Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Lêi nãi ®Çu
ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ lµ mét trong nh÷ng chÝnh s¸ch vÜ m« quan träng nhÊt ®èi víi
mçi quèc gia bëi v× nã cã t¸c ®éng s©u ®Õn mäi mÆt kinh tÕ. ë ViÖt Nam diÔn biÕn gi¸
c¶ thÞ trêng theo chiÒu híng bÊt lîi cho nÒn kinh tÕ: Gi¶m ph¸t kÐo dµi trong suèt c¸c
n¨m 1999, 2000 vµ ®Çu n¨m 2001 ®· buéc chóng ta ph¶i ®Æt ra c©u hái: M« h×nh
chÝnh s¸ch tiÒn tÖ víi hÖ thèng c¸c c«ng cô ®iÒu tiÕt mµ chóng ta ¸p dông tõ tríc tíi
nay thùc sù cã hiÖu qña hay cha? NÒn kinh tÕ ®· cã rÊt nhiÒu sù chuyÓn ®æi, viÖc duy
tr× hÖ thèng c¸c c«ng cô thiªn vÒ híng ®iÒu tiÕt trùc tiÕp cã cßn phï hîp hay kh«ng?
Vµ nÕu kh«ng phï hîp chóng ta nªn thay ®æi theo híng nµo? Môc tiªu cña ®Ò ¸n nµy
chÝnh lµ gãp phÇn t×m ra híng ®i cho viÖc gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò ®ã.
VÒ ph¬ng diÖn lÝ luËn ®Ò ¸n sÏ cè g¾ng ®a ra nh÷ng kh¸i niÖm chung nhÊt vÒ
chÝnh s¸ch tiÒn tÖ vµ hÖ thèng c¸c c«ng cô cña nã. VÒ mÆt thùc tiÔn, ®Ò ¸n sÏ xem xÐt
c¸c c«ng cô cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cña ng©n hµng trung ¬ng ViÖt Nam trong nh÷ng
n¨m gÇn ®©y, tõ ®ã ®a ra nh÷ng gi¶i ph¸p c¬ b¶n cho nh÷ng vÊn ®Ò nµy.
C¸c ph¬ng ph¸p ®îc sö dông lµ: Ph¬ng ph¸p duy vËt biÖn chøng, Ph¬ng ph¸p
duy vËt lÞch sö, ph¬ng ph¸p so s¸nh vµ mét sè ph¬ng ph¸p ph©n tÝch cña kinh tÕ häc
hiÖn ®¹i.
Víi nh÷ng ý tëng ®ã, kÕt cÊu ®Ò tµi bao gåm:
Ch¬ng I:
Lý luËn chung vÒ chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, c¸c c«ng cô cña chÝnh
s¸ch tiÒn tÖ.
Ch¬ng II:
Thùc tr¹ng viÖc sö dông c¸c c«ng cô cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ
ë ViÖt Nam.
Ch¬ng III:
C¸c gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ cña c«ng cô chÝnh
s¸ch tiÒn tÖ ë ViÖt Nam.
Néi dung
Ch¬ng I
LÝ luËn chung vÒ chÝnh s¸ch tiÒn tÖ,
c¸c c«ng cô cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ:
I.ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ:
1. Kh¸i niÖm chÝnh s¸ch tiÒn tÖ:
Trong thêi k× s¬ khai cña c¸c nÒn kinh tÕ, khi c¸c ng©n hµng ph¸t hµnh míi ra ®êi,
nhiÖm vô chñ yÕu cña chóng lµ ph¸t hµnh ra tiÒn. C¸c kho¶n tiÒn ph¸t hµnh ra nh»m
môc ®Ých chñ yÕu nh»m bï ®¾p cho nh÷ng kho¶n chi tiªu vît qu¸ cña chÝnh phñ. Kinh
tÕ suy tho¸i, ng©n s¸ch l©m vµo t×nh tr¹ng bÞ th©m hôt lín, ng©n hµng buéc ph¶i ph¸t
hµnh ra nh÷ng kho¶n tiÒn khæng lå ®Ó bï ®¾p cho nh÷ng kho¶n th©m hôt nµy. §iÒu dã
lµ nguyªn nh©n trùc tiÕp g©y nªn t×nh tr¹ng l¹m ph¸t cao, do vËy kh«ng thÓ duy tr×
m·i c¬ chÕ nµy. H¬n n÷a tµi chÝnh – tiÒn tÖ lµ lÜnh vùc hÕt søc quan träng cña nÒn
kinh tÕ. Nhµ níc víi vai trß chØ ®¹o, qu¶n lÝ vÜ m« nÒn kinh tÕ kh«ng thÓ kh«ng x©y
dùng mét chÝnh s¸ch vÜ m« cô thÓ cho lÜnh vùc nµy. ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ ®· ra ®êi nh
vËy vµ c¬ quan thùc hiÖn nã chÝnh lµ ng©n hµng trung ¬ng.
ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ cã thÓ ®îc thÓ hiÖn theo nghÜa réng vµ nghÜa th«ng thêng. Theo
nghÜa réng chÝnh s¸ch tiÒn tÖ lµ chÝnh s¸ch ®iÒu hµnh toµn bé khèi lîng tiÒn trong nÒn
kinh tÕ quèc d©n nh»m t¸c ®éng ®Õn c¸c môc tiªu lín cña nÒn kinh tÕ vÜ m«, trªn c¬
së ®ã ®¹t ®îc môc tªu c¬ b¶n lµ æn ®Þnh tiÒn tÖ, gi÷ v÷ng søc mua cña ®ång tiÒn.
Theo nghÜa th«ng thêng lµ chÝnh s¸ch chØ quan t©m ®Õn khèi lîng tiÒn cung øng t¨ng
thªm trong thêi k× tíi ( thêng lµ mét n¨m) phï hîp víi møc t¨ng trëng kinh tÕ vµ chØ
sè l¹m ph¸t dù kiÕn nh»m æn ®Þnh gi¸ c¶ vµ hµng ho¸.
C¸c chøc n¨ng cña tiÒn tÖ trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng hiÖn ®¹i ®· vµ ®ang ph¸t huy
m¹nh mÏ theo trµo lu hiÖn ®¹I, thËm chÝ cã nh÷ng chøc n¨ng cña tiÒn tÖ ®îc thùc hiÖn
theo nh÷ng ph¬ng thøc hoµn toµn kh¸c so víi tríc ®©y. V× vËy so víi chÝnh s¸ch tiÒn
tÖ quèc gia hiÓu theo nghÜa réng hay nghÜa hÑp kh«ng chØ cã ý nghÜa vÒ mÆt lÝ luËn mµ
cßn cã ý nghÜa thùc tiÔn trong viÖc ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch còng nh thiÕt lËp hÖ hèng
chÝnh s¸ch c«ng cô ®Ó thùc hiÖn chÝnh s¸ch tiÒn tÖ. Tuy nhiªn trong khu«n khæ ®Ò ¸n
nµy, chÝnh s¸ch tiÒn tÖ lu«n ®îc hiÓu theo nghÜa hÑp, nã chØ bao hµm viÖc ng©n hµng
trung ¬ng th«ng qua c¸c c«ng cô cña m×nh thùc hiªn viÖc kiÓm so¸t vµ ®iÒu tiÕt l îng
tiÒn cung øng nh»m ®¹t ®îc c¸c môc tiªu kinh tÕ vÜ m« nh ®· nªu ë trªn.
ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ trong mét qu·ng thêi gian nµo ®ã cña mét quèc gia cã thÓ ®îc
x¸c ®Þnh theo hai híng: Më réng hay th¾t chÆt. Trong tõng trêng hîp khi nÒn kinh tÕ cã
dÊu hiÖu cña sù suy tho¸i, ng©n hµng trung ¬ng sÏ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ
theo híng më réng nh»m khuyÕn khÝch ®Çu t, më réng s¶n xuÊt, t¹o thªm c«ng ¨n
viÖc lµm cho ngêi lao ®éng. ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ th¾t chÆt sÏ ®îc ¸p dông khi l¹m ph¸t
t¨ng cao, môc tiªu ®îc híng tíi lµ h¹n chÕ ®Çu t, k×m chÕ sù t¨ng trëng qu¸ møc cña
nÒn cña nÒn kinh tÕ.
2. Vai trß, môc tiªu cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ:
a. Vai trß cña cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ:
Cïng víi chÝnh s¸ch tµi chÝnh, chÝnh s¸ch thu nhËp, chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i,…
chÝnh s¸ch tiÒn tÖ xuÊt hiÖn trong tr¬ng tr×nh hµnh ®éng cña chÝnh phñ c¸c quèc gia
nh mét ®ßi hái tÊt yÕu kh¸ch quan tríc nh÷ng th¨ng trÇm cña nÒn kinh tÕ c¸c níc
trong nh÷ng thËp kØ, thÕ kØ võa qua.
Trong suèt kho¶ng thêi gian ®Çy rÉy nh÷ng th¨ng trÇm ®ã, nh©n lo¹i ®· chøng
kiÕn ®Çy ®ñ nh÷ng khuyÕt tËt cña thÞ trõ¬ng, vÝ dô nh: ch¹y theo lîi nhuËn tèi ®a ®Õn
lõa ®¶o, téi ¸c, vi ph¹m ph¸p luËt; ®ång tiÒn chi phèi c¸c quan hÖ x· héi, quan hÖ
chÝnh trÞ; ph©n ho¸ giµu nghÌo ngµy cµng t¨ng, bÊt c«ng x· héi ph¸t triÓn; ph¸ huû
m«i trêng sinh th¸i; c¹n kiÖt tµi nguyªn thiªn nhiªn,…ThÕ giíi v¨n minh ngµy nay cµng
thÊy râ h¬n bao giê c¸c khiÕm khuyÕt ®ã, v× vËy Nhµ níc ®· kh«ng thÓ ®øng ngoµi
cuéc, nã ph¶i sö dông “ bµn tay h÷u h×nh”, tøc lµ hÖ thèng c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ cña
m×nh ®Ó t¸c ®éng vµo nÒn kinh tÕ vµ chÝnh s¸ch tiÒn quèc gia lµ mét trong nh÷ng c«ng
cô qu¶n lý vÜ m« mang tÝnh then chèt ®èi víi mäi nhµ níc.
Nh vËy vai trß cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ lµ rÊt lín, nh Samuelson ®· nãi” ChÝnh
phñ ph¶i biÕt c¸ch dïng chÝnh s¸ch tiÒn tÖ vµ c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ kh¸c ®Ó ng¨n
chÆn bÊt cø cuéc suy tho¸i nµo næ ra, kh«ng cho chóng ph¸t triÓn lªn thµnh nh÷ng
cuéc khñng ho¶ng mang tÝnh kÐo dµi” Cã thÓ nãi sø mÖnh mµ chÝnh s¸ch tiÒn tÖ ®îc
giao phã lµ hÕt søc cao c¶, ®ã lµ ®a nÒn kinh tÕ thÞ trêng ph¸t triÓn kh«ng ngõng phôc
vô nhu cÇu cuéc sèng cña con ngêi.
b. Môc tiªu cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ:
Tuú theo c¸ch ph©n chia còng nh ®Æc ®iÓm kinh tÕ tõng thêi k× cña mçi quèc
gia mµ hä x¸c ®Þnh cho m×nh môc tiªu cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ sao cho phï hîp, Tuy
nhiªn môc tiªu chÝnh s¸ch tiÒn tÖ hµu nh thèng nhÊt ë c¸c quèc gia, ®ã lµ kiÓm so¸t vµ
®IÒu tiÕt lîng tiÒn cung øng nh»m môc tiªu cuèi cïng lµ æn ®Þnh gi¸ trÞ cña ®ång tiÒn,
trªn c¬ së ®ã t¹o c«ng ¨n viÖc lµm, thóc ®Èy nÒn kinh tÕ.
b.1. æn ®Þnh gi¸ trÞ ®ång tiÒn:
§©y lµ môc tiªu hµng ®Çu cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ. æn ®Þnh gi¸ trÞ trÞ tiÒn tÖ chÝnh
lµ viÖc æn ®Þnh søc mua cña ®ång tiÒn, nã bao gåm viÖc æn ®Þnh søc mua ®èi néi vµ æn
®Þnh søc mua ®èi ngo¹i cña ®ång tiÒn .
b.1.1. æn ®Þnh søc mua ®èi néi cu¶ ®ång tiÒn.
