Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
Lêi nãi ®Çu
I. Lý do chän ®Ò tµi
Tõ khi níc ta chuyÓn tõ nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung sang nÒn
kinh tÕ thÞ trêng víi viÖc chuyÓn giao quyÒn tù chñ trong s¶n xuÊt kinh
doanh. Mçi doanh nghiÖp ®Òu ph¶i x¸c ®Þnh môc tiªu sèng cßn lµ s¶n xuÊt
kinh doanh cã l·i vµ ph¸t triÓn. Tuú thuéc vµo tõng ®Æc ®iÓm kh¸c nhau mµ
mçi doanh nghiÖp ®a ra c¸c chiÕn lîc vµ ®êng lèi cô thÓ ®Ó ph¸t triÓn cña
m×nh.
Ngµy nay trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng víi sù thu hót ®Çu t cña níc ngoµi
vµo ViÖt Nam th× viÖc c«ng nh©n ph¶i ®îc ®µo t¹o nh thÕ nµo ®Ó ®¶m b¶o hä
lµm ®îc tèt c«ng viÖc ®îc giao. Do vËy viÖc ®Çu t vµo con ngêi ®îc cho lµ
mét lÜnh vùc ®Çu t cã hiÖu qu¶ cao nhÊt, ph¶i biÕt ph¸t huy triÖt ®Ó nh©n tè
con ngêi ®Ó khai th¸c tiÒm n¨ng trong mçi ngêi lao ®éng.
Thu nhËp tõ viÖc lµm vµ ®Æc trng x· héi - nghÒ nghiÖp - kü n¨ng cña
viÖc lµm lµ mèi quan t©m hµng ®Çu cña ngêi lao ®éng vµ còng lµ vÊn ®Ò träng
t©m ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ë ViÖt Nam khi chuyÓn sang giai
®o¹n c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. TiÒn l¬ng lµ mét phÇn quan
träng gióp ®¶m b¶o cuéc sèng cña b¶n th©n vµ gia ®×nh ngêi lao ®éng. NÕu
lùa chän c¸ch tr¶ l¬ng hîp lý sÏ t¹o ®éng lùc cho ngêi lao ®éng thùc hiÖn tèt
c«ng viÖc, nhiÖt t×nh vµ vµ ph¸t huy hÕt kh¶ n¨ng cña m×nh ®Ó lµm viÖc. Cßn
ngîc l¹i, ngêi lao ®éng sÏ thê ¬ víi c«ng viÖc cña m×nh, hä chØ lµm cho xong
bæn phËn bëi v× tiÒn l¬ng sÏ kh«ng ®¶m b¶o cuéc sèng cña hä vµ gia ®×nh hä.
Hä sÏ quan t©m ®Õn thu nhËp ngoµi tiÒn l¬ng h¬n lµ quan t©m ®Õn tiÒn l¬ng
hä nhËn ®îc. Khi ®ã tiÒn l¬ng kh«ng kÝch thÝch ®îc hä lµm viÖc h¨ng say.
Trong thêi gian thùc tËp t¹i c«ng ty c«ng tr×nh giao th«ng III Hµ Néi.
Em thÊy c«ng t¸c tr¶ l¬ng cho c¸n bé c«ng nh©n viªn trong c«ng ty vÉn cßn
h¹n chÕ, em ®· chän ®Ò tµi "C¸c h×nh thøc tr¶ l¬ng t¹i C«ng ty c«ng tr×nh
giao th«ng III - Hµ Néi" lµm chuyªn ®Ò tèt nghiÖp.
II. KÕt cÊu cña chuyªn ®Ò
Ngoµi phÇn më ®Çu vµ phÇn kÕt luËn, néi dung cña luËn v¨n ®îc chia
lµm ba ch¬ng:
Ch¬ng I: Nh÷ng lý luËn chung vÒ tiÒn l¬ng
Ch¬ng II: Ph©n tÝch thùc tr¹ng c¸c h×nh thøc tr¶ l¬ng t¹i c«ng ty c«ng
tr×nh giao th«ng III - Hµ Néi
D¬ng ThÞ DiÖu - KTL§ 41B
1
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
Ch¬ng III: Mét sè gi¶i ph¸p nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c tr¶ l¬ng t¹i C«ng
ty c«ng tr×nh giao th«ng III.
D¬ng ThÞ DiÖu - KTL§ 41B
2
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
Ch¬ng I
Nh÷ng lý luËn chung vÒ tiÒn l¬ng
I. Kh¸i niÖm chung vÒ tiÒn l¬ng
1. Kh¸i niÖm vÒ tiÒn l¬ng
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng vµ sù ho¹t ®éng cña thÞ trêng søc lao ®éng,
søc lao ®éng lµ hµng ho¸ do vËy tiÒn l¬ng lµ gi¸ c¶ cña søc lao ®éng. Khi
ph©n tÝch vÒ nÒn kinh tÕ t b¶n chñ nghÜa, n¬i mµ c¸c quan hÖ thÞ trêng thèng
trÞ mäi quan hÖ kinh tÕ, x· héi kh¸c. C.M¸c viÕt: "TiÒn c«ng kh«ng ph¶i gi¸
trÞ hay gi¸ c¶ cña lao ®éng mµ chØ lµ mét h×nh thøc c¶i trang gi¸ trÞ hay gi¸ c¶
søc lao ®éng".
TiÒn l¬ng ph¶n ¸nh nhiÒu quan hÖ kinh tÕ, x· héi kh¸c nhau. TiÒn l¬ng
tríc hÕt lµ sè tiÒn mµ ngêi sö dông lao ®éng (mua søc lao ®éng) tr¶ cho ngêi
lao ®éng (ngêi b¸n søc lao ®éng). §ã lµ quan hÖ kinh tÕ cña tiÒn l¬ng. MÆt
kh¸c, do tÝnh chÊt ®Æc biÖt cña lo¹i hµng ho¸ søc lao ®éng mµ tiÒn l¬ng
kh«ng chØ thuÇn tuý lµ vÊn ®Ò kinh tÕ mµ cßn lµ mét vÊn ®Ò x· héi rÊt quan
träng liªn quan ®Õn ®êi sèng vµ trËt tù x· héi. §ã lµ quan hÖ x· héi.
Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng nhÊt lµ trong ho¹t ®éng kinh doanh, ®èi víi
chñ doanh nghiÖp, tiÒn l¬ng lµ mét phÇn chi phÝ cÊu thµnh chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh. V× vËy tiÒn l¬ng lµ thu nhËp tõ qu¸ tr×nh lao ®éng cña hä, phÇn
thu nhËp chñ yÕu ®èi víi ®¹i ®a sè lao ®éng trong x· héi, cã ¶nh hëng trùc
tiÕp ®Õn møc sèng cña hä. PhÊn ®Êu n©ng cao tiÒn l¬ng lµ môc ®Ých cña hÕt
th¶y ngêi lao ®éng. Môc ®Ých nµy t¹o ®éng lùc ®Ó ngêi lao ®éng ph¸t triÓn
tr×nh ®é vµ kh¶ n¨ng lao ®éng cña m×nh.
Trong ®iÒu kiÖn cña mét nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn nh ë níc ta hiÖn nay, ph¹m trï tiÒn l¬ng ®îc thÓ hiÖn cô thÓ trong tõng thµnh phÇn
vµ khu vùc kinh tÕ.
Trong thµnh phÇn kinh tÕ nhµ níc vµ khu vùc hµnh chÝnh sù nghiÖp, tiÒn
l¬ng lµ sè tiÒn mµ c¸c doanh nghiÖp quèc doanh, c¸c c¬ quan, tæ chøc cña
nhµ níc tr¶ cho ngêi lao ®éng theo c¬ chÕ vµ chÝnh s¸ch cña nhµ níc vµ ®îc
thÓ hiÖn trong hÖ thèng l¬ng thang l¬ng, b¶ng l¬ng do Nhµ níc qui ®Þnh.
Trong c¸c thµnh phÇn vµ khu vùc kinh tÕ ngoµi quèc doanh, tiÒn l¬ng
chÞu sù t¸c ®éng chi phèi rÊt lín cña thÞ trêng lao ®éng. TiÒn l¬ng trong khu
vùc nµy dï vÉn nµm trong khu«n khæ luËt ph¸p vµ theo nh÷ng chÝnh s¸ch cña
chÝnh phñ, nhng lµ nh÷ng giao dÞch trùc tiÕp gi÷a chñ vµ thî, nh÷ng "mÆc c¶"
cô thÓ gi÷a mét bªn lµm thuª vµ mét bªn ®i thuª. Nh÷ng hîp ®ång lao ®éng
nµy cã t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn ph¬ng thøc tr¶ c«ng. §øng trªn ph¹m vi toµn
D¬ng ThÞ DiÖu - KTL§ 41B
3
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
x· héi, TL ®îc xem xÐt vµ ®Æt trong quan hÖ vÒ ph©n phèi thu nhËp, quan hÖ
s¶n xuÊt vµ tiªu dïng, quan hÖ vÒ trao ®æi… vµ do vËy c¸c chÝnh s¸ch vÒ tiÒn
l¬ng, thu nhËp lu«n lu«n lµ c¸c chÝnh s¸ch träng t©m cña mäi quèc gia.
TiÒn l¬ng danh nghÜa vµ tiÒn l¬ng thùc tÕ.
