Môc lôc
Lêi nãi ®Çu................................................................................................................
Ch¬ng 1
I
TÝn dông vµ rñi ro ho¹t ®éng tÝn dông cña ng©n hµng th¬ng m¹i....
Ng©n hµng th¬ng m¹i - TÝn dông ng©n hµng.................................................
1 Kh¸i qu¸t vÒ ng©n hµng th¬ng m¹i (NHTM).............................................
1.1 Sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña ng©n hµng th¬ng m¹i................................
1.2 Ho¹t ®éng c¬ b¶n cña ng©n hµng th¬ng m¹i.......................................
1.3 Vai trß cña NHTM víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ quèc d©n..........
2 TÝn dông vµ vai trß tÝn dông trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng............................
2.1 Kh¸i niÖm, b¶n chÊt cña tÝn dông ng©n hµng......................................
2.2 Chøc n¨ng, h×nh thøc cña tÝn dông.....................................................
2.2.1 Chøc n¨ng...................................................................................
2.2.2 C¸c h×nh thøc cña tÝn dông.......................................................10
2.2.3 Vai trß cña tÝn dông ng©n hµng trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng......12
II
Rñi ro tÝn dông trong ho¹t ®éng kinh doanh cña Ng©n hµng th¬ng m¹i.....15
1 Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ rñi ro..................................................................15
1.1 Kh¸i niÖm rñi ro................................................................................15
1.2 C¸c lo¹i rñi ro ®Æc thï trong kinh doanh ng©n hµng.........................16
2 Rñi ro tÝn dông - Nguyªn nh©n dÉn ®Õn rñi ro tÝn dông...........................18
2.1 B¶n chÊt, ph©n lo¹i rñi ro tÝn dông....................................................18
2.1.1 B¶n chÊt.....................................................................................18
2.1.2 Ph©n lo¹i rñi ro tÝn dông............................................................18
2.2 ChØ tiªu ®o lêng rñi ro tÝn dông cña NHTM ....................................19
2.3 Nguyªn nh©n dÉn ®Õn rñi ro tÝn dông...............................................20
2.3.1 Nguyªn nh©n tõ phÝa ngêi ®i vay..............................................20
2.3.2 Nguyªn nh©n tõ phÝa ng©n hµng cho vay..................................21
2.3.3 C¸c nguyªn nh©n kh¸c..............................................................22
3 Sù cÇn thiÕt ph¶i phßng ngõa vµ h¹n chÕ rñi ro tÝn dông..........................23
Ch¬ng 2
Thùc tr¹ng rñi ro tÝn dông t¹i chi nh¸nh ng©n hµng ngo¹i th¬ng
hµ néi ...................................................................................................25
I
Tæng quan vÒ chi nh¸nh Ng©n hµng ngo¹i th¬ng Hµ Néi...........................25
II
Ho¹t ®éng kinh doanh cña chi nh¸nh Ng©n hµng Ngo¹i th¬ng Hµ Néi......28
1 T×nh h×nh huy ®éng vµ sö dông vèn t¹i chi nh¸nh...................................29
1.1 C«ng t¸c huy ®éng vèn.....................................................................29
1.2 T×nh h×nh sö dông vèn......................................................................31
1.3 HiÖu qu¶ kinh doanh.........................................................................33
2 T×nh h×nh ho¹t ®éng tÝn dông...................................................................34
2.1 C¬ cÊu tÝn dông.................................................................................35
2.2 Ho¹t ®éng tÝn dông ng¾n h¹n............................................................37
2.3 Ho¹t ®éng tÝn dông trung vµ dµi h¹n................................................38
III Thùc tr¹ng rñi ro tÝn dông t¹i NHNT Hµ Néi............................................39
1 Thùc tr¹ng nî qu¸ h¹n..............................................................................39
1.1 Ph©n tÝch nî qu¸ h¹n.........................................................................39
1.1.1 Ph©n tÝch nî qu¸ h¹n theo thµnh phÇn kinh tÕ..........................42
1.1.2 Ph©n tÝch nî qu¸ h¹n theo ngµnh kinh doanh...........................43
1.1.3 Ph©n tÝch nî qu¸ h¹n theo thêi h¹n tÝn dông.............................43
1.2 ¶nh hëng cña rñi ro tÝn dông ®Õn ho¹t ®éng cña ng©n hµng............45
2 Ph©n tÝch nguyªn nh©n dÉn ®Õn rñi ro tÝn dông t¹i chi nh¸nh..................45
2.1 Nguyªn nh©n chñ quan.....................................................................45
2.1.1 Th«ng tin tÝn dông.....................................................................45
2.1.2 ChÝnh s¸ch më réng tÝn dông cña NH.......................................47
2.1.3 Tr×nh ®é, ý thøc cña c¸n bé nh©n viªn TD................................47
2.1.4 Ho¹t ®éng kiÓm tra, kiÓm to¸n néi bé......................................48
2.1.5 ViÖc qu¸ tin tëng tµi s¶n thÕ chÊp.............................................49
2.2 Nguyªn nh©n kh¸ch quan.................................................................50
2.2.1 Tõ phÝa ngêi vay.......................................................................50
2.2.2 M«i trêng kinh tÕ cha thËt lµnh m¹nh.......................................51
2.2.3 M«i trêng ph¸p lý.....................................................................52
Ch¬ng 3
Ph©n tÝch c¸c biÖn ph¸p rñi ro tÝn dông t¹i NHNT Hµ Néi -
Mét sè kiÕn nghÞ nh»m h¹n chÕ rñi ro tÝn dông t¹i c¸c NHTM ViÖt Nam.......58
I
Yªu cÇu kh¸ch quan ®èi víi viÖc hoµn thiÖn c¸c gi¶i ph¸p nh»m h¹n chÕ
rñi ro tÝn dông.............................................................................................58
II
Ph©n tÝch c¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ rñi ro tÝn dông t¹i NHNT Hµ Néi...........60
1 Ban hµnh quy chÕ cho vay chi tiÕt h¬n so víi quyÕt ®Þnh cña Nhµ níc
nh»m ®¶m b¶o an toµn..............................................................................60
2 Quy ®Þnh cô thÓ râ rµng vÒ c¬ chÕ b¶o ®¶m tiÒn vay t¹i chi nh¸nh..........63
3 X¸c ®Þnh møc rñi ro cao nhÊt cho tõng kh¸ch hµng
(x¸c ®Þnh giíi h¹n TD)............................................................................66
4 Quy ®Þnh vÒ c¸c tû lÖ ®¶m b¶o an toµn trong ho¹t ®éng..........................68
5 Thùc hiÖn ph©n t¸n rñi ro.........................................................................69
5.1 §a d¹ng ho¸ ®èi tîng ®Çu t...............................................................69
5.2 Cho vay ®ång tµi trî.........................................................................70
6 Tæ chøc ph©n tÝch xÕp lo¹i tÝn dông doanh nghiÖp vµ xem xÐt l¹i TD.....71
7 TrÝch lËp quü dù phßng rñi ro...................................................................73
III Mét sè kiÕn nghÞ nh»m h¹n chÕ RRTD t¹i c¸c NHTM VN........................74
1 VÒ phÝa ChÝnh phñ....................................................................................74
2 VÒ phÝa Ng©n hµng Nhµ níc....................................................................77
3 VÒ phÝa c¸c NHTM..................................................................................80
KÕt luËn ...............................................................................................................85
Tµi liÖu tham kh¶o.....................................................................................................
TÝn dông ng©n hµng vµ rñi ro tÝn dông. Mét sè biÖn ph¸p……
---------------------------------------------------------------------------------------------------
Lêi nãi ®Çu
N¨m 1986, ViÖt nam chuyÓn m×nh ®¸nh dÊu mét bíc ®ét ph¸ quyÕt ®Þnh
trong lÞch sö kinh tÕ. Sù chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ tõ nÒn kinh tÕ tËp trung bao
cÊp sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®· kh«ng nh÷ng mang l¹i sù ®æi thay cho bé mÆt
cña ®Êt níc mµ nã cßn phñ lªn mäi thµnh phÇn kinh tÕ trong x· héi ®ã mét khu«n
mÆt míi. M«i trêng kinh tÕ míi mang tÝnh c¹nh tranh ®· t¹o ra triÓn väng vµ
®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp nãi chung vµ c¸c doanh nghiÖp ng©n
hµng nãi riªng më réng ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh. Sau khi hÖ thèng ng©n
hµng ®îc tæ chøc l¹i, trë thµnh hÖ thèng ng©n hµng hai cÊp theo nghÞ ®Þnh 53/
H§BT-1990, c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i ®· ®îc t¸ch ra víi t c¸ch lµ ®¬n vÞ kinh
doanh tiÒn tÖ mµ môc tiªu chñ yÕu cña nã lµ tèi ®a ho¸ lîi nhuËn. Nhng ®ång
thêi, c¬ chÕ thÞ trêng víi ®Çy rÉy nh÷ng rñi ro, bÊt tr¾c l¹i ®Æt c¸c doanh nghiÖp
(trong ®ã cã c¶ nh÷ng doanh nghiÖp ng©n hµng) tríc nh÷ng thö th¸ch khèc liÖt,
nghiÖt ng· bëi sù c¹nh tranh ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn.