Trong ®IÒu kiÖn lu th«ng c¸c dÊu hiÖu gi¸ trÞ th× l¹m ph¸t lu«n lµ kh¶ n¨ng tiÒm
tµng,t hËm chÝ khã tr¸nh khái .V× vËy khi mµ chÕ ®é b¶n vÞ vµng còng nh tiÒn tÝn dông
chuyÓn ®æi ra vµng kh«ng cßn n÷a th× ng©n hµng trung ¬ng lu«n coi viÖc kiÓm so¸t
l¹m ph¸t, æn ®Þnh tiÒn tÖ lµ môc tiªu hµng ®Çu trong chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cña m×nh. KiÓm
so¸t l¹m ph¸t nh»m æn ®Þnh gi¸ c¶ hµng ho¸ lµ tiÒn ®Ò cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn b×nh
thêng, b¶o ®¶m ®êi sèng cho ngêi d©n. Gi¸ trÞ ®èi néi cña ®ång tiÒn lµ søc mua cña nã
®èi víi hµng ho¸ vµ dÞch vô .Søc mua cña ®ång tiÒn biÕn ®æi tû lÖ nghÞch víi gi¸ c¶
cña hµng ho¸ vµ dÞch vô. Søc mua cña ®ång tiÒn æn ®Þnh sÏ t¹o nªn m«i trêng ®Çu t
æn ®Þnh, thóc ®Èy nhu cÇu ®Çu t - nÒn t¶ng cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ æn ®Þnh. Søc mua
cña ®ång tiÒn lµ mét ®¹i lîng t¬ng ®èi, nã biÕn ®éng xung quanh mét biªn ®é cho
phÐp, thêng lµ díi 10%.
b.1.2.æn ®Þnh søc mua ®èi ngo¹i cña ®ång tiÒn
Gi¸ trÞ ®èi ngo¹i cña ®ång tiÒn ®îc ®o b»ng tû gi¸ hèi ®o¸i th¶ næi .Tû gi¸ hèi
®o¸i lµ mét ®¹i lîng so s¸nh gi¸ trÞ gi÷a néi tÖ vµ ngo¹i tÖ , v× vËy tû gi¸ hèi ®o¸i cã
liªn quan ®Õn rÊt nhiÒu yÕu tè : gi¸ thµnh xuÊt nhËp khÈu, l¹m ph¸t, c¸n c©n thanh
to¸n, t©m lý ngêi d©n , chÝnh s¸ch s¸ch can thiÖp vµo tØ gi¸ cña nhµ níc,…Tû gi¸ h«Ý
®o¸i lµ mét mét tÝn hiÖu hÕt søc nh¹y c¶m. Tû gi¸ t¨ng nªn hay h¹ xuèng qu¸ søc mua
thùc tÕ cña ®ång tiÒn trong níc ®Òu kÐo theo nh÷ng hÖ qu¶ tÝch cùc hoÆc tiªu cùc cho
nÒn kinh tÕ. Do ®ã ®êng nèi kinh tÕ xuyªn suèt trong ®IÒu hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ lµ
æn ®Þnh tû gi¸ hèi ®o¸i.Nh vËy gi¸ trÞ ®èi néi vµ ®èi ngo¹i cña ®ång tiÒn cã mèi quan hÖ
chÆt chÏ víi nhau. Muèn æn ®Þnh gi¸ c¶ trong níc th× còng ph¶i æn ®Þnh tû gi¸ hèi ®o¸i.
b.2. T¨ng trëng kinh tÕ:
ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ ph¶i ®¶m b¶o sù t¨ng lªn cña GDP thùc tÕ, ®ã lµ tû lÖ t¨ng
trëng cã ®îc sau khi trõ ®i tû lÖ l¹m ph¸t cïng thêi k×.ViÖc t¨ng gi¶m lîng tiÒn cung
øng cã ¶nh hëng rÊt lín ®Õn thùc tr¹ng nÒn kinh tÕ. Khi lîng tiÒn cung øng t¨ng nªn,
l·i suÊt tÝn dông thêng gi¶m xuèng. §ång tiÒn “rΔ ®i sÏ kÝch thÝch ®Çu t, t¨ng tæng s¶n
phÈm quèc néi. MÆt kh¸c t¨ng khèi lîng tiÒn tÖ lµm t¨ng møc cÇu tøc lµ t¨ng tiªu
dïng, khuyÕn khÝch s¶n xuÊt. Ngîc l¹i khi lîng tiÒn cung øng gi¶m, l·i suÊt sÏ t¨ng,
lµm gi¶m ®Çu t vµ do ®ã tæng s¶n phÈm quèc néi gi¶m. Trong giai ®o¹n tríc ®©y khi
c¸c c¬ chÕ ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng cha nh¹y c¶m, ngêi ta thêng sö dông
ph¬ng ph¸p Ên ®Þnh vµ ®iÒu chØnh lîng tiÒn cung øng trùc tiÕp, chñ yÕu b»ng c«ng cô
h¹n møc tÝn dông. Ngµy nay trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ng©n hµng trung ¬ng c¸c níc
cã xu híng chuyÓn sang sö dông chñ yÕu c¸c c«ng cô gi¸n tiÕp v× nh÷ng u ®iÓm cña
chóng.
b.3. T¹o c«ng ¨n viÖc lµm:
Cïng víi æn ®Þnh gi¸ trÞ ®ång tiÒn vµ t¨ng trëng kinh tÕ, chÝnh s¸ch tiÒn tÖ còng
híng tíi môc tiªu t¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho ngêi lao ®éng, nhÊt lµ ®æi víi c¸c quèc gia
®ang ph¸t triÓn, nh÷ng n¬i ph¶i chÞu søc Ðp lín vÒ d©n sè. ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ tao ra
c«ng ¨n viÖc lµm th«ng qua c¸c t¸c ®«ng nh»m më réng ®Çu t, më réng ho¹t ®éng
kinh tÕ, chèng suy tho¸i, duy tr× møc t¨ng trëng æn ®Þnh.
Ngoµi c¸c môc tiªu nªu trªn, tuú ®Æc ®IÓm kinh tÕ cña m×nh mµ c¸c quèc gia
cßn cã thÓ tËp trung vµo c¸c môc tiªu cô thÓ kh¸c, vÝ dô: hÖ thèng dù tr÷ liªn bang Mü
cßn ®Æt ra c¸c môc tiªu æn ®Þnh thÞ trêng tµi chÝnh, æn ®Þnh l·i suÊt, h¹n chÕ nh÷ng
th¨ng trÇm, biÕn ®éng cña chu k× kinh tÕ.
VÒ ng¾n h¹n, c¸c môc tiªu cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cã thÓ phï hîp nhng còng cã
thÓ kh«ng phï häp thËm chÝ ®èi nghÞch nhau. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ Ng©n hµng trung ¬ng
ph¶i t×m ra ®îc c¸c biÖn ph¸p dung hoµ c¸c môc tiªu ®Ó võa kiÒm chÕ ®îc l¹m ph¸t
võa t¨ng trëng kinh tÕ vµ ®¹t ®îc møc nh©n dông cao.
I.
HÖ thèng c¸c c«ng cô cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ
1. ChÝnh s¸ch chiÕt khÊu, t¸i chiÕt khÊu:
§©y lµ c«ng cô cæ ®iÓn, truyÒn thèng trong ho¹t ®éng cña Ng©n hµng trung ¬ng.
Nã lµ viÖc Ng©n hµng trung ¬ng cÊp tÝn dông cho c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i b»ng c¸ch
chiÕt khÊu, t¸i chiÕt khÊu c¸c th¬ng phiÕu vµ c¸c giÊy tê cã gi¸ trÞ ng¾n h¹n kh¸c.
ChÝnh s¸ch chiÕt khÊu, t¸i chiÕt khÊu bao gåm c¸c quy ®Þnh vµ c¸c ®iÒu kiÖn cho
vay cña Ng©n hµng trung ¬ng ®èi víi c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i. C¸c ng©n hµng th¬ng
m¹i ®i vay l¹i Ng©n hµng trung ¬ng nh»m bï ®¾p hoÆc ®Ó bæ sung nhu cÇu vèn kh¶
dông ®¸p øng cho nÒn kinh tÕ, gióp cho hÖ thèng ng©n hµng ho¹t ®éng mét c¸ch b×nh
thêng, ng¨n chÆn nguy c¬ bÞ ph¸ s¶n. §Ó vËn hµnh c«ng cô nµy Ng©n hµng trung ¬ng
sö dông c¸c quy ®Þnh vÒ l·i suÊt chiÕt khÊu, t¸i chiÕt khÊu, h¹n møc chiÕt khÊu, t¸i
chiÕt khÊu, c¸c ®iÒu kiÖn ®îc chiÕt khÊu, t¸i chiÕt khÊu.
Sù thay ®æi l·i suÊt chiÕt khÊu, t¸i chiÕt khÊu tríc hÕt t¸c ®éng vµo l·i suÊt huy
®éng vèn vµ cho vay cña c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i, ¶nh hëng ®Õn nhu cµu tÝn dông
cña nÒn kinh tÕ. Bªn c¹nh ®ã l·i suÊt chiÕt khÊu, t¸i chiÕt khÊu thay ®æi còng t¸c
®éng ®Õn kh¶ n¨ng ®i vay cña c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i t¹i Ng©n hµng trung ¬ng vµ
¶nh hëng ®Õn kh¶ n¨ng cung øng tÝn dông cña c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i cho nÒn kinh
tÕ.C¶ hai t¸c ®éng ®Òu cã ¶nh hëng ®Õn viÖc t¨ng hay gi¶m lîng tiÒn cung øng. Cô
thÓ: khi Ng©n hµng trung ¬ng t¨ng l·i suÊt chiÕt khÊu, t¸i chiÕt khÊu sÏ cã t¸c ®éng
lµm t¨ng l·i suÊt cho vay cña ng©n hµng th¬ng m¹i do ®ã lµm gi¶m nhu cÇu tÝn dông
cña nÒn kinh tÕ. MÆt kh¸c kh¶ n¨ng ®i vay cña ng©n hµng th¬ng m¹i t¹i Ng©n hµng
trung ¬ng gi¶m xuèng buéc c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i ph¶i gi¶m bít lîng cho vay cña
m×nh, h¹n chÕ lîng tÝn dông cung øng cho nÒn kinh tÕ. T¸c ®éng kÐp trªn cã ¶nh hëng
lµm gi¶m kh¶ n¨ng t¹o tiÒn cña hÖ thèng ng©n hµng th¬ng m¹i, tõ ®ã lµm gi¶m lîng
tiÒn cung øng cho lu th«ng. Khi Ng©n hµng trung ¬ng gi¶m l·i suÊti cung cÊp vèn sÏ
cã t¸c ®éng ngîc l¹i, lµm t¨ng lîng tiÒn cung øng.
Sù thay ®æi h¹n møc chiÕt khÊu, t¸i chiÕt khÊu sÏ t¸c ®éng ®Õn kh¶ n¨ng bæ sung
vèn kh¶ dông cña ng©n hµng th¬ng m¹i, ¶nh hëng ®Õn lîng vèn tÝn dông mµ ng©n
hµng th¬ng m¹i cã thÓ cung øng cho nÒn kinh tÕ, tõ ®ã ¶nh hëng ®Õn lîng tiÒn cung
øng. Cô thÓ khi ng©n hµng th¬ng m¹i t¨ng h¹n møc chiÕt khÊu, t¸i chiÕt khÊu th× viÖc
®i vay cña ng©n hµng th¬ng m¹I t¹i Ng©n hµng trung ¬ng trë nªn dÔ dµng h¬n víi khèi
lîng nhiÒu h¬n, lµm t¨ng kh¶ n¨ng cung øng vèn tÝn dông cña c¸c ng©n hµng th¬ng
m¹I cho nÒn kinh tÕ, dÉn ®Õn t¨ng kh¶ n¨ng t¹o tiÒn qua hÖ thèng ng©n hµng vµ lµm
t¨ng lîng tiÒn cung øng.
§©y lµ mét c«ng cô cã tÝnh chÊt linh ho¹t, t«n träng sù c¹nh tranh gi÷a c¸c ng©n
hµng. Th«ng qua sù ho¹t ®éng cña thÞ trêng liªn ng©n hµng, Ng©n hµng trung ¬ng cã
thÓ t¸c ®éng vµ ¶nh hëng mét c¸ch thêng xuyªn møc l·i suÊt cña thÞ trêng liªn ng©n
hµng theo ý muèn cña m×nh. Tuy nhiªn ®iÒu nµy chØ cã hiÖu qu¶ khi l·i suÊt chiÕt
khÊu phï hîp víi l·i suÊt thÞ trêng. C«ng cô nµy cßn gióp Ng©n hµng trung ¬ng trong
viÖc thùc hiÖn vai trß cña ngêi cho vay cuèi cïng cña m×nh. Th«ng qua viÖc quy ®Þnh
c¸c ®iÒu kiÖn ®îc chiÕt khÊu, t¸i chiÕt khÊu gióp cho Ng©n hµng trung ¬ng kiÓm so¸t
®îc chÊt lîng tÝn dông cña c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i vµ ®iÒu chØnh c¬ cÊu ®Çu t ®èi víi
nÒn kinh tÕ.