TiÒn l¬ng danh nghÜa lµ sè tiÒn mµ ngêi sö dông lao ®éng tr¶ cho ngêi
lao ®éng. Sè tiÒn nµy nhiÒu hay Ýt phô thuéc trùc tiÕp vµo NSL§ vµ hiÖu qu¶
lµm viÖc cña ngêi lao ®éng, phô thuéc vµo tr×nh ®é, kinh nghiÖm lµm viÖc…
ngay trong qu¸ tr×nh lao ®éng.
TL thùc tÕ ®îc hiÓu lµ sè lîng c¸c lo¹i hµng ho¸ tiªu dïng vµ c¸c lo¹i
dÞch vô cÇn thiÕt mµ ngêi lao ®éng hëng l¬ng cã thÓ mau ®îc b»ng tiÒn l¬ng
danh nghÜa cña hä.
Nh vËy TL thùc tÕ kh«ng chØ phô thuéc vµo sè tiÒn l¬ng danh nghÜa mµ
cßn phô thuéc vµo gi¸ c¶ cña c¸c lo¹i hµng ho¸ tiªu dïng vµ c¸c lo¹i dÞch vô
cÇn thiÕt mµ hä muèn mua. Mèi quan hÖ gi÷a TL thùc tÕ vµ TL danh nghÜa ®îc thÓ hiÖn qua c«ng thøc sau ®©y:
Itltt =
Ta cã thÓ thÊy râ lµ nÕu gi¸ c¶ t¨ng lªn th× TL thùc tÕ g¶im ®i. §iÒu nµy
cã thÓ x¶y ra ngay c¶ khi TL danh nghÜa t¨ng lªn (do cã nh÷ng thay ®æi, ®iÒu
chØnh trong chÝnh s¸ch tiÒn l¬ng). §©y lµ mét quan hÖ rÊt phøc t¹p do sù thay
®æi cña tiÒn l¬ng dnah nghÜa, cña gia c¶ vµ phô thuéc vµo nh÷ng yÕu tè kh¸c
nhau. §ã còng lµ ®èi tîng qu¶n lý trùc tiÕp trong c¸c chÝnh s¸ch vÒ thu nhËp,
tiÒn l¬ng vµ ®êi sèng.
3. B¶n chÊt cña tiÒn l¬ng.
TiÒn l¬ng lµ gi¸ c¶ søc lao ®éng ®îc h×nh thµnh trªn c¬ së gi¸ trÞ søc lao
®éng th«ng qua sù tho¶ thuËn gi÷a ngêi cã søc lao ®éng vµ ngêi sö dông ngêi
lao ®éng. §Ó bï ®¾p phÇn hao phÝ lao ®éng ®ã hä cÇn cã mét lîng nhÊt ®Þnh
c¸c vËt phÈm tiªu dïng cho nhu cÇu ¨n, mÆc, ë, ®i l¹i … vµ ng êi sö dông lao
®éng ph¶i ®¸p øng nhu cÇu ®ã ®óng møc hao phÝ mµ ngêi lao ®éng ®· bá ra
th«ng qua tiÒn l¬ng. Do ®ã søc lao ®éng cã thÓ lµ hµng ho¸ phô thuéc vµo sù
biÕn ®éng cung cÇu vµ chÊt lîng hµng ho¸ søc lao ®éng trªn thÞ trêng tøc lµ
chÞu sù chi phèi cña c¸c quy luËt gi¸ trÞ ®ãng vai trß chñ ®¹o. TiÒn l¬ng ®¶m
b¶o cho ngêi lao ®éng cã thÓ t¸i s¶n xuÊt lao ®éng ®Ó hä cã thÓ tham gia vµo
qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt tiÕp theo. V× vËy, tiÒn l¬ng bao gåm nhiÒu yÕu tè cÊu
thµnh, ®Ó thu nhËp lµ nguån sèng chñ yÕu cña b¶n th©n ngêi lao ®éng vµ cña
gia ®×nh hä. ViÖc tr¶ l¬ng cho ngêi lao ®éng kh«ng chØ c¨n cø vµo hîp ®ång
D¬ng ThÞ DiÖu - KTL§ 41B
4
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
mµ c¨n cø vµo kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña ngêi lao ®éng mµ
hä nhËn ®îc sau mét thêi gian lao ®éng mµ hä bá ra.
4. Chøc n¨ng cña tiÒn l¬ng
Con ngêi cã mét vÞ trÝ quan träng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, con ngêi lµ
yÕu tè cÊu thµnh, vËn hµnh nªn tæ chøc s¶n xuÊt. Theo nghiªn cøu cña c¸c
nhµ kinh tÕ ®· kÕt luËn: §éng c¬ lao ®éng b¾t nguån tõ hÖ thèng nhu cÇu vÒ
vËt chÊt vµ tinh thÇn cña con ngêi. Hä lao ®éng víi môc ®Ých nh»m tho¶ m·n
nhu cÇu cña b¶n th©n, cña x· héi. Nhu cÇu cña con ngêi ngµy cµng phong
phó, ®a d¹ng cã thÓ nã nhu cÇu cña con ngêi lµ kh«ng cã giíi h¹n. TiÒn l¬ng
trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®îc g¾n víi nh÷ng chøc n¨ng sau:
- TiÒn l¬ng ®¶m b¶o ®ñ chi phÝ ®Ó t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng. Theo C¸c
M¸c "TiÒn l¬ng kh«ng chØ nu«i sèng b¶n th©n ngêi c«ng nh©n mµ cßn ph¶i d
®ñ ®Ó nu«i sèng gia ®×nh anh ta, tiÒn l¬ng ph¶i ®¶m b¶o ®Ó duy tr× søc lao
®éng.
- §¶m b¶o vai trß kÝch thÝch cña tiÒn l¬ng. V× ®éng c¬ cña tiÒn l¬ng, ngêi lao ®éng ph¶i cã tr¸ch nhiÖm ®èi víi c«ng viÖc, tiÒn l¬ng ph¶i t¹o ®îc sù
say mª c«ng viÖc, kh«ng ngõng båi dìng, n©ng cao tr×nh ®é mäi mÆt, kiÕn
thøc chuyªn m«n, kü n¨ng…
- §¶m b¶o vai trß ®iÒu phèi lao ®éng. Víi tiÒn l¬ng ®îc tho¶ ®¸ng ngêi
lao ®éng sÏ tù nguyÖn ®¶m nhËn mäi c«ng viÖc ®îc giao phï hîp víi kh¶
n¨ng cña b¶n th©n m×nh.
- Vai trß qu¶n lý lao ®éng cña tiÒn l¬ng. Doanh nghiÖp sö dông c«ng cô
tiÒn l¬ng kh«ng chØ víi môc ®Ých t¹o ®iÒu kiÖn vËt chÊt cho ngêi lao ®éng mµ
cßn môc ®Ých kh¸c n÷a lµ th«ng qua tr¶ l¬ng ®Ó theo dâi lao ®éng, kiÓm tra,
gi¸m s¸t ngêi lao ®éng, ®¸nh gi¸ chÊt lîng ngêi lao ®éng, ®¶m b¶o tiÒn l¬ng
chi tr¶ cã hiÖu qu¶.
5. Vai trß cña tiÒn l¬ng
TiÒn l¬ng lµ nguån thu nhËp chÝnh cña ngêi lao ®éng, lµ yÕu tè ®Ó ®¶m
b¶o t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng, mét bé phËn ®Æc biÖt cña s¶n xuÊt x· héi. V×
vËy, tiÒn l¬ng ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh trong viÖc æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ
gia ®×nh. ë ®©y, tríc hÕt tiÒn l¬ng ph¶i ®¶m b¶o nh÷ng nhu cÇu sinh ho¹t tèi
thiÓu cña ngêi lao ®éng nh ¨n, ë, ®i l¹i… Tøc lµ tiÒn l ¬ng ph¶i ®ñ ®Ó duy tr×
cuéc sèng tèi thiÓu cña ngêi lao ®éng. ChØ cã khi ®îc nh vËy, tiÒn l¬ng míi
thùc sù cã vai trß quan träng kÝch thÝch lao ®éng, vµ n©ng cao tr¸ch nhiÖm
cña ngêi lao ®éng ®èi víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ t¸i s¶n xuÊt x· héi. §ång
D¬ng ThÞ DiÖu - KTL§ 41B
5
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
thêi, chÕ ®é tiÒn l¬ng phï hîp víi søc lao ®éng ®· hao phÝ sÏ ®em l¹i sù l¹c
quan vµ tin tëng vµo doanh nghiÖp, vµo chÕ ®é hä ®ang sèng.
Nh vËy, tríc hÕt tiÒn l¬ng cã vai trß ®èi víi sù sèng cña con ngêi lao
®éng, tõ ®ã trë thµnh ®ßn b¶y kinh tÕ ®Ó nã ph¸t huy néi lùc tèi ®a hoµn
thµnh c«ng viÖc. Khi ngêi lao ®éng ®îc hëng thu nhËp xøng ®¸ng víi c«ng
søc cña hä ®· bá ra th× lóc ®ã víi bÊt kú c«ng viÖc g× hä còng sÏ lµm. Nh vËy
cã thÓ nãi tiÒn l¬ng ®· gãp phÇn quan träng gióp nhµ tæ chøc ®iÒu phèi c«ng
viÖc dÔ dµng thuËn lîi.