Rñi do lu«n lµ c¨n bÖnh bÈm sinh vèn cã cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng. G¾n
liÒn víi kh¶ n¨ng thu lîi nhuËn cao th× bao giê còng xuÊt hiÖn nh÷ng tiÒm tµng
kh¶ n¨ng rñi ro lín ®èi víi nã. §¸ng chó ý lµ trong lÜnh vùc kinh doanh tiÒn tÖ,
kh¶ n¨ng rñi ro ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ng©n hµng lµ con sè céng kh¶ n¨ng rñi
ro cña c¸c doanh nghiÖp trong c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc cña nÒn kinh tÕ quèc d©n.
Bëi v×, trong ®iÒu kiÖn c¬ chÕ thÞ trêng, nguån vèn vay ng©n hµng ®Ó tiÕn hµnh
ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh - dÞch vô cña c¸c doanh nghiÖp bao giê còng
chiÕm tû träng lín trong tæng nguån vèn s¶n xuÊt kinh doanh cña hä. Do ®ã, bÊt
kú sù rñi ro nµo dï lín hay nhá, x¶y ra ë bÊt kú mét doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh
doanh nµo cã quan hÖ giao dÞch tÝn dông víi ng©n hµng còng ®Òu g©y ra rñi ro
cho ng©n hµng. §iÒu ®ã cho thÊy rñi ro vµ vÊn ®Ò phßng ngõa rñi ro trong ho¹t
®éng kinh doanh tÝn dông cña ng©n hµng bao giê còng lµ mét vÊn ®Ò ®îc quan
t©m hµng ®Çu v× nã cã liªn quan vµ t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn sù sèng cßn cña c¸c
ng©n hµng.
ë níc ta nh÷ng n¨m võa qua ®· liªn tôc x¶y ra nhiÒu vô lõa ®¶o ng©n hµng
®Ó chiÕm dông vèn, kh«ng tr¶ nî dÉn ®Õn tÝn dông ®æ bÓ, g©y thiÖt h¹i lín cho hÖ
thèng ng©n hµng. VÊn ®Ò rñi ro tÝn dông vµ c¸c biÖn ph¸p phßng ngõa rñi ro tÝn
------------------------------------------------------------------------------------------------1
TÝn dông ng©n hµng vµ rñi ro tÝn dông. Mét sè biÖn ph¸p……
--------------------------------------------------------------------------------------------------dông trong kinh doanh cña c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i ®· ®îc ®Ò cËp ®Õn tõ mÊy
n¨m nay nhng chñ yÕu míi trªn ph¬ng diÖn lý luËn, cÇn cã sù tæng kÕt, ®óc rót
kinh nghiÖm tõ ho¹t ®éng thùc tiÔn cña c¸c ng©n hµng vµ ®Ò ra biÖn ph¸p cô thÓ
®Ó phßng ngõa vµ h¹n chÕ nh÷ng rñi ro nµy.
NhËn thøc ®îc mèi nguy hiÓm vµ hËu qu¶ kh«ng lêng tríc ®îc do rñi ro tÝn
dông ng©n hµng g©y ra, cïng víi nh÷ng kiÕn thøc ®· ®îc häc vµ thùc tÕ thu thËp
®îc t¹i chi nh¸nh Ng©n hµng Ngo¹i th¬ng Hµ Néi trong thêi gian ®Õn t×m hiÓu,
em xin m¹nh d¹n chän ®Ò tµi "TÝn dông ng©n hµng vµ rñi ro tÝn dông. Mét sè
biÖn ph¸p phßng ngõa vµ h¹n chÕ rñi ro tÝn dông t¹i chi nh¸nh Ng©n hµng Ngo¹i
th¬ng Hµ Néi" ®Ó nghiªn cøu. Së dÜ em lùa chän ®¬n vÞ nµy lµm ®iÓm nghiªn cøu
v× ®©y lµ mét trong nh÷ng chi nh¸nh cña Ng©n hµng th¬ng m¹i lín nhÊt ViÖt
Nam-VIETCOMBANK, h¬n n÷a nã l¹i ®Æt t¹i chÝnh thñ ®« Hµ Néi, trung t©m
kinh tÕ cña miÒn B¾c. KÕt qu¶ kinh doanh cña chi nh¸nh ®îc ®¸nh gi¸ lµ kh¸ tèt,
vµ ë ®©y viÖc h¹n chÕ rñi ro tÝn dông ®îc chó träng râ nÐt vµ ®· cã nh÷ng biÖn
ph¸p hiÖu qu¶ trong viÖc phßng ngõa vµ h¹n chÕ rñi ro tÝn dông.
Ch¬ng 1
TÝn dông vµ rñi ro ho¹t ®éng tÝn dông
cña ng©n hµng th¬ng m¹i
I
Ng©n hµng th¬ng m¹i - TÝn dông ng©n hµng
1
Kh¸i qu¸t vÒ ng©n hµng th¬ng m¹i (NHTM)
1.1
Sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña ng©n hµng th¬ng m¹i
Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña Ng©n hµng g¾n liÒn víi sù ph¸t triÓn cña
s¶n xuÊt vµ trao ®æi hµng ho¸. Khi s¶n xuÊt cßn kh«ng ®ñ cung cÊp cho nhu cÇu
tiªu dïng cña x· héi th× ng©n hµng cha xuÊt hiÖn. §Õn nöa ®Çu thÕ kû XIX, s¶n
xuÊt ph¸t triÓn, hµng ho¸ ®îc t¹o ra nhiÒu lµm n¶y sinh quan hÖ trao ®æi hµng
ho¸, song khi quan hÖ trao ®æi hµng ho¸ vît ra khái ranh giíi gi÷a c¸c vïng sö
dông c¸c ®ång tiÒn kh¸c nhau ®· g©y c¶n trë cho sù ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt vµ lu
th«ng hµng ho¸. Khi ®ã, nh÷ng th¬ng gia th«ng minh ®· ph¸t hiÖn ra ®iÒu nµy vµ
------------------------------------------------------------------------------------------------2
TÝn dông ng©n hµng vµ rñi ro tÝn dông. Mét sè biÖn ph¸p……
--------------------------------------------------------------------------------------------------chuyÓn sang lµm nghÒ bu«n tiÒn (nh÷ng nhµ Ng©n hµng ®Çu tiªn trªn thÕ giíi).
Hä thùc hiÖn c¸c nghiÖp vô ®æi tiÒn, nhËn tiÒn göi vµ b¶o qu¶n tiÒn (cho kh¸ch
hµng) vµ cã thu phÝ cña ngêi göi. Cïng víi viÖc nhËn tiÒn göi, c¸c nhµ Ng©n hµng
dÇn dÇn thùc hiÖn c¶ nghiÖp vô thanh to¸n hé cho ngêi göi tiÒn. NghiÖp vô cho
vay n¶y sinh khi xuÊt hiÖn nh÷ng ngêi cã nhu cÇu vay tiÒn ®Ó më réng vµ ph¸t
triÓn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña hä trong khi c¸c nhµ Ng©n hµng l¹i cã
s½n trong kÐt cña m×nh nh÷ng kho¶n tiÒn kh«ng sinh lîi. Khi cho vay, c¸c nhµ
Ng©n hµng ®îc nhËn c¸c kho¶n tr¶ tiÒn l·i tõ ngêi vay vèn. ChÝnh lîi nhuËn tõ
viÖc cho vay ®· khuyÕn khÝch c¸c ng©n hµng muèn nhËn ®îc thªm nhiÒu tiÒn göi
®Ó cho vay vµ hä chuyÓn tõ viÖc thu phÝ ngêi göi tiÒn sang viÖc miÔn phÝ tiÒn göi,
thËm chÝ cßn thëng cho hä mét kho¶n tiÒn gäi lµ l·i tiÒn göi. Khi tån t¹i c¸c
nghiÖp vô nhËn tiÒn göi cho vay vµ thanh to¸n hé, cã thÓ nãi: Ng©n hµng ®· h×nh
thµnh.
1.2
Ho¹t ®éng c¬ b¶n cña ng©n hµng th¬ng m¹i
T¹i níc ta, theo ph¸p lÖnh Ng©n hµng, hîp t¸c x· tÝn dông vµ c«ng ty tµi
chÝnh ban hµnh ngµy 24/5/1990:" NHTM lµ tæ chøc kinh doanh tiÒn tÖ mµ ho¹t
®éng chñ yÕu vµ thêng xuyªn lµ nhËn tiÒn göi cña kh¸ch hµng víi tr¸ch nhiÖm
hoµn tr¶ vµ sö dông sè tiÒn ®ã ®Ó cho vay, thùc hiÖn nghiÖp vô chiÕt khÊu vµ lµm
ph¬ng tiÖn thanh to¸n".