Tuy nhiªn møc ®é ph¸t huy hiÖu qu¶ cña c¸c c«ng cô nµy phô thuéc vµo quan hÖ
vèn cña Ng©n hµng trung ¬ng víi c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i. Ng©n hµng trung ¬ng cã
thÓ t¨ng gi¶m l·i suÊt chiÕt khÊu, t¸i chiÕt khÊu, nhng viÖc cã vay hay kh«ng lµ do
c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i quyÕt ®Þnh. V× vËy ®«i khi chÝnh s¸ch chiÕt khÊu tá ra kÐm
chñ ®éng. T¸c ®éng cña nã kh«ng ph¶i lóc nµo còng theo chiÒu híng mµ Ng©n hµng
trung ¬ng mong muèn.
2. Dù tr÷ b¾t buéc
Dù tr÷ b¾t buéc lµ sè tiÒn mµ c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i ph¶i göi t¹i Ng©n hµng
trung ¬ng, kh«ng ®îc hëng l·i, kh«ng ®îc phÐp sö dông ( trõ nh÷ng trêng hîp ®Æc
biÖt, vÝ dô c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i ®ang ®øng tríc kh¶ n¨ng ph¸ s¶n). Dù tr÷ b¾t
buéc thêng ®îc tÝnh b»ng tØ lÖ phÇn tr¨m gi÷a sè tiÒn dù tr÷ b¾t buéc vµ tæng sè tiÒn
göi. Tû lÖ nµy ®îc gäi lµ tØ lÖ dù tr÷ b¾t buéc.
Tû lÖ dù tr÷ b¾t buéc ®îc Ng©n hµng trung ¬ng x¸c ®Þnh cho tõng lo¹i tiÒn göi, tuú
theo tÝnh chÊt vµ thêi h¹n mµ c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i huy ®éng ®îc. TiÒn göi tiÕt
kiÖm cã tØ lÖ dù tr÷ b¾t buéc thÊp nhÊt, ssu ®ã lµ tiÒn göi cã k× h¹n vµ cuèi cïng lµ tiÒn
göi kh«ng k× h¹n.
Mét kho¶n tiÒn ®îc göi vµo hÖ thèng ng©n hµng, sau khi ®îc trÝch ra mét kho¶n
nhÊt ®Þnh dïng lµm dù tr÷ b¾t buéc, toµn bé sè tiÒn cßn l¹I sÏ ®îc cho vay vµo nÒn
kinh tÕ. Qua nhiÒu vãng quay sè tiÒn ®ã sÏ quay trë l¹i hÖ thèng ng©n hµng d íi d¹ng
mét kho¶n tiÒn göi míi, ng©n hµng l¹I trÝch dù tr÷ b¾t buéc vµ cho vay vµo nÒn kinh
tÕ. Qu¸ tr×nh ®ã cø tiÕp diÔn vµ cuèi cïng, hÖ thèng ng©n hµng t¹o ra mét kho¶n tiÒn
®óng b»ng kho¶n tiÒn huy ®éng ban ®Çu nh©n v¬Ý nghÞch ®¶o cña tû lÖ dù tr÷ b¾t buéc
(cßn gäi lµ sè nh©n tiÒn tÖ).
1
Kh¶ n¨ng më réng
=
Sè tiÒn huy ®éng x ----------------------- (*)
tèi ®a tiÒn göi ng©n hµng
ban ®Çu
tû lÖ dù tr÷ b¾t buéc
VÝ dô, Ng©n hµng trung ¬ng quy ®Þnh tØ lÖ dù tr÷ b¾t buéc lµ 10% trªn tæng sè
tiÒn göi, suy ra sè nh©n tiÒn tÖ = 1/10% = 10 lÇn. Tõ mét kho¶n tiÒn ban ®Çu lµ
1.000.000® hÖ thèng ng©n hµng sÏ t¹o ra mét lîng tiÒn cung øng gÊp 10 lÇn tøc lµ:
10 x 1.000.000®=10.000.000®.
C«ng thøc (*) cho thÊy: nÕu Ng©n hµng trung ¬ng n©ng tû lÖ dù tr÷ b¾t buéc,
kh¶ n¨ng cho vay vµ kh¶ n¨ng thanh to¸n cña c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i sÏ bÞ thu
hÑp, khèi lîng tÝn dông( lîng tiÒn cung øng ) trong nÒn kinh tÕ sÏ gi¶m. Ngîc l¹i nÕu
Ng©n hµng trung ¬ng h¹ thÊp tû lÖ dù tr÷ b¾t buéc, tøc t¨ng kh¶ n¨ng t¹o tiÒn th× kh¶
n¨ng cung tiÒn cña c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i còng t¨ng lªn , khèi lîng tÝn dông vµ
khèi lîng thanh to¸n còng cã xu híng t¨ng ®ång thêi lµm t¨ng lîng cung tiÒn. VÝ dô:
khi Ng©n hµng trung ¬ng quy ®Þnh møc dù tr÷ b¾t buéc lµ 5% hay 20% th× møc cung
tiÒn tõ10.000.000® sÏ thay ®æi tong øng lµ:
1.000.000 x 1/5% = 20.000.000®
vµ: 1.000.000 x 1/20% = 5.000.000®
§©y lµ c«ng cô cã t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn lîng tiÒn cung øng, gióp Ng©n hµng
trung ¬ng thùc hiÖn viÖc th¾t chÆt hay më réng tiÒn tÖ mét c¸ch nhanh chãng. ChØ cÇn
nh÷ng thay ®æi rÊt nhá trong tû lÖ dù tr÷ b¾t buéc còng sÏ dÉn ®Õn nh÷ng thay ®æi lín
trong lîng tiÒn cung øng. ChÝnh v× vËy mµ c«ng cô dù tr÷ b¾t buéc tá ra kÐm linh
ho¹t, kh«ng thÝch hîp cho viÖc ®iÒu chØnh mét khèi läng tiÒn cung øng nhá. MÆt kh¸c
viÖc t¨ng tû lÖ dù tr÷ b¾t buéc ¶nh hëng ngay ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò vÒ kh¶ n¨ng thanh
kho¶n ®èi víi nh÷ng ng©n hµng cã tØ lÖ dù tr÷ vît møc qu¸ thÊp; chi phÝ thùc hiÖn viÖc
®iÒu chØnh tû lÖ dù tr÷ b¾t buéc l¹i rÊt tèn kÐm. V× nh÷ng nhîc ®iÓm ®ã mµ tû lÖ dù tr÷
b¾t buéc chØ cã thÓ coi lµ biÖn ph¸p ®Ó kiÓm so¸t cung øng tiÒn tÖ chø kh«ng ph¶i lµ
ph¬ng thøc tèt ®Ó duy tr× sù æn ®Þnh cña tiÒn tÖ.
3. NghiÖp vô thÞ trêng më:
NghiÖp vô thÞ trêng më lµ nghiÖp vô b¸n c¸c giÊy tê cã gi¸ ng¾n h¹n, do Ng©n
hµng trung ¬ng thùc hiÖn trªn thÞ trêng tiÒn tÖ nh»m thùc thi chÝnh s¸ch tiÒn tÖ quèc
gia. C¸c giÊy tê cã gi¸ ng¾n h¹n ®îc mua b¸n ë nghiÖp vô nµy chñ yÕu lµ tÝn phiÕu
kho b¹c nhµ nøoc v× chóng cã quy m« lín, rñi ro thÊp, thêi h¹n ng¾n vµ tÝnh láng cao.
Ng©n hµng trung ¬ng trôc tiÕp ®øng ra mua b¸n c¸c giÊy tê cã gi¸ trÞ ng¾n h¹n
nh»m tríc hÕt t¸c ®éng ®Õn khèi lîng tiÒn dù tr÷ trong khèi dù tr÷ cña c¸c ng©n hµng
th¬ng m¹i vµ c¸c tæ chøc tµI chÝnh, ®Õn l·i suÊt cho vay vµ huy ®éng vèn cña chóng,
lµm h¹n chÕ hay më réng tiÒm n¨ng tÝn dông vµ thanh to¸n cña c¸c tæ chøc nµy, qua
®ã ®iÒu khiÓn lîng tiÒn cung øng.
Th«ng thêng trong ®IÒu kiÖn kinh tÕ thÞ trêng ph¸t triÓn, nghiÖp vô thÞ trêng më ®îc
chØ ®¹o s¸t sao tõng giê. ViÖc mua b¸n liªn tôc c¸c lo¹i tr¸i phiÕu sÏ ¶nh hëng thêng
xuyªn ®Õn lîng dù tr÷ cña c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i vµ c¸c tæ chøc tµi chÝnh kh¸c,
lµm h×nh thµnh nªn l·i suÊt vèn trong toµn quèc. L·i suÊt vèn ®ã sÏ ¶nh hëng chØ
®¹o, quy chiÕu cho l·i suÊt tÝn dông vµ t¸c ®éng lªn c¸c l·i suÊt thÞ trêng vèn.
M«i trêng ho¹t ®éng tèt nhÊt cho nghiÖp vô thÞ trêng më lµ thÞ trêng chøng kho¸n.
Tuy nhiªn nÕu cha cã thÞ trêng chøng kho¸n th× Ng©n hµng trung ¬ng còng cã thÓ thùc
hiÖn ®îc viÖc mua b¸n trªn thÞ trêng vèn.
Víi c«ng cô nµy Ng©n hµng trung ¬ng cã thÓ thùc hiÑn viÖc ®IÒu tiÕt ë bÊt k× møc
®é nµo. NghiÖp vô thÞ trêng më còng lµ c«ng cô cã tÝnh linh häat cao thÓ hiÖn ë viÖc
Ng©n hµng trung ¬ng cã thÓ dÔ dµng thay ®æi vÞ trÝ cña m×nh trªn thi trêng. VÝ dô khi
Ng©n hµng trung ¬ng ®ang lµ ngêi b¸n chøng kho¸n trªn thÞ trêng nÕu thÊy M1 bÞ sôt
gi¶m qu¸ nhiÒu, Ng©n hµng trung ¬ng cã thÓ tõ viÖc b¸n lËp tøc chuyÓn sang mua
chøng kho¸n ®Ó b¬m tiÒn vµo nÒn kinh tÕ. ViÖc thùc hiÖn nghiÖp vô thÞ trêng më còng
kh¸ ®¬n gi¶n nhanh chãng, Ýt tèn kÐm vÒ mÆt chi phÝ. Tuy nhiªn viªc mua b¸n c¸c
chøng kho¸n cßn phô thuéc vµo c¸c ng©n hµng vµ c¸c tæ chøc tµI chÝnh kh¸c. ChÝnh
hä lµ ngêi quyÕt ®Þnh cã mua, b¸n c¸c chøng kho¸n kh«ng vµ mua b¸n víi khèi lîng
bao nhiªu, møc gi¸ thÕ nµo. NghiÖp vô thÞ trêng më chØ ®îc sö dông cã hiÖu qu¶ khi
thÞ trêng tiÒn tÖ ®· ph¸t triÓn ®Õn mét møc ®é nhÊt ®Þnh vµ Ng©n hµng trung ¬ng dù
®o¸n ®îc chÝnh x¸c sù biÕn ®éng cña lîng vèn kh¶ dông trong hÖ thèng ng©n hµng.
4. H¹n møc tÝn dông ®èi víi c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i :
H¹n møc tÝn dông ®èi víi c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i lµ khèi lîng tÝn dông tèi ®a mµ
c¸c Ng©n hµng trung ¬ng cã thÓ cung øng cho hÖ thèng c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i
trong mét thêi k× nhÊt ®Þnh ( n¨m, quý ) phï hîp víi møc t¨ng trëng kinh tÕ cña thêi k×
®ã. §©y lµ mét chØ tiªu cã quan hÖ trùc tiÕp ®Õn lîng tiÒn ®îc cung øng thªm ( hay
gi¶m bít ) ®èi víi c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i . Khi Ên ®Þnh h¹n møc tÝn dông cho c¸c
ng©n hµng th¬ng m¹i mçi thêi k×, Ng©n hµng trung ¬ng thêng c¨n cø vµo kÕ ho¹ch
t¨ng trëng kinh tÕ céng víi chØ sè l¹m ph¸t cho phÐp trong thêi k× ®ã. H¹n møc nµy
kh«ng ph¶I lµ chØ tiªu khèng chÕ h¹n møc tÝn dông cho nÒn kinh tÕ mµ c¸c ng©n hµng
th¬ng m¹i Ên ®Þnh ®èi víi c¸c doanh nghiÖp. C¸c ng©n hµng th¬ng m¹i cã thÓ thùc
hiÖn møc tÝn dông cña m×nh lín h¬n h¹n møc mµ Ng©n hµng trung ¬ng Ên ®Þnh cho
ng©n hµng m×nh, nÕu nã cã kh¶ n¨ng huy ®éng ®îc lîng vèn lín h¬n. Së dÜ nh vËy lµ
v× vèn do c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i huy ®éng vµ cho vay cho dï lín gÊp nhiÒu lÇn
h¹n møc tÝn dông mµ Ng©n hµng trung ¬ng cung øng còng kh«ng ¶nh hëng ®Õn lîng
tiÒn ®a thªm hay rót khái lu th«ng.