Trong doanh nghiÖp viÖc sö dông c«ng cô tiÒn l¬ng ngoµi môc ®Ých t¹o
vËt chÊt cho ngêi lao ®éng, tiÒn l¬ng cßn cã ý nghÜa lín trong viÖc theo dâi
kiÓm tra vµ gi¸m s¸t ngêi lao ®éng. TiÒn l¬ng ®îc sö dông nh lµ thíc ®o hiÖu
qu¶ c«ng viÖc b¶n th©n t×n long lµ mét bé phËn cÊu thµnh bªn chi phÝ s¶n
xuÊt, chi phÝ b¸n hµng vµ chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp.
V× vËy, nã lµ yÕu tè n»m trong gi¸ thµnh s¶n phÈm. Do ®ã, tiÒn l¬ng
còng ¶nh hëng ®Õn doanh nghiÖp. Víi nhòng vai trß to lín nh trªn cña tiÒn l¬ng trong s¶n xuÊt vµ ®êi sèng th× viÖc lùa chän h×nh thøc tr¶ l¬ng phï hîp
víi ®iÒu kiÖn, ®Æc thï s¶n xuÊt cña tõng ngµnh, tõng doanh nghiªp sÏ cã t¸c
dông tÝch cùc thóc ®Èy ngêi lao ®éng quan t©m ®Õn kÕt qu¶ lao ®éng, hiÖu
qu¶ s¶n xuÊt cña kinh doanh. §©y lu«n lu«n lµ vÊn ®Ò nãng báng trong tÊt c¶
c¸c doanh nghiÖp mét chÕ ®é tiÒn l¬ng lý tëng võa ®¶m b¶o lîi Ých ngêi lao
®éng, ngêi sö dông lao ®éng vµ toµn x· héi.
II. C¸c chÕ ®é tiÒn l¬ng chÕ ®é tiÒn l¬ng cÊp bËc
1. ChÕ ®é tiÒn l¬ng cÊp bËc
1.1. Kh¸i niÖm
ChÕ ®é tiÒn l¬ng cÊp bËc lµ toµn bé nh÷ng quy ®Þnh chung cña Nhµ níc
vµ c¸c xÝ nghiÖp, doanh nghiÖp vËn dông ®Ó tr¶ l¬ng cho ngêi lao ®éng - c¨n
cø vµo chÊt lîng vµ ®iÒu kiÖn lao ®éng khi hä hoµn thµnh mét c«ng viÖc nhÊt
®Þnh.
ChÕ ®é tiÒn l¬ng cÊp bËc ¸p dông cho c«ng nh©n nh÷ng ngêi lao ®éng
trùc tiÕp vµ tr¶ l¬ng theo kÕt qu¶ lao ®éng cña hä thÓ hiÖn qua sè lîng vµ chÊt
lîng. Sè lîng lao ®éng ®îc thÓ hiÖn qua møc hao phÝ lao ®éng dïng ®Ó s¶n
xuÊt s¶n phÈm trong mét kho¶ng thêi gian theo lÞch nµo ®ã. ChÊt lîng lao
®éng lµ tr×nh ®é lµnh nghÒ cña ngêi lao ®éng sö dông vµo qu¸ tr×nh lao ®éng,
chÊt lîng lao ®éng thÓ hiÖn ë tr×nh ®é gi¸o dôc, ®µo t¹o, kinh nghiÖm, kü
n¨ng chÊt lîng lao ®éng cao th× n¨ng suÊt lao ®éng vµ hiÖu qu¶ c«ng viÖc sÏ
cao. C.M¸c viÕt: "Lao ®éng phøc t¹p chØ lµ béi sè cña lao ®éng gi¶n ®¬n
D¬ng ThÞ DiÖu - KTL§ 41B
6
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
nh©n ®«i lªn, thµnh thö mét sè lîng lao ®éng phøc t¹p nµo ®ã cã thÓ t¬ng ®¬ng víi mét sè lîng lín vÒ lao ®éng gi¶n ®¬n". Lao ®éng phøc t¹p trong ý
nghÜa cña C¸c M¸c lµ lao ®éng cã tr×nh ®é lµnh nghÒ cao. Râ rµng muèn x¸c
®Þnh ®óng ®¾n tiÒn l¬ng cho tõng lo¹i c«ng viÖc, cÇn x¸c ®Þnh râ sè lîng vµ
chÊt lîng lao ®éng nµo ®ã ®· hao phÝ ®Ó thùc hiÖn c«ng viÖc ®ã. §ång thêi
x¸c ®Þnh ®iÒu kiÖn lao ®éng cña c«ng viÖc cô thÓ ®ã.
1.2. ý nghÜa cña viÖc ¸p dông chÕ ®é tiÒn l¬ng cÊp bËc
- ChÕ ®é tiÒn l¬ng cÊp bËc t¹o kh¶ n¨ng ®iÒu chØnh tiÒn l¬ng gi÷a c¸c
doanh nghiÖp gi÷a c¸c ngµnh, c¸c nghÒ mét c¸ch hîp lý, gi¶m bít tÝnh chÊt
b×nh qu©n trong viÖc tr¶ l¬ng.
- ChÕ ®é tiÒn l¬ng cÊp bËc cã t¸c dông lµm cho viÖc bè trÝ vµ sö dông
c«ng nh©n thÝch hîp víi kh¶ n¨ng vÒ søc khoÎ vµ tr×nh ®é lµnh nghÒ cña hä,
t¹o c¬ së ®Ó x©y dùng kÕ ho¹ch lao ®éng, nhÊt lµ kÕ ho¹ch tuyÓn chän, ®µo
t¹o n©ng cao tr×nh ®é lµnh nghÒ cho ngêi lao ®éng.
- ChÕ ®é tiÒn l¬ng cÊp bËc cã t¸c dông khuyÕn khÝch vµ thu hót ngêi lao
®éng vµo lµm viÖc trong nh÷ng ngµnh nghÒ cã ®iÒu kiÖn lao ®éng n¨ng nhäc,
khã kh¨n, ®éc h¹i.
- ChÕ ®é tiÒn l¬ng cÊp bËc kh«ng ph¶i lµ cè ®Þnh, tr¸i l¹i tuú theo ®iÒu
kiÖn vÒ kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi trong tõng thêi kú nhÊt ®Þnh vµ chÕ ®é tiÒn l¬ng nµy ®îc c¶i tiÕn hay söa ®æi thÝch hîp ®Ó ph¸t huy tèt vai trß, t¸c dông
cña nã.
1.3. Néi dung cña chÕ ®é tiÒn l¬ng cÊp bËc
1.3.1. Thang l¬ng:
a) Kh¸i niÖm
Thang l¬ng lµ b¶n x¸c ®Þnh quan hÖ tû lÖ vÒ tiÒn l¬ng gi÷a c«ng nh©n
trong cïng mét nghÒ hoÆc mét nhãm nghÒ gièng nhau, theo tr×nh ®é lµnh
nghÒ (x¸c ®Þnh theo bËc) cña hä. Nh÷ng nghÒ kh¸c nhau sÏ cã nh÷ng thang l¬ng t¬ng øng kh¸c nhau.
Mét thang l¬ng bao gåm mét sè bËc l¬ng vµ hÖ sè phï hîp víi c¸c bËc
l¬ng ®ã. Sè bËc vµ c¸c hÖ sè cña thang l¬ng kh¸c nhau kh«ng gièng nhau.
- BËc l¬ng lµ bËc ph©n biÖt vÒ tr×nh ®é lµnh nghÒ cña c«ng nh©n vµ ®îc
xÕp tõ thÊp ®Õn cao (bËc cao nhÊt cã thÓ lµ bËc 3, bËc 6, bËc 7…)
- HÖ sè l¬ng chØ râ lao ®éng cña c«ng nh©n ë mét bËc nµo ®ã (lao ®éng
cã tr×nh ®é tay nghÒ cao), ®îc tr¶ l¬ng cao h¬n c«ng nh©n bËc 1 (bËc cã tr×nh
®é lµnh nghÒ thÊp nhÊt - hay cßn gäi lµ lao ®éng gi¶n ®¬n) trong nghÒ bao
nhiªu lÇn.
D¬ng ThÞ DiÖu - KTL§ 41B
7
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
- Bé sè cña thang l¬ng lµ hÖ sè cña bËc cao nhÊt trong mét thang l¬ng.
§ã lµ sù gÊp béi gi÷a hÖ sè l¬ng cña bËc cao nhÊt so víi hÖ sè l¬ng cña bËc
thÊp nhÊt hoÆc so víi møc l¬ng tèi thiÓu.
Sù t¨ng lªn cña hÖ sè l¬ng gi÷a c¸c bËc l¬ng ®îc xem xÐt ë hÖ sè t¨ng
tuyÖt ®èi vµ hÖ sè t¨ng t¬ng ®èi.
- HÖ sè t¨ng tuyÖt ®èi cña hÖ sè l¬ng lµ hiÖu sè cña hai hÖ sè l¬ng liªn
tiÕp kÒ nhau.
Htdn = Hn - Hn-1
Trong ®ã:
Htdn : hÖ sè t¨ng tuyÖt ®èi
Hn : hÖ sè l¬ng bËc n
Hn-1 : hÖ sè l¬ng ë bËc n-1
- HÖ sè t¨ng t¬ng ®èi cña hÖ sè l¬ng lµ tû sè gi÷a hÖ sè t¨ng tuyÖt ®èi
víi hÖ sè l¬ng cña bËc ®øng tríc.
Htgdn =
Trong ®ã:
Htgdn : hÖ sè t¨ng t¬ng ®èi
Htdn : hÖ sè t¨ng tuyÖt ®èi
Hn-1 : hÖ sè l¬ng cña bËc ®øng tríc.