Nh vËy , NHTM lµ mét doanh nghiÖp kinh doanh trªn lÜnh vùc tiÒn tÖ víi
môc tiªu chÝnh lµ thu lîi nhuËn. §©y lµ môc tiªu quan träng nhÊt chi phèi toµn bé
ho¹t ®éng cña ng©n hµng. Theo ®uæi môc tiªu nµy, NHTM kh«ng ngõng c¶i tiÕn
c¸c dÞch vô, n©ng cao chÊt lîng , ®a d¹ng ho¸ ho¹t ®éng, nhng chñ yÕu gåm 3
ho¹t ®éng chÝnh:
Ho¹t ®éng cho vay vµ ®Çu t.
Ho¹t ®éng huy ®éng vèn.
C¸c ho¹t ®éng cho vay trung h¹n.
§©y lµ 3 ho¹t ®éng truyÒn thèng cña NHTM, qua c¸c ho¹t ®éng nµy
NHTM ®· thùc hiÖn chøc n¨ng t¹o tiÒn, trë thµnh nguån tÝch luü vèn cho nÒn
kinh tÕ, t¹o ®iÒu kiÖn lµm ph¸t triÓn tæng s¶n phÈm XH, më réng vèn ®Çu t, gãp
------------------------------------------------------------------------------------------------3
TÝn dông ng©n hµng vµ rñi ro tÝn dông. Mét sè biÖn ph¸p……
--------------------------------------------------------------------------------------------------phÇn thóc ®Èy sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ. Nhê vµo ho¹t ®éng kinh doanh tiÒn göi,
chñ yÕu lµ tiÒn göi kh«ng kú h¹n mµ ng©n hµng cã c¬ héi lµm t¨ng béi sè tiÒn göi
cña kh¸ch hµng trong hÖ thèng ng©n hµng cña m×nh. Vµ ®©y còng chÝnh lµ ®Æc trng c¬ b¶n ®Ó ph©n biÖt NHTM víi c¸c NH vµ tæ chøc tÝn dông kh¸c.
Ngoµi c¸c nghiÖp vô trªn, ng©n hµng cßn tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng dÞch vô
kh¸c ®Ó ®¸p øng nhu cÇu cña kh¸ch hµng nh»m thu hót kh¸ch hµng, ®ång thêi
®em l¹i nguån thu ®¸ng kÓ díi h×nh thøc lÖ phÝ, hoa hång nh: DÞch vô chuyÓn
tiÒn; DÞch vô mua b¸n vµ m«i giíi chøng kho¸n; DÞch vô t vÊn ®Çu t; DÞch vô
qu¶n lý tµi s¶n vµ chøng tõ cã gi¸,v.v…
1.3
Vai trß cña NHTM víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ quèc d©n
Víi chøc n¨ng trung gian tµi chÝnh, ng©n hµng lµ n¬i cung cÊp vèn cho
nÒn kinh tÕ. Vèn ®îc t¹o ra tõ qu¸ tr×nh tÝch luü, tiÕt kiÖm cña mçi c¸ nh©n,
doanh nghiÖp vµ Nhµ níc vµ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c trong x· héi. Ng©n
hµng th¬ng m¹i chÝnh lµ chñ thÓ chÝnh ®¸p øng c¸c nhu cÇu vèn cho s¶n xuÊt
kinh doanh b»ng viÖc ®øng ra huy ®éng vèn tõ c¸c nguån vèn nhµn rçi vµ t¹m
thêi nhµn rçi trong x· héi, th«ng qua ho¹t ®éng cña m×nh cung cÊp vèn cho mäi
ho¹t ®éng kinh tÕ vµ ®¸p øng nhu cÇu vèn mét c¸ch kÞp thêi cho qu¸ tr×nh t¸i s¶n
xuÊt. Nhê cã ho¹t ®éng cña hÖ thèng NHTM, ®Æc biÖt lµ ho¹t ®éng tÝn dông, c¸c
doanh nghiÖp cã ®iÒu kiÖn më réng s¶n xuÊt, c¶i tiÕn m¸y mãc c«ng nghÖ, t¨ng
n¨ng suÊt lao ®éng, n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ. NHTM ®· thùc sù huy ®éng ®îc
søc m¹nh tæng hîp cña nÒn kinh tÕ vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ lu th«ng hµng ho¸,
thùc hiÖn c¸c tiÖn Ých cho x· héi, nhê ®ã tiÕt kiÖm ®îc c¸c nguån lùc x· héi, t¨ng
nhanh qu¸ tr×nh tÝch luü vµ tiÕt kiÖm cña nÒn kinh tÕ
Thø hai, ng©n hµng th¬ng m¹i lµ cÇu nèi gi÷a c¸c doanh nghiÖp víi thÞ trêng: Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ thÞ trêng, ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp chÞu
sù t¸c ®éng m¹nh mÏ cña c¸c qui luËt kinh tÕ kh¸ch quan nh: quy luËt gi¸ trÞ, quy
luËt cung cÇu, quy luËt c¹nh tranh, v.v…§Æc biÖt, trong xu thÕ quèc tÕ ho¸ vµ héi
nhËp kinh tÕ, ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp ph¶i ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ nhÊt ®Þnh
theo quy ®Þnh chung cña thÞ trêng th× míi ®¶m b¶o ®øng v÷ng trong c¹nh tranh.
Nh÷ng ho¹t ®éng nµy ®ßi hái mét khèi lîng lín vèn ®Çu t, ®ßi hái c¸c dÞch vô tµi
chÝnh, dÞch vô th«ng tin, t vÊn chÊt lîng cao.Th«ng qua ho¹t ®éng tÝn dông, tµi
trî ngo¹i th¬ng vµ dÞch vô ng©n hµng, c¸c NHTM lµ nh÷ng chiÕc cÇu nèi ®a c¸c
------------------------------------------------------------------------------------------------4
TÝn dông ng©n hµng vµ rñi ro tÝn dông. Mét sè biÖn ph¸p……
--------------------------------------------------------------------------------------------------doanh nghiÖp ®Õn víi thÞ trêng ®Ó cã thÓ ®øng v÷ng trªn thÞ trêng s«i ®éng vµ
c¹nh tranh ngµy cµng khèc liÖt nµy.
Thø ba, ng©n hµng th¬ng m¹i lµ c«ng cô ®Ó nhµ níc ®iÒu tiÕt vÜ m« nÒn
kinh tÕ: C¸c ng©n hµng th¬ng m¹i lµ ®èi tîng vµ ®ång thêi lµ c¸c trung gian
chuyÓn t¶i chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, thùc hiÖn chøc n¨ng trung gian trong viÖc thùc hiÖn
chÝnh s¸ch kinh tÕ quèc gia. ThËt vËy, th«ng qua hÖ thèng cña m×nh, b»ng ho¹t
®éng tÝn dông vµ thanh to¸n díi sù t¸c ®éng cña ng©n hµng trung ¬ng, c¸c ng©n
hµng th¬ng m¹i ®· gãp phÇn më réng hoÆc thu hÑp khèi lîng tiÒn cung øng
trong lu th«ng ®Ó æn ®Þnh gi¸ trÞ ®ång tiÒn c¶ vÒ mÆt ®èi néi vµ ®èi ngo¹i. Th«ng
qua viÖc cÊp tÝn dông cho c¸c ngµnh trong nÒn kinh tÕ, c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i
thùc hiÖn viÖc dÉn d¾t c¸c luång tiÒn, tËp hîp vµ ph©n chia vèn cña thÞ trêng, thu
hót vèn níc ngoµi ®Ó gia t¨ng tèc ®é t¨ng trëng cña nÒn kinh tÕ ®ång thêi trªn c¬
së më réng s¶n xuÊt, ph¸t triÓn ngµnh nghÒ, t¹o ra c«ng ¨n viÖc lµm cho ngêi lao
®éng, gãp phÇn thùc hiÖn c¸c môc tiªu vµ chÝnh s¸ch x· héi cña nhµ níc.
