕu nh kh«ng cã qui ®Þnh cô thÓ. 1.2 H×nh thøc tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm tËp thÓ : §¬n gi¸ tiÒn l¬ng tÝnh nh sau: - NÕu tæ hoµn thµnh nhiÒu s¶n phÈm trong kú: §G = N * LCB / Qo - NÕu tæ hoµn thµnh mét s¶n phÈm trong kú: §G = LCB * To Trong ®ã : §G : §¬n gi¸ tiÒn l¬ng tr¶ cho tæ s¶n xuÊt trong kú. Qo : Møc s¶n lîng cña c¶ tæ s¶n xuÊt. LCB : TiÒn l¬ng cÊp bËc cña c«ng nh©n. N: Sè c«ng nh©n trong tæ. To: Møc thêi gian cña c¶ tæ. §èi tîng ¸p dông : ®èi víi nh÷ng c«ng viÖc ®ßi hái ph¶i cã mét tËp thÓ ngêi míi cã thÓ hoµn thµnh ®îc. ViÖc chia l¬ng cho tõng c¸ nh©n trong tæ còng rÊt quan träng trong h×nh thøc nµy. Cã hai ph¬ng ph¸p thêng ®îc ¸p dông ®ã lµ dïng hÖ sè ®iÒu chØnh vµ ph¬ng ph¸p dïng giê - hÖ sè TiÒn l¬ng thùc tÕ tÝnh nh sau : L1 = §G * Qo ( L1 : TiÒn l¬ng thùc tÕ tæ nhËn ®îc. ) - ¦u ®iÓm : H×nh thøc tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm tËp thÓ khuyÕn khÝch ®îc c«ng nh©n trong tæ n©ng cao ý thøc tr¸ch nhiÖm tinh thÇn hîp t¸c, gióp ®ì lÉn nhau ®Ó hoµn thµnh c«ng viÖc, lµm viÖc theo m« h×nh phèi hîp vµ tù qu¶n. - Nhîc ®iÓm : Kh«ng khuyÕn khÝch c«ng nh©n n©ng cao n¨ng suÊt c¸ nh©n v× kÕt qu¶ lµm viÖc cña mçi c«ng nh©n kh«ng trùc tiÕp quyÕt ®Þnh ®Õn tiÒn l¬ng cña hä. 1.3 ChÕ ®é tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm gi¸n tiÕp : § = Lcv / M * Q Trong ®ã : §G : §¬n gi¸ tiÒn l¬ng cña c«ng nh©n phô, phô trî... Lcv : L¬ng cÊp bËc cña c«ng nh©n phô 9 M : Sè m¸y mãc mµ c«ng nh©n ®ã phôc vô Q : Møc s¶n l¬ng cña c«ng nh©n chÝnh §èi tîng ¸p dông : H×nh thøc tr¶ l¬ng nµy kh«ng ¸p dông ®èi víi c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt mµ chØ ¸p dông cho c«ng nh©n phôc vô s¶n xuÊt. C«ng viÖc cña hä ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn viÖc ®¹t vµ vît møc cña c«ng nh©n chÝnh thøc hëng l¬ng theo s¶n phÈm. NhiÖm vô vµ thµnh tÝch cña hä g¾n liÒn víi nhiÖm vô vµ thµnh tÝch c«ng nh©n ®øng m¸y. Khi thùc hiÖn chÕ ®é tiÒn l¬ng nµy x¶y ra hai trêng hîp vµ c¸ch gi¶i quyÕt nh sau : - NÕu b¶n th©n c«ng viÖc phôc vô cã sai lÇm lµm cho c«ng nh©n chÝnh s¶n xuÊt ra s¶n phÈm háng, hµng xÊu th× c«ng nh©n phôc vô hëng theo chÕ dé tr¶ l¬ng khi lµm ra hµng háng hµng xÊu song vÉn ®¶m b¶o Ýt nhÊt b»ng møc l¬ng cÊp bËc cña ngêi ®ã. - NÕu c«ng nh©n ®øng m¸y kh«ng hoµn thµnh ®Þnh møc s¶n lîng th× tiÒn l¬ng cña c«ng nh©n phôc vô sÏ kh«ng tÝnh theo ®¬n gi¸ s¶n phÈm gi¸n tiÕp mµ theo l¬ng cÊp bËc cña hä. ¦u ®iÓm : chÕ ®é tiÒn l¬ng theo s¶n phÈm gi¸n tiÕp khuyÕn khÝch c«ng nh©n phô phôc vô tèt h¬n cho ngêi c«ng nh©n chÝnh, t¹o ®iÒu kiÖn n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng cho c«ng nh©n chÝnh. 