Trong khi x©y dùng thang l¬ng, c¸c hÖ sè t¨ng t¬ng ®èi cña hÖ sè l¬ng
cã thÓ lµ hÖ sè t¨ng t¬ng ®èi luü tiÕn (t¨ng ®æi), hÖ sè t¨ng t¬ng ®èi ®Òu ®Æn
(kh«ng ®æi) vµ hÖ sè t¨ng t¬ng ®èi luü tho¸i (gi¶m dÇn).
Thang l¬ng cã hÖ sè t¨ng t¬ng ®èi luü tiÕn lµ thang l¬ng trong ®ã hÖ sè
t¨ng t¬ng ®èi cña c¸c bËc sau cao h¬n hÖ sè t¨ng t¬ng ®èi cña c¸c bËc ®øng
tríc ®ã.
+ Thang l¬ng cã hÖ sè t¨ng t¬ng ®èi ®Òu ®Æn lµ thang l¬ng mµ hÖ sè
t¨ng t¬ng ®èi cña c¸c bËc kh¸c nhau lµ nh nhau.
+ Thang l¬ng cã hÖ sè t¨ng t¬ng ®èi luü tho¸i lµ thang l¬ng cã c¸c hÖ sè
t¨ng t¬ng ®èi ë c¸c bËc sau nhá h¬n hÖ sè t¨ng t¬ng ®èi cña c¸c bËc ®øng tríc.
Trong thùc tÕ, c¸c lo¹i thang l¬ng cã hÖ sè t¨ng t¬ng ®èi nh trªn mang
tÝnh nguyªn t¾c, ph¶n ¸nh xu híng chø Ýt khi ®¶m b¶o tÝnh tuyÖt ®èi. Sau ®©y
lµ mét sè vÝ dô vÒ c¸c thang l¬ng cã c¸c hÖ sè l¬ng hÖ sè t¨ng tuyÖt ®èi vµ t¬ng ®èi kh¸c nhau (xem b¶ng X.1).
b) Tr×nh tù x©y dùng mét thang l¬ng
- X©y dùng chøc danh nghÒ cña c¸c nhãm c«ng nh©n
Chøc danh nghÒ cña nhãm c«ng nh©n lµ chøc danh cho c«ng nh©n trong
cïng mét nghÒ hay mét nhãm nghÒ. ViÖc x©y dùng chøc danh c¨n cø vµo
D¬ng ThÞ DiÖu - KTL§ 41B
8
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
tÝnh chÊt ®Æc ®iÓm vµ néi dung cña qu¸ tr×nh lao ®éng. Nh÷ng c«ng nh©n lµm
viÖc mµ c«ng viÖc cña hä cã tÝnh chÊt, ®Æc ®iÓm vµ néi dung nh nhau th× ®îc
xÕp vµo mét nghÒ - mang cïng mét chøc danh ch¼ng h¹n c«ng nh©n c¬ khÝ,
c«ng nh©n x©y dùng… nh÷ng ngêi trong cïng mét nghÒ sÏ cã chung mét
thang l¬ng.
X¸c ®Þnh hÖ sè cña thang l¬ng thùc hiÖn qua ph©n tÝch thêi gian vµ c¸c
yªu cÇu vÒ ph¸t triÓn nghÒ nghiÖp cÇn thiÕt ®Ó mét c«ng nh©n cã thÓ ®¹t tíi
bËc cao nhÊt trong nghÒ. C¸c yÕu tè cã thÓ ®a vµo ph©n tÝch lµ: thêi gian häc
tËp v¨n ho¸, thêi gian ®µo t¹o båi dìng, thêi gian tÝch luü kinh nghiÖm vµ kü
n¨ng lµm viÖc…
Khi x¸c ®Þnh béi sè cña thang l¬ng, ngoµi viÖc ph©n tÝch c¸c yÕu tè trùc
tiÕp trong ngµnh, cÇn ph©n tÝch quan hÖ trong nhãm nghÒ vµ nh÷ng nghÒ
kh¸c ®Ó ®¹t ®îc t¬ng quan hîp lý gi÷a c¸c ngµnh nghÒ kh¸c nhau.
- X¸c ®Þnh sè bËc cña thang l¬ng
X¸c ®Þnh sè bËc cña mét thang l¬ng c¨n cø vµo béi sè cña mét thang l¬ng, tÝnh chÊt phøc t¹p cña s¶n xuÊt vµ tr×nh ®é trang bÞ kü thuËt cho lao
®éng (tr×nh ®é c¬ khÝ ho¸, tù ®éng ho¸) vµ tr×nh tù ph¸t triÓn tr×nh ®é lµnh
nghÒ, n©ng bËc… Tõ ®ã mµ x¸c ®Þnh sè bËc cÇn thiÕt. Nh÷ng nghÒ cã tÝnh
chÊt phøc t¹p vÒ kü thuËt cao th× thêng ®îc thiÕt kÕ theo thang l¬ng cã nhiÒu
bËc. ë níc ta, nh÷ng nghÒ trong nhãm nghÒ c¬ khÝ cã kÕt cÊu nhiÒu bËc (7
bËc).
- X¸c ®Þnh hÖ sè l¬ng cña c¸c bËc
Dùa vµo béi sè cña thang l¬ng, sè bËc trong thang l¬ng vµ tÝnh chÊt
trong hÖ thèng t¨ng t¬ng ®èi mµ x¸c ®Þnh hÖ sè l¬ng t¬ng øng cho tõng bËc l¬ng. Béi sè l¬ng kh«ng ®æi tuy nhiªn hÖ sè l¬ng cña c¸c bËc kh¸c nhau,
ngoµi bËc 1 vµ béi sè cña thang l¬ng, cã thÓ cao thÊp kh¸c nhau tuú thuéc
vµo lo¹i thang l¬ng ®îc thiÕt kÕ, theo hÖ sè t¨ng t¬ng ®èi lòy tiÕn, ®Òu ®Æn
hay luü tho¸i.
VÝ dô b¶ng X.1 - Thang l¬ng c«ng nh©n c¬ khÝ, ®iÖn, ®iÖn tö, tin häc
BËc l¬ng
1
2
3
4
5
6
7
Nhãm I: HÖ sè l¬ng
1,35 1,47 1,62 1,78 2,18 2,67 3,28
Nhãm II: HÖ sè l¬ng
1,4
1,55 1,72 1,92 2,33 2,84 3,45
…
1.3.2. Møc tiÒn l¬ng
Møc tiÒn l¬ng lµ sè tiÒn dïng ®Ó tr¶ c«ng lao ®éng trong mét ®¬n vÞ thêi
gian (giê, ngµy hay th¸ng) phï hîp c¸c bËc trong thang l¬ng.
D¬ng ThÞ DiÖu - KTL§ 41B
9
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
Thêi gian dïng lµm ®¬n vÞ tÝnh khi tr¶ l¬ng cã thÓ kh¸c nhau tuú thuéc
vµo ®iÒu kiÖn cô thÓ vÒ tr×nh ®é ph¸t triÓn s¶n xuÊt, tr×nh ®é tæ chøc vµ qu¶n
lý ë mçi ngµnh, vïng, khu vùc hay mçi quèc gia kh¸c nhau. ë mét sè níc cã
nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn, ngêi ta cã thÓ tr¶ l¬ng theo giê (giê c«ng). ë ViÖt
Nam, ®¬n vÞ tÝnh phæ biÕn lµ th¸ng.
Trong mét thang l¬ng, møc tuyÖt ®èi cña møc l¬ng ®îc quy ®Þnh cho
bËc 1 hay møc l¬ng tèi thiÓu, c¸c bËc cßn l¹i th× ®îc tÝnh dùavµo suÊt l¬ng
bËc mét vµ hÖ sè l¬ng t¬ng øng víi bËc ®ã, theo c«ng thøc sau:
S i = S 1 x ki
Trong ®ã: SuÊt l¬ng (møc l¬ng) bËc i
S1: SuÊt l¬ng (møc l¬ng) bËc 1 hay møc l¬ng tèi thiÓu.
ki: hÖ sè l¬ng bËc i
Møc l¬ng bËc 1 lµ møc l¬ng ë bËc thÊp nhÊt trong nghÒ. Møc l¬ng nµy ë
tõng nghÒ kh¸c nhau còng kh¸c nhau, phô thuéc vµo møc ®é phøc t¹p vÒ kü
thuËt vµ ®iÒu kiÖn lao ®éng, vµ phô thuéc vµo h×nh thøc tr¶ l¬ng. Trong nÒn
kinh tÕ, møc l¬ng bËc 1 cña mét nghÒ nµo ®ã lu«n lu«n lín h¬n hoÆc b»ng
møc l¬ng tèi thiÓu.