Thø t, ng©n hµng th¬ng m¹i lµ cÇu nèi nÒn tµi chÝnh quèc gia víi nÒn tµi
chÝnh quèc tÕ: trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ngµy nay, xu thÕ quèc tÕ ho¸ vµ héi
nhËp c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ lµ mét tÊt yÕu, ngµy cµng trë nªn cÇn thiÕt vµ cÊp
b¸ch. ViÖc ph¸t triÓn kinh tÕ cña mçi quèc gia lu«n g¾n víi sù ph¸t triÓn cña nÒn
kinh tÕ thÕ giíi vµ lµ mét bé phËn cÊu thµnh nªn sù ph¸t triÓn ®ã. V× vËy, nÒn tµi
chÝnh cña mçi níc còng ph¶i hoµ nhËp víi nÒn tµi chÝnh quèc tÕ. C¸c ng©n hµng
th¬ng m¹i víi c¸c ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh, ®ãng mét vai trß v« cïng
quan träng trong sù hoµ nhËp Êy. Víi c¸c nghiÖp vô kinh doanh nh tµi trî ngo¹i
th¬ng, thanh to¸n quèc tÕ, c¸c nghiÖp vô ngo¹i hèi cïng víi quan hÖ tÝn dông,
thanh to¸n víi c¸c ng©n hµng níc ngoµi, hÖ thèng ng©n hµng th¬ng m¹i ®· t¹o
®iÒu kiÖn thóc ®Èy ngo¹i th¬ng kh«ng ngõng ®îc më réng, ®a c¸c tËp qu¸n, luËt
ph¸p, tr×nh ®é kinh doanh xÝch l¹i gÇn nhau, tõ ®ã ®iÒu tiÕt nÒn tµi chÝnh trong níc phï hîp víi sù vËn ®éng cña nÒn tµi chÝnh quèc tÕ.
§Õn ®©y ta cã thÓ nhËn thÊy ng©n hµng th¬ng m¹i vµ ho¹t ®éng kinh doanh
cña nã lµ mét lo¹i h×nh kinh doanh ®Æc biÖt, cã vai trß v« cïng to lín ®èi víi sù
ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ, ®Æc biÖt lµ trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Çy sù c¹nh
tranh, xu híng quèc tÕ ho¸ vµ héi nhËp lµ mét tÊt yÕu vµ ngµy cµng m¹nh mÏ. TÝn
dông ®îc coi nh ho¹t ®éng chÝnh chñ yÕu cña tÊt c¶ c¸c NHTM, ®em l¹i phÇn lín
lîi nhuËn cho ng©n hµng.Tuy nhiªn ho¹t ®éng tÝn dông l¹i lµ ho¹t ®éng cã nhiÒu
------------------------------------------------------------------------------------------------5
TÝn dông ng©n hµng vµ rñi ro tÝn dông. Mét sè biÖn ph¸p……
--------------------------------------------------------------------------------------------------rñi ro nhÊt vµ phøc t¹p nhÊt. Ho¹t ®éng tÝn dông liªn quan chÆt chÏ ®Õn nhiÒu
lÜnh vùc quan träng cña nÒn kinh tÕ mµ mçi rñi ro trong nh÷ng lÜnh vùc nµy ®Òu
tiÒm Èn rñi ro trong ho¹t ®éng tÝn dông. Rñi ro tÝn dông cã thÓ dÉn ®Õn sù ®æ vì
ng©n hµng th¬ng m¹i vèn mang tÝnh hÖ thèng, l©y lan, d©y chuyÒn, cã ¶nh hëng
s©u réng vµ nghiªm träng tíi ®êi sèng- kinh tÕ- chÝnh trÞ - x· héi, kh«ng nh÷ng
cña mét quèc gia mµ cña c¶ khu vùc vµ thÕ giíi. Do ®ã, mét trong nh÷ng môc
tiªu qu¶n trÞ c¬ b¶n, cã tÝnh chÊt thêng xuyªn vµ l©u dµi cña bÊt kú mét ng©n
hµng th¬ng m¹i nµo lµ ph¶i h¹n chÕ ®Õn møc tèi ®a rñi ro trong ho¹t ®éng tÝn
dông .
2
2.1
TÝn dông vµ vai trß tÝn dông trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng
Kh¸i niÖm, b¶n chÊt cña tÝn dông ng©n hµng
ThuËt ng÷ “tÝn dông” xuÊt ph¸t tõ ch÷ La Tinh : Creditium cã nghÜa lµ tin
tëng, tÝn nhiÖm. Th«ng qua sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña tÝn dông ngêi ta cho r»ng :
" TÝn dông lµ sù chuyÓn nhîng quyÒn sö dông mét lîng gi¸ trÞ nhÊt ®Þnh tõ ngêi
së h÷u sang ngêi sö dông vµ khi ®Õn h¹n ngêi sö dông ph¶i hoµn tr¶ l¹i cho ngêi
së h÷u víi mét lîng gi¸ trÞ lín h¬n. Kho¶n gi¸ trÞ d«i ra nµy ®îc gäi lµ lîi tøc tÝn
dông, nÕu nãi theo danh tõ kinh tÕ lµ "l·i suÊt".
Trong thùc tÕ, ho¹t ®éng tÝn dông rÊt phong phó vµ ®a d¹ng, nhng dï ë bÊt
cø d¹ng nµo tÝn dông còng lu«n lµ mét quan hÖ kinh tÕ cña nÒn s¶n xuÊt hµng
ho¸, nã tån t¹i vµ ph¸t triÓn g¾n liÒn víi sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña nh÷ng quan
hÖ hµng ho¸ - tiÒn tÖ. Víi nÒn kinh tÕ thÞ trêng, qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ lu th«ng
ngµy cµng ph¸t triÓn, tÝn dông th¬ng m¹i kh«ng cßn ®¸p øng ®ù¬c ®ßi hái vÒ vèn
ngµy cµng lín, ®a d¹ng vµ phøc t¹p cña c¸c doanh nghiÖp ®· lµ tiÒn ®Ò ®Ó tÝn
dông ng©n hµng ra ®êi, ph¸t triÓn vµ trë thµnh nguån cung cÊp tÝn dông chñ yÕu
cho nÒn kinh tÕ. TÝn dông ng©n hµng ®îc hiÓu lµ quan hÖ chuyÓn nhîng vèn gi÷a
ng©n hµng víi c¸c chñ thÓ kinh tÕ kh¸c trong x· héi, trong ®ã ng©n hµng gi÷ vai
trß võa lµ ngêi ®i vay võa lµ ngêi cho vay. §©y lµ quan hÖ tÝn dông gi¸n tiÕp mµ
ngêi göi tiÒn tiÕt kiÖm, th«ng qua vai trß trung gian cña ng©n hµng, thùc hiÖn ®Çu
t vèn vµo c¸c chñ thÓ cã nhu cÇu vÒ vèn. Kh¸c víi h×nh thøc tÝn dông trùc tiÕp,
nguån vèn cña tÝn dông ng©n hµng lµ nguån vèn huy ®éng cña x· héi víi khèi lîng vµ thêi h¹n kh¸c nhau, do ®ã nã cã thÓ tho¶ m·n c¸c nhu cÇu vèn ®a d¹ng vÒ
khèi lîng còng nh thêi gian vµ môc ®Ých sö dông.
------------------------------------------------------------------------------------------------6
TÝn dông ng©n hµng vµ rñi ro tÝn dông. Mét sè biÖn ph¸p……
--------------------------------------------------------------------------------------------------Theo ®iÒu 20 -LuËt c¸c tæ chøc tÝn dông ViÖt Nam th× : “Ho¹t ®éng tÝn
dông lµ viÖc tæ chøc tÝn dông sö dông nguån vèn tù cã, nguån vèn huy ®éng ®Ó
cÊp tÝn dông” ,vµ “ CÊp tÝn dông lµ viÖc tæ chøc tÝn dông tho¶ thuËn ®Ó kh¸ch
hµng sö dông mét kho¶n tiÒn víi nguyªn t¾c cã hoµn tr¶ b»ng c¸c nghiÖp vô cho
vay, chiÕt khÊu, cho thuª tµi chÝnh, b¶o l·nh ng©n hµng vµ c¸c nghiÖp vô kh¸c”.
Trªn c¬ së kh¸i niÖm vÒ tÝn dông ta thÊy r»ng: Sù hoµn tr¶ lµ ®Æc trng
thuéc vÒ b¶n chÊt vËn ®éng cu¶ tÝn dông, lµ dÊu hiÖu ph©n biÖt ph¹m trï tÝn dông
víi c¸c ph¹m trï kinh tÕ kh¸c. Ngoµi b¶n chÊt c¬ b¶n nµy tÝn dông cßn cã c¸c
®Æc trng c¬ b¶n kh¸c ®ã lµ :
TÝnh thêi gian : bÊt kú mét kho¶n tÝn dông nµo còng ®Òu ph¶i g¾n víi mét
thêi gian hoµn tr¶ nhÊt ®Þnh ®· ®îc tho¶ thuËn gi÷a ngêi vay vµ ngêi cho
vay.
Quan hÖ chuyÓn nhîng mang tÝnh chÊt t¹m thêi. Trong qu¸ tr×nh tÝn dông,
t b¶n cho vay cã h×nh th¸i chuyÓn nhîng vµ vËn ®éng ®Æc biÖt, ®îc thÓ
hiÖn b»ng viÖc chØ chuyÓn nhîng quyÒn sö dông t b¶n trong mét thêi gian
nhÊt ®Þnh mµ kh«ng hÒ chuyÓn nhîng quyÒn së h÷u gi÷a ngêi ®i vay vµ
ngêi cho vay.