Tuy nhiªn viÖc ®IÒu hµnh c«ng cô nµy chØ cã hiÖu qu¶ khi hÖ thèng ng©n hµng th ¬ng m¹i quèc doanh cã thÓ chiÕm lÜnh phÇn lín thÞ trêng tiÒn tÖ, ®ång thêi cã sù phèi
hîp chÆt chÏ gi÷a c¸c c«ng cô cïng c¸c biÖn ph¸p hµnh chÝnh kh¸c. Khi c¸c thÞ tr êng
tiÒn tÖ, vèn ph¸t triÓn vµ khi hÖ thèng c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i, c¸c tæ chøc tµi chÝnh
ph¸t triÓn ®a d¹ng, phong phó th× viÖc ®iÒu hµnh b»ng c«ng cô nµy kh«ng cßn thÝch
hîp.
5. H¹n møc tÝn dông ®èi víi nÒn kinh tÕ:
H¹n møc tÝn dông ®èi víi nÒn kinh tÕ ®îc c¨n cø vµo c¸c chØ tiªu: tèc ®é t¨ng tráng
nÒn kinh tÕ, biÕn ®éng cña chØ sè gi¸ c¶ ( l¹m ph¸t ), biÕn ®éng cña tû gi¸, tØ lÖ thÊt
nghiÖp vµ béi chi ng©n s¸ch. VÝ dô : l¹m ph¸t 10%, GDP dù tÝnh t¨ng 10%, suy ra M1
ph¶I t¨ng 20%, h¹n møc cho vay cã thÓ t¨ng 20%. Sau khi x¸c ®Þnh h¹n møc chung,
Ng©n hµng trung ¬ng sÏ tiÕn hµnh ph©n bæ cho c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i tuú theo kh¶
n¨ng cña tõng ng©n hµng.
§©y lµ c«ng cô t¸c ®éng trùc tiÕp vµo khèi lîng tiÒn trong lu th«ng. ViÖc Ng©n
hµng trung ¬ng quy ®Þnh h¹n møc tÝn dông sÏ t¸c ®éng ®Õn viÖc cung øng vèn tÝn
dông cña c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i vµ tõ ®ã ¶nh hëng ®Õn lîng tiÒn cung øng. Cô thÓ:
khi Ng©n hµng trung ¬ng t¨ng h¹n møc tÝn dông sÏ dÉn ®Õn kh¶ n¨ng t¨ng vèn tÝn
dông cña c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i cho nÒn kinh tÕ, t¨ng kh¶ n¨ng t¹o tiÒn, tõ ®ã lµm
t¨ng lîng tiÒn cung øng. Ngîc l¹i khi Ng©n hµng trung ¬ng gi¶m h¹n møc tÝn dông sÏ
khèng chÕ kh¶ n¨ng cung øng tÝn dông cña hÖ thèng ng©n hµng cho nÒn kinh tÕ, gi¶m
kh¶ n¨ng t¹o tiÒn qua hÖ thèng nµy, do ®ã lµm gi¶m lîng tiÒn cung øng.C«ng cô nµy
gióp cho Ng©n hµng trung ¬ng qu¶n lý ®IÒu chØnh ®îc lîng tiÒn cung øng khi c¸c c«ng
cô kh¸c tá ra kÐm hiÖu qu¶, ®Æc biÖt trong trêng hîp l¹m ph¸t cao.
Tuy nhiªn c«ng cô nµy cã rÊt nhiÒu nhîc ®iÓm nªn trong thùc tÕ Ýt ®îc sö dông.
Bëi v× nã triÖt tiªu ®éng lùc c¹nh tranh gi÷a c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i, ®¸nh ®ång c¸c
ng©n hµng ho¹t ®éng hiÖu qu¶ vµ kh«ng hiÖu qu¶. Khi h¹n møc qu¸ thÊp mµ nhu cÇu
vèn qu¸ cao sÏ dÉn tíi l·i suÊt t¨ng, ¶nh hëng tíi ®Çu t, viÖc lµm, ®ång thêi lµm ph¸t
sinh c¸c h×nh thøc tÝn dông n»m ngoµi kh¶ n¨ng kiÓm so¸t cña Ng©n hµng trung ¬ng
nh: hôi, héi, vay nãng,…NÕu h¹n møc qu¸ cao th× sÏ cã ng©n hµng kh«ng thÓ sö dông
h¹n møc cña m×nh, ®Æc biÖt trong trêng hîp hÖ thèng liªn ng©n hµng ho¹t ®éng cha
hiÖu qu¶, tõ ®ã dÉn ®Õn lµm gi¶m hoÆc v« hiÖu ho¸ vai trß qu¶n lÝ cña Ng©n hµng
trung ¬ng. H¹n møc tÝn dông còng cã thÓ lµm sai c¬ cÊu ®Çu t, bëi v× víi h¹n møc ®·
®îc x¸c ®Þnh, c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i bao giê còng t×m ®Õn nh÷ng dù ¸n ®Çu t lín,
lÜnh vùc ®Çu t dÔ sinh lêi, bá mÆc c¸c lÜnh vùc kh¸c, g©y khã kh¨n cho c¸c doanh
nghiÖp võa vµ nhá.
6.Qu¶n lý l·i suÊt:
Khi ®· sö dông mäi c«ng cô mµ kh«ng thÓ ®iÒu khiÓn vµ chi phèi l·i suÊt tÝn dông
trong nÒn kinh tÕ, Ng©n hµng trung ¬ng sÏ sö dông c«ng cô qu¶n lÝ l·I suÊt. ë c«ng
cô nµy, Ng©n hµng trung ¬ng trùc tiÕp qui ®Þnh møc l·i suÊt cña c¸c ng©n hµng th¬ng
m¹i, cã thÓ c¶ ®Çu vµo lÉn ®Çu ra.
Thø nhÊt, Ng©n hµng trung ¬ng cã thÓ ®a ra khung l·i suÊt vµ c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i chØ ®îc phÐp ®iÒu chØnh l·i suÊt cña m×nh trong khu«n khæ ®ã. Tuú theo môc
®Ých mµ c¸c khung l·i suÊt cña c¸c Ng©n hµng trung ¬ng cã thÓ lµ l·i suÊt tiÒn göi tèi
®a - l·i suÊt cho vay tèi thiÓu ( b¶o ®¶m lîi Ých cña c¸c ng©n hµng ) hoÆc l·i suÊt tiÒn
göi tèi thiÓu - l·i suÊt cho vay tèi ®a ( b¶o ®¶m lîi Ých cho kh¸ch hµng cña ng©n
hµng ).
Thø hai, Ng©n hµng trung ¬ng cã thÓ ®a ra trÇn l·I suÊt hoÆc sµn l·i suÊt, tøc lµ
møc l·i suÊt tèi ®a, hoÆc tèi thiÓu mµ c¸c Ng©n hµng trung ¬ng ®îc phÐp cho vay
hoÆc huy ®éng vèn.
C«ng cô nµy chØ thùc sù cã hiÖu qu¶ nÕu nã ®îc kÕt hîp chÆt chÏ víi c«ng cô tû
gi¸. ViÖc l¹m dông qu¶n lý l·i suÊt còng sÏ lµm triÖt tiªu ®éng lùc c¹nh tranh gi÷a c¸c
ng©n hµng trong viÖc h¹ l·i suÊt thu hót kh¸ch hµng vµ c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i
còng sÏ rÊt bÞ ®éng trong viÖc huy ®éng vèn vµ cho vay.
7.Can thiÖp vµo tû gi¸ hèi ®o¸i:
Tû gi¸ hèi ®o¸i lµ quan hÖ so s¸nh gi÷a hai ®ång tiÒn hay gi¸ c¶ mét ®¬n vÞ tiÒn n íc nµy b»ng bao nhiªu ®¬n vÞ tiÒn níc kh¸c. Theo LuËt Ng©n hµng nhµ níc ViÖt Nam
th× tû gi¸ hèi ®o¸i lµ tû lÖ giòa gi¸ trÞ ®ång tiÒn ViÖt Nam so víi gi¸ trÞ ®ång tiÒn cña n íc
ngoµi.
Gi¶ Sö:
Gi¸ tÝnh theo ViÖt Nam ®ång lµ P1.
Gi¸ tÝnh theo §« la Mü lµ P2.
NÕu mét mÆt hµng cã gi¸ trÞ lµ P2 = 100USD, tû gi¸ e = 14000 th× quy ra VND mÆt
hµng ®ã cã gi¸ P1 = 14600 x 100 = 1.460.000VND.
Tû gi¸ thay ®æi ¶nh hëng ®Õn gi¸ trÞ ®ång tiÒn. Khi tû gi¸ t¨ng ®ång tiÒn néi tÖ
mÊt gi¸, khi tØ gi¸ gi¶m ®ång tiÒn néi tÖ t¨ng gi¸.VÒ mÆt dµi h¹n tû gi¸ do thùc tr¹ng
nÒn kinh tÕ mçi níc quyÕt ®Þnh. VÒ mÆt ng¾n h¹n tû gi¸ chÞu sù ¶nh hëng bëi lîng tiÒn
cung øng cña Ng©n hµng trung ¬ng.
Quan hÖ cung cÇu hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu c©n b»ng gãp phÇn lµm c©n b»ng
cung cÇu ngo¹i tÖ vµ cã liªn quan ®Õn lîng tiÒn cung øng trong níc, ®Õn t¨ng trëng
kinh tÕ.ViÖc Ng©n hµng trung ¬ng mua ngo¹i tÖ trªn thÞ trêng ngo¹i hèi lµm t¨ng lîng
tiÒn cung øng vµ dÉn ®Õn tû gi¸ t¨ng. Ngîc l¹i khi Ng©n hµng trung ¬ng b¸n ngo¹i tÖ
trªn thÞ trêng ngo¹i hèi, thu néi tÖ vÒ th× trªn thÞ trêng, lîng tiÒn cung øng sÏ gi¶m
xuèng lµm cho tû gi¸ gi¶m.
Tû gi¸ lµ mét c«ng cô rÊt quan träng, nã gãp phÇn ph¸t triÓn s¶n xuÊt hµng ho¸
nhËp khÈu, më réng thu hót vèn ®Çu t níc ngoµi. B»ng viÖc t¸c ®éng vµo tû gi¸, Ng©n
hµng trung ¬ng thùc hiÖn chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch xuÊt khÈu hay nhËp khÈu tuú theo
môc tiªu tõng thêi k×. Tuy nhiªn viÖc sö dông c«ng cô nµy ®ßi hái Ng©n hµng trung ¬ng ph¶i c©n nh¾c mét c¸ch kÜ lìng v× nã ¶nh hëng ®Õn quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ, ®Õn
hÖ thèng kinh doanh ngo¹i hèi cña hÖ thèng ng©n hµng th¬ng m¹i. Muèn chÝnh s¸ch
can thiÖp tû gi¸ thùc sù trë thµnh c«ng cô trung gian, hç trî ®¾c lùc cho c¸c c«ng cô
kh¸c cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, Ng©n hµng trung ¬ng ph¶i cã nh÷ng ®IÒu kiÖn nhÊt ®Þnh.
®ã lµ khèi lîng dù tr÷ quèc gia vµ ngo¹i tÖ dµnh cho quÜ b×nh æn ph¶i ®ñ lín, c¸c biÖn
ph¸p hµnh chÝnh vµ hÖ thèng ph¸p luËt ph¶i thËt ®ång bé vµ ph¶i thùc sù cã hiÖu lùc.
MÆt kh¸c b¶n th©n ®ång tiÒn ph¶i t¬ng ®èi æn ®Þnh, kh«ng cßn l¹m ph¸t ë møc ®é cao.