1.4 H×nh thøc tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm cã thëng : Thùc chÊt cña h×nh thøc nµy lµ dïng tiÒn thëng ®Ó khuyÕn khÝch ngêi lao ®éng thùc hiÖn vît chØ tiªu ®Æt ra. TiÒn l¬ng nhËn ®îc bao gåm 2 bé phËn : Mét bé phËn lµ tiÒn l¬ng s¶n phÈm theo ®¬n gi¸ cè ®Þnh, mét bé phËn lµ tiÒn thëng theo % sè tiÒn l¬ng s¶n phÈm. Lcn = Lsp + L(m + h)/ 100 Trong ®ã : Lsp : tiÒn l¬ng s¶n phÈm theo ®¬n gi¸ cè ®Þnh h : % vît chØ tiªu thëng m : tû lÖ thëng tÝnh cho 1% vît chØ tiªu thëng - ¦u ®iÓm : ChÕ ®é tr¶ l¬ng nµy khuyÕn khÝch ngêi lao ®éng quan t©m tíi sè lîng, chÊt lîng s¶n phÈm, khuyÕn khÝch hä quan t©m tíi c¸c chØ tiªu kh¸c nh 10 møc ®é hoµn thµnh kÕ ho¹ch s¶n xuÊt, tiÕt kiÖm vËt t, n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm. 1.5 ChÕ ®é tr¶ l¬ng s¶n phÈm lòy tiÕn : Thùc ra theo chÕ ®é nµy tiÒn l¬ng cña c«ng nh©n bao gåm hai bé phËn : - TiÒn l¬ng s¶n phÈm c¨n cø vµo sè lîng s¶n phÈm s¶n xuÊt ra víi ®¬n gi¸ cè ®Þnh. - TiÒn l¬ng phô thuéc vµo sè l¬ng s¶n phÈm t¨ng thªm theo gi¸ phô thuéc vµo møc ®é t¨ng s¶n phÈm : møc ®é t¨ng s¶n phÈm cµng cao th× ®¬n gi¸ cµng cao. - §èi tîng ¸p dông : ë nh÷ng kh©u yÕu cña d©y chuyÒn s¶n xuÊt hoÆc lµ mét kh©u quan träng nhÊt cã t¸c dông quyÕt ®Þnh ®Õn toµn bé d©y chuyÒn s¶n xuÊt ®ã. Nhîc ®iÓm chñ yÕu cña h×nh thøc nµy lµ lµm cho tèc ®é cña n¨ng suÊt lao ®éng thÊp h¬n tèc ®é t¨ng tiÒn l¬ng. VËy nªn ngêi ta chØ ¸p dông h×nh thøc nµy trong ph¹m vi hÑp, thêi gian ng¾n. TiÒn l¬ng ngêi c«ng nh©n nhËn ®îc lµ : Lcn = § * Q1 + ( Q1 - Q0 )* K * § Trong ®ã : K : tû lÖ t¨ng ®¬n gi¸ hîp lý Q1, Q0 : s¶n lîng thùc tÕ kÕ ho¹ch § : §¬n gi¸ cè ®Þnh K = dct * tc / d1 Trong ®ã : dct : tû träng chi phÝ s¶n xuÊt gi¸n tiÕp cè ®Þnh trong gi¸ thµnh s¶n phÈm. tc : tû lÖ sè tiÒn tiÕt kiÖm vÒ chi phÝ s¶n xuÊt gi¸n tiÕp cè ®Þnh dïng ®Ó t¨ng ®¬n gi¸. d1 : tû träng cña tiÒn c«ng mµ c«ng nh©n s¶n xuÊt trong gi¸ thµnh s¶n phÈm khi hoµn thµnh vît møc s¶n lîng 100% 1.6 H×nh thøc tr¶ l¬ng kho¸n theo c«ng viÖc : Thêng ¸p dông cho nh÷ng c«ng viÖc giao theo tõng chi tiÕt, bé phËn th× sÏ kh«ng cã lîi mµ ph¶i giao toµn bé khèi lîng c«ng viÖc cho c«ng nh©n hoµn thµnh trong kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh. 11 VËy ®Æc ®iÓm vÒ l¬ng kho¸n lµ ngoµi qui ®Þnh vÒ sè lîng, chÊt lîng c«ng viÖc mµ cßn cã qui ®Þnh vÒ thêi gian b¾t ®Çu vµ kÕt thóc c«ng viÖc ®ã. §èi tîng cña chÕ ®é l¬ng kho¸n cã thÓ lµ c¸ nh©n tËp thÓ, cã thÓ kho¸n theo tõng c«ng viÖc hoÆc mét sè c«ng viÖc cã khèi lîng lín. TiÒn l¬ng sÏ ®îc tr¶ theo sè lîng mµ c«ng nh©n hoµn thµnh ghi trong phiÕu giao kho¸n. ChÕ ®é tr¶ l¬ng nµy chñ yÕu ¸p dông trong x©y dùng c¬ b¶n, n«ng