Lßng tin: quan hÖ tÝn dông dùa trªn c¬ së sù tin tëng gi÷a ngêi ®i vay vµ
ngêi cho vay, v× thÕ sù tin tëng ®ãng vai trß quan träng ®Õn sù tån t¹i vµ
ph¸t triÓn cña quan hÖ TDNH.
2.2
Chøc n¨ng, h×nh thøc cña tÝn dông
2.2.1 Chøc n¨ng
1.
Chøc n¨ng tËp trung vµ ph©n phèi l¹i vèn tiÒn tÖ theo nguyªn t¾c cã hoµn
tr¶: Thùc hiÖn chøc n¨ng nµy, tÝn dông thu hót ®¹i bé phËn tiÒn tÖ nhµn rçi
trong nÒn kinh tÕ vµ ph©n phèi l¹i vèn ®ã díi h×nh thøc cho vay ®Ó bæ xung
vèn cho c¸c doanh nghiÖp, c¸ nh©n cã nhu cÇu vÒ vèn nh»m ®Çu t cho s¶n
xuÊt, kinh doanh vµ tiªu dïng. Ngêi ®i vay sÏ hoµn tr¶ l¹i gèc vµ mét
kho¶n l·i cho ng©n hµng sau mét thêi gian sö dông ®ång vèn ®ã. HiÖn nay,
vèn tÝn dông lµ mét bé phËn quan träng trong toµn bé vèn lu ®éng vµ vèn
------------------------------------------------------------------------------------------------7
TÝn dông ng©n hµng vµ rñi ro tÝn dông. Mét sè biÖn ph¸p……
--------------------------------------------------------------------------------------------------cè ®Þnh cña c¸c doanh nghiÖp. Trong ph¹m vi toµn bé nÒn kinh tÕ, tÝn dông
ng©n hµng lµ h×nh thøc ph©n phèi vèn gi¸n tiÕp.
2.
Chøc n¨ng tiÕt kiÖm tiÒn mÆt: Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, ho¹t ®éng tÝn
dông ngµy cµng më réng vµ ph¸t triÓn ®a d¹ng. Tõ ®ã, nã ®· thóc ®Èy viÖc
më réng thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt vµ thanh to¸n bï trõ gi÷a c¸c ®¬n
vÞ kinh tÕ. §iÒu nµy sÏ lµm gi¶m ®îc khèi lîng giÊy b¹c trong lu th«ng,
lµm gi¶m ®îc chi phÝ lu th«ng giÊy b¹c ng©n hµng, ®ång thêi cho phÐp nhµ
níc ®iÒu tiÕt mét c¸ch linh ho¹t khèi lîng tiÒn tÖ nh»m ®¸p øng kÞp thêi
nhu cÇu tiÒn tÖ cho s¶n xuÊt vµ lu th«ng hµng ho¸ ph¸t triÓn.
3.
Chøc n¨ng ph¶n ¸nh mét c¸ch tæng hîp vµ kiÓm so¸t qu¸ tr×nh ho¹t ®éng
cña nÒn kinh tÕ: Trong viÖc thùc hiÖn chøc n¨ng tËp trung vµ ph©n phèi l¹i
vèn tiÒn tÖ nh»m phôc vô yªu cÇu t¸i s¶n xuÊt, TD cã kh¶ n¨ng ph¶n ¸nh
mét c¸ch tæng hîp vµ nh¹y bÐn t×nh h×nh ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ. Do
®ã, TD cßn ®îc coi lµ mét trong nh÷ng c«ng cô quan träng cña nhµ níc ®Ó
kiÓm so¸t, thóc ®Èy qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸c chiÕn lîc ho¹ch ®Þnh, ph¸t triÓn
kinh tÕ. MÆt kh¸c, trong khi thùc hiÖn chøc n¨ng tiÕt kiÖm tiÒn mÆt, g¾n
liÒn víi viÖc ph¸t triÓn thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt trong nÒn kinh tÕ,
TD cã thÓ ph¶n ¸nh vµ kiÓm so¸t qu¸ tr×nh ph©n phèi s¶n phÈm quèc d©n
trong nÒn kinh tÕ.
2.2.2 C¸c h×nh thøc cña tÝn dông
C¨n cø vµo b¶n chÊt vµ c¸c tiªu thøc h×nh thµnh mµ tÝn dông cã thÓ tån t¹i
díi c¸c h×nh thøc sau:
Theo thêi h¹n tÝn dông
TÝn dông ng¾n h¹n: lµ lo¹i tÝn dông cã thêi h¹n díi mét n¨m, thêng ®îc sö
dông ®Ó cho vay bæ sung thiÕu hôt t¹m thêi vÒ vèn lu ®éng cña c¸c doanh
nghiÖp vµ cho vay phôc vô nhu cÇu sinh ho¹t, tiªu dïng cña c¸ nh©n.
TÝn dông trung h¹n: lµ lo¹i tÝn dông cã thêi h¹n tõ 1 ®Õn 5 n¨m . Lo¹i tÝn dông
nµy ®îc dïng ®Ó cho vay vèn phôc vô nhu cÇu mua s¾m tµi s¶n cè ®Þnh, c¶i
tiÕn vµ ®æi míi kü thuËt, më réng vµ x©y dùng c¸c c«ng tr×nh nhá cã thêi gian
thu håi vèn nhanh.
------------------------------------------------------------------------------------------------8
TÝn dông ng©n hµng vµ rñi ro tÝn dông. Mét sè biÖn ph¸p……
-------------------------------------------------------------------------------------------------- TÝn dông dµi h¹n: lµ lo¹i tÝn dông cã thêi h¹n trªn 5 n¨m. Lo¹i tÝn dông nµy ®îc sö dông ®Ó cung cÊp vèn cho x©y dùng c¬ b¶n, c¶i tiÕn vµ më réng s¶n
xuÊt cã quy m« lín, cã thêi gian thu håi vèn l©u h¬n.
C¨n cø vµo ®èi tîng tÝn dông
TÝn dông vèn lu ®éng: lµ lo¹i tÝn dông ®îc cung cÊp nh»m h×nh thµnh vèn lu
®éng cña doanh nghiÖp hay cho vay ®Ó bï ®¾p møc vèn lu ®éng thiÕu hôt t¹m
thêi.
TÝn dông vèn cè ®Þnh: lµ lo¹i tÝn dông ®îc cung cÊp nh»m h×nh thµnh vèn cè
®Þnh cña doanh nghiÖp. thêi h¹n cho vay ®èi víi lo¹i tÝn dông nµy lµ trung h¹n
vµ dµi h¹n.
C¨n cø vµo môc ®Ých sö dông vèn tÝn dông:
TÝn dông s¶n xuÊt vµ lu th«ng hµng ho¸: lµ lo¹i tÝn dông ®îc cung cÊp cho c¸c
nhµ doanh nghiÖp ®Ó tiÕn hµnh s¶n xuÊt vµ kinh doanh.
TÝn dông tiªu dïng: lµ h×nh thøc tÝn dông sö dông cho c¸ nh©n ®Ó ®¸p øng c¸c
nhu cÇu tiªu dïng, ®îc cung øng díi h×nh thøc b»ng tiÒn hoÆc b¸n chÞu hµng
ho¸. Ngµy nay, tÝn dông tiªu dïng ®· trë thµnh mét trong nh÷ng xu híng ph¸t
triÓn vµ trë thµnh mét thÞ trêng tÝn dông réng lín.
C¨n cø vµo sù ®¶m b¶o tÝn dông
TÝn dông kh«ng ®¶m b¶o (tÝn chÊp): lµ lo¹i tÝn dông kh«ng cã tµi s¶n thÕ chÊp,
cÇm cè hoÆc sù b¶o l·nh cña ngêi thø ba, mµ viÖc cho vay chØ dùa vµo uy tÝn
cña b¶n th©n kh¸ch hµng.
TÝn dông cã ®¶m b¶o: lµ lo¹i tÝn dông mµ khi cho vay ®ßi hái ngêi vay vèn
ph¶i cã tµi s¶n thÕ chÊp, cÇm cè hoÆc b¶o l·nh cña ngêi thø ba.
C¨n cø vµo h×nh th¸i gi¸ trÞ tÝn dông
TÝn dông b»ng tiÒn: lµ lo¹i cho vay mµ h×nh th¸i gi¸ trÞ tÝn dông ®îc cÊp b»ng
tiÒn.