Ch¬ng II
Thùc tr¹ng viÖc sö dông c¸c c«ng cô
cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ ë ViÖt Nam
Nh ®· tr×nh bµy ë trªn, chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cã thÓ ®îc ®IÒu hµnh th«ng qua mét
hÖ thèng kh¸ phong phó c¸c c«ng cô. C¸c c«ng cô nµy cã ph¬ng thøc ®èi tîng, quy
m«, t¸c ®éng kh¸c nhau.Tuú theo ®Æc ®iÓm kinh tÕ tõng quèc gia ë tõng thêi k× mµ
Ng©n hµng trung ¬ng c¸c níc cã thÓ quyÕt ®Þnh sö dông c«ng cô nµo, ®iÒu ®ã còng cã
nghÜa lµ cã nh÷ng quèc gia thiªn h¼n vÒ phÝa chØ sö dông mét sè c«ng cô nµo ®ã. VÝ
dô ë NhËt B¶n, Ng©n hµng trung ¬ng kh«ng hÒ quy ®Þnh dù tr÷ b¾t buéc mµ ®Ó cho
c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i tù quyÕt ®Þnh lÊy møc dù tr÷ cña m×nh, tr¸i l¹i nghiÖp vô thÞ
trêng më l¹i ®îc sö dông kh¸ thêng xuyªn. ë nh÷ng níc ph¸t triÓn, n¬i mµ thÞ trêng
tiÒn tÖ ®· ph¸t triÓn ®Õn tr×nh ®é cao, c¸c quan hÖ trªn thÞ trêng tiÒn tÖ ®· ®ñ kh¶
n¨ng ®Þnh híng cho ho¹t ®éng ña c¸c tæ chøc tÝn dông ®i vµo hiÖu qña, th× nhµ n íc cã
xu híng gi¶m bít sù ®iÒu tiÕt cña m×nh vµ më réng quyÒn tù do kinh doanh cho c¸c tæ
chøc tÝn dông. Khi ®ã Ng©n hµng trung ¬ng sÏ chuyÓn sang sö dông c¸c c«ng cô diÒu
tiÕt gi¸n tiÕp, bao gåm: nghiÖp vô thÞ trêng më, chÝnh s¸ch chiÕt khÊu vµ dù tr÷ b¾t
buéc. Cßn ë nh÷ng níc kÐm ph¸t triÓn nh níc ta, n¬i mµ ho¹t ®éng liªn ng©n hµng
cßn cha hiÖu qu¶, Ng©n hµng trung ¬ng b¾t buéc ph¶i sö dông c¸c c«ng cô ®iÒu tiÕt
trùc tiÕp, bao gåm h¹n møc tÝn dông vµ khung l·i suÊt. Tuy nhiªn theo xu híng cña
thêi ®¹i, ng©n hµng NhÇ Níc ViÖt Nam ®ang cè g¾ng h¹n chÕ viÖc sö dông c¸c c«ng
cô ®IÒutiÕt trùc tiÕp vµ chuyÓn sang c¬ chÕ ®iÒu tiÕt gi¸n tiÕp.
I.§iÒu hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ ë ViÖt Nam giai ®o¹n tõ 1996 ®Õn nay.
NÐt næi bËt trong thêi k× nµy lµ níc ta ®· dµnh ®îc nh÷ng th¾ng lîi hÕt søc to lín
trªn mÆt trËn kinh tÕ, kÕt thóc qu¸ tr×nh t¹o tiÒn ®Ò vËt chÊt cho c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn
®¹i ho¸, bíc sang giai ®o¹n míi: giai ®o¹n ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸,
tiÕp tôc ®i lªn Chñ NghÜa X· Héi. Môc tiªu c¬ b¶n cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ níc ta giai
®o¹n nµy lµ: æn ®Þnh søc mua trong níc cña ®ång b¶n tÖ, duy tr× gi¸ trÞ hîp lÝ ®èi víi
ngo¹i tÖ trong c¸c giao dÞch ®èi ngo¹i, t¹o m«i trêng thuËn lîi cho c¸c ho¹t ®éng tµi
chÝnh trong nÒn kinh tÕ, kiÒm chÕ l¹m ph¸t ë møc hîp lÝ, gãp phÇn t¹o ra møc t¨ng tr ëng cao vµ v÷ng ch¾c.C¸c c«ng cô chÝnh s¸ch tiÒn tÖ trong thêi k× nµy ®îc diÒu hµnh
cô thÓ nh sau:
H¹n møc tÝn dông: C«ng cô nµy ®îc Ng©n hµng nhµ níc ¸p dung ®iÒu hµnh
chÝnh s¸ch tiÒn tõ n¨m 1994, ®· cã t¸c ®éng hiÖu qu¶ ®Õn viÖc h¹n chÕ tèc ®é t¨ng
tæng ph¬ng tiÖn thanh to¸n trong nh÷ng n¨m 1995-1997 vµ qua ®ã kiÒm chÕ l¹m ph¸t.
Tuy nhiªn tõ cuèi n¨m 1997 vµ ®Çu n¨m 1998 c«ng cô h¹n møc tÝn dông ®· dÇn mÊt
vai trß cña nã trong viÖc h¹n chÕ viÖc gia t¨ng cña tæng ph¬ng tiÖn thanh to¸n. H¬n
n÷a viÖc më réng ph¬ng tiÖn thanh to¸n trong giai do¹n nµy lµ cÇn thiÕt ®Ó thóc ®Èy
t¨ng trëngkinh tÕ, nÕu tiÕp tôc thùc hiÖn h¹n møc tÝn dông sÏ t¹o ra khã kh¨n cho c¸c
ng©n hµng th¬ng m¹i trong viÖc më réng tÝn dông. Do vËy tõ quý II n¨m 1998, Ng©n
hµng nhµ níc ®· kh«ng ¸p dông c«ng cô h¹n møc tÝn dông nh lµ mét c«ng cô thêng
xuyªn trong ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ . MÆc dï vËy møc t¨ng trëng tÝn dông vÉn ®îc tiÕp tôc theo dâi ®Ó cã nh÷ng gi¶i ph¸p kÞp thêi nh»m h¹n chÕ sù gia t¨ng khi nã cã
xu híng t¨ng cao.
Dù tr÷ b¾t buéc: Dù tr÷ b¾t buéc ®îc thùc hiÖn theo qui chÕ dù tr÷ b¾t buéc ®îc
ban hµnh theo quyÕt ®Þnh sè 396/1997/Q§-NHNN ngµy 1/12/1997 cña thèng ®èc Ng©n
hµng nhµ níc vµ cã hiÖu lùc kÓ tõ th¸ng 1.1998 dÕn nay. Qui chÕ dù tr÷ b¾t buéc lÇn nµy
®îc qui ®Þnh cô thÓ h¬n thÓ hiÖn ë viÖc quy ®Þnh tiÒn göi dù tr÷ b¾t buéc tai Ng©n hµng
nhµ níc ®îc tÝnh b×nh qu©n trong c¶ k× duy tr×. N¨m 1998 tØ lÖ dù tr÷ b¾t buéc ®îc ¸p
dông cho c¸c tæ chøc tÝn dông vµ c¸c lo¹I tiÒn göi huy ®éng cã k× h¹n d íi 12 th¸ng lµ
10%, tõ th¸ng 3 ®Õn th¸ng 6 n¨m 1999 tû lÖ nµy lµ 7% vµ tõ th¸ng 6 n¨m 1999 lµ 6%.
Ng©n hµng nhµ níc kh«ng tr¶ l·I suÊt cho tiÒn göi dù tr÷ b¾t buéc. §èi víi tiÒn göi dù
tr÷ vît qu¸ Ng©n hµng nhµ níc ¸p dông l·i suÈt 0,2%/ th¸ng ( b»ng VND ) vµ
4,86%/n¨m ( b»ng ngo¹I tÖ ). §ång thêi nh÷ng tæ chøc thiÕu tiÒn göi dù tr÷ b¾t buéc
trong k× duy tr× bÞ ph¹t møc 200% l·i suÊt cho vay t¸i cÊp vèn cña Ng©n hµng nhµ n íc
( ®èi víi dù tr÷ b¾t buéc b»ng VND ) vµ 200% lÇn l·i suÊt cho vay b»ng ®« la do thèng
®èc Ng©n hµng nhµ níc quy ®Þnh trong cïng thêi k× (® èi víi dù tr÷ b¾t buéc b»ng USD ).
Trong n¨m 2000 tû lÖ dù tr÷ b¾t buéc ®îc quy dÞnh lµ 5% trªn tæng sè d tiÒn göi díi 12
th¸ng ®èi víi c¸c tæ chøc tÝn dông ë ®« thÞ vµ 1% ®èi víi c¸c tæ chøc tÝn dông ë n«mhg
th«n. Tõ th¸ng 10 n¨m 2000 riªng tiÒn göi dù tr÷ b¾t buéc b»ng ngo¹i tÖ ®îc n©ng tõ
møc 5% nªn 8% vµ tõ ngµy 1.12.2000 ®îc ®IÒu chØnh lªn tíi 12% trªn tæng sè d tiÒn göi
b»ng ngo¹I tÖ díi 12 th¸ng ¸p dông cho tÊt c¶ c¸c lo¹i h×nh tæ chøc tÝn dông.
T¸i cÊp vèn: Ng©n hµng nhµ níc thùc hiÖn t¸i cÊp vèn ng¾n h¹n nh»m bï ®¾p
khã kh¨n t¹m thêi vÒ thanh to¸n cho c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i theo h×nh thøc cho vay
thÕ chÊp b»ng tiÒn göi ngo¹i tÖ cña c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i taÞ Ng©n hµng trung ¬ng .
N¨m 1998 l·i suÊt t¸i cÊp vèn ®îc ®IÒu chØnh tõ 1%/th¸ng lªn 1,1%/th¸ng. N¨m 1999
cïng víi viÖc gi¶m trÇn l·i suÊt cho vay, l·i suÊt t¸i cÊp vèn còng ®îc gi¶m xuèng møc
0,85%/th¸ng. HiÖn nay l·i suÊt cho vay t¸i cÊp vèn cña Ng©n hµng nhµ níc lµ
0,5%/th¸ng vµ l·i suÊt t¸i chiÕt khÊu lµ 0,45%/th¸ng.
L·i suÊt : Thêi k× nµy ®¸nh dÊu hai sù thay ®æi c¨n b¶n vÒ ®Iªu hµnh l·i suÊt,
thÝch øng víi nhÞp ®é c¶i c¸ch kinh tÕ cña ViÖt Nam, ®ã lµ ®IÒu hµnh chÝnh s¸ch l·i
suÊt th«ng qua møc l·i suÊt trÇn, vµ sau ®ã lµ l·i suÊt c¬ b¶n tiÕn tíi tù do ho¸ l·i
suÊt.
§èi víi l·i suÊt trÇn, Ng©n hµng nhµ níc khèng chÕ tØ lÖ chªnh lÖch gi÷a cho vay
vµ l·i suÊt huy ®éng ë møc 0,35%/th¸ng. TrÇn l·i suÊt trong n¨m 1999 ®îc Ng©n
hµng nhµ níc ®iÒu chØnh liªn tôc phï hîp víi chØ sè l¹m ph¸t, quan hÖ cung cÇu vèn
tÝn dông t¹I tõng thêi ®iÓm. Th¸ng 5 n¨m 1999 trÇn l·i suÊt cho vay b»ng VND ® îc
®IÒu chØnh gi¶m tõ 1,2%/th¸ng xuèng møc 1,15%/th¸ng. Tõ th¸ng 6 n¨m 1999 tõ chç
nhiÒu trÇn l·i suÊt (ng¾n, trung vµ dµI h¹n), ®· thèng nhÊt mét trÇn ¸p dông chung
cho c¸c tæ chøc tÝn dông, kh«ng ph©n biÖt quèc doanh hay cæ phÇn. Th¸ng 8 n¨m
1999 Ng©n hµng nhµ níc tiÕp tôc ®IÒu chØnh gi¶m l·i suÊt cho vay b»ng VND tõ
1,15%/th¸ng xuèng 1,05%/th¸ng. §Õn th¸ng 10 n¨m 1999 tríc t×nh h×nh thiÓu ph¸t
cña ®Çu n¨m 1999 Ng©n hµng nhµ níc l¹I mét lÇn n÷a ®iÒu chØnh gi¶m trÇn l·i suÊt
xuèng cßn 0,85% ®èi víi khu vùc thµnh thÞ.
ViÖc gi¶m liªn tiÕp trÇn l·i suÊt cho vay lµ mét biÖn ph¸p cña Ng©n hµng nhµ níc
®Ó ®èi phã víi t×nh tr¹ng thiÓu ph¸t vµ gãp phÇn thùc hiÖn gi¶I ph¸p kÝch cÇu vÒ ®Çu
t cña chÝnh phñ th«ng qua c¬ chÕ níi láng l·i suÊt tÝn dông. Tuy nhiªn biÖn ph¸p hµnh
chÝnh nµy ®· g©y ra khã kh¨n rÊt lín cho c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i trong viÖc duy tr×
lîi nhuËn, thËm chÝ cßn ®e do¹ ®Õn kh¶ n¨ng ®¶m b¶o an toµn thanh to¸n. V× vËy sau
mét thêi gian chuÈn bÞ x©y dùng ®Ò ¸n víi nhiÒu ý kiÕn, quan ®IÓm kh¸c nhau ®Õn
ngµy 5.8.2000 Ng©n hµng nhµ níc ®· chÝnh thøc chuyÓn sang c¬ chÕ ®IÒu hµnh theo
l·i suÊt c¬ b¶n. C¸c ng©n hµng th¬ng m¹i ®îc chñ ®éng quy ®Þnh møc l·I suÊt cho
vay cô thÓ cña m×nh theo biªn ®é xoay quanh l·i suÊt c¬ b¶n. Tõ th¸ng 8 ®Õn th¸ng
12 ¨m 2000 l·i suÊt c¬ b¶n ®èi víi VND vÉn liªn tôc ®îc gi÷ nguyªn ë møc
0,75%/th¸ng. C¸c ng©n hµng th¬ng m¹i ®îc qui ®Þnh møc l·I suÊt cho vay cô thÓ
xoay quanh biªn ®é 0,3%/ th¸ng ®èi víi cho vay ng¾n h¹n vµ 0,5%/th¸ng ®èi víi cho
vay trung vµ dµi h¹n. §Çu th¸ng 3.2001 do sù sôt gi¶m ®ång lo¹t cña møc l·i suÊt
trªn thÞ trêng tiÒn tÖ cña nhiÒu quèc gia trªn thÕ giíi, Ng©n hµng nhµ níc ViÖt Nam d·
quyÕt ®Þnh gi¶m møc l·i suÊt c¬ b¶n xuèng 0,025%/th¸ng, tøc lµ ë møc 0,725%.