nghiÖp. Trong c«ng nghiÖp nã chØ ®îc ¸p dông cho nh÷ng c«ng viÖc ®ét xuÊt nh söa ch÷a, th¸o l¾p nhanh mét sè thiÕt bÞ ®Ó ®a vµo s¶n xuÊt. ViÖc x¸c ®Þnh ®¬n gi¸ tïy theo tõng ®èi tîng cña l¬ng kho¸n : - NÕu ®èi tîng nhËn kho¸n lµ c¸ nh©n lµ x¸c ®Þnh ®¬n gi¸ nh h×nh thøc tr¶ l¬ng s¶n phÈm trùc tiÕp c¸ nh©n, tiÒn l¬ng ®îc tr¶ b»ng ®¬n gi¸ nh©n víi khèi lîng c«ng viÖc. - NÕu ®èi tîng nhËn kho¸n lµ tËp thÓ th× viÖc x¸c ®Þnh ®¬n gi¸ nh h×nh thøc tr¶ l¬ng tËp thÓ vµ sau ®ã sÏ ph©n phèi cho tõng ngêi phô thuéc vµo sè lîng, chÊt lîng lao ®éng cña hä. - ChÕ ®é l¬ng kho¸n khuyÕn khÝch ngêi c«ng nh©n hoµn thµnh nhiÖm vô tríc thêi h¹n, ®¶m b¶o chÊt lîng c«ng viÖc th«ng qua hîp ®ång giao kho¸n. 2. H×nh thøc tr¶ l¬ng theo thêi gian : H×nh thøc tr¶ l¬ng theo thêi gian chñ yÕu ¸p dông ®èi víi nh÷ng ngêi lµm c«ng t¸c qu¶n lý, cßn c«ng nh©n s¶n xuÊt chØ ¸p dông ë bé phËn lao ®éng b»ng m¸y mãc lµ chñ yÕu hoÆc nh÷ng c«ng viÖc mµ kh«ng thÓ tiÕn hµnh ®Þnh møc mét c¸ch chÝnh x¸c ®îc, hoÆc còng do tÝnh chÊt cña s¶n xuÊt nªn nÕu thùc hiÖn ®îc viÖc tr¶ c«ng theo s¶n phÈm sÏ kh«ng ®¶m b¶o chÊt lîng s¶n phÈm, kh«ng ®em l¹i hiÖu qu¶ thiÕt thùc. MÆc dï vËy h×nh thøc tr¶ l¬ng nµy vÉn ph¶i tu©n theo quy luËt ph©n phèi theo lao ®éng vµ vÊn ®Ò ®Æt ra lµ ph¶i x¸c ®Þnh ®îc khèi lîng c«ng viÖc mµ hä hoµn thµnh. Nh×n chung th× h×nh thøc tr¶ l¬ng theo thêi gian cã nhiÒu nhîc ®iÓm h¬n h×nh thøc tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm v× nã cha g¾n thu nhËp víi kÕt qu¶ cña ngêi lao ®éng mµ hä ®· ®¹t ®îc trong thêi gian lµm viÖc. H×nh thøc tr¶ l¬ng theo thêi gian gåm : - H×nh thøc tr¶ l¬ng thêi gian cã thëng - H×nh thøc tr¶ l¬ng thêi gian ®¬n gi¶n 12 2.1 H×nh thøc tr¶ l¬ng theo thêi gian cã thëng : Theo chÕ ®é tr¶ l¬ng nµy ngêi c«ng nh©n nhËn ®îc gåm : mét phÇn th«ng qua tiÒn l¬ng ®¬n gi¶n, phÇn cßn l¹i lµ tiÒn thëng. ChÕ ®é nµy thêng ®îc ¸p dông cho c«ng nh©n phô lµm c¸c c«ng viÖc phôc vô nh söa ch÷a, ®iÒu chØnh hoÆc c«ng nh©n chÝnh lµm nh÷ng kh©u ®ßi hái tr×nh ®é c¬ khÝ hãa cao. L¬ng thêi gian cã thëng lµ h×nh thøc chuyÓn hãa cña l¬ng thêi gian vµ l¬ng s¶n phÈm ®Ó kh¾c phôc dÇn nh÷ng nhîc ®iÓm cña h×nh thøc tr¶ l¬ng thêi gian. TÝnh l¬ng b»ng c¸ch lÊy l¬ng tr¶ theo thêi gian ®¬n gi¶n nh©n víi thêi gian lµm viÖc thùc tÕ sau ®ã céng víi tiÒn thëng. ChÕ ®é tr¶ l¬ng nµy ph¶n ¸nh ®îc tr×nh ®é thµnh th¹o vµ thêi gian lµm viÖc thùc tÕ, g¾n víi thµnh tÝch c«ng t¸c cña tõng ngêi th«ng qua chØ tiªu xÐt thëng ®· ®¹t ®îc. V× vËy nã khuyÕn khÝch ngêi lao ®éng quan t©m ®Õn tr¸ch nhiÖm vµ kÕt qu¶ c«ng t¸c cña m×nh. 2.2 ChÕ ®é tr¶ l¬ng theo thêi gian ®¬n gi¶n : ChÕ ®é tr¶ l¬ng nµy lµ chÕ ®é mµ tiÒn