------------------------------------------------------------------------------------------------9
TÝn dông ng©n hµng vµ rñi ro tÝn dông. Mét sè biÖn ph¸p……
-------------------------------------------------------------------------------------------------- TÝn dông b»ng tµi s¶n: lµ lo¹i tÝn dông mµ h×nh th¸i gi¸ trÞ cña tÝn dông ®îc
cÊp b»ng tµi s¶n ( chñ yÕu lµ h×nh thøc tÝn dông thuª mua Leasing).
C¨n cø vµo ph¬ng ph¸p cho vay:
TÝn dông trùc tiÕp: lµ lo¹i tÝn dông mµ ngêi vay trùc tiÕp nhËn tiÒn vay vµ trùc
tiÕp hoµn tr¶ nî vay cho Ng©n hµng th¬ng m¹i
TÝn dông gi¸n tiÕp: lµ lo¹i tÝn dông mµ quan hÖ tÝn dông cã th«ng qua (hay
liªn quan) ®Õn ngêi thø ba.
C¨n cø vµo ph¬ng ph¸p hoµn tr¶:
TÝn dông tr¶ gãp: lµ lo¹i tÝn dông mµ kh¸ch hµng ph¶i hoµn tr¶ vèn gèc vµ l·i
theo ®Þnh kú.
TÝn dông phi tr¶ gãp: lµ lo¹i tÝn dông ®îc thanh to¸n mét lÇn theo kú h¹n ®·
tho¶ thuËn
TÝn dông hoµn tr¶ theo yªu cÇu: lµ lo¹i tÝn dông mµ ngêi vay cã thÓ hoµn tr¶
bÊt cø lóc nµo khi cã thu nhËp.
2.2.3 Vai trß cña tÝn dông ng©n hµng trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng
1. TÝn dông ng©n hµng lµ c«ng cô tµi trî vèn cã hiÖu qu¶:
TÝn dông ng©n hµng ®¸p øng vèn ®Ó duy tr× qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt, ®ång thêi
gãp phÇn ®Çu t ph¸t triÓn kinh tÕ. Do ®Æc ®iÓm cña tuÇn hoµn vèn, vµ qu¸ tr×nh
s¶n xuÊt kinh doanh, lu©n chuyÓn tiÒn tÖ cña c¸c doanh nghiÖp cã lóc thõa,
lóc thiÕu. Nguån vèn doanh nghiÖp t¹m thêi nhµn rçi cïng víi c¸c nguån tiÕt
kiÖm tõ d©n c, nguån kÕt d tõ ng©n s¸ch ®îc ng©n hµng th¬ng m¹i huy ®éng
vµ sö dông ®Ó ®Çu t cho c¸c doanh nghiÖp ®ang t¹m thêi thiÕu vèn, cho nhu
cÇu tiªu dïng t¹m thêi vît qu¸ thu nhËp cña d©n chóng, còng nh cho yªu c©ï
chi cña ng©n s¸ch nhµ níc trong lóc cha cã nguån thu. Thªm vµo ®ã TDNH
cßn cã vai trß ®Æc biÖt quan träng trong viÖc cung cÊp vèn cho nhu cÇu kinh
doanh cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá bëi chóng kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó
------------------------------------------------------------------------------------------------10
TÝn dông ng©n hµng vµ rñi ro tÝn dông. Mét sè biÖn ph¸p……
--------------------------------------------------------------------------------------------------tham gia vµo c¸c thÞ trêng vèn trùc tiÕp.Nh vËy, tÝn dông ng©n hµng ®· gãp
phÇn ®iÒu hoµ vèn mét c¸ch cã hiÖu qu¶ trªn ph¹m vi toµn bé nÒn kinh tÕ.
TÝn dông ng©n hµng thóc ®Èy qu¸ tr×nh tËp trung vèn vµ tËp trung s¶n xuÊt:
th«ng qua viÖc tËp trung vµ u tiªn vèn cho c¸c ngµnh kinh tÕ mòi nhän, kinh
tÕ träng ®iÓm, lµ nh÷ng n¬i cã nhu cÇu vèn cùc lín, tõ ®ã tÝn dông ng©n hµng
gãp phÇn n©ng cao søc m¹nh, søc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó
ph¸t triÓn c¸c quan hÖ kinh tÕ víi níc ngoµi
2. TÝn dông ng©n hµng lµ c«ng cô thóc ®Èy chÕ ®é h¹ch to¸n kinh doanh,
t¨ng cêng qu¶n lý tµi chÝnh, t¨ng tÝch luü ®èi víi doanh nghiÖp :
VÒ phÝa ngêi vay vèn , hä lu«n c©n nh¾c gi÷a hiÖu qu¶ vèn vay mang l¹i
víi thêi h¹n, l·i suÊt cña vèn vay vµ hä chØ vay khi tÝnh to¸n cã l·i, ®ã chÝnh lµ
b¶n chÊt cña h¹ch to¸n kinh tÕ. VÒ phÝa ng©n hµng, tríc khi cho vay còng ®ßi hái
kh¸ch hµng ph¶i tho¶ m·n nhiÒu ®iÒu kiÖn vÒ t×nh h×nh tµi chÝnh còng nh chÊt lîng c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh. §iÒu ®ã buéc doanh nghiÖp ph¶i t¨ng cêng h¬n n÷a
c«ng t¸c h¹ch to¸n kinh doanh, qu¶n lý tµi chÝnh vµ tÝch luü vèn.
3. TÝn dông ng©n hµng lµ c«ng cô cña Nhµ níc ®iÒu tiÕt khèi lîng tiÒn tÖ lu
th«ng trong nÒn kinh tÕ :
Nh chóng ta ®· biÕt, khi ng©n hµng th¬ng m¹i thùc hiÖn hµnh vi cÊp tÝn
dông cho nÒn kinh tÕ, cïng víi kh¶ n¨ng “t¹o tiÒn” b»ng c¸c “bót tÖ” sÏ ®îc nh©n
réng, tøc lµ ®· t¹o ra mét kh¶ n¨ng cung øng tiÒn tÖ. Vµ hiÖu øng ngîc l¹i sÏ x¶y
ra, khi c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i thu hÑp tÝn dông. ChÝnh tõ kh¶ n¨ng nµy tÝn
dông ng©n hµng ®· ®îc nhµ níc sö dông nh lµ mét c«ng cô ®Ó ®iÒu tiÕt khèi lîng
tiÒn tÖ lu th«ng th«ng qua c¸c chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cña ng©n hµng nhµ níc nh : Dù
tr÷ b¾t buéc; H¹n møc tÝn dông; L·i suÊt chiÕt khÊu; C¸c c«ng cô cña thÞ trêng
më.
4. TÝn dông ng©n hµng tho¶ m·n nhu cÇu tiÕt kiÖm vµ më réng ®Çu t cña nÒn
kinh tÕ :
TÝn dông ng©n hµng lµ c«ng cô gióp nhµ níc thùc hiÖn tèt chÝnh s¸ch tiÒn
tÖ, ®ång thêi còng gióp chÝnh ng©n hµng th¬ng m¹i cã mét m«i trêng kinh doanh
tèt. Víi søc mua ®ång tiÒn æn ®Þnh sÏ t¹o t©m lý an t©m trong d©n chóng, tõ ®ã
huy ®éng ®îc tèi ®a c¸c nguån vèn tiÒm tµng trong x· héi, tho¶ m·n cao nhÊt
------------------------------------------------------------------------------------------------11
TÝn dông ng©n hµng vµ rñi ro tÝn dông. Mét sè biÖn ph¸p……
--------------------------------------------------------------------------------------------------nhu cÇu vèn më réng ®Çu t cña nÒn kinh tÕ. MÆt kh¸c, víi ho¹t ®éng tÝn dông,
ng©n hµng th¬ng m¹i trë thµnh trung gian tµi chÝnh ®Æc biÖt cã kh¶ n¨ng gi¶m
thiÓu c¸c chi phÝ vµ rñi ro, do ®ã ®· tháa m·n nhu cÇu tiÕt kiÖm vµ më réng ®Çu t
cña nÒn kinh tÕ (®· ®îc ph©n tÝch ë phÇn vai trß cña ng©n hµng th¬ng m¹i víi sù
ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ ) .