NghiÖp vô thÞ trêng më: §Çu th¸ng 7 n¨m 2000, lÇn ®Çu tiªn Ng©n hµng nhµ níc ®· chÝnh thøc ®a nghiÖp vô thÞ trêng më vµo ho¹t ®éng, ®IÒu nµu hoµn toµn phï
hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ. Tæng sè ®· cã 14 ng©n hµng th¬ng m¹i ®¨ng kÝ vµ ®îc chÊp
nhËn lµ thµnh viªn cña thÞ trêng. B×nh qu©n 10 ngµy tæ chøc mét phiªn giao dÞch. §Õn
®Çu th¸ng 12 n¨m 2000 ng©n hµng th¬ng m¹i ®· tæ chøc ®îc 13 phiªn giao dÞch víi
tæng khèi lîng tÝn phiÕu mua b¸n lµ 1428 tû ®ång ( mua vµo 878 tû ®ång, b¸n ra 550 tû
®ång ).L·i suÊt giao dÞch tõ 4,95% ®Õn 5,58%.
Trong n¨m 2000 Ng©n hµng nhµ níc còng ®· tæ chøc ®îc 43 phiªn ®Êu thÇu tr¸i
phiÕu kho b¹c, b×nh qu©n mçi tuÇn mét phiªn. Tæng kÕ ho¹ch ®a ra ®Êu thÇu lµ 6500
tû ®ång trong khi tæng sè vèn ®¨ng kÝ dù thÇu lµ 12.000 tû ®ång, tæng khèi lîng tróng
thÇu lµ 4800 tû ®ång. l·i suÊt tróng thÇu ®Çu n¨m lµ 6%/n¨m ®Õn gi÷a n¨m gi¶m
xuèng cßn 4,9%/n¨m vµ cuèi n¨m t¨ng lªn lµ 5,3%-5,35%/n¨m.
Tû gi¸ hèi ®o¸i vµ qu¶n lÝ ngo¹i hèi: Th«ng qua viÖc can thiÖp vµ c«ng bè tû gi¸
giao dÞch b×nh qu©n trªn thÞ trêng giao dÞch liªn ng©n hµng, Ng©n hµng nhµ níc ®·
®IÒu chØnh t¨ng tû gi¸ gi÷a VND vµ USD ®Çn dÇn, ®Òu dÆn qua c¸c phiªn giao dÞch,
tr¸nh t¹o nªn c¸c có sèc t¨ng ®ét gi¸, g©y bÊt lîi cho c¸c doanh nghiÖp vµ thÞ trêng.
Trong ca s th¸ng cuèi n¨m , b×nh qu©nmçi phiªn giao dÞch tû gi¸ t¨ng tõ 5 dång ®Õn 7
®ång/USD. Tõ ®ã lµm c¬ së cho c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i ®IÒu chØnh tû gi¸ mua b¸n
cña m×nh ®èi víi kh¸ch hµng, t¸c ®éng ®Õn tØ gi¸ trªn thÞ trêng tù do. §Õn cuèi n¨m
2000 tû gi¸ trªn c¶ ba thÞ trêng ®· t¨ng so víi ®Çu n¨m nh sau :
- ThÞ trêng ngo¹I tÖ liªn ng©n hµng t¨ng 3,1% (14.450/14.016 ®ång)
- ThÞ trêng mua b¸n cña c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i
(12.460/14042 ®ång).
- ThÞ trêng tù do t¨ng 3,96% (14.700/14139 ®ång).
t¨ng
2,9%
Trong lÜnh vùc qu¶n lý ngo¹i hèi, Ng©n hµng nhµ níc quy ®Þnh l¹i nguyªn t¾c giao
dÞch tû gi¸, s¾p xÕp l¹i c¸c bµn thu ®æi ngo¹I tÖ, më réng thªm ®èi t îng vay, b¸n ngo¹i tÖ
cho c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi.
II. Nh÷ng mÆt h¹n chÕ vµ nguyªn nh©n.
Mét ®iÒu kh«ng thÓ phñ nhËn lµ bíc sang thêi k× ®æi míi, chÝnh s¸ch tiÒn tÖ ®·
chøng tá vai trß hÕt søc quan träng trong tæng thÓ c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« cña quèc
gia, cã t¸c ®éng ®Õn toµn bé ho¹t ®éng nÒn kinh tÕ. Nã ®· duy tr× sù æn ®Þnh cña hÖ thèng
tiÒn tÖ, gi÷ v÷ng gi¸ trÞ cña ®ång b¶n tÖ, t¹o lßng tin trong níc vµ nø¬c ngoµi thóc ®Èy ®Çu
t, gãp phÇn thóc ®Èy sù t¨ng trëng liªn tôc vµ v÷ng ch¾c cña nÒn kinh tÕ, k×m gi÷ l¹m ph¸t.
Trong thùc tÕ c¬ chÕ diÒu chØnh cò ®· ®em l¹i sù thµnh c«ng ®¸ng kÓ cho chÝnh s¸ch tiÒn
tÖ trong thËp kØ 90 khi nh×n vµo c¸c chØ sè vÜ m«, l¹m ph¸t, s¶n l îng, viÖc lµm. ChÝnh s¸ch
tiÒn tÖ ®· ®¹t ®îc hiÖu qu¶ tèi ®a cña nã: tû lÖ l¹m ph¸t ®· ®îc duy tr× ë møc mét con sè
cïng tèc ®é t¨ng trëng b×nh qu©n ®¹t 8,6%/n¨m trong gÇn 10 n¨m.
Tuy nhiªn trong thêi gian gÇn ®©y, chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cña Ng©n hµng nhµ níc ®· b¾t
®Çu tá ra lóng tóng vµ thiÕu chñ ®éng trong viÖc ®IÒu tiÕt lîng tiÒn cung øng, ®¶m b¶o víi
nhu cÇu phï hîp tiÒn tÖ cña nÒn kinh tÕ. LÝ do chÝnh dÉn ®Õn t×nh tr¹ng nµy lµ h¹n chÕ vèn
cã cña s¬ chÕ ®IÒu hµnh cò, mµ cô thÓ lµ nh÷ng c«ng cô ®IÒu tiÕt mµ Ng©n hµng nhµ n íc
ViÖt Nam ®· sö dông tõ tríc ®Õn nay.
Thø nhÊt c¸c c«ng cô nµy kh«ng cho phÐp Ng©n hµng nhµ níc cã thÓ ®iÒu chØnh linh
häat lîng vèn kh¶ dông trong ®iÒu kiªn ø thõa. T×nh tr¹ng dù tr÷ kh«ng mong muèn cña
c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i b¾t ®Çu tõ 1994 vµ kÐo dµi cho ®Õn nay. Lý do ban ®Çu cã lÏ bëi
sù duy tr× l·i suÊt tiÒn göi cao cïng víi viÖc khèng chÕ trÇn tÝn dông trong nh÷ng n¨m
1994-1996. Dù tr÷ ngo¹I tÖ t¨ng lªn rÊt m¹nh trong thêi gian nµy vµ tû lÖ tiÒn mÆt trªn tiÒn
göi cã xu híng gi¶m xuèng ( n¨m 1995 tû lÖ nµy lµ 1,3; n¨m 1996 lµ 0,8; 1997 lµ 0,5 ).Tuy
nhiªn lÝ do chÝnh cña t×nh tr¹ng nµy tõ n¨m 1997 ®Õn nay l¹I n»m ë sù gi¶m sót tæng cÇu
cña nÒn kinth tÕ, ph¶n ¸nh sù gi¶m sót nhu cÇu tiÒn tÖ, ®Æc biÖt nhu cÇu giao dÞch. Thùc
tÕ nµy lµm cho c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i ph¶I chÞ ¸p lùc rÊt m¹nh vÒ chi phÝ vèn ®ång thêi
lµm gi¶m thiÓu tÝnh hiÖu qu¶ cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ . NgoµI dù tr÷ b¾t buéc ( thay ®æi rÊt
chËm ch¹p ), Ng©n hµng nhµ níc kh«ng cã c¸c c«g cô ®Ó hÊp thô lîng vèn kh¶ dông thõa
mét c¸ch chñ ®éng.
Hai lµ c¸c c«ng cô nµy ngµy cµng tá ra thiÕu chñ ®éng trong viÖc ®iÒu chØnh lîng tiÒn
cung øng vµ do ®ã lµm gi¶m hiÖu lùc cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ. §iÒu nµy thÓ hiÖn râ nÐt trong
c¸c n¨m 1998, 1999, 2000, khi trÇn l·i suÊt vµ l·i suÊt c¬ b¶n gi¶m liªn tôc nhng gi¸ c¶
kh«ng nh÷ng kh«ng t¨ng mµ tiÕp tôc gi¶m. §¬ng nhiªn sù gi¶m sót nµy xuÊt ph¸t chñ yÕu
tõ c¸c yÕu tè thùc cña nÒn kinh tÕ chø kh«ng hoµn toµn tõ yÕu tè tiÒn tÖ danh nghÜa. nhng
chÝnh s¸ch tiÒn tÖ ®· kh«ng chñ ®éng khi ®èi mÆt víi t×nh tr¹ng nµy vµ do ®ã lµm cho sù
t¸c ®éng cña nã trë nªn kÐm hiÖu qu¶. VÒ mÆt lÝ thuyÕt hiÖu qu¶ ng¾n h¹n cña chÝnh s¸ch
tiÒn tÖ cã ®îc khi nã t¹o ®îc c¸c có sèc tiÒn tÖ ( theo Milton Friedmen ) hoÆc nã xu¸t ph¸t
tõ sù dù tÝnh kh«ng hoµn h¶o cña c«ng chóng ®èi víi sù biÕn ®éng cña gi¸ c¶ theo quan
®iÓm cña Luca. Tuy nhiªn trªn thùc tÕ c¸c quyÕt ®Þnh ®iÒu chØnh cña trÇn l·i suÊt cho vay,
tû lÖ dù tr÷ b¾t buéc thêng ®uæi theo sù gi¶m gi¸ vµ ®i sau sù ®IÒu chØnh tù ph¸t cña thÞ trêng hoÆc nã ph¶i c¨n cø vµo dÊu hiÖu cña thÞ trêng ( l·i suÊt, tû gi¸, gi¸ c¶ ) thay cho viÖc
t¹o nªn nh÷ng dÊu hiÖu ®ã. C¸c ®ît ®iÒu chØn trÇn l·i suÊt cã t¸c dông kh¼ng ®Þnh h¬n lµ
híng dÉn diÔn biÕn thùc tÕ vµ dù ®o¸n cña c«ng chóng. §iÒu nµy râ rµng ®· triÖt tiªu ¶nh
hëng tÝch cùc cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ .
Ba lµ, hiÖu lùc t¸c ®éng cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ bÞ h¹nh chÕ v× kh«ng lîi dông ® îc c¸c
kªnh dÉn truyÒn ®a d¹ng qua l·i suÊt, qua kªnh tÝn dông vµ qua thÞ tr êng tµi chÝnh víi
nh÷ng ¶nh hëng qua gi¸ tr¸i phiÕu, cæ phiÕu vµ ngo¹i tÖ. ViÖc sö dông c¸c c«ng cô trùc
tiÕp vµ c¸c chÝnh s¸ch ®iÒu chØnh nh hiÖn nay chØ cho phÐp chÝnh s¸ch tiÒn tÖ t¸c ®éng
®Õn c¸c môc tiªu vÜ m« th«ng qua kªnh dÉn truyÒn trùc tiÕp vµ chñ yÕu th«ng qua t¸c
®éng vÒ mÆt khèi lîng. Kªnh dÉn truyÒn gi¸n tiÕp chñ yÕu lîi dông c¬ chÕ t¸c ®éng cu¶ thÞ
trêng tµI chÝnh th«ng qua sù thay ®æi gi¸ tµi s¶n vµ sù c¬ cÊu l¹i danh môc ®Çu t. Víi c¸c
c«ng cô ®Çu t gi¸n tiÕp, ®Æc biÖt lµ nghiÖp vô thÞ trêng më, Ng©n hµng trung ¬ng cã thÓ ®a
ph¬ng truyÒn t¸c ®éng cña nã ®Õn c¸c môc tiªu cuèi cïng cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, bao gåm
c¸c kªnh dÉn truyÒn trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp.