l¬ng nhËn ®îc cña mçi c«ng nh©n do møc l¬ng cÊp bËc cao hay thÊp vµ thêi gian lµm viÖc thùc tÕ nhiÒu hay Ýt quyÕt ®Þnh. C«ng thøc tÝnh : L = S * Ttt Trong ®ã : L : tiÒn l¬ng nhËn ®îc S : møc l¬ng cÊp bËc Ttt : thêi gian thùc tÕ §èi tîng ¸p dông : ¸p dông cho nh÷ng c«ng viÖc khã x¸c ®Þnh møc l¬ng lao ®éng chÝnh x¸c hoÆc nh÷ng c«ng viÖc mµ ngêi ta chØ quan t©m ®Õn chØ tiªu chÊt lîng. Ta cã thÓ ¸p dông 3 lo¹i sau ®©y : - TiÒn l¬ng giê = suÊt l¬ng cÊp bËc giê x sè giê lµm viÖc thùc tÕ - TiÒn l¬ng ngµy = suÊt l¬ng cÊp bËc ngµy x sè ngµy lµm viÖc trong thùc tÕ - TiÒn l¬ng th¸ng = møc l¬ng cÊp bËc th¸ng 13 ¦u ®iÓm cña h×nh thøc tr¶ l¬ng nµy lµ ®¬n gi¶n, tÝnh ton¸ nhanh nhng cã nhîc ®iÓm lµ chÕ ®é tr¶ l¬ng nµy mang tÝnh chÊt b×nh qu©n, kh«ng khuyÕn khÝch ®îc c«ng nh©n sö dông thêi gian lµm viÖc hîp lý, tiÕt kiÖm nguyªn vËt liÖu. 3.H×nh thøc kho¸n thu nhËp. Doanh nghiÖp thùc hiÖn kho¸n thu nhËp cho ng¬× lao ®éng, quan niÖm thu nhËp mµ doanh nghiÖp ph¶i tr¶ cho ngêi lao ®éng lµ mét bé phËn n»m trong tæng thu nhËp chung cña doanh nghiÖp. §èi víi lo¹i h×nh doanh nghiÖp nµy, tiÒn l¬ng ph¶i tr¶ cho ngêi lao ®éng kh«ng tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh mµ lµ mét néi dung ph©n phèi thu nhËp cña doanh nghiÖp. Th«ng qua ®¹i héi c«ng nh©n viªn, doanh nghiÖp tho¶ thuËn tríc tØ lÖ thu nhËp dïng ®Ó tr¶ l¬ng cho ngêi lao ®éng. V× vËy quü tiÒn l¬ng cña ngêi lao ®éng phô thuéc vµo thu nhËp thùc tÕ cña doanh nghiÖp. Trong truêng hîp nµy thêi gian vµ kÕt qu¶ cña tõng ngêi lao ®éng chØ lµ c¨n cø ph©n chia tæng quü l¬ng cho tõng ngêi lao ®éng . H×nh thøc tr¶ l¬ng nµy b¾t buéc ngêi lao ®éng kh«ng chØ quan t©m ®Õn kÕt qu¶ cña b¶n th©n m×nh mµ cßn ph¶i quan t©m ®Õn kÕt qu¶ cña mäi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Do ®ã nã ph¸t huy ®îc søc m¹nh tËp thÓ trong tÊt c¶ c¸c kh©u cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. Tuy nhiªn ngêi lao ®éng chØ yªn t©m víi h×nh thøc tr¶ nµy khi hä cã thÈm quyÒn trong viÖc kiÓm tra kÕt qu¶ tµi chÝnh cña doanh nghiÖp cho nªn h×nh thøc tr¶ l¬ng nµy thÝch øng nhÊt víi c¸c doanh nghiÖp cæ phÇn mµ cæ ®«ng chñ yÕu lµ c«ng nh©n viªn cña doanh nghiÖp. iii. Qòy l¬ng vµ qu¶n lý qòy l¬ng : 1. Quü l¬ng vµ thµnh phÇn cña qòy l¬ng : Quü l¬ng lµ tæng sè tiÒn mµ doanh nghiÖp hay mét ®¬n vÞ kinh tÕ dïng sè tiÒn nµy ®Ó tr¶ l¬ng cho ngêi lao ®éng. Quü l¬ng nµy do doanh nghiÖp tù qu¶n lý vµ sö dông. Quü tiÒn l¬ng bao gåm : + TiÒn l¬ng c¬ b¶n theo c¸c quy ®Þnh cña Nhµ níc vµ c«ng ty ( cßn gäi lµ tiÒn l¬ng cÊp bËc hay lµ tiÒn l¬ng cè ®Þnh) + TiÒn l¬ng biÕn ®æi gåm: c¸c kho¶n phô cÊp, tiÒn thëng...mang tÝnh chÊt l¬ng. 14 Thµnh phÇn