Tãm l¹i, víi chøc n¨ng vµ vai trß nh trªn, ho¹t ®éng tÝn dông kh«ng nh÷ng
trë thµnh ho¹t ®éng quan träng nhÊt, quyÕt ®Þnh sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña mét
ng©n hµng th¬ng m¹i, mµ cßn cã vai trß to lín vµ ¶nh hëng s©u réng ®Õn sù ph¸t
triÓn cña c¶ nÒn kinh tÕ - x· héi. Sù ®æ bÓ cña mét kho¶n tÝn dông kh«ng chØ lµm
¶nh hëng ®Õn sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña mét ng©n hµng mµ nã cã thÓ g©y ph¶n
øng d©y chuyÒn tíi sù æn ®Þnh cña toµn hÖ thèng v× chóng cã mèi quan hÖ víi
nhau th«ng qua hÖ thèng thanh to¸n. Nguy hiÓm h¬n, ®iÒu nµy cßn lµm t¸c h¹i
®Õn quyÒn lîi cña ngêi göi tiÒn, g©y ¶nh hëng ®Õn sù æn ®Þnh x· héi. V× thÕ yªu
cÇu ®¶m b¶o an toµn vµ h¹n chÕ rñi ro cho mçi kho¶n TDNH lµ ®iÒu b¾t
buéc.Yªu cÇu nµy ®îc thùc hiÖn ngay tõ tríc khi cho vay th«ng qua ®¸nh gi¸
thÈm ®Þnh tÝnh kh¶ thi cña dù ¸n xin vay, cho ®Õn yªu cÇu thÕ chÊp cÇm cè b¶o
l·nh khi vay vµ theo dâi ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ sö dông vèn vay.
II Rñi ro tÝn dông trong ho¹t ®éng kinh doanh cña Ng©n
hµng th¬ng m¹i
1
1.1
Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ rñi ro
Kh¸i niÖm rñi ro
Cã nhiÒu c¸ch quan niÖm kh¸c nhau vÒ rñi ro, tuú thuéc vµo chñ thÓ vµ
ho¹t ®éng cña chñ thÓ ®ã trong mèi quan hÖ víi c¸c yÕu tè kh¸c cña m«i trêng.
Tuy nhiªn , c¸c quan niÖm ®ã ®Òu thèng nhÊt mét néi dung coi rñi ro lµ sù bÊt
tr¾c kh«ng mong ®îi , g©y ra thiÖt h¹i vµ cã thÓ ®o lêng ®îc .
§èi víi ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hµng, rñi ro cã thÓ ®îc hiÓu lµ
mèi ®e do¹ bÞ tæn thÊt mét phÇn nguån vèn cña m×nh vµ/ hoÆc kh«ng ®¹t ®îc thu nhËp hay ®ßi hái c¸c kho¶n chi phÝ bæ xung ®Ó thùc hiÖn c¸c nghiÖp
vô tµi chÝnh nhÊt ®Þnh.
------------------------------------------------------------------------------------------------12
TÝn dông ng©n hµng vµ rñi ro tÝn dông. Mét sè biÖn ph¸p……
--------------------------------------------------------------------------------------------------Trong ho¹t ®éng kinh doanh nãi chung vµ ho¹t ®éng kinh doanh ng©n hµng
nãi riªng vÊn ®Ò rñi ro lµ kh«ng thÓ tr¸nh khái, qu¸ tr×nh më réng kinh doanh
®ång thêi lµ qu¸ tr×nh më réng rñi ro. C¸c nhµ qu¶n trÞ kh«ng thÓ lo¹i bá ®îc rñi
ro mµ chØ cã thÓ ph¸t hiÖn kÞp thêi ®Ó cã nh÷ng biÖn ph¸p chñ ®éng xö lý. §èi
víi mét ng©n hµng, viÖc kiÓm so¸t rñi ro lµ qu¸ tr×nh phèi hîp gi÷a nh÷ng ho¹t
®éng nghiÖp vô ; gi÷a c¸c chÝnh s¸ch néi bé; gi÷a nh÷ng tho¶ thuËn hîp ®ång víi
c¸c c¬ quan b¶o hiÓm, còng nh tiÕn hµnh c¸c c¸c biÖn ph¸p tù b¶o hiÓm vµ c¸c
biÖn ph¸p kh¸c ®Ó gi¶m bít ®i c¸c chi phÝ, c¸c thiÖt h¹i bÊt ngê, kÓ c¶ viÖc lêng
tr¸nh sù ph¸ s¶n ng©n hµng. Trong sù c¹nh tranh gay g¾t cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng
hiÖn nay, c¸c nhµ qu¶n trÞ ph¶i biÕt nhËn biÕt vµ dù ®o¸n tríc c¸c rñi ro ®Ó sím ®a ra c¸c gi¶i ph¸p phßng ngõa chèng ®ì t¸c h¹i cña nã.
1.2
C¸c lo¹i rñi ro ®Æc thï trong kinh doanh ng©n hµng
Rñi ro l·i suÊt : Rñi ro l·i suÊt lµ nh÷ng thiÖt h¹i vÒ tµi chÝnh do sù biÕn ®éng
vÒ l·i suÊt mµ ng©n hµng th¬ng m¹i ph¶i g¸nh chÞu. Rñi ro l·i suÊt cã nguyªn
nh©n tõ sù kh«ng c©n xøng vÒ kú h¹n gi÷a tµi s¶n Cã vµ tµi s¶n Nî. Ch¼ng
h¹n, khi ng©n hµng huy ®éng vèn víi l·i suÊt kh«ng cè ®Þnh (c¸c tµi s¶n Nî
cã thêi h¹n ng¾n) vµ ®Çu t víi l·i suÊt cè ®Þnh (c¸c tµi s¶n Cã cã thêi h¹n dµi),
th× khi l·i suÊt biÕn ®éng t¨ng, ng©n hµng th¬ng m¹i sÏ bÞ thiÖt h¹i vµ chÞu rñi
ro l·i suÊt.
Rñi ro ngo¹i hèi : Rñi ro ngo¹i hèi lµ nh÷ng thiÖt h¹i x¶y ra víi ng©n hµng th¬ng m¹i do sù biÕn ®éng vÒ tû gi¸ gi÷a ®ång néi tÖ so víi ngo¹i tÖ. Ng©n hµng
l©m vµo t×nh tr¹ng rñi ro ngo¹i hèi trong khi thùc hiÖn c¸c nghiÖp vô ngo¹i tÖ
kh¸c nhau nh : mua - b¸n ngo¹i tÖ hoÆc cho vay b»ng ngo¹i tÖ.
Rñi ro tÝn dông :Rñi ro tÝn dông ®îc ®Þnh nghÜa lµ kho¶n lç tiÒm tµng vèn cã
®îc t¹o ra khi cÊp tÝn dông cho mét kh¸ch hµng.Cã nghÜa lµ kh¶ n¨ng kh¸ch
hµng kh«ng tr¶ ®îc nî theo hîp ®ång g¾n liÒn víi kho¶n TDNH cÊp cho
hä.HoÆc nãi mét c¸ch cô thÓ h¬n, luång thu nhËp dù tÝnh mang l¹i tõ c¸c tµi
s¶n cã sinh lêi cña c¸c ng©n hµng cã thÓ kh«ng ®îc hoµn tr¶ ®Çy ®ñ xÐt c¶ vÒ
mÆt sè lîng vµ thêi h¹n. C¸c ng©n hµng sÏ kh«ng bÞ ®e däa bëi rñi ro TD nÕu
lu«n nhËn l¹i ®îc c¶ gèc vµ l·i cña c¸c kho¶n vay ®óng h¹n. Ngîc l¹i, nÕu ngêi vay gÆp khã kh¨n vÒ tµi chÝnh th× c¶ gèc vµ l·i kho¶n vay bÞ ®Æt trong t×nh
tr¹ng rñi ro kh«ng thu håi ®îc. Trong ®iÒu kiÖn b×nh thêng, phÇn lín c¸c tµi
------------------------------------------------------------------------------------------------13
TÝn dông ng©n hµng vµ rñi ro tÝn dông. Mét sè biÖn ph¸p……
--------------------------------------------------------------------------------------------------s¶n do chÝnh c¸c doanh nghiÖp ph¸t hµnh vµ ®îc ®Çu t bëi c¸c ng©n hµng ®Òu
®îc ®¶m b¶o díi x¸c suÊt cao, l·i thu ®îc thêng díi d¹ng l·i suÊt cè ®Þnh. Nhng khi cã rñi ro, mÆc dï x¶y ra víi x¸c suÊt thÊp, møc vèn cã thÓ mÊt l¹i
kh«ng cã giíi h¹n. NÕu kh«ng cã rñi ro, nguån thu nhËp cña ng©n hµng lµ cã
giíi h¹n díi d¹ng l·i suÊt cña c¸c kho¶n cho vay hoÆc l·i suÊt tr¸i phiÕu, ngîc
l¹i ng©n hµng thêng mÊt toµn bé phÇn l·i suÊt hoÆc cã thÓ mét phÇn hay toµn
bé phÇn vèn gèc, ®iÒu nµy cßn phô thuéc vµo kh¶ n¨ng båi hoµn cña tµi s¶n
thÕ chÊp, kÕt qu¶ cña viÖc thanh lÝ tµi s¶n trong trêng hîp ngêi ®ai vay ph¸
s¶n. MÆt kh¸c, còng cã thÓ hiÓu rñi ro tÝn dông lµ rñi ro vÒ ®Þnh gi¸ v× quan hÖ
tÝn dông lµ quan hÖ tiÒn tÖ ho¸ c¸c lêi høa hÑn, ®æi tiÒn hiÖn t¹i lÊy lêi høa hÑn
vµ rñi ro cho kh¸ch hµng trong t¬ng lai.