Møc l¬ng tèi thiÓu lµ møc tiÒn l¬ng tr¶ cho ngêi lao ®éng lµm nh÷ng
c«ng viÖc gi¶n ®¬n nhÊt trong ®iÒu kiÖn lao ®éng b×nh thêng, bï ®¾p søc lao
®éng gi¶n ®¬n vµ mét phÇn tÝch luü t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng më réng. §ã lµ
nh÷ng c«ng viÖc th«ng thêng mµ mét ngêi lao ®éng cã søc khoÎ b×nh thêng,
kh«ng ®µo t¹o vÒ tr×nh ®é chuyªn m«n... còng cã thÓ lµm ®îc. TiÒn l¬ng tèi
thiÓu ®îc nhµ níc quy ®Þnh theo tõng thêi kú trªn c¬ së vÒ tr×nh ®é ph¸t triÓn
vÒ kinh tÕ - x· héi cña ®Êt níc vµ yªu cÇu cña t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng x·
héi. TiÒn l¬ng (møc l¬ng) tèi thiÓu thêng ®îc x¸c ®Þn qua ph©n tÝch cã chi
phÝ vÒ ¨n, mÆc, nhµ ë, tiÖn nghi sinh ho¹t, chi phÝ vÒ häc tËp b¶o hiÓm, søc
khoÎ.
VÝ dô:
N¨m
Nhµ níc quy ®Þnh møc l¬ng tèi thiÓu
1993
120.000®
1997
144.000®
2000
180.000®
2001
210.000®
2003
290.000®
1.3.3. Tiªu chuÈn cÊp bËc kü thuËt
Tiªu chuÈn cÊp bËc kü thuËt lµ v¨n b¶n quy ®Þnh vÒ møc ®é phøc t¹p cña
c«ng viÖc vµ yªu cÇu vÒ tr×nh ®é lµnh nghÒ cña c«ng nh©n ë mét bËc nµo ®ã
ph¶i cã sù hiÓu biÕt nhÊt ®Þnh vÒ mÆt kiÕn thøc lý thuyÕt vµ ph¶i lµm ®îc
D¬ng ThÞ DiÖu - KTL§ 41B
10
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
nh÷ng c«ng viÖc nhÊt ®Þnh trong thùc hµnh. Trong b¶n tiªu chuÈn cÊp bËc kü
thuËt th× cÊp bËc c«ng nh©n cã liªn quan chÆt chÏ víi nhau.
Tiªu chuÈn cÊp bËc kü thuËt cã ý nghÜa rÊt quan träng trong tæ chøc lao
®éng vµ tr¶ l¬ng. Trªn c¬ së tiªu chuÈn kü thuËt, mµ ngêi lao ®éng cã thÓ ®îc
bè trÝ lµm viÖc theo ®óng yªu cÇu c«ng viÖc, phï hîp víi kh¶ n¨ng lao ®éng.
Qua ®ã mµ cã thÓ thùc hiÖn tr¶ l¬ng theo ®óng chÊt lîng cña ngêi lao ®éng
khi hä lµm viÖc trong cïng mét nghÒ hay gi÷a c¸c nghÒ kh¸c nhau.
- Cã hai lo¹i tiªu chuÈn cÊp bËc kü thuËt:
Tiªu chuÈn cÊp bËc kü thuËt chung, thèng nhÊt cña c¸c nghÒ chung, ®ã
lµ c¸c nghÒ cã trong nhiÒu ngµnh kinh tÕ kü thuËt trong nÒn kinh tÕ. Ch¼ng
h¹n c«ng nh©n c¬ khÝ, dï hä lµm viÖc ë c¸c ngµnh kh¸c nhau, nhng cïng n»m
trong b¶ng tiªu chuÈn kü thuËt cña c«ng nh©n c¬ khÝ nãi chung.
Tiªu chuÈn cÊp bËc kü thuËt theo ngµnh. §ã lµ, tiªu chuÈn cÊp bËc kü
thuËt riªng, ¸p dông trong mét ngµnh, nghÒ mang tÝnh ®Æc thï mµ kh«ng thÓ
¸p dông ®îc cho ngµnh kh¸c. VÝ dô, c«ng nh©n tµu biÓn.
C¸c v¨n b¶n tiªu chuÈn kü thuËt ®îc Nhµ níc qu¶n lÝ tËp trung thèng
nhÊt trªn ph¹m vi toµn bé nÒn kinh tÕ.
a) VÒ x¸c ®Þnh cÊp bËc c«ng viÖc
X¸c ®Þnh cÊp bËc c«ng viÖc lµ mét néi dung quan träng trong viÖc x©y
dùng tiªu chuÈn cÊp bËc kü thuËt. ViÖc x¸c ®Þnh cÊp bËc c«ng viÖc thêng ®îc
tiÕn hµnh theo tr×nh tù sau ®©y:
+ Chia qu¸ tr×nh lao ®éng thµnh c¸c chøc n¨ng ho¹t ®éng vµ c¸c yÕu tè
liªn quan cÇn thiÕt. Qu¸ tr×nh lµm viÖc cã thÓ cã nh÷ng kh¸c nhau vÒ møc ®é
phøc t¹p, quy ®Þnh c«ng nghÖ vµ tr×nh ®é... nhng vÒ c¬ b¶n ®Òu bao gåm
nh÷ng chøc n¨ng chñ yÕu sau ®©y:
- Chøc n¨ng tÝnh to¸n: nã bao gåm nh÷ng c«ng viÖc tÝnh to¸n phôc vô
cho qu¸ tr×nh lµm viÖc. §ã cã thÓ lµ nh÷ng tÝnh to¸n ban ®Çu hay tÝnh to¸n
trong vµ sau qu¸ tr×nh lµm viÖc.
- Chøc n¨ng chuÈn bÞ vµ tæ chøc c«ng viÖc t¹i n¬i lµm viÖc. Chøc n¨ng
nµy bao gåm tÊt c¶ c¸c c«ng viÖc chuÈn bÞ (tµi liÖu, nguyªn vËt liÖu...) vµ bè
trÝ s¾p xÕp c«ng viÖc t¹i n¬i lµm viÖc ®Ó cho qu¸ tr×nh lµm viÖc ®îc diÔn ra
mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nhÊt.
- Chøc n¨ng thùc hiÖn qu¸ tr×nh ®ã lµ nh÷ng ®éng t¸c, thao t¸c thùc hiÖn
c«ng viÖc chÝnh theo yªu cÇu cña quy tr×nh c«ng nghÖ, t¹o ra s¶n phÈm hay
hoµn thµnh c«ng viÖc.
D¬ng ThÞ DiÖu - KTL§ 41B
11
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
- Chøc n¨ng phôc vô (®iÒu chØnh, söa ch÷a..) thiÕt bÞ. Ch¼ng h¹n ®iÒu
chØnh söa ch÷a nh÷ng sai lÖch hay háng hãc cña c¸c lo¹i m¸y mãc thiÕt bÞ ®îc sö dông ®Ó qu¸ tr×nh lµm viÖc ®îc diÔn ra mét c¸ch liªn tôc.
- YÕu tè tinh thÇn tr¸ch nhiÖm, ®ã lµ yªu cÇu tr¸ch nhiÖm ë tõng møc ®é
nhÊt ®Þnh víi mçi lo¹i c«ng viÖc ®Æt ra cho ngêi lao ®éng. VÝ dô, víi nh÷ng
c«ng viÖc kiÓm tra, ®¸nh gi¸, hay c«ng viÖc cã liªn quan ®Õn sù an toµn vÒ
ngêi, vÒ tµi s¶n... th× yÕu tè tinh thÇn tr¸ch nhiÖm ®îc ®Æt ra rÊt cao, rÊt quan
träng.
Trong thùc tÕ, møc ®é vµ yªu cÇu cô thÓ cña tõng chøc n¨ng nh tr×nh
bµy ë trªn cã thÓ kh¸c nhau xuÊt ph¸t tõ t×nh chÊt, ®Æc ®iÓm cña tõng nghÒ,
tõng c«ng viÖc.
+ X¸c ®Þnh møc ®é phøc t¹p cña tõng chøc n¨ng.
Cã nhiÒu ph¬ng ph¸p x¸c ®Þnh møc ®é phøc t¹p cña tõng chøc n¨ng.
Th«ng thêng khi ®¸nh gi¸ møc ®é phøc t¹p cña tõng c«ng viÖc theo tõng
chøc n¨ng, ngêi ta dïng ph¬ng ph¸p cho ®iÓm. Trong ph¬ng ph¸p nµy, ®iÓm
lµ mét ®¬n vÞ quy íc vµ dïng ®Ó ®¸nh gi¸, møc ®é phøc t¹p cña tõng chøc
n¨ng, tõng yÕu tè.
Khi ®¸nh gi¸, do møc ®é quan träng kh¸c nhau vµ ®Ó t¨ng sù chÝnh x¸c
tõng chøc n¨ng, cã thÓ chia thµnh tõ 3 ®Õn 5 møc ®é phøc t¹p.
Díi ®©y lµ mét vÝ dô vÒ x©y dùng cÊp bËc c«ng viÖc theo ph¬ng ph¸p
cho ®iÓm.
Gi¶ sö c«ng viÖc thuéc nghÒ A ®îc ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ trong b¶ng sau
®©y:
D¬ng ThÞ DiÖu - KTL§ 41B
12
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
BËc
L¬ng tèi thiÓu
BËc 1
BËc 2
BËc 3
BËc 4
BËc 5
B¶ng X.2: ChuyÓn tõ ®iÓm sang bËc
Kho¶ng ®iÓm
Tèi thiÓu
Tèi ®a
100
101
113
114
129
130
148
149
172
173
200
HÖ sè l¬ng
1,00
1,13
1,29
1,48
1,72
2,00
Tõ b¶ng trªn ta thÊy: Sè ®iÓm cña chøc n¨ng nµy hay hay chøc n¨ng
kh¸c cña mét sè lo¹i c«ng viÖc nµo ®ã lµ do møc ®é phøc t¹p cña c«ng viÖc
quyÕt ®Þnh. Th«ng thêng, phÇn lín sè ®iÓm tËp trung nhiÒu ë chøc n¨ng thùc
hiÖn qu¸ tr×nh lµm viÖc, nhÊt lµ nh÷ng c«ng viÖc phô thuéc nhiÒu vµo kü
n¨ng vµ kü x¶o cña ngêi lao ®éng.