cña quü l¬ng dùa theo nh÷ng qui ®Þnh cña Nhµ níc vµ c¨n cø vµo c¸c h×nh thøc tr¶ l¬ng cña c«ng ty, bao gåm: - TiÒn l¬ng th¸ng, tiÒn l¬ng ngµy, theo hÖ thèng thang l¬ng, b¶ng l¬ng cña Nhµ níc. - TiÒn l¬ng tr¶ theo s¶n phÈm. - TiÒn l¬ng c«ng nhËt tr¶ cho nh÷ng ngêi lµm viÖc theo hîp ®ång. - TiÒn l¬ng tr¶ cho c¸n bé, c«ng nh©n khi s¶n xuÊt ra nh÷ng s¶n phÈm kh«ng ®óng quy ®Þnh. - TiÒn l¬ng tr¶ cho nh÷ng ngêi c«ng nh©n viªn chøc trong thêi gian ®iÒu ®éng c«ng t¸c hoÆc ®i lµm nghÜa vô qu©n sù cña Nhµ níc vµ x· héi. - TiÒn l¬ng tr¶ cho nh÷ng c¸n bé c«ng nh©n viªn chøc nghØ phÐp ®Þnh kú hoÆc nghØ phÐp vÒ viÖc riªng t trong ph¹m vi chÝnh s¸ch cña nhµ níc. - C¸c lo¹i tiÒn l¬ng cã tÝnh chÊt thêng xuyªn - Phô cÊp d¹y nghÒ trong s¶n xuÊt cho c¸c tæ trëng s¶n xuÊt. - Phô cÊp th©m niªn nghÒ nghiÖp - Phô cÊp cho nh÷ng ngêi lµm c«ng t¸c khoa häc cã tµi n¨ng. - Phô cÊp khu vùc. - C¸c kho¶n phô cÊp kh¸c ®îc ghi trong quü l¬ng. CÇn cã nh÷ng ph©n biÖt kh¸c nhau sau ®©y vÒ quü tiÒn l¬ng : + Quü tiÒn l¬ng theo kÕ ho¹ch Lµ tæng sè tiÒn l¬ng dù tÝnh theo l¬ng cÊp bËc vµ c¸c kho¶n phô cÊp thuéc quü l¬ng dïng ®Ó tr¶ l¬ng cho c¸n bé c«ng nh©n viªn theo sè lîng vµ chÊt lîng lao ®éng khi ngêi lao ®éng hoµn thµnh kÕ ho¹ch s¶n xuÊt trong ®iÒu kiÖn b×nh thêng. + Quü tiÒn l¬ng b¸o c¸o Lµ tæng sè tiÒn thùc tÕ ®· chi trong ®ã cã nh÷ng kho¶n ®îc lËp kÕ ho¹ch nhng kh«ng ph¶i chi cho nh÷ng thiÕu sãt trong tæ chøc s¶n xuÊt hoÆc kh«ng cã trong kÕ nhng ph¶i chi vµ sè tiÒn tr¶ cho ngêi lao ®éng lµm viÖc trong ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt kh«ng b×nh thêng nhng khi lËp kÕ ho¹ch kh«ng tÝnh ®Õn. 2. Qu¶n lý quü l¬ng : Qu¶n lý quü l¬ng lµ viÖc ph©n tÝch t×nh h×nh sö dông quü tiÒn l¬ng trong tõng thêi kú nhÊt ®Þnh cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh trong doanh nghiÖp. 15 - Ph¶i ph©n tÝch t×nh h×nh sö dông quü tiÒn l¬ng trong tõng doanh nghiÖp nh»m : + Thóc ®Èy sö dông hîp lý tiÕt kiÖm quü l¬ng, ph¸t hiÖn nh÷ng m¾t mÊt c©n ®èi gi÷a c¸c chØ tiªu s¶n lîng vµ chØ tiªu l¬ng ®Ó cã c¸c biÖn ph¸p kh¾c phôc kÞp thêi. + Gãp phÇn cñng cè chÕ ®é h¹ch to¸n, thùc hiÖn nguyªn t¾c ph©n phèi theo lao ®éng, khuyÕn khÝch t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. - X¸c ®Þnh møc tiÕt kiÖm ( hoÆc vît chi ) tuyÖt ®èi vµ t¬ng ®èi. - Ph©n tÝch nh÷ng nh©n tè c¬ b¶n ¶nh hëng ®Õn sù thay ®æi ®Õn quü tiÒn l¬ng trong doanh nghiÖp. - Ph©n tÝch sù thay ®æi sè ngêi lµm viÖc trong doanh nghiÖp. - Ph©n tÝch sù thay ®æi cña tiÒn l¬ng b×nh qu©n. - TiÒn l¬ng b×nh qu©n cña c«ng nh©n s¶n xuÊt. - TiÒn l¬ng b×nh qu©n cña c¸n bé qu¶n lý. 3. Ph¬ng ph¸p x¸c ®Þnh quü l¬ng cña doanh nghiÖp : 3.1 