Rñi ro thanh to¸n : Rñi ro thanh to¸n lµ nh÷ng thiÖt h¹i x¶y ra khi ng©n hµng
th¬ng m¹i kh«ng cã ®ñ hoÆc mÊt kh¶ n¨ng chi tr¶ cho ngêi göi tiÒn. Rñi ro
thanh to¸n xuÊt ph¸t tõ sù kh«ng khíp nhau vÒ thêi h¹n gi÷a tµi s¶n Cã vµ tµi
s¶n Nî, nguyªn nh©n cã thÓ lµ do kÕ ho¹ch dù tr÷ cña ng©n hµng thiÕu chÝnh
x¸c; biÕn ®éng cña nÒn kinh tÕ - chÝnh trÞ t¸c ®éng tíi t©m lý ngêi göi tiÒn lµm
kh¸ch hµng rót tiÒn å ¹t, g©y mÊt kh¶ n¨ng chi tr¶ cña ng©n hµng.
Rñi ro ho¹t ®éng ngo¹i b¶ng : Rñi ro ho¹t ®éng ngo¹i b¶ng lµ nh÷ng thiÖt h¹i
x¶y ra mµ ng©n hµng ph¶i g¸nh chÞu khi cã sù kiÖn bÊt tr¾c buéc ng©n hµng
ph¶i thùc hiÖn c¸c cam kÕt ngo¹i b¶ng, lµm c¸c tµi s¶n ngo¹i b¶ng trë thµnh
c¸c tµi s¶n néi b¶ng.
Rñi ro c«ng nghÖ vµ ho¹t ®éng: Rñi ro c«ng nghÖ ph¸t sinh khi nh÷ng kho¶n
®Çu t cho ph¸t triÓn c«ng nghÖ ng©n hµng kh«ng t¹o ra ®uîc kho¶n tiÕt kiÖm
trong chi phÝ nh ®· dù tÝnh; rñi ro ho¹t ®éng cã mèi liªn hÖ chÆt chÏ víi rñi ro
c«ng nghÖ, nã ph¸t sinh bÊt cø khi nµo hÖ thèng c«ng nghÖ bÞ trôc trÆc hoÆc lµ
hÖ thèng hç trî bªn trong ngõng ho¹t ®éng.
Rñi ro quèc gia : Rñi ro quèc gia lµ nh÷ng thiÖt h¹i mµ ng©n hµng ph¶i g¸nh
chÞu do ho¹t ®éng cña c¸c chÝnh phñ, cña c¸c tæ chøc chÝnh trÞ. Nh trong trêng hîp, ng©n hµng ®Çu t cho c¸c c«ng ty níc ngoµi vµ c¸c c«ng ty nµy kh«ng
thÓ thùc hiÖn ®îc viÖc hoµn tr¶ vèn vay do chÝnh phñ níc hä cÊm hoÆc bÞ cÊm;
h¹n chÕ hoÆc bÞ h¹n chÕ viÖc thanh to¸n ra níc ngoµi do kinh tÕ hoÆc chÝnh
trÞ.
------------------------------------------------------------------------------------------------14
TÝn dông ng©n hµng vµ rñi ro tÝn dông. Mét sè biÖn ph¸p……
---------------------------------------------------------------------------------------------------
2
2.1
Rñi ro tÝn dông - Nguyªn nh©n dÉn ®Õn rñi ro tÝn dông
B¶n chÊt, ph©n lo¹i rñi ro tÝn dông
2.1.1 B¶n chÊt
Th«ng qua kh¸i niÖm vÒ rñi ro tÝn dông ®· tr×nh bµy ë trªn, ta thÊy r»ng:
rñi ro tÝn dông lµ kÕt qu¶ cña mèi quan hÖ tÝn dông kh«ng hoµn h¶o, vi ph¹m c¸c
®Æc trng c¬ b¶n cña tÝn dông lµ: sù hoµn tr¶ vµ tÝnh thêi h¹n, g©y nªn sù ®æ vì
lßng tin cña ngêi cÊp tÝn dông ®èi víi ngêi nhËn tÝn dông. VÒ b¶n chÊt ®©y lµ lo¹i
rñi ro rÊt ®a d¹ng vµ phøc t¹p, rÊt khã qu¶n lý vµ thêng xuyªn lµ nguyªn nh©n
dÉn ®Õn nh÷ng rñi ro kh¸c. Rñi ro tÝn dông cña mét ng©n hµng thÓ hiÖn ra bªn
ngoµi chÝnh lµ khèi lîng nî qu¸ h¹n mµ ng©n hµng ®ã ph¶i g¸nh chÞu.
2.1.2 Ph©n lo¹i rñi ro tÝn dông
Rñi ro tÝn dông ®îc biÓu hiÖn ra bªn ngoµi lµ c¸c kho¶n nî qu¸ h¹n víi
nhiÒu lo¹i h×nh kh¸c nhau, c¨n cø vµo b¶n chÊt cña chóng vµ c¸c tiªu thøc ph©n
lo¹i, ta cã thÓ chia chóng thµnh c¸c lo¹i sau:
C¨n cø vµo thêi gian:
Nî qu¸ h¹n ph¸t sinh t¹m thêi cã thÓ thu håi trong thêi gian ng¾n.
Nî qu¸ h¹n sau mét thêi gian míi thu håi ®îc (1-3-6 th¸ng).
Nî qu¸ h¹n kh«ng thÓ thu håi ®îc (thêi gian kh«ng x¸c ®Þnh).
C¨n cø vµo kh¶ n¨ng thu håi:
Nî qu¸ h¹n thu håi ®îc 100%.
Nî qu¸ h¹n thu håi ®îc mét phÇn.
Nî qu¸ h¹n mÊt tr¾ng.
C¨n cø vµo møc ®é ®¶m b¶o:
Nî qu¸ h¹n ®îc ®¶m b¶o hoµn toµn.
Nî qu¸ h¹n ®îc ®¶m b¶o mét phÇn.
------------------------------------------------------------------------------------------------15
TÝn dông ng©n hµng vµ rñi ro tÝn dông. Mét sè biÖn ph¸p……
-------------------------------------------------------------------------------------------------- Nî qu¸ h¹n kh«ng ®îc ®¶m b¶o.
C¨n cø vµo nguyªn nh©n ph¸t sinh:
Nî qu¸ h¹n cã nguyªn nh©n tõ phi¸ ngêi ®i vay.
Nî qu¸ h¹n cã nguyªn nh©n tõ phi¸ ngêi cho vay.
Nî qu¸ h¹n do c¸c nguyªn nh©n kh¸c.
Mçi ng©n hµng cã mét c¸ch ph©n lo¹i kh¸c nhau tuú thuéc c¬ cÊu nî cña
ng©n hµng m×nh,song viÖc ph©n lo¹i nî qu¸ h¹n cã ý nghÜa rÊt quan träng trong
viÖc ®Ò ra c¸c biÖn ph¸p xö lý thu håi nî gèc vµ l·i, gi¶m tû lÖ rñi ro tíi møc thÊp
nhÊt.
2.2
ChØ tiªu ®o lêng rñi ro tÝn dông cña NHTM
Rñi ro trong kinh doanh lµ mét tÊt yÕu, nã cã thÓ xuÊt hiÖn ë kh©u nµy hay
kh©u kh¸c díi nhiÒu d¹ng thøc kh¸c nhau. ChØ cÇn mét s¬ suÊt nhá hoÆc mét
quyÕt ®Þnh thiÕu kÞp thêi còng cã thÓ ®a ®Õn cho ng©n hµng nh÷ng bÊt tr¾c khã lêng. V× vËy trong kinh doanh ng©n hµng cÇn thiÕt ph¶i ®o lêng rñi ro. ViÖc ®o lêng rñi ro ®îc thùc hiÖn qua hai chØ tiªu sau:
Mét lµ: X¸c ®Þnh sè thiÖt h¹i do rñi ro g©y ra:
Tæng gi¸ trÞ tµi s¶n
=
Tæng gi¸ trÞ tµi s¶n bÞ thiÖt h¹i
bÞ rñi ro
do tõng lÇn rñi ro trong kú.
Hai lµ: §o lêng kh¶ n¨ng rñi ro:
Tæng gi¸ trÞ tµi s¶n bÞ rñi ro trong kú b¸o c¸o
HÖ sè rñi ro = ----------------------------------------------------------------Tæng gi¸ trÞ c¸c mãn cho vay trong kú b¸o c¸o
2.3
Nguyªn nh©n dÉn ®Õn rñi ro tÝn dông
2.3.1 Nguyªn nh©n tõ phÝa ngêi ®i vay
------------------------------------------------------------------------------------------------16
- Xem thêm -
.DOC 
76 
32903 
88 