Trong vÝ dô trªn, quy ®Þnh tæng sè ®iÓm cña c¸c møc ®é phøc t¹p vµ tinh
thÇn tr¸ch nhiÖm rÊt cao vµ tæng sè ®iÓm theo gi¸ trÞ tÝnh ®îc lµ 200.
Khi cã ®iÓm cho tõng chøc n¨ng vµ tæng sè ®iÓm cña c¶ qu¸ tr×nh thùc
hiÖn c«ng viÖc trong nghÒ th× chuyÓn tõ ®iÓm sang bËc. Tuú theo sè bËc trong
thang l¬ng t¬ng øng mµ cã thÓ quy chuyÓn thµnh c¸c bËc ®iÓm. C¸c bËc t¨ng
dÇn tõ thÊp ®Õn cao. NghÒ A ¸p dông thang l¬ng 5 bËc ta cã b¶ng quy ®iÓm
thµnh bËc vµ so víi møc l¬ng tèi thiÓu nh sau:
Trong khi x©y dùng cÊp c«ng viÖc, cã thÓ kh«ng ph¶i c«ng viÖc ®¬n
gi¶n (bËc 1) sÏ chØ gåm c¸c ®iÓm ë møc ®é rÊt ®¬n gi¶n, vµ còng kh«ng ph¶i
c«ng viÖc ë bËc cao nhÊt ®Õn møc ®é phøc t¹p víi ®iÓm hoµn toµn tèi ®a.
§iÓm cao thÊp phô thuéc chñ yÕu vµo ph©n tÝch cô thÓ.
b) VÒ x¸c ®Þnh cÊp bËc c«ng nh©n
X¸c ®Þnh cÊp bËc c«ng nh©n tøc lµ x¸c ®Þnh nh÷ng yªu cÇu vÒ tr×nh ®é
lµnh nghÒ cña c«ng nh©n. Tr×nh ®é lµnh nghÒ cña c«ng nh©n lµ toµn bé kiÕn
thøc lý thuyÕt vµ kü n¨ng thùc hµnh mµ ngêi c«ng nh©n ®ã cÇn ph¶i cã ®Ó
hoµn thµnh c«ng viÖc víi mét møc ®é phøc t¹p nhÊt ®Þnh.
Mçi c«ng nh©n ®Òu ph¶i cã mét bËc phï hîp víi tr×nh ®é lµnh nghÒ cña
m×nh trong tiªu chuÈn cÊp bËc kü thuËt.
Trong b¶ng tiªu chuÈn cÊp bËc kü thuËt, cÊp bËc c«ng nh©n ®îc x©y
dùng thèng nhÊt vÒ kÕt cÊu vµ néi dung, bao gåm hai phÇn:
- PhÇn yªu cÇu chung
- PhÇn diÔn gi¶i tr×nh ®é lµnh nghÒ
+ Yªu cÇu chung:
PhÇn nµy thêng cã nh÷ng néi dung sau:
D¬ng ThÞ DiÖu - KTL§ 41B
13
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
- Nh÷ng hiÓu biÕt chung nhÊt vÒ yªu cÇu cña mét c«ng nh©n lµm viÖc
trong mét xÝ nghiÖp, c«ng ty.
- Nh÷ng hiÓu biÕt vÒ chÝnh s¸ch, quy ®Þnh... cô thÓ cña doanh nghiÖp mµ
ngêi c«ng nh©n lµm viÖc trong ®ã.
- Yªu cÇu chung vÒ tr×nh ®é chuyªn m«n. Ch¼ng h¹n, c«ng nh©n bËc
cao ph¶i th«ng th¹o c«ng viÖc cña c«ng nh©n bËc díi trong cïng nghÒ.
+ DiÔn gi¶i tr×nh ®é lµnh nghÒ:
PhÇn nµy bao gåm nh÷ng néi dung c¬ b¶n sau:
- Nh÷ng ®iÒu mµ ngêi lao ®éng ph¶i biÕt. §ã lµ nh÷ng néi dung kiÕn
thøc cô thÓ vÒ nghÒ ë cÊp bËc c«ng nh©n ®ã.
- Nh÷ng c«ng viÖc ph¶i thùc hiÖn ®îc. §ã lµ nh÷ng kü n¨ng thùc hµnh,
thÓ hiÖn trong nh÷ng ®éng t¸c, thao t¸c cô thÓ tríc mét s¶n phÈm, mét c«ng
viÖc nhÊt ®Þnh.
Nh÷ng néi dung nµy thêng ®îc nghiªn cøu rÊt tû mØ trong tõng nghÒ cô
thÓ.
Trªn c¬ së b¶n tiªu chuÈn cÊp bËc kü thuËt, c¸c doanh nghiÖp (c«ng ty,
xÝ nghiÖp) tæ chøc båi dìng kiÕn thøc vµ tay nghÒ, thi n©ng bËc cho c«ng
nh©n, bè trÝ s¾p xÕp lao ®éng phï hîp vµ hiÖu qu¶ nhÊt.
D¬ng ThÞ DiÖu - KTL§ 41B
14
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
2. ChÕ ®é tiÒn l¬ng chøc vô:
2.1. Kh¸i niÖm vµ ®iÒu kiÖn ¸p dông
ChÕ ®é tiÒn l¬ng chøc vô lµ toµn bé nh÷ng quy ®Þnh cña Nhµ níc mµ
c¸c tæ chøc qu¶n lý nhµ níc, c¸c tæ chøc kinh tÕ, x· héi vµ c¸c doanh nghiÖp
¸p dông ®Ó tr¶ l¬ng cho lao ®éng qu¶n lý.
Kh¸c víi c«ng nh©n, nh÷ng ngêi lao ®éng trùctiÕp, lao ®éng qu¶n lý tuy
kh«ng trùc tiÕp t¹o ra s¶n phÈm nhng l¹i ®ãng vai trß rÊt quan träng lËp kÕ
ho¹ch, tæ chøc, ®iÒu hµnh kiÓm so¸t vµ ®iÒu chØnh c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt
kinh doanh.
S¶n xuÊt cµng ph¸t triÓn, quy m« vµ ph¹m vi ho¹t ®éng kinh doanh cµng
më réng th× vai trß quan träng cña lao ®éng qu¶n lý ngµy cµng t¨ng vµ cµng
phøc t¹p. HiÖu qu¶ cña lao ®éng qu¶n lý cã ¶nh hëng rÊt lín; trong nhiÒu trêng hîp mang tÝnh quyÕt ®Þnh ®Õn hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc x· héi,
chÝnh trÞ...
Kh¸c víi lao ®éng trùc tiÕp, lao ®éng qu¶n lý, lao ®éng gi¸n tiÕp lµm
viÖc b»ng trÝ ãc nhiÒu h¬n, cÊp qu¶n lý cµng cao th× ®ßi hái s¸ng t¹o nhiÒu.
Lao ®éng qu¶n lý kh«ng chØ thùc hiÖn c¸c vÊn ®Ò chuyªn m«n mµ cßn gi¶i
quyÕt rÊt nhiÒu c¸c quan hÖ con ngêi trong qu¸ tr×nh lµm viÖc. §Æc ®iÓm nµy
lµm cho viÖc tÝnh to¸n ®Ó x©y dùng thang l¬ng, b¶ng l¬ng cho lao ®éng qu¶n
lý rÊt phøc t¹p.
Lao ®éng qu¶n lý ë doanh nghiÖp bao gåm nh÷ng ho¹t ®éng, nh÷ng
chøc n¨ng chñ yÕu sau:
1: L·nh ®¹o s¶n phÈm kinh doanh
2: ThiÕt kÕ s¶n phÈm c«ng viÖc
3: ChuÈn bÞ c«ng nghÖ s¶n xuÊt
4: Trang bÞ vµ b¶o ®¶m cho s¶n xuÊt kinh doanh
5: §Þnh møc lao ®éng vµ vËt t
6: Tæ chøc vµ ®iÒu hµnh qu¶n lý
7: Tæ chøc lao ®éng vµ tiÒn l¬ng
8: Phôc vô n¨ng lîng, söa ch÷a...
9: KiÓm tra chÊt lîng s¶n phÈm
10: §iÒu ®é vµ t¸c nghiÖp s¶n xuÊt
11: LËp kÕ ho¹ch vµ kiÓm so¸t
12: Marketing.