Ph¬ng ph¸p x¸c ®Þnh quü tiÒn l¬ng theo ®¬n gi¸ tiÒn l¬ng : - Ph¬ng ph¸p x¸c ®Þnh ®¬n gi¸ tiÒn l¬ng : * §¬n gi¸ tiÒn l¬ng tÝnh trªn ®¬n vÞ s¶n phÈm : §¬n gi¸ tiÒn l¬ng tÝnh trªn ®¬n vÞ s¶n phÈm ®îc x¸c ®Þnh b»ng c¸c th«ng sè a, b, c c«ng viÖc díi ®©y : a : TiÒn l¬ng theo ®¬n vÞ s¶n phÈm ë c¸c nguyªn c«ng, c«ng ®o¹n trong quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm ( c¸ nh©n hay tæ ®éi ) bao gåm c¸c tham sè + HÖ sè vµ møc l¬ng theo cÊp bËc c«ng viÖc + §Þnh møc lao ®éng ( ®Þnh møc s¶n lîng, ®Þnh møc thêi gian) + HÖ sè vµ møc phô cÊp l¬ng c¸c lo¹i theo qui ®Þnh cña Nhµ níc( nÕu cã) bao gåm : phô cÊp khu vùc, phô cÊp ®éc h¹i nguy hiÓm, phô cÊp tr¸ch nhiÖm, phô cÊp lµm ®ªm, phô cÊp thu hót, phô cÊp ®¾t ®á vµ phô cÊp lu ®éng. b : TiÒn l¬ng tr¶ theo thêi gian cho c«ng nh©n chÝnh vµ phô trî ë nh÷ng kh©u cßn l¹i trong d©y chuyÒn c«ng nghÖ s¶n phÈm nhng kh«ng cã ®iÒu kiÖn tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm, ®îc ph©n bæ cho ®¬n vÞ s¶n phÈm bao gåm c¸c tham sè : + HÖ sè vµ møc l¬ng theo cÊp bËc c«ng viÖc ®îc x¸c ®Þnh ë mçi kh©u c«ng viÖc. + §Þnh møc thêi gian ë mçi kh©u c«ng viÖc. 16 + HÖ sè vµ møc phô cÊp l¬ng c¸c lo¹i nh ®iÓm a ( nÕu cã ) c : TiÒn l¬ng cña viªn chøc chuyªn m«n, nghiÖp vô thõa hµnh phôc vô vµ tiÒn l¬ng chøc vô vµ phô cÊp chøc vô cña lao ®éng qu¶n lý ®îc ph©n bæ cho ®¬n vÞ s¶n phÈm bao gåm c¸c tham sè : + HÖ sè vµ møc l¬ng b×nh qu©n cña viªn chøc chuyªn m«n nghiÖp vô, thõa hµnh, phôc vô, tiÒn l¬ng chøc vô. + §Þnh møc lao ®éng cña viªn chøc chuyªn m«n nghiÖp vô, thõa hµnh, phôc vô. + HÖ sè vµ møc phô cÊp c¸c lo¹i nh ®iÓm a, kÓ c¶ phô cÊp chøc vô ( nÕu cã ) * §¬n gi¸ tiÒn l¬ng tÝnh trªn tæng doanh thu trõ tæng chi phÝ : §¬n gi¸ tiÒn l¬ng ®îc x¸c ®Þnh nh sau : VkÕ ho¹ch Ktl = Tæng doanh thu - Tæng chi phÝ kÕ ho¹ch kÕ ho¹ch ( kh«ng cã tiÒn l¬ng ) Trong ®ã : Ktl : Lµ ®¬n gi¸ tiÒn l¬ng VkÕ ho¹ch : Lµ quü l¬ng kÕ ho¹ch tÝnh theo chÕ ®é cña doanh nghiÖp ( kh«ng bao gåm tiÒn l¬ng cña gi¸m ®èc, phã gi¸m ®èc vµ kÕ to¸n trëng) ®îc tÝnh b»ng tæng sè lao ®éng ®Þnh biªn hîp lý nh©n víi tiÒn l¬ng b×nh qu©n theo chÕ ®é, kÓ c¶ hÖ sè vµ møc phô cÊp l¬ng c¸c lo¹i. Tæng doanh thu kÕ ho¹ch : lµ tæng doanh thu kÕ ho¹ch bao gåm toµn bé sè tiÒn thu ®îc vÒ tiªu thô s¶n phÈm hµng hãa, kinh doanh dÞch vô chÝnh vµ phô theo qui ®Þnh cña Nhµ níc. Tæng chi phÝ kÕ ho¹ch : lµ tæng chi phÝ kÕ ho¹ch bao gåm toµn bé c¸c kho¶n chi phÝ hîp lÖ, hîp lý trong gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ chi phÝ lu th«ng ( cha cã tiÒn l¬ng ) vµ c¸c kho¶n ph¶i nép ng©n s¸ch theo qui ®Þnh hiÖn hµnh cña Nhµ níc. * §¬n gi¸ tiÒn l¬ng tÝnh trªn lîi nhuËn : §¬n gi¸ tiÒn l¬ng ®îc x¸c ®Þnh nh sau : VkÕ ho¹ch 17 Ktl = PkÕ ho¹ch Trong ®ã : PkÕ ho¹ch : Lµ lîi nhuËn x¸c ®Þnh theo qui ®Þnh hiÖn hµnh cña Nhµ níc 3.2 Ph¬ng ph¸p x¸c ®Þnh quü l¬ng theo tiÒn l¬ng b×nh qu©n vµ sè lao ®éng bÝnh qu©n : Ph¬ng ph¸p nµy dùa vµo l¬ng b×nh qu©n cÊp bËc hay chøc vô thùc tÕ vµ tiÕn hµnh ph©n tÝch c¸c yªó tè ¶nh hëng ®Õn tiÒn l¬ng b×nh qu©n vµ dùa vµo sè lao ®éng b×nh qu©n ®Ó tÝnh quü tiÒn l¬ng. C«ng thøc tÝnh : Qtl = L x Mtl x 12 Trong ®ã : Qtl : Quü tiÒn l¬ng n¨m kÕ ho¹ch L : Sè lao ®éng b×nh qu©n cña doanh nghiÖp Mtl : Møc l¬ng b×nh qu©n th¸ng theo ®Çu ngêi 12 : Sè th¸ng ®Çu n¨m 3.3 Ph¬ng ph¸p x¸c ®Þnh quü tiÒn l¬ng dùa vµo khèi lîng s¶n xuÊt kinh doanh : Qtl = §G x K Trong ®ã : Qtl : Quü tiÒn l¬ng kÕ ho¹ch §G : §¬n gi¸ tiÒn l¬ng ®Þnh møc s¶n xuÊt kinh doanh ) bao gåm c¶ tiÒn l¬ng c«ng nh©n s¶n xuÊt c¸n bé qu¶n lý vµ c«ng nh©n phôc vô. K : Sè lîng s¶n phÈm hoÆc khèi lîng s¶n xuÊt kinh doanh trong n¨m kÕ ho¹ch. IV . nh÷ng nh©n tè ¶nh hëng ®Õn c«ng t¸c tæ chøc c¸c h×nh thøc tr¶ l¬ng C¸c nh©n tè ¶nh hëng ®Õn c«ng t¸c tr¶ l¬ng ®îc kh¸i qu¸t theo b¶ng sau: 18 B¶n th©n c«ng viÖc §¸nh gi¸ c«ng viÖc ThÞ trêng lao ®éng - L¬ng trªn thÞ trêng - Chi phÝ sinh ho¹t - NÒn kinh tÕ luËt ph¸p H×nh thøctr¶ l¬ng L¬ng bæng vµ ®·i ngé cho tõng c¸ nh©n B¶n th©n nh©n viªn - Møc ®é hoµn thµnh c«ng viÖc - Th©m niªn - Kinh nghiÖm - TiÒm n¨ng cña nh©n viªn - §é trung thµnh M«i trêng c«ng ty - ChÝnh s¸ch - BÇu kh«ng khÝ v¨n ho¸ - C¬ cÊu tæ chøc 1.ThÞ trêng lao ®éng: - Kh¶ n¨ng chi tr¶ cña doanh Tríc hÕt trong nÒn kinh tÕnghiÖp thÞ trêng hiÖn nay søc lao ®éng ®îc coi lµ mét lo¹i hµng ho¸ ®Æc biÖt.ChÝnh v× vËy doanh nghiÖp chÞu sù t¸c ®éng cña thÞ trêng lao ®éng chÞu sù chi phèi bëi c¸c quy luËt cña thÞ trêng .§Ó cã ®îc nguån lao ®éng cã chÊt lîng cao, ®«ng ®¶o ®ßi hái doanh nghiÖp ph¶i chi tr¶ mét chi phÝ theo gi¸ thÞ trêng c¨n cø theo quy luËt cung cÇu.Do vËy khi x©y dùng hÖ thèng c¸c h×nh thøc tr¶ l¬ng doanh nghiÖp ph¶i c¨n cø vµo c¸c h×nh thøc tr¶ l¬ng mµ trªn thÞ trêng ®ang ¸p dông. Chi phÝ sinh ho¹t trªn thÞ trêng doanh nghiÖp còng cÇn n¾m ®îc nh»m ®¶m b¶o khi tæ chøc c¸c c«ng t¸c tr¶ l¬ng hîp lý cho ngêi lao ®éng theo ®óng yªu cÇu cña tiÒn l¬ng. Ngoµi ra doanh nghiÖp cßn chÞu t¸c ®éng cña nÒn kinh tÕ, luËt ph¸p cña quèc gia trong c«ng t¸c tiÒn l¬ng cña doanh nghiÖp. 