ViÖc ph©n tÝch nh÷ng h¹n chÕ cña c«ng cô trùc tiÕp còng nh chØ ra nh÷ng lîi thÕ cña
c«ng cô gi¸n tiÕp trong ®IÒu hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ kh«ng cã nghÜa lµ phñ nhËn hoµn t¸c
®éng tÝch cùc cña chóng trong ®IÒu tiÕt lîng tiÒn cung øng trong thêi gian qua. Trong thùc
tÕ khi c¸c ®iÒu kiÖn sö dông gi¸n tiÕp cha chÝn muåi bao gåm: (1)HÖ thèng ng©n hµng lµnh
m¹nh trong c¬ chÕ c¹nh tranh; (2).ThÞ trêng tiÒn tÖ thø cÊp ho¹t ®éng tÝch cùc vµ ®îc ®iÒu
tiÕt hiÖu qu¶; (3).C¸c c«ng cô ¶nh hëng cã hiÖu qu¶ ®Õn l·i suÊt cña c¸c kªnh truyÒn dÉn
®îc hoµn thiÖn, th× viÖc sö dông c¸c c«ng cô trùc tiÕp ®¶m b¶o ®îc tÝnh hiÖu qu¶ nhÊt ®Þnh
cña nã. Tuy nhiªn ®· ®Õn lóc c¬ chÕ diÒu chØnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cÇn ®îc thay ®æi, nÒn
kinh tÕ ®ang ®øng tríc th¸ch thøc cña nhu cÇu më cöa vµ héi nhËp toµn diÖn, mét chÝnh
s¸ch tiÒn tÖ cøng nh¾c vµ kÐm hiÖu qu¶ sÏ kh«ng ®¶m b¶o cho nã tr¸nh ®îc nh÷ng ¶nh hëng m¹nh mÏ tõ thÞ trêng bªn ngoµi. H¬n n÷a sau 10 n¨m ®æi míi vµ víi nh÷ng c¶i c¸ch
m¹nh mÏ trong lÜnh vùc ng©n hµng, nh÷ng diÒu kiÖn cho phÐp sö dông c¬ chÕ ®IÒu chØnh
gi¸n tiÕp ®ang dÇn h×nh thµnh, høa hÑn mét kh¶ n¨ng ch¾c ch¾n cho sù chuyÓn ®æi c¬
chÕ ®IÒu tiÕt lîng tiÒn cung øng.
Ch¬ng III
C¸c gi¶I ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶
c¸c c«ng cô chÝnh s¸ch tiÒn tÖ ë ViÖt Nam:
I.Nh÷ng quan ®iÓm, ®Þnh híng hoµn thiÖn:
Môc tiªu trùc tiÕp cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ ë ViÖt Nam lµ thóc dÈy t¨ng trëng kinh tÕ vµ
kiÓm so¸t l¹m ph¸t. Do ®ã c¸c chØ tiªu chÝnh ®Ò ra cho n¨m 2001: khèi l îng tiÒn cung øng,
møc t¨ng tæng ph¬ng tiÖn thanh to¸n, tèc ®é t¨ng cña nguån vèn huy ®éng vµ tè ®é t¨ng
cña d nî cho vay nÒn kinh tÕ sÏ t¬ng øng víi c¸c chØ tiªu ®¹t ®îc n¨m 2000, vµ híng tíi
®¹t ®îc chØ tiªu t¨ng trëng GDP vµ møc ®é l¹m ph¸t theo nghÞ quyÕt cña Quèc Héi ®· ®Ò
ra. Trong ®ã dù to¸n tæng ph¬ng tiÖn thanh to¸n t¨ng 20-22%, tæng khèi lîng tiÒn cung
øng t¨ng 24-26%, huy ®éng vèn t¨ng 25-27%, d nî cho vay nÒn kinh tÕ t¨ng 20-22%.
ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ còng cÇn ®îc cô thÓ ho¸ theo híng tÝch cùc víi nguyªn t¾c níi
láng, linh ho¹t, ®ång bé vµ hiÖu lùc. Nh÷ng c¬ chÕ, qui chÕ, thÓ lÖ hîp thøc h¬n, mang ®Çy
®ñ hiÖu lùc ph¸p lÝ h¬n ®îc ¸p dông. Tõng bíc chuyÓn nhanh, chuyÓn m¹nh ®IÒu hµnh
chÝnh s¸ch tiÒn tÖ b»ng nh÷ng biÖn ph¸p mÖnh lÖnh hµnh chÝnh cßn kh¸ phæ biÕn sang sö
dông cã hiÖu qu¶ nh÷ng biÖn ph¸p kinh tÕ, nh÷ng c«ng cô, chÝnh s¸ch thÞ tr êng lµ chñ
yÕu. §Ò cao hiÖu qu¶ kinh tÕ , an toµn vµ chñ ®éng phßng ngõa rñi ro. Ph¸t triÓn m¹nh mÏ
thÞ trêng tiÒn tÖ vµ t¨ng cêng "®é s©u tµi chÝnh " cña hÖ thèng tiÒn tÖ quèc gia. §i ®«i víi
®ã lµ më réng ph©n c«ng, ph©n cÊp, ph©n quyÒn c¸c tæ chøc thanh tra, gi¸m s¸t tµi chÝnh,
chó träng kiÓm so¸t tµi chÝnh-ng©n hµng, ®¶m b¶o sù minh b¹ch trong chÕ ®é th«ng tin,
b¸o c¸o tµi chÝnh, kÕ to¸n,…
T¹I héi nghÞ TW6 lÇn thø nhÊt ( §¹I Héi VIII), Ban ChÊp Hµnh Trung ¦¬ng §¶ng
Céng S¶n ViÖt Nam ®· cã sù ®iÒu chØnh nhÊt qu¸n vÒ s¸ch lîc, biÖn ph¸p chØ ®¹o nÒn
kinh tÕ víi nhiÖm vô xuyªn suèt lµ ph¸t triÓn n«ng nghiÖp n«ng th«n, coi ®©y lµ "bÖ
phãng" ®Ó ®Èy tíi mét bíc c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ ë thËp niªn 20002010 víi tÇm nh×n 2020. Theo ®ã sÏ cã sù chuyÓn dÞch c¨n b¶n vÒ c cÊu kinh tÕ, tríc hÕt
lµ sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu ®Çu t, dùa vµo c¬ cÊu l¹i tõ nguån vèn cho ®Õn sö dông vèn,
dµnh vèn u tiªn ®Çu t nhiÒu h¬n vµo nh÷ng lÜnh vùc then chèt, mòi nhän cña nÒn kinh tÕ.
Do vËy, néi dung hoµn thiÖn chÝnh s¸ch tiÒn tÖ kh«ng n»m ngoµi nh÷ng ®Þnh híng ®· nªu
trªn.
II.Nh÷ng gi¶i ph¸p ®èi víi c¸c c«ng cô:
Dù tr÷ b¾t buéc:
TØ lÖ dù tr÷ b¾t buéc cÇn ph¶i ¸p dông thèng nhÊt ®èi víi tÊt c¶ c¸c tæ chøc vµ mäi tµi
s¶n nî. CÇn cho phÐp tÝnh to¸n vµ ¸p dông dù tr÷ b¾t buéc b×nh qu©n theo k×, th êng tÝnh
theo tuÇn ®Ó c¸c ng©n hµng cã sù linh ho¹t trong qu¶n lÝ vèn kh¶ dông cña m×nh vµ do ®ã
thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña thÞ trêng tiÒn tÖ. ViÖc kh«ng tu©n thñ cÇn bÞ xö ph¹t nghiªm
kh¾c thÓ hiÖn b»ng l·i suÊt ph¹t ¸p dông trªn sè thiÕu hôt b×nh qu©n c¶ ki vµ l·i suÊt
ph¹t nµy ph¶i cao nhÊt so víi c¸c møc l·i suÊt kh¸c. Ng©n hµng nhµ níc ph¶i cã quyÒn
qui ®Þnh c¸ch thøc tÝnh to¸n, lo¹i h×nh tµi s¶n nî còng nh lo¹i h×nh tæ chøc ¸p dông dù tr÷
b¾t buéc.
Dù tr÷ b¾t buéc kh«ng ®îc hëng l·i cã t¸c dông lµm t¨ng chi phÝ huy ®éng vèn, møc
chªnh lÖch l·i suÊt vµ do ®ã t¸c ®éng tíi l·i suÊt tiÒn göi vµ l·i suÊt cho vay cuèi cïng.
NÕu tØ lÖ dù tr÷ b¾t buéc kh«ng ®îc hëng l·i ®îc qui ®Þnh ë møc rÊt cao th× sÏ g©y ra
nh÷ng ¶nh h¬ng kh«ng nh mong muèn gièng nh c¸c c«ng cô trùc tiÕp, ®Æc biÖt khi kh«ng
¸p dông ®ßng ®Òu víi tÊt c¶ c¸c tæ chøc. Do ®ã cÇn gi¶m tØ lÖ dù tr÷ b¾t buéc vµ gi÷ ë
møc thÊp khi c¸c c«ng cô kh¸c ®· ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶. Còng cÇn xem xÐt viÖc tr¶ l·i
mét phÇn hay toµn phÇn phÇn dù tr÷ b¾t buéc vît qu¸ mét møc nhÊt ®Þnh.
Dù tr÷ b¾t buéc lu«n ®îc h¹ thÊp mét c¸ch dÔ dµng nhng kh«ng dÔ t¨ng dù tr÷ b¾t buéc
v× nã ®ßi hái tõng ng©n hµng ph¶i cã sù ®iÒu chØnh lín trong danh môc ®Çu t vµ do ®ã dù
tr÷ b¾t buéc kh«ng ph¶i lµ mét c«ng cô linh ho¹t. Tuy nhiªn dù tr÷ b¾t buéc trong mét vµi
trêng hîp tá ra rÊt h÷u hiÖu vµ nªn lµ mét trong nh÷ng c«ng cô cña bÊt k× ng©n hµng nµo.
T¸i chiÕt khÊu :
C¸c Ng©n hµng trung ¬ng thêng b¾t ®Çu qu¸ tr×nh c¶i c¸ch víi nhiÒu thÓ thøc t¸i cÊp
vèn, kÓ c¸c thÓ thøc dµi h¹n dµnh cho c¸c dù ¸n ®Æc biÖt vµ c¸c tiÓu ngµnh. L·i suÊt t¸i
cÊp vèn ¸p dông ®èi víi tõng thÓ thøc còng kh¸c nhau vµ ®«i khi hiÕm khi g¾n víi l·i suÊt
thÞ trêng vµ thêng lµ bao cÊp. C¸c thÓ thøc t¸i cÊp vèn nµy thêng ®îc dïng chñ yÕu nh lµ
c¸c c«ng cô tÝn dông cã lùa chän h¬n lµ c¸c c«ng cô tiÒn tÖ mÆc dï chóng cã t¸c ®éng
tæng thÓ trùc tiÕp vÒ mÆt tiÒn tÖ. C¸c thÓ thøc nµy buéc Ng©n hµng trung ¬ng ph¶i than gia
vµo viÖc ®a ra c¸c quyªt ®Þnh vi m« vµ cã thÓ kh«ng ¸p dông ®ång ®Òu víi mäi ng©n hµng.
§©y lµ c«ng cô tiÒn tÖ kh«ng linh ho¹t vµ hÇu nh hoµn toµn thuéc quyÒn chñ ®éng cña
c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i.
CÇn hîp nhÊt c¸c thÓ thøc t¸i cÊp vèn thµnh mét thÓ thøc víi mét l·i suÊt cho vay
t¸i cÊp vèn duy nhÊt. Th¬ng cÇn ph¶i cã mét thÓ thøc t¸i chiÕt khÊu chung ®Ó cung cÊp
vèn kh¶ dông cho thÞ trêng vµ ng¨n chÆn viÖc biÕn ®éng qu¸ møc cña l·i suÊt nh¾n h¹n,
®Æc biÖt lµ l·i suÊt liªn ng©n hµng. ThÓ thøc nµy cÇn ¸p dông thèng nhÊt víi mäi ng©n
hµng vµ cho phÐp ®îc vay tù ®éng víi c¸c qui t¾c vµ h¹n møc qui ®Þnh tríc. H¹n møc vay
cÇn ph¶i g¾n víi vèn cña ng©n hµng hay tµi s¶n thÕ chÊp.