D¬ng ThÞ DiÖu - KTL§ 41B
15
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
Trong ho¹t ®éng qu¶n lý, nh÷ng yªu cÇu ®èi víi lao ®éng qu¶n lý kh«ng
chØ kh¸c víi lao ®éng trùc tiÕp mµ cßn kh¸c nhau rÊt râ gi÷a c¸c lo¹i cÊp
qu¶n lý víi nhau. B¶ng díi ®©y minh ho¹ ®iÒu ®ã:
Trong mét c¸ch ph©n lo¹i kh¸c, ngêi ta cßn chia nh÷ng kh¸c biÖt gi÷a
lao ®éng qu¶n lý víi lao ®éng trùc tiÕp, gi÷a lao ®éng cÊp thÊp víi lao ®éng
cÊp cao, cÊp l·nh ®¹o trong mét c«ng ty theo c¸c yªu cÇu vÒ:
B¶ng: KiÕn thøc cÇn cho tõng nhãm ngêi (%)
KiÕn thøc
KiÕn thøc kü V¨n häc qu¶n
Nhãm ngêi
kinh tÕ
thuËt
lý
- C«ng nh©n
10
85
5
- Thî c¶
25
60
15
- Tæ trëng s¶n xuÊt
30
45
25
- Qu¶n ®èc
40
30
30
- L·nh ®¹o kü thuËt
35
30
35
- Gi¸m ®èc
45
15
40
- Tæng gi¸m ®èc
40
10
50
- N¨ng lùc chuyªn m«n nghiÖp vô
- N¨ng lùc quan hÖ gi÷a con ngêi víi con ngêi
- N¨ng lùc ho¹ch ®Þnh chiÕn lîc
Lao ®éng ë cÊp bËc cµng cao th× n¨ng lùc ho¹ch ®Þnh chiÕn lîc cµng ®ßi
hái cao, trong khi ®ã n¨ng lùc quan hÖ gi÷a con ngêi víi con ngêi th× ®Òu rÊt
quan träng trong mäi cÊp.
2.2. X©y dùng chÕ ®é tiÒn l¬ng chøc vô
TiÒn l¬ng trong chÕ ®é tiÒn l¬ng chøc vô tr¶ theo thêi gian, thëng tr¶
theo th¸ng vµ dùa vµo c¸c b¶ng l¬ng chøc vô. ViÖc ph©n biÖt t×nh tr¹ng trong
b¶ng l¬ng chøc vô, chñ yÕu dùa vµo c¸c tiªu chuÈn vµ yÕu tè kh¸c nhau.
Ch¼ng h¹n:
- Tiªu chuÈn chÝnh trÞ
- Tr×nh ®é v¨n ho¸
- Tr×nh ®é chuyªn m«n nghiÖp vô t¬ng øng víi chøc vô ®îc ®¶m nhiÖm.
- Tr¸ch nhiÖm
ViÖc x©y dùng chÕ ®é tiÒn l¬ng chøc vô ®îc thùc hiªn theo tr×nh tù sau:
2.2.1. X©y dùng chøc danh cña lao ®éng qu¶n lý
Th«ng thêng trong qu¶n lý cã ba nhãm chøc danh sau:
- Chøc n¨ng l·nh ®¹o qu¶n lý
- Chøc danh chuyªn m«n, kü thuËt
- Chøc danh thùc hµnh, phôc vô, dÞch vô.
2.2.2. §¸nh gi¸ sù phøc t¹p cña lao ®éng trong tõng chøc danh
D¬ng ThÞ DiÖu - KTL§ 41B
16
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
§¸nh gi¸ sù phøc t¹p thêng ®îc thùc hiÖn trªn c¬ së cña viÖc ph©n tÝch
néi dung c«ng viÖc vµ x¸c ®Þnh møc ®é phøc t¹p cña tõng néi dung ®ã qua
ph¬ng ph¸p cho ®iÓm.
Trong tõng néi dung c«ng viÖc cña lao ®éng qu¶n lý khi ph©n tÝch sÏ
x¸c ®Þnh c¸c yÕu tè cña lao ®éng qu¶n lý cÇn cã. §ã lµ yÕu tè chÊt lîng vµ
yÕu tè tr¸ch nhiÖm.
- YÕu tè chÊt lîng cña nghÒ hoÆc c«ng viÖc bao gåm: tr×nh ®é ®· ®µo
t¹o theo yªu cÇu nghÒ nghiÖp hay c«ng viÖc, tr¸ch nhiÖm an toµn ®èi víi ngêi
vµ tµi s¶n...
Trong hai yÕu tè trªn, theo kinh nghiÖm, yÕu tè chÊt lîng nghÒ nghiÖp
chiÕm kho¶ng 70% tæng sè ®iÓm (tÝnh b×nh qu©n) cßn yÕu tè tr¸ch nhiÖm
chiÕm kho¶ng 30%.
2.2.3. X¸c ®Þnh béi sè vµ sè bËc trong mét b¶ng l¬ng hay ng¹ch l¬ng
Mét b¶ng l¬ng cã thÓ cã nhiÒu ng¹ch l¬ng, mçi ng¹ch øng víi mét chøc
danh vµ trong ng¹ch cã nhiÒu bËc l¬ng.
Béi sè cña b¶ng l¬ng thêng ®îc x¸c ®Þnh t¬ng tù nh ph¬ng ph¸p ®îc ¸p
dông khi x©y dùng tiªu chuÈn cÊp bËc kü thuËt, cÊp bËc c«ng viÖc cña c«ng
nh©n.
Sè bËc l¬ng trong ng¹ch l¬ng, b¶ng l¬ng ®îc x¸c ®Þnh dùa vµo møc ®é
phøc t¹p cña lao ®éng vµ sè chøc danh nghÒ ®îc ¸p dông.
2.2.4. X¸c ®Þnh møc l¬ng bËc mét vµ c¸c møc l¬ng kh¸c trong b¶ng l¬ng
X¸c ®Þnh møc l¬ng bËc mét b»ng c¸ch lÊy møc l¬ng tèi thiÓu trong nÒn
kinh tÕ nh©n víi hÖ sè cña møc l¬ng bËc mét so víi møc l¬ng tèi thiÓu. HÖ sè
cña møc l¬ng bËc mèto víi møc l¬ng tèi thiÓu ®îc x¸c ®Þnh c¨n cø vµo c¸c
yÕu tè nh møc ®é phøc t¹p cña lao ®éng qu¶n lý t¹i bËc ®ã, ®iÒu kiÖn lao
®éng liªn quan ®Õn hao phÝ lao ®éng, yÕu tè tr¸ch nhiÖm.
C¸c møc l¬ng cña c¸c bËc kh¸c nhau ®îc x¸c ®Þnh b»ng c¸ch lÊy møc l¬ng bËc mét nh©n víi hÖ sè cña bËc l¬ng t¬ng øng.
Trong thùc tÕ, v× lao ®éng qu¶n lý trong doanh nghiÖp nãi riªng còng
nh lao ®éng qu¶n lý trong c¸c tæ chøc chÝnh trÞ x· héi nãi chung rÊt khã x¸c
®Þnh, lîng ho¸ hiÖu qu¶ hay møc ®é ®ãng gãp cña ho¹t ®éng nµy. Do vËy
viÖc x©y dùng b¶ng l¬ng, yÕu tè néi dung trong b¶ng l¬ng rÊt phøc t¹p. §Ó cã
®îc mét hÖ thèng b¶ng l¬ng chøc vô mét c¸ch hîp lý, qu¸n triÖt ®îc c¸c
nguyªn t¾c ph©n phèi theo lao ®éng vµ cã t¸c dông khuyÕn khÝch lao ®éng
qu¶n lý, cÇn ph¶i cã sù tham gia cña nhiÒu chuyªn gia vµ cÇn ¸p dông nhiÒu
ph¬ng ph¸p kh¸c nhau.
D¬ng ThÞ DiÖu - KTL§ 41B
17
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
B¶ng X.4: B¶ng l¬ng chøc vô qu¶n lý doanh nghiÖp
§¬n vÞ tÝnh: 1000 ®ång
H¹ng doanh nghiÖp
HÖ sè, møc l¬ng
Chøc danh
§Æc biÖt
I
II
III
1.Gi¸m ®èc
- HÖ sè
6,72-7,06
5,72-6,03
4,98-5,26
4,32-4,60
- Møc l¬ng
967,7-1016,6 823,7-868,3 717,1-757,4 622,1-662,4
2. Phã gi¸m ®èc
- HÖ sè
6,03-6,34
4,98-5,26
4,32-4,60
3,66-3,94
- Møc l¬ng
868,3-913 717,1-757,4 622,1-662,4 527-567,4
III. C¸c h×nh thøc tr¶ l¬ng
IV
3,66-3,9
527-567
3,04-3,
437,8-4
1. H×nh thøc tr¶ l¬ng theo thêi gian
TiÒn l¬ng tr¶ theo thêi gian chñ yÕu ¸p dông ®èi víi nh÷ng ngêi lµm
c«ng t¸c qu¶n lý. §èi víi c«ng nh©n s¶n xuÊt th× h×nh thøc tr¶ l¬ng nµy chØ
¸p dông ë nh÷ng bé phËn lao ®éng b»ng m¸y mãc lµ chñ yÕu hoÆc nh÷ng
c«ng viÖc kh«ng thÓ tiÕn hµnh ®Þnh møc mét c¸ch chÆt chÏ vµ chÝnh x¸c,
hoÆc v× tÝnh chÊt cña s¶n xuÊt nÕu thùc hiÖn tr¶ c«ng theo s¶n phÈm sÏ kh«ng
®¶m b¶o ®îc chÊt lîng s¶n phÈm, kh«ng ®em l¹i hiÖu qu¶ thiÕt thùc.
H×nh thøc tr¶ l¬ng theo thêi gian gåm 2 chÕ ®é: theo thêi gian gi¶n ®¬n
vµ theo thêi gian cã thëng.
1.1. ChÕ ®é tr¶ l¬ng theo thêi gian ®¬n gi¶n
ChÕ ®é tr¶ l¬ng theo thêi gian gi¶n ®¬n lµ chÕ ®é tr¶ l¬ng mµ tiÒn l¬ng
nhËn ®îc cña mçi ngêi c«ng nh©n do møc l¬ng cÊp bËc cao hay thÊp vµ thêi
gian thùc tÕ lµm viÖc nhiÒu hay Ýt quyÕt ®Þnh.