2. B¶n th©n c«ng viÖc: Sau nh÷ng c¨n cø vµo thÞ trêng bªn ngoµi th× trong c«ng t¸c tr¶ l¬ng, ®Æc biÖt lµ x©y dùng c¸c h×nh thøc l¬ng doanh nghiÖp ph¶i xuÊt ph¸t tõ b¶n th©n c«ng viÖc tÝnh chÊt ®Æc thï quy tr×nh s¶n xuÊt ... cña doanh nghiÖp. ChÝnh v× vËy doanh nghiÖp ph¶i ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ c«ng viÖc mét c¸ch ®Çy ®ñ chÝnh x¸c trong c«ng t¸c x©y dùng c¸c h×nh thøc tr¶ l¬ng. 19 3. B¶n th©n nh©n viªn: Møc ®é hoµn thµnh c«ng viÖc, th©m niªn kinh nghiÖm ... lµ nh÷ng yÕu tè ¶nh hëng kh«ng nhá ®Õn c«ng t¸c tr¶ l¬ng trong doanh nghiÖp. V.Sù cÇn thiÕt cña viÖc hoµn thiÖn c¸c h×nh thøc tr¶ l ¬ng trong doanh nghiÖp: C¬ chÕ thÞ trêng më ra ®éng lùc rÊt lín thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ph¸t triÓn, nã t¹o ra sù n¨ng ®éng trong suy nghÜ, hµnh ®éng trong s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp. Tuy nhiªn, c¸c thuéc tÝnh cña kinh tÕ thÞ trêng nh: quy luËt c¹nh tranh, quy luËt cung cÇu, quy luËt gi¸ trÞ ... t¸c ®éng vµo nÒn kinh tÕ khiÕn c¸c doanh nghiÖp gÆp ph¶i kh«ng Ýt nh÷ng khã kh¨n. §Ó cã thÓ tån t¹i vµ ph¸t triÓn trong m«i trêng kinh doanh ®Çy sù biÕn ®éng, c¹nh tranh th× doanh nghiÖp kh«ng chØ quan t©m ®Õn viÖc ph¸t triÓn theo chiÒu réng mµ cßn tËp trung ph¸t triÓn theo chiÒu s©u. C«ng t¸c tæ chøc tiÒn l¬ng lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò mµ c¸c doanh nghiÖp hiÖn nay cÇn quan t©m ®Çu t theo chiÒu s©u, bëi v× xÐt trªn gi¸c ®é lµ ngêi lao ®éng th× tiÒn l¬ng lµ nguån thu nhËp chñ yÕu ®Ó t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng vµ mét phÇn tÝch luü, cßn trªn gi¸c ®é doanh nghiÖp th× tiÒn l¬ng lµ yÕu tè cÊu thµnh nªn gi¸ trÞ s¶n phÈm dÞch vô do doanh nghiÖp s¶n xuÊt ra. Do ®ã ngêi lao ®éng th× muèn ®îc tr¶ l¬ng cao cßn doanh nghiÖp th× l¹i muèn tr¶ l¬ng thÊp.ViÖc x©y dùng c¸c h×nh thøc tr¶ l¬ng phï hîp tho¶ m·n c¶ hai bªn (ngêi lao ®éng vµ doanh nghiÖp) trë thµnh vÊn ®Ò ngµy cµng ®îc quan t©m nhÊt trong doanh nghiÖp . Thùc tÕ cho thÊy viÖc tÝnh to¸n x¸c ®Þnh h×nh thøc tr¶ l¬ng trong c¸c doanh nghiÖp hiÖn nay cßn nhiÒu thiÕu xãt .C¸c hÖ thèng ®Þnh møc lao ®éng ®· l¹c hËu kh«ng cßn phï hîp, viÖc tÝnh to¸n x¸c ®Þnh ®¬n gi¸ tiÒn l¬ng cßn thiÕu chÝnh x¸c. Cã nh÷ng kh©u ®o¹n cã thÓ x©y dùng ®Þnh møc ®Ó tiÕn hµnh tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm nhng l¹i tiÕn hµnh tr¶ l¬ng theo thêi gian. Tõ nh÷ng nguyªn nh©n trªn t¹o nªn sù bÊt hîp lý trong c«ng t¸c tr¶ l¬ng trong c¸c doanh nghiÖp hiÖn nay, chç th× tr¶ cao h¬n thùc tÕ chç th× tr¶ l¬ng thÊp h¬n thùc tÕ g©y ra t©m lý x¸o trén cho ngêi lao ®éng vµ kh«ng nh÷ng kh«ng t¨ng ®îc n¨ng suÊt lao ®éng mµ cßn ®éi gi¸ thµnh s¶n phÈm cña doanh nghiÖp t¹o ra sù l·ng phÝ kh«ng hiÖu qu¶. §èi víi c«ng ty cÇu I Th¨ng Long th× c«ng t¸c tr¶ l¬ng tríc ®©y chñ yÕu dùa trªn nh÷ng h×nh thøc ph¬ng ph¸p, quy chÕ tr¶ l¬ng cña nhµ níc ( chñ yÕu dùa theo nghÞ ®Þnh 25/cp vµ nghÞ ®Þnh 26/CP cña thñ tíng chÝnh phñ quy ®Þnh t¹m 20