CÇn qui ®Þnh thêi h¹n vay vèn tèi ®a cµng ng¾n cµng tèt ®Ó cho phÐp Ng©n hµng
trung ¬ng chñ ®éng thay ®æi ®iÒu kiÖn vay khi cÇn thiÕt. Mét sè Ng©n hµng trung ¬ng qui
®Þnh thêi h¹n vay tèi ®a kh«ng qu¸ vµi ngµy. §iÒu nÇy cã nghÜa lµ c¸c ng©n hµng th¬ng
m¹i muèn sö dông vèn l©u h¬n thêi h¹n tèi ®a ph¶i gia h¹n tÝn dông ng¾n h¹n víi ®iÒu kiÖn
®· thay ®æi.
§èi víi thÓ thøc t¸i chiÕt khÊu, biÕn sè chÝnh s¸ch chñ chèt lµ l·i suÊt chiÕt khÊu.
NÕu kh«ng cã mét thÞ trêng tiÒn tÖ ph¸t triÓn th× cã thÓ ph¶i qui ®Þnh l·i suÊt nµy theo ph¬ng ph¸p hµnh chÝnh. Mét sè Ng©n hµng trung ¬ng tæ chøc ®Êu gi¸ tÝn dông cña Ng©n
hµng trung ¬ng ®Ó x¸c ®Þnh l·i suÊt chiÕt khÊu. Qui t¾c c¨n b¶n lµ ph¶i gi÷ l·i suÊt chiÕt
khÊu cao h¬n l·i suÊt tiÒn göi ®Ó buéc c¸c ng©n hµng ph¶i huy ®éng tiÒn göi tríc khi vay
vèn cña Ng©n hµng trung ¬ng. Ngay khi cã thÓ, cÇn ®¹t l·i suÊt cao h¬n l·i suÊt tham
chiÕu chuÈn cña thÞ trêng tiÒn tÖ. Ngoµi thÓ thøc cung cÊp vèn kh¶ dông, hÇu hÕt c¸c
Ng©n hµng trung ¬ng cßn ®ãng vai trß lµ ngêi cho vay cuèi cïng th«ng qua thÓ thøc cho
vay khÈn cÊp.
NghiÖp vô thÞ trêng më:
Trong thêi gian tíi, ®Ó cã thÓ hoµn thiÖn c«ng cô nghiÖp vô thÞ trêng më, chóng ta
cÇn gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò sau:
Thø nhÊt, ®iÒu kiÖn cÇn ®Ó nghiÖp vô thÞ trêng më cã thÓ vËn hµnh lµ c¸c c«ng cô
cña thÞ trêng më ph¶i hiÖn h÷u. T¹i c¸c níc, c«ng cô phæ biªn trªn thÞ trêng më lµ tÝn
phiÕu kho b¹c, ë ®ã nghiÖp vô ®îc Ng©n hµng trung ¬ng sö dông lµ ®Êu thÇu tÝn phiÕu kho
b¹c. T¹i ViÖt Nam, trong thêi gian tíi, ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho Ng©n hµng nhµ níc sö dông
nghiÖp vô thÞ trêng më cÇn tËp trung ph¸t hµnh tÝn phiÕu kho b¹c th«ng qua ®Êu thÇu.
Ho¹t ®éng nay sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho Ng©n hµng nhµ níc sö dông thÞ trêng ®Êu thÇu nh mét
c«ng cô ®¾c lùc ®Ó thùc hiÖn chÝnh s¸ch tiÒn tÖ trong cïng thêi k×, t¸c ®éng gi¸n tiÕp tíi
khèi lîng tiÒn cung øng. Ng©n hµng nhµ níc cã thÓ kiÓm so¸t chÆt h¬n khèi lîng tiÒn trong
lu th«ng ®ång thêi khai th¸c tèi ®a c¸c nguån tiÒn trong x· héi, ®¸p øng nhu cÇu vèn ®Çu
t cho nÒn kinh tÕ. Ngoµi viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ph¸t huy nghiÖp vô thÞ trêng më th× viÖc tËp
trung ®Êu thÇu tÝn phiÕu kho b¹c qua Ng©n hµng nhµ níc cßn t¹o ®iÒu kiÖn gi¶m l·i suÊt
ph¸t hµnh tÝn phiÕu kho b¹c so víi viÖc chÝnh kho b¹c nhµ níc ph¸t hµnh. MÆt kh¸c, ®Ó
t¹o ®iÒu kiÖn cho vÊn ®Ò chuyÓn nhîng, mua b¸n c¸c chøng tõ cã gi¸ h×nh thµnh c¸c giao
dÞch hîp ph¸p trªn thÞ trêng më, nhµ níc cÇn sím ban hµnh khung luËt ph¸p vÒ viÖc ph¸t
hµnh vµ lu th«ng c¸c chøng tõ cã gi¸.
Thø hai, h¹n chÕ viÖc cung øng tÝn dông cña Ng©n hµng nhµ níc cho c¸c ng©n
hµng th¬ng m¹i th«ng qua cöa sæ chiÕt khÊu. NÕu kh«ng cã nh÷ng h¹n chÕ nµy, th× nghiÖp
vô thÞ trêng më kh«ng thÓ sö dông nh mét c«ng cô tiÒn tÖ chñ yÕu. §Ó h¹n chÕ cung øng
tÝn dông, Ng©n hµng trung ¬ng c¸c níc thêng thùc hiÖn t¨ng l·i suÊt cÊp vèn hoÆc ®Æt ra
nh÷ng qui ®Þnh h¹n chÕ khi ng©n hµng th¬ng m¹i muèn vay tiÒn t¹i cöa sæ chiÕt khÊu.
§iÒu nµy sÏ lµm gi¶m tÝnh hÊp dÉn nguån tÝn dông qua Ng©n hµng trung ¬ng, tõ ®ã
khuyÕn khÝch c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i ph¶i t×m nguån bæ sung tõ thÞ trêng më.
Thø ba, x©y dùng mét thÞ trêng tiÒn tÖ n¨ng ®éng, ®Æc biÖt lµ thÞ trêng tiÒn tÖ liªn
ng©n hµng. Bëi v× m«i trêng ®Ó Ng©n hµng trung ¬ng ph¸t huy nghiÖp vô thÞ trêng më
chÝnh lµ thÞ trêng tiÒn tÖ. ThÞ trêng nµy ph¶i th«ng suèt vµ n¨ng ®éng, nghÜa lµ c¸c giao
dÞch ph¶i liªn tôc,nguån th«ng tin tõ thÞ trêng ph¶i cËp nhËt vµ chÝnh x¸c. §Ó ®¹t ®îc ®iÒu
nµy, tríc hÕt thÞ trêng liªn ng©n hµng, h¹t nh©n trung t©m cña thÞ trêng tiÒn tÖ ph¶i ®îc x¸c
lËp vµ ph¸t triÓn. Trong ®ã c¸c chñ thÓ ®¹i diÖn cho nguån cung - cÇu, vèn lµ c¸c ng©n
hµng th¬ng m¹i ph¶i thËt sù n¨ng ®éng.
§iÒu hµnh tØ gi¸:
§èi víi c«ng cô nµy, xin phÐp ®îc kiÕn nghÞ mét sè gi¶i ph¸p:
Thø nhÊt, Ng©n hµng trung ¬ng ph¶i cã ngo¹i tÖ ®ñ m¹nh. Khi cung cÇu ngo¹i tÖ
trªn thÞ trêng thay ®æi th× tØ gi¸ trªn thÞ trêng sÏ thay ®æi, nÕu Ng©n hµng nhµ níc muèn gi÷
tØ gi¸ æn ®Þnh th× buéc ph¶i can thiÖp. NÕu cung lín h¬n cÇu, Ng©n hµng nhµ níc chØ viÖc
tung VND ra mua ngo¹i tÖ, lµm t¨ng nguån dù tr÷ ngo¹i tÖ cña m×nh. Nhng ngîc l¹i, nÕu
cÇu ngo¹i tÖ cao h¬n cung ngo¹i tÖ( kh¶ n¨ng dÔ x¶y ra h¬n), th× kh«ng cßn c¸ch nµo
kh¸c, ®Ó gi÷ tØ gi¸, Ng©n hµng nhµ níc buéc ph¶i tung ngo¹i tÖ ra b¸n. Song kh«ng chØ nh
vËy, dù tr÷ ngo¹i tÖ cßn cÇn ph¶i ®ñ m¹nh ®Ó s½n sµng ®èi phã víi nh÷ng ©m mu kÝch
®éng yÕu ®Çu c¬ trªn thÞ trêng.
Thø hai, xö lÝ tèt mèi quan hÖ gi÷a l·i suÊt vµ tØ gi¸. Gi÷a hai yÕu tè nµy cã mèi
quan hÖ rµng buéc kh¸ chÆt chÏ, nªn tØ gi¸ cã xu híng gi¶m th× ngêi ta b¾t ®Çu quan t©m
®Õn l·i suÊt, nÕu l·i suÊt cã xu híng gi¶m th× ngîc l¹i, ngêi ta l¹i quan t©m ®Õn tØ gi¸. C¸c
hµnh vi b¸n - mua - göi - rót ngo¹i tÖ lu«n quan hÖ xo¾n xuýt víi nhau vµ chóng sÏ t¹o ra
dßng lu©n chuyÓn gi÷a VND vµ ngo¹i tÖ. V× vËy, quan t©m ®Õn tØ gi¸ th× kh«ng thÓ kh«ng
quan t©m ®Õn l·i suÊt vµ ngîc l¹i.
VÒ qu¶n lÝ ngo¹i hèi, c¸c gi¶i ph¸p cÇn thiÕt lµ: nªn quan t©m h¬n ®Õn nguån ngo¹i
tÖ ®ang ®îc dïng ®Ó bu«n b¸n b©t hîp ph¸p, ng¨n chÆn hiÖn tîng ch¶y m¸u ngo¹i tÖ, cã
biÖn ph¸p xö lÝ thÝch ®¸ng nh÷ng trêng hîp vi ph¹m chÕ ®é qu¶n lÝ ngo¹i hèi, bªn c¹nh ®ã
®¸p øng ®Çy ®ñ nhu cÇu mua ngo¹i tÖ hîp ph¸p, t¹o sù tiÖn Ých ®Ó kh¬i t¨ng nguån thu tõ
kiÒu hèi.
III. Mét sè kiÕn nghÞ:
Vai trß cña chÝnh phñ ®èi víi chÝnh s¸ch tiÒn tÖ lµ rÊt qua träng, bëi v× bÊt cø mét
chÝnh s¸ch tiÒn tÖ quèc gia nµo còng tån t¹i nh lµ mét thµnh phÇn trong chØnh thÓ, lµ hÖ
thèng chÝnh s¸ch vÜ m« cña nhµ níc, do ®ã hiÖu qu¶ cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ phô thuéc rÊt
nhiÒu vµo chÝnh s¸ch ®iÒu tiÕt vÜ m« cña chÝnh phñ. Tuy nhiªn trong ®iÒu kiÖn níc ta hiÖn
nay cÇn cã mét c¬ chÕ ®éc lËp gi÷a chÝnh phñ vµ Ng©n hµng nhµ níc . §Ó ph¸t huy hiÖu
qu¶ cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, chÝnh phñ kh«ng nªn lµ chñ thÓ ®iÒu tiÕt chÝnh s¸ch tiÒn tÖ mµ
nªn dÇn chuyÓn giao vai trß nµy cho Ng©n hµng nhµ níc, vµ tù m×nh ®øng vÒ phÝa lµ
kh¸ch thÓ thËm chÝ mét ®èi t¸c cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ Quèc gia.
§Ó lµm ®îc ®iÒu nµy xin phÐp ®îc ®a ra mét sè kiÕn nghÞ nh sau:
ChÝnh phñ cÇn t¹o ®iÒu kiÖn cho Ng©n hµng nhµ níc ViÖt Nam ®éc lËp h¬n n÷a trong
viÖc h¹ch ®Þnh vµ tæ chøc chÝnh s¸ch tiÒn tÖ Quèc gia. thø nhÊt sù ®éc lËp Êy kh«ng cÇn
nh ë Mü, §øc, Thuþ SÜ nhng chØ cÇn trong viÖc ho¹ch ®Þnh vµ thùc thi chÝnh s¸ch tiÒn tÖ.
ChÝnh phñ chØ nªn ®a ra nh÷ng gi¶i ph¸p chÝnh chø kh«ng nªn can thiÖp vµo qu¸ tr×nh
®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cña Ng©n hµng nhµ níc . Thø hai cÇn xo¸ bá ¬ chÕ ®Þnh møc
ph¸t hµnh tiÒn cña chÝnh phñ nh hiÖn nay. Bëi v× c¬ chÕ ph¸t hµnh tiÒn cÇn ph¶i ®îc thùc
.DOC 
25 
66 
93 