ChÕ ®é tr¶ l¬ng nµy chØ ¸p dông ë nh÷ng n¬i khã x¸c ®Þnh møc lao ®éng
chÝnh x¸c, khã ®¸nh gi¸ c«ng viÖc chÝnh x¸c.
TiÒn l¬ng ®îc tÝnh nh sau:
LTT = LCB x T
Trong ®ã: LTT : TiÒn l¬ng thùc tÕ ngêi lao ®éng nhËn ®îc
LCB : TiÒn l¬ng cÊp bËc tÝnh cña ngêi lao ®éng
T: Thêi gian thùc tÕ ngêi lao ®éng lµm viÖc (giê, ngµy, th¸ng)
¦u ®iÓm: §¬n gi¶n, dÔ tÝnh.
Nhîc ®iÓm: Mang nÆng tÝnh b×nh qu©n, cha g¾n víi n¨ng suÊt lao ®éng
cña ngêi lao ®éng.
1.2. ChÕ ®é tr¶ l¬ng theo thêi gian cã thëng
ChÕ ®é tr¶ l¬ng nµy lµ sù kÕt hîp gi÷a chÕ ®é tr¶ l¬ng theo thêi gian
gi¶n ®¬n víi tiÒn thëng, khi ®¹t ®îc nh÷ng chØ tiªu vÒ sè lîng vµ chÊt lîng ®·
quy ®Þnh.
§èi tîng ¸p dông:
D¬ng ThÞ DiÖu - KTL§ 41B
18
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
- Chñ yÕu ¸p dông ®èi víi nh÷ng c«ng nh©n phô lµm c«ng t¸c phôc vô
nh c«ng nh©n söa ch÷a, ®iÒu chØnh thiÕt bÞ.
- Nh÷ng c«ng nh©n chÝnh lµm viÖc ë nh÷ng kh©u s¶n xuÊt cã tr×nh ®é c¬
khÝ ho¸ cao, tù ®éng ho¸ hoÆc nh÷ng c«ng viÖc tuyÖt ®èi ph¶i ®¶m b¶o chÊt lîng.
C¸ch tÝnh:
L¬ng thêi gian cã thëng = L¬ng thêi gian gi¶n ®¬n + TiÒn thëng.
ChÕ ®é tr¶ l¬ng nµy ph¶n ¸nh tr×nh ®é thµnh th¹o vµ thêi gian lµm viÖc
thùc tÕ, g¾n chÆt víi thµnh tÝch c«ng t¸c cña tõng ngêi th«ng qua c¸c chØ tiªu
thëng ®· ®¹t ®îc. Nã khuyÕn khÝch ngêi lao ®éng quan t©m ®Õn tr¸ch nhiÖm
vµ kÕt qu¶ c«ng t¸c cña m×nh.
2. H×nh thøc tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm
2.1.ý nghÜa vµ ®iÒu kiÖn cña tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm
r¶ l¬ng theo s¶n phÈm lµ h×nh thøc tr¶ l¬ng cho ngêi lao ®éng dùa trªn
trùc tiÕp vµo sè lîng vµ chÊt lîng s¶n phÈm ( hay dÞch vô) mµ hä ®· hoµn
thµnh. §©y lµ h×nh thøc tr¶ l¬ng ®îc ¸p dông réng r·i trong c¸c doanh
nghiÖp, nhÊt lµ c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt chÕ t¹o s¶n phÈm.
- H×nh thøc tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm cã nh÷ng u ®iÓm vµ ý nghÜa sau:
+ Qu¸n triÖt tèt nguyªn t¾c tr¶ l¬ng theo lao ®éng, v× tiÒn l¬ng mµ ngêi
lao ®éng nhËn ®îc phô thuéc vµo sè lîng vµ chÊt lîng s¶n phÈm ®· hoµn
thµnh. §iÒu nµy sÏ cã t¸c dông lµm t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng cña ngêi lao
®éng.
+ Tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm cã t¸c dông trùc tiÕp khuyÕn khÝch ngêi lao
®éng ra søc häc tËp n©ng cao tr×nh ®é lµnh nghÒ, tÝch lòy kinh nghiÖm, rÌn
luyÖn kü n¨ng, ph¸t huy s¸ng t¹o... ®Ó n©ng cao kh¶ n¨ng lµm viÖc vµ n¨ng
suÊt lao ®éng.
+ Tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm cßn cã ý nghÜa to lín trong viÖc n©ng cao vµ
hoµn thiÖn c«ng t¸c qu¶n lý, n©ng cao tÝnh tù chñ, chñ ®éng trong lµm viÖc
cña ngêi lao ®éng.
§Ó h×nh thøc tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm thùc sù ph¸t huy t¸c dông cña nã,
c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i ®¶m b¶o ®îc c¸c ®iÒu kiÖn sau ®©y.
+ Ph¶i x©y dùng ®îc c¸c ®Þnh møc lao ®éng cã c¨n cø khoa häc. §©y
lµ ®iÒu kiÖn rÊt quan träng lµm c¬ së ®Ó tÝnh to¸n ®¬n gi¸ tiÒn l¬ng, x©y dùng
kÕ ho¹ch quü l¬ng vµ sö dông hîp lý, cã hiÖu qu¶ tiÒn l¬ng cña doanh
nghiÖp/
D¬ng ThÞ DiÖu - KTL§ 41B
19
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
+ §¶m b¶o tæ chøc vµ phôc vô tèt n¬i lµm viÖc. Tæ chøc phôc vô n¬i
lµm viÖc nh»m ®¶m b¶o cho ngêi lao ®éng cã thÓ hoµn thµnh vµ hoµn thµnh
vît møc n¨ng suÊt lao ®éng nhê vµo gi¶m bít thêi gian tæn thÊt do phôc vô tæ
chøc vµ phôc vô kü thuËt.
+ Lµm tèt c«ng t¸c kiÓm tra, nghiÖm thu s¶n phÈm. KiÓm tra, nghiÖm
thu nh»m ®¶m b¶o s¶n phÈm ®îc s¶n xuÊt ra theo ®óng chÊt lîng ®· quy
®Þnh, tr¸nh hiÖn tîng ch¹y theo sè lîng ®¬n thuÇn. Qua ®ã, tiÒn l¬ng ®îc tÝnh
vµ tr¶ ®óng víi kÕt qu¶ thùc tÕ.
+ Gi¸o dôc tèt ý thøc vµ tr¸ch nhiÖm cña ngêi lao ®éng ®Ó hä võa phÊn
®Êu n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, ®¶m b¶o chÊt lîng s¶n phÈm, ®ång thêi tiÕt
kiÖm vËt t, nguyªn liÖu vµ sö dông hiÖu qu¶ nhÊt m¸y mãc thiÕt bÞ vµ c¸c
trang bÞ lµm viÖc kh¸c.
2.2. C¸c chÕ ®é tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm.
a) ChÕ ®é tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm trùc tiÕp c¸ nh©n.
ChÕ ®é tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm trùc tiÕp c¸ nh©n ®îc ¸p dông réng r·i
®èi víi ngêi trùc tiÕp s¶n xuÊt trong ®iÒu kiÖn qu¸ tr×nh lao ®éng cña hä
mang tÝnh chÊt ®éc lËp t¬ng ®èi, cã thÓ ®Þnh møc, kiÓm tra vµ nghiÖm thu s¶n
phÈm mét c¸ch cô thÓ vµ riªng biÖt.
- TÝnh ®¬n gi¸ tiÒn l¬ng:
§¬n gi¸ tiÒn l¬ng lµ møc tiÒn l¬ng dïng ®Ó tr¶ cho ngêi lao ®éng khi
hä hoµn thµnh mét ®¬n vÞ s¶n phÈm hay c«ng viÖc. §¬n gi¸ tiÒn l¬ng ®îc
tÝnh nh sau:
§G =
hoÆc §G = Lo.T.
Trong ®ã: §G - ®¬n gi¸ tiÒn l¬ng tr¶ cho mét s¶n phÈm.
Lo l¬ng cÊp bËc cña c«ng nh©n trong kú (th¸ng, ngµy).
Q - Møc s¶n lîng cña c«ng nh©n trong kú.
T - Møc thêi gian hoµn thµnh mét ®¬n vÞ s¶n phÈm.
TiÒn l¬ng trong kú mµ mét c«ng nh©n hëng l¬ng theo chÕ ®é tr¶ l¬ng
s¶n phÈm trùc tiÕp c¸ nh©n ®îc tÝnh nh sau:
L1 = §G.Q1
Trong ®ã: L1 tiÒn l¬ng thùc tÕ mµ c«ng ®îc nhËn.
Q1: São lîng s¶n phÈm thùc tÕ hoµn thµnh.
VÝ dô: Mét c«ng nh©n c¬ khÝ lµm c«ng viÖc bËc 7 cã møc l¬ng cÊp bËc
ngµy lµ 18.000®. Møc s¶n lîng lµ 6 s¶n phÈm. Trong ngµy, c«ng nh©n ®ã
hoµn thµnh 7 s¶n phÈm. TiÒn l¬ng cña c«ng nh©n ®îc tÝnh nh sau:
D¬ng ThÞ DiÖu - KTL§ 41B
20
- Xem thêm -
.DOC 
74 